ArazPress

‍ ✳️ تاثیر فصول بر موسیقی موغام
(بررسی تطبیقی فصول و موسیقی موغام)

📝یک دوره‌ی کامل عمر بشر نماد و آینه‌ای تمام نما از یک دوره‌ی زایش تا مرگ طبیعت است یعنی یک دوره‌ی کامل فصول.
زندگی انسان نیز از بهار شروع شده، توالی فصول در آن رعایت میشود اما ، باز هم فصلها فارغ از معنای عام آن هر کدام اشاره به دوره‌ای از زندگی دارند. بهار به نشان تولد، کنجکاوی و تجربه است تابستان شور جوانی و حرارت زندگی، پاییز فصل درد فراق و سوز و شور عشق، و در نهایت زمستان نشان پختگی و رسیدن به معرفت و حقیقت است.
تمامی ملل و جوامعی که در معنای عام سرزمینی چهارفصل هستند نگاهشان به فصول کمابیش همین است و عموما فرهنگی با پشتوانه‌ی معنوی، روحانی، شاعرانه و غنای معرفتی دارند. به تعبیری فرهنگ شرقی انعکاسی از این نگرش است. از اینرو در لایه لایه‌ی این جوامع رد پای فصول با استعاره‌های مرتبط با آن به وفور دیده میشود. در تاریخ، فرهنگ، زبان، هنر، ادبیات، باور و سایر بخشها.
برای مثال در باور اساطیری ما یک دوره‌ی کامل خلقت بشر تاریخی دوازده هزار ساله دارد و این دوره الگویی کوچکتر یعنی یکسال، به دوازده ماه تقسیم شده است غیر از آن، تقسیم بندی دیگری نیز وجود دارد یعنی چهار دوره‌ی سه ماهه. به هر کدام از این سه دوره که تداعی کننده‌ی فصول هستند گاه، قات و قاس نیز گفته شده است. به تعبیری گاه، یا قات و قاس به یک مرحله یا دوره‌ی زمانی و شاید مکانی گفته میشود(هنوز هم اصطلاحاتی نظیر گاهدان گاها، قاس قاس گولدوم که اشاره به خنده های شمرده و تکه تکه است و نیز قات قات به معنای لایه لایه در ترکی استفاده میشود).
موسیقی زاییده همین باورهای عامیانه و اساطیری است یک مقایسه‌ی تطبیقی بین موسیقی و همین مختصات زمانی، تاثیر فصول بر #موسیقی را دقیقا نشان می‌دهد. از همین منظر است که موسیقی نیز به چهار بخش یک گاه دوگاه سه گاه و چهار گاه تقسیم میشود. دقیقا تمامی ردیف های موسیقی در هر کدام از این دستگاه ها آیینه‌ای از فصل مورد نظر هستند. در یک گاه خلق خدایان اولیه مانند خدای آسمان خدای دریا و سایر خدایان اتفاق می‌افتد، در دوگاه، مادیات مثل زمین آسمان دریا و خود انسان و حتی تصویر زمینی بهشت (که ردیفهای بیات ترک و زمین خارا، روح الارواح، ماورالانهر، دلربا و خجسته دقیقا نمایشگر این بهشت هستند) خلق میشود، و در سه گاه که آوازی غم انگیز و حزن‌آلود است برای القای درد و غم استفاده میشود سه‌گاه محل جولان احساسات عاشقانه است در تمامی ردیف‌های آوازی آن به نوعی اشاره‌ای به یک بعد از ابعاد دلدادگی تا فراق دیده میشود.

ادامه در بخش دوم ...

🆔 @Erdemaz

102 views20:20