همه سختی‌های کودکی شبیه هم نیستند!

پژوهشی تازه در مجله Development and Psychopathology نشون داده که انواع مختلف ناملایمات دوران کودکی، اثرات متفاوتی بر رشد روانی و رفتاری کودکان دارن. بررسی طولی چندساله‌ی کودکان نشون می‌ده تجربه‌های درون خونه مثل تعارض خانوادگی، و بیرون از خونه مثل قلدری، اثرات یکنواختی ندارن و تأثیرشون با ورود کودک به نوجوانی تغییر می‌کنه. این یافته‌ها نشون می‌دن مسیر رشد روانی، حاصل تعامل پیچیده‌ی محیط و تجربه‌های فردی در طول زمانه.

#روانشناسی_توسعه #کودکی #اختلالات_روانی

✍️ @cognitiontimes | CWA

صورت خودشیفته در ذهن ما دو چهره دارد!

پژوهشی تازه در مجله Personality and Social Psychology Bulletin نشون داده که مردم دو نوع چهره‌ی ذهنی از افراد خودشیفته می‌سازن: یکی بر پایه‌ی خودخواهی و دیگری بر پایه‌ی خودنمایی. هر دو چهره منفی ارزیابی می‌شن، اما چهره‌ی «خودنما» در نگاه دیگران — به‌ویژه کسانی که خودشون ویژگی‌های خودشیفتگی بالاتری دارن — جذاب‌تر و باکفایت‌تر به نظر می‌رسه. این یافته‌ها نشون می‌ده ذهن ما حتی در تخیل چهره‌ها هم سوگیری‌ داره.

#روانشناسی #خودشیفتگی #ادراک_اجتماعی

✍️ @cognitiontimes | CWA

افسردگیِ نسل‌به‌نسل؛ زخم‌های کودکی والدین به فرزندان هم می‌رسد

پژوهشی تازه در مجله Epidemiology and Psychiatric Sciences نشون داده کودکانی که والدینشون در دوران کودکی با سختی‌هایی مثل سوء‌رفتار یا فقر روبه‌رو بودن، بیشتر در معرض افسردگی و اضطراب در نوجوانی قرار می‌گیرن. این خطر وقتی شدیدتر می‌شه که خود کودک هم در محیطی محروم یا پرتنش رشد کنه؛ مثل خانواده‌های گرفتار فشار مالی یا غفلت والدین. در حالی که اثرات محرومیت تا نوجوانی ادامه داره، تجربه‌هایی مثل زورگویی یا خشونت بیشتر در سنین پایین‌تر تأثیرگذارترن. این یافته‌ها یادآور می‌شن که آسیب‌های کودکی فقط در یک نسل متوقف نمی‌شن — بلکه ممکنه سایه‌شون روی نسل بعد هم بیفته.

#روانشناسی #سلامت_ذهن #نسل_به_نسل

✍️ @cognitiontimes | CWA

بحران مواد افیونی، دامان حیوانات خانگی را هم گرفته است!

پژوهشی تازه در Journal of Addiction Medicine نشون داده که بحران فنتانیل فقط انسان‌ها رو قربانی نکرده — بلکه حیوانات خانگی هم در امان نیستن. طی چهار سال گذشته، بیش از ۱۰۰ حیوان خانگی (عمدتاً سگ و چند گربه) در آمریکا و کانادا در معرض فنتانیل غیرقانونی قرار گرفتن و نشونه‌هایی مثل بی‌حالی، اختلال حرکتی و حتی مسمومیت شدید نشون دادن. فنتانیل، افیونی مصنوعی و بسیار قوی‌تر از مورفین و هروئینه که به‌دلیل ارزونی و قدرت بالاش، اغلب به‌صورت مخفیانه با مواد دیگه ترکیب می‌شه — و حالا به‌نظر می‌رسه اثرات مرگبارش از انسان‌ها به حیوانات خونه‌گی هم سرایت کرده.

#سلامت #اعتیاد #فنتانیل

✍️ @cognitiontimes | CWA

فیلم‌های احساسی می‌تونن ما رو سیاسی‌تر کنن!

پژوهشی تازه در مجله Communication Research نشون داده که تماشای فیلم‌های احساسی درباره‌ی مسائل اخلاقی یا سیاسی، فقط احساسات رو برنمی‌انگیزه — بلکه می‌تونه باعث بشه بیننده عمیق‌تر فکر کنه و حتی درگیر فعالیت‌های سیاسی بشه. بررسی‌ها روی «شب‌های موضوعی» تلویزیون آلمان، که در اون درام‌های داستانی با برنامه‌های مستند مرتبط پخش می‌شن، نشون داد این نوع محتوا باعث افزایش علاقه به جست‌وجوی اطلاعات، احساس آگاهی و تمایل به اقدام سیاسی در مخاطبان می‌شه.
به‌گفته‌ی «آن بارتش»، استاد دانشگاه لایپزیگ، وقتی بیننده در قالب شخصیت‌های فیلم قرار می‌گیره، ممکنه نه‌تنها موضوع رو بهتر درک کنه بلکه انگیزه پیدا کنه برای تغییر واقعی در دنیای بیرون.

#روانشناسی #رسانه #سینما

✍️ @cognitiontimes | CWA

چرا نویز باعث بهبود تمرکز در ADHD می‌شود؟ شاید مدل قدیمی اشتباه بوده!

مطالعه‌ای تازه در Journal of Attention Disorders یکی از توضیح‌های مشهور درباره‌ی تأثیر نویز صوتی بر عملکرد شناختی در افراد با ویژگی‌های ADHD را به چالش کشیده است. پژوهشگران دریافتند که هم نویز تصادفی (مثل نویز صورتی) و هم صدای یکنواخت و غیرتصادفی، تأثیری مشابه بر فعالیت مغزی مرتبط با «نویز عصبی» دارند — یافته‌ای که با فرضیات اصلی «مدل برانگیختگی متوسط مغز» در تضاد است.
این مدل سال‌ها توضیح می‌داد که نویز بیرونی می‌تواند با افزایش نویز درونی مغز، تمرکز را بهبود دهد؛ اما نتایج جدید نشان می‌دهند که ماجرا پیچیده‌تر از آن است و شاید «نویز» تنها بخشی از داستان باشد.

#ADHD #علوم_شناختی #تمرکز

✍️ @cognitiontimes | CWA

گرمایش زمین، آلودگی هوا و کمبود فضای آبی؛ ترکیب خطرناکی برای سلامت روان

پژوهشی تازه در Journal of Environmental Psychology با استفاده از داده‌های گسترده‌ی سلامت و محیط‌زیست در چین نشان داده که قرار گرفتن در معرض موج‌های گرما، آلودگی هوا و کمبود دسترسی به فضاهای آبی — هرکدام به‌تنهایی و به‌ویژه در ترکیب با هم — خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد.
به گفته‌ی پژوهشگران، تغییرات اقلیمی نه‌تنها زمین را داغ‌تر می‌کنند، بلکه بر روان انسان‌ها نیز فشار می‌آورند. آلودگی هوا و گرمای شدید می‌توانند سلامت مغز را مختل کنند و نبود طبیعت آرامش‌بخش، مانند دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، این اثرات را تشدید می‌کند.

#تغییرات_اقلیمی #افسردگی #روانشناسی_محیطی

✍️ @cognitiontimes | CWA

هم‌تپشی قلب‌ها؛ وقتی صمیمیت در بدن هم انعکاس پیدا می‌کند

پژوهشی تازه در مجله Biological Psychology نشان داده که پیوند عاطفی میان انسان‌ها می‌تواند تا سطح فیزیولوژیک بدن نیز پیش برود — تا جایی که حتی ضربان قلب آن‌ها با هم هماهنگ می‌شود! یافته‌ها حاکی از آن است که زوج‌های متأهل از طبقات اجتماعی–اقتصادی پایین‌تر، بیشتر از زوج‌های مرفه‌تر، الگوهای هم‌زمانی در ضربان قلب نشان می‌دهند.

به گفته‌ی پژوهشگران، شرایط اجتماعی و اقتصادی ممکن است نه‌فقط احساسات، بلکه واکنش‌های جسمی ما را در هنگام ارتباط اجتماعی شکل دهند. افرادی که در محیط‌های کم‌درآمد رشد کرده‌اند معمولاً برای حمایت عاطفی و عملی بیشتر به روابط خود متکی‌اند، چراکه با چالش‌های بیرونی بیشتری روبه‌رو هستند. این وابستگی متقابل اجتماعی، حالا به نظر می‌رسد در تپش قلب‌ها هم دیده می‌شود.

#روانشناسی #روابط_عاطفی #زیست_روانشناسی

✍️ @cognitiontimes | CWA

هشدارهای محتوایی (Trigger Warnings) اغلب بی‌تاثیرند!

یک پژوهش تازه نشان می‌دهد که هشدارهای محتوایی، که قرار است افراد را برای مواجهه با مطالب ناراحت‌کننده آماده کنند یا از آن اجتناب دهند، در عمل چندان کارآمد نیستند. مطالعه‌ای یک هفته‌ای روی جوانان نشان داد اکثر افراد حتی پس از دیدن این هشدارها، باز هم محتوای موردنظر را مشاهده می‌کنند. جالب این‌که افرادی با سابقه‌ی تروما یا مشکلات روانی هم بیشتر از دیگران از محتوا اجتناب نکرده‌اند.

این یافته‌ها، که در مجله Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry منتشر شده، با پژوهش‌های پیشین در محیط‌های آزمایشگاهی همخوانی دارد و نشان می‌دهد که هشدارها معمولاً تنها باعث کنجکاوی می‌شوند و تأثیر قابل‌توجهی در کاهش استرس یا اجتناب از محتوا ندارند.

#روانشناسی #سلامت_روان #هشدار_محتوا

✍️ @cognitiontimes | CWA

فعالیت عصبی، کلید بلوغ اتصال‌های عصبی

یک مطالعه تازه از The Journal of Neuroscience نشان داده که فعالیت نورون‌ها نقش حیاتی در شکل‌گیری و بلوغ اتصالات عصبی یا «سیناپس‌ها» دارد. محققان با بررسی حشرات میوه‌ای دیدند که «نواحی فعال» سیناپس‌ها برای انتقال سیگنال‌های شیمیایی با اندازه و شدت درست، طی چند روز و تحت تأثیر فعالیت عصبی به بلوغ می‌رسند.

این کشف نه تنها به درک بهتر توسعه‌ی سیستم عصبی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند مسیرهایی برای درمان اختلالاتی مانند صرع، اوتیسم یا ناتوانی‌های ذهنی باز کند، جایی که انتقال سیناپسی دچار اختلال می‌شود. به گفته‌ی تروی لیتلتون، دانستن چگونگی کنترل سیناپس‌ها می‌تواند به توسعه‌ی روش‌های مولکولی برای تقویت یا کاهش فعالیت آن‌ها در بیماری‌ها منجر شود.

#عصب‌شناسی #سیناپس #فعالیت_عصبی

✍️ @cognitiontimes | CWA

موسیقی؛ سپری در برابر زوال عقل؟

پژوهشی تازه در International Journal of Geriatric Psychiatry نشون داده افرادی که در سنین بالا بیشتر با موسیقی در ارتباط هستن—چه با گوش دادن منظم و چه با نواختن ساز—احتمال کمتری برای ابتلا به زوال عقل دارن. نتایج نشون داد گوش دادن مداوم به موسیقی با کاهش ۳۹٪ و نوازندگی با کاهش ۳۵٪ در خطر دمانس همراهه.

با توجه به افزایش جمعیت سالمند و نبود درمان قطعی برای زوال عقل، پژوهشگران تأکید می‌کنن که فعالیت‌های موسیقایی می‌تونن روشی ساده، لذت‌بخش و در دسترس برای حمایت از سلامت شناختی در دوران سالمندی باشن.

#عصب‌روانشناسی #پیری #دمانس

✍️ @cognitiontimes | CWA

هوش مصنوعی زیر ذره‌بین اخلاق درمانی

پژوهشی تازه که در کنفرانس AAAI/ACM on Artificial Intelligence, Ethics, and Society ارائه می‌شه، نشون داده مدل‌های زبانی بزرگ مثل ChatGPT می‌تونن به‌صورت نظام‌مند از چارچوب‌های اخلاقی پذیرفته‌شده در روان‌درمانی تخطی کنن—حتی زمانی که به‌طور مشخص به استفاده از تکنیک‌های درمانی استاندارد هدایت می‌شن.

این تحقیق از نگرانی درباره‌ی استفاده‌ی گسترده‌ی مردم از چت‌بات‌های هوش مصنوعی برای دریافت مشاوره‌ی روانی الهام گرفته. پژوهشگران دانشگاه براون با همکاری درمانگران بالینی، سیستمی برای ارزیابی عملکرد اخلاقی این مدل‌ها طراحی کردن تا بسنجن آیا پاسخ‌های اون‌ها با اصول حرفه‌ای درمان انسانی هم‌خوانی دارن یا نه. نتایج هشدار می‌دن که استفاده‌ی نادرست از این ابزارها ممکنه برای سلامت روان کاربران خطرآفرین باشه.

#اخلاق_هوش_مصنوعی #روان‌درمانی #سلامت_ذهن

✍️ @cognitiontimes | CWA

چرا از فیلم‌های ترسناک لذت می‌بریم؟

پژوهشی منتشرشده در Philosophical Transactions of the Royal Society B توضیح می‌دهد که جذابیت فیلم‌های ترسناک در این است که مغز ما در محیطی امن یاد می‌گیرد چگونه با «نااطمینانی» و موقعیت‌های ترس‌آور کنار بیاید. به گفته‌ی پژوهشگران، این تجربه‌ی کنترل‌شده فرصتی برای تمرین پیش‌بینی و مهار ترس است — فرایندی که می‌تواند ذاتاً لذت‌بخش باشد. یافته‌ها بر اساس نظریه‌ی «پردازش پیش‌بینانه» توضیح می‌دهند که مغز مانند یک موتور پیش‌بینی عمل می‌کند و از طریق تجربه‌ی ترس، مدل‌های ذهنی‌اش را برای درک بهتر جهان به‌روزرسانی می‌کند.

#روانشناسی #فیلم_ترسناک #احساسات

✍️ @cognitiontimes | CWA

وقتی سیاست وارد رابطه می‌شود!

پژوهشی تازه در Personality and Social Psychology Bulletin نشون داده که زوج‌ها به‌مرور زمان روی گرایش سیاسی همدیگه تأثیر می‌ذارن. تغییر در حمایت یکی از طرفین از یک حزب، معمولاً پیش‌بینی‌کننده‌ی تغییر مشابهی در شریکش در سال بعده — پدیده‌ای که می‌تونه به همگرایی سیاسی در روابط عاشقانه و حتی قطبی‌شدن جامعه دامن بزنه. این مطالعه‌ی طولی با داده‌های گسترده از نیوزیلند انجام شده و نشون می‌ده که تأثیر متقابل سیاسی میان زوج‌ها محدود به احزاب بزرگ نیست، بلکه طیف وسیعی از گرایش‌های ایدئولوژیک، از محیط‌زیست‌گرایی تا لیبرترینیسم، رو در بر می‌گیره.

#روانشناسی_سیاسی #روابط_زوجین #ایدئولوژی

✍️ @cognitiontimes | CWA

✍️امضای تفاهم‌نامه همکاری میان سمپاد و ستاد توسعه علوم و فناوری‌های  شناختی

دکتر پورعباسی با تأکید بر نقش دانش‌آموزان در آینده کشور اظهار کرد:

فناوری‌های شناختی یکی از شش حوزه پیشران کشور است. با توجه به اینکه معماری آینده ایران به دست دانش‌آموزان رقم خواهد خورد؛  اقدامات در سطح آموزش و پرورش، زیرساخت کارآمدی برای تحقق اهداف این حوزه به ‌شمار می‌آید.

در پایان این نشست، تفاهم‌نامه همکاری میان دکتر پورعباسی دبیر ستاد و دکتر فتحی‌نژاد معاون برنامه ریزی و مدیریت مدارس سمپاد امضا شد.

✍️ @cognitiontimes | CWA

چرا کارهای سخت را انتخاب می‌کنیم؟

پژوهشی تازه در Psychology & Marketing نشان می‌دهد که تمایل ما به تجربه‌های دشوار یا ناخوشایند — مثل دیدن فیلم‌های ترسناک، خوردن غذاهای تند یا انجام چالش‌های طاقت‌فرسا — ممکن است نشانه‌ی میل به «زندگی روان‌شناختی غنی‌تر» باشد. پژوهشگران می‌گویند برخی افراد به‌جای جست‌وجوی صرفِ لذت یا معنا، به‌دنبال تجربه‌هایی هستند که دیدگاهشان را دگرگون کند. این تجربه‌های چالش‌برانگیز، هرچند ناراحت‌کننده به نظر برسند، فرصتی برای رشد شخصی و گسترش درک از زندگی فراهم می‌کنند.

#روانشناسی #رشد_شخصی #ذهن

✍️ @cognitiontimes | CWA