چای و قهوه علیه کم‌خوابی!

یه پژوهش تازه در British Journal of Nutrition نشون داده ترکیب دوز بالای «ال‌تئانین» (موجود در برگ چای) و «کافئین» می‌تونه تمرکز و سرعت واکنش افراد کم‌خواب رو به‌طور چشمگیری بهبود بده. شرکت‌کننده‌هایی که این ترکیب رو مصرف کرده بودن، در شبیه‌ساز تصادف رانندگی سریع‌تر و دقیق‌تر عمل کردن و امواج مغزشون هم نشون داد که توجهشون زودتر و قوی‌تر فعال می‌شه. به نظر می‌رسه این دو ماده، وقتی کنار هم قرار می‌گیرن، بهترین نسخه‌ی خودشون رو برای مغز اجرا می‌کنن.

#علوم_اعصاب #تغذیه_شناختی #تمرکز

✍️ @cognitiontimes | CWA

چرا آدم‌های افسرده از ترسیدن لذت می‌برن؟

یه پژوهش تازه در مجله Psychology Research and Behavior Management نشون داده تماشای فیلم‌های ترسناک می‌تونه به‌طور موقت الگوهای فعالیت مغزی مشابه افسردگی رو تغییر بده. محققان چینی به رهبری «یوتینگ ژان» و «شو دینگ» فهمیدن افرادی که علائم خفیف افسردگی دارن، برای تجربه‌ی اوج لذت به ترس شدیدتری نیاز دارن. به نظر می‌رسه ترس کنترل‌شده، مثل تماشای یک صحنه‌ی وحشتناک، ذهن رو از افکار منفیِ درونی جدا کرده و موقتاً الگوهای مغزی افسردگی رو مختل می‌کنه — یعنی شاید «ترسیدن» راهی برای نفس کشیدن ذهن افسرده باشه.

#علوم_اعصاب #افسردگی #روانشناسی_هیجان

✍️ @cognitiontimes | CWA

مرز باریک بین درمان و توهم؛ LSD

یه فراتحلیل تازه در مجله Psychiatry Research نشون داده اثربخشی LSD برای درمان اختلالات روانی به نوع بیماری بستگی داره. این بررسی نشون داد LSD تأثیر قابل‌توجهی بر افسردگی یا اضطراب نداره، اما در درمان اختلالات مصرف مواد، اثر مثبت هرچند خفیفی نشون می‌ده. LSD که نخستین‌بار در سال ۱۹۳۸ توسط آلبرت هافمن ساخته شد، ماده‌ای توهم‌زا با اثرات عمیق روانی و احساسی‌ست که هنوز در بیشتر کشورها غیرقانونی محسوب می‌شه، اما تحقیقات جدید دوباره در حال بررسی پتانسیل درمانی اون در شرایط کنترل‌شده‌ی پزشکی هستن.

#روان‌پزشکی #روان‌گردان‌ها #درمان_اعتیاد

✍️ @cognitiontimes | CWA

چرا بعضیا فکر می‌کنن تقلب شده؟ ذهن مقصره، نه صندوق!

یه پژوهش تازه در مجله Psychological Science نشون داده یه میان‌بُر ذهنیِ ناخودآگاه ممکنه توضیح بده چرا خیلی‌ها به تقلب انتخاباتی باور دارن. ترتیب اعلام نتایج آرا می‌تونه برداشت مردم رو منحرف کنه — مثلاً وقتی یه نامزد دیرتر جلو می‌افته، ذهن ما اون رو «مشکوک» تفسیر می‌کنه، حتی اگه روند کاملاً قانونی باشه. پژوهشگران می‌گن این سوگیری شناختی کنار عواملی مثل گرایش سیاسی، اثر برنده و استدلال انگیزشی، می‌تونه توضیح بده چرا باور به تقلب گاهی از داده‌ها قوی‌تر عمل می‌کنه.

#علوم_شناختی #روانشناسی_سیاسی #سوگیری_ذهنی

✍️ @cognitiontimes | CWA

از فکر تا نوشتار؛ گام تازه در رابط مغز و کامپیوتر

یه پژوهش تازه در مجله Biomedical Signal Processing and Control مدلی نوآورانه به نام Hybrid TH-LSTM-Transformer معرفی کرده که می‌تونه فقط با تحلیل سیگنال‌های EEG، متن تولید کنه — اون هم بر اساس گفتار خیالی! این مدل ترکیبی با استفاده از الگوریتم‌های زمان‌پیچشی (Time Warping) و شبکه‌های عصبی LSTM و Transformer تونسته حروف و علائم نگارشی رو از افکار زبانی افراد بازسازی کنه و به دقت میانگین ۷۷/۸٪ در بازتولید جمله‌ها برسه. این فناوری می‌تونه در آینده راه ارتباطی تازه‌ای برای بیماران مبتلا به اختلالات گفتاری مثل ALS یا سکته فراهم کنه؛ جایی که «فکر کردن» شاید جای «صحبت کردن» رو بگیره.

#رابط_مغز_و_کامپیوتر #EEG #هوش_مصنوعی

✍️ @cognitiontimes | CWA

هوش بیشتر در کودکی، عمر طولانی‌تر در بزرگسالی؟

یه پژوهش جدید در مجله Genomic Psychiatry برای اولین‌بار نشون داده بین ژن‌های مرتبط با هوش در کودکی و طول عمر، ارتباط مستقیم وجود داره. یعنی بعضی از همون عوامل ژنتیکی که باعث عملکرد شناختی بالاتر در بچه‌ها می‌شن، ممکنه به عمر طولانی‌تر هم منجر بشن. این یافته‌ها پشتوانه‌ی مولکولیِ مشاهده‌ی قدیمی روان‌گیرشناسان شناختی‌ه که می‌گفتن کودکان با نمرات بالاتر در آزمون‌های هوش، در بزرگسالی کمتر در معرض مرگ زودرس قرار می‌گیرن — نشونه‌ای از این‌که شاید «هوش و عمر» از ریشه‌های ژنتیکی مشترکی تغذیه می‌شن.

#ژنتیک #هوش #طول_عمر

✍️ @cognitiontimes | CWA

رباتی که با فکر تو می‌گیرد و رها می‌کند؟

پژوهش تازه‌ای در مجله IEEE Journal of Biomedical and Health Informatics (2025) راهی نو برای کنترل ربات‌های حرکتی با استفاده از «رابط مغز و رایانه» (BCI) معرفی کرده است.
در این روش، سیگنال‌های مغزیِ مربوط به حرکت دقیق دست با کمک یک شبکه‌ی عصبی پیچشی (CNN) تفسیر می‌شوند و در کنار یک سامانه‌ی استدلال مبتنی بر دانش قرار می‌گیرند تا ربات بتواند به‌صورت هوشمند و سازگار با محیط، اجسام را انتخاب و جابه‌جا کند.
نتیجه؟ سیستم در آزمایش روی ۱۵ فرد سالم و ۲ بیمار، به میانگین دقت ۸۲/۸ درصد (و حداکثر ۹۴/۲۷٪) دست یافت — گامی مهم به‌سوی ربات‌هایی که نه‌تنها به فکر انسان گوش می‌دهند، بلکه منطق و تصمیم‌گیری انسانی را هم شبیه‌سازی می‌کنند.

#رابط_مغز_و_رایانه #رباتیک #هوش_مصنوعی

✍️ @cognitiontimes | CWA

مرز عشق و دوستی، اون‌قدرها هم واضح نیست!

پژوهشی تازه در مجله Archives of Sexual Behavior نشون داده که تفاوت بین رابطه‌ی عاشقانه و غیرعاشقانه (دوستانه) خیلی سیال‌تر از چیزیه که فکر می‌کردیم — به‌ویژه وقتی پای جذب یا رابطه‌ی جنسی در میون نباشه.
مصاحبه‌های عمیق با افرادی که در روابط صمیمیِ بدون جنسیّت بودن، نشون داد بیشترمون برای تعریف «رابطه‌ی عاشقانه» به هنجارهای فرهنگی تکیه می‌کنیم، حتی اگه تجربه‌هامون با اون چارچوب‌ها جور درنیاد.
به گفته‌ی پژوهشگران، بسیاری از روابط واقعی نه کاملاً عاشقانه‌اند و نه صرفاً دوستانه — بلکه جایی بین این دو قرار دارن؛ جایی که احساس، صمیمیت و معنا از تعریف‌های سنتی فراتر می‌رن.

#روانشناسی #رابطه #عشق

✍️ @cognitiontimes | CWA

💣 دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی ایجاد و تقویت شبکه‌ای منسجم از آزمایشگاه‌های تخصصی درحوزه شناختی درکشور را امری حیاتی دانست.

🔵ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، برنامه‌ای جامع برای حمایت از تجهیز، به‌روزرسانی و اتصال آزمایشگاه‌های فعال در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در حوزه شناختی تدوین کرده است و در این برنامه، علاوه بر تأمین تجهیزات مورد نیاز، از جمله استانداردسازی، آموزش نیروی انسانی و تبادل داده‌های پژوهشی نیز پیش‌بینی شده است.

✅متن کامل خبر را اینجا بخوانید.

✍️ @cognitiontimes | CWA

وقتی التهاب مزمن، افسردگی رو شکل می‌ده

پژوهشی تازه در Genomic Psychiatry نشون داده تمایل ژنتیکی به التهاب مزمن می‌تونه زیرگونه‌ای از افسردگی رو توضیح بده که با مشکلات متابولیکی همراهه — و همین عامل ژنتیکی، به شکل پیچیده‌ای بر پاسخ به داروهای ضدافسردگی هم اثر می‌ذاره. این یافته‌ها نشون می‌دن بخشی از تفاوت افراد در تجربه و درمان افسردگی، ممکنه ریشه در ژن‌هایی داشته باشه که میزان التهاب بدن رو کنترل می‌کنن.

#التهاب #افسردگی #ژنتیک

✍️ @cognitiontimes | CWA

چقدر فضای سبز برای سلامت روان کافی است؟

پژوهشی تازه در مجله Nature Cities نشون داده که تأثیر فضاهای سبز شهری بر سلامت روان از الگوی U وارونه پیروی می‌کنه — یعنی مقدار متوسطی از فضای سبز بهترین اثر رو داره و بعد از اون، فواید کاهش پیدا می‌کنه. این تحلیل که بر اساس مرور چهار دهه پژوهش انجام شده، دیدگاه ساده‌ی «هرچه بیشتر، بهتر» رو به چالش می‌کشه و راهنمایی علمی برای برنامه‌ریزی شهری فراهم می‌کنه.

#سلامت_روان #فضای_سبز #شهرسازی

✍️ @cognitiontimes | CWA

آیا گرایش سیاسی بر انعطاف‌پذیری فکری تأثیر دارد؟

دو پژوهش گسترده که در مجله Political Psychology منتشر شدن، نشون دادن افراد محافظه‌کار یا دارای دیدگاه‌های افراطی کمی کمتر تمایل دارن باورهاشون رو با شواهد جدید تطبیق بدن، اما این تفاوت‌ها بسیار جزئی‌ان. این مطالعات که در قالب «همکاری خصمانه» بین پژوهشگران با دیدگاه‌های مخالف انجام شدن، نشون می‌دن ادعاهای کلی درباره‌ی ارتباط قوی بین سخت‌گیری شناختی و ایدئولوژی سیاسی، پایه علمی محکمی ندارن.

#روانشناسی #سیاست #شناخت

✍️ @cognitiontimes | CWA

چطور مغز ما دنیای یکپارچه‌ای می‌سازد؟

پژوهشی تازه در Nature Communications نشون داده مغز انسان برای ساخت تجربه‌ی پیوسته از جهان، ابتدا اون رو به مدل‌های پیش‌بینی جداگانه‌ای تقسیم می‌کنه — مثل مدل «وضعیت»، «عامل» و «کنش» که هرکدوم بخشی از واقعیت مثل موقعیت، نیت دیگران یا مسیر رویدادها رو پیش‌بینی می‌کنن. این مدل‌ها در یک مرکز عصبی به‌هم می‌پیوندن تا تجربه‌ی منسجم ما از واقعیت شکل بگیره.

#علوم_شناختی #نوروساینس #ادراک

✍️ @cognitiontimes | CWA

تناسب اندام و برابری جنسیتی: پیوندی اجتماعی؟

مطالعه‌ای تازه در Journal of Sport and Health Science نشون داده کشورهایی که از نظر برابری جنسیتی و توسعه انسانی در سطح بالاتری قرار دارن، از میانگین آمادگی قلبی–ریوی بالاتری هم برخوردارن. این یافته نشون می‌ده سیاست‌ها و شرایط اجتماعی می‌تونن بر میزان فعالیت بدنی و سلامت عمومی مردم اثر بگذارن — به‌ویژه با کاهش موانعی که زنان در دسترسی به ورزش و تحرک فیزیکی با اون روبه‌رو هستن.

#سلامت #ورزش #برابری_جنسیتی

✍️ @cognitiontimes | CWA

چرا مصرف هم‌زمان ماری‌جوانا و تنباکو خطرناک‌تر است؟

پژوهش تازه‌ای در مجله Drug and Alcohol Dependence Reports نشون داده افرادی که هم‌زمان از ماری‌جوانا و تنباکو استفاده می‌کنن، سطح بالاتری از یک آنزیم کلیدی در مغزشون دارن — در مقایسه با کسانی که فقط ماری‌جوانا مصرف می‌کنن. این تفاوت ممکنه توضیحی زیستی برای شدت بیشتر علائم روانی و دشواری ترک در مصرف‌کنندگان ترکیبی باشه، چون این آنزیم با کاهش «آندانامید» (ترکیب طبیعی مرتبط با تنظیم خلق‌و‌خو) در مغز در ارتباطه.

#اعتیاد #ماری‌جوانا #سلامت_روان

✍️ @cognitiontimes | CWA

کشفی تازه درباره پارکینسون: توده‌های پروتئینی، قاتلان فعال انرژی مغز!

گزارش علمی جدیدی در مجله Advanced Science نشون داده توده‌های پروتئینی مرتبط با بیماری پارکینسون برخلاف تصور گذشته، توده‌های بی‌اثر نیستن — بلکه به‌صورت فعال مولکول انرژی اصلی مغز، یعنی ATP، رو تجزیه می‌کنن و سلول‌های عصبی رو از سوخت حیاتی‌شون محروم می‌سازن. پژوهشگران دانشگاه رایس به رهبری پرنیلا ویتونگ-استافشده دریافتن این توده‌ها مثل آنزیم‌های سرکش عمل می‌کنن و ممکنه یکی از دلایل مرگ سلولی در پارکینسون باشن.

#علوم_اعصاب #پارکینسون #زیست_شناسی_مولکولی

✍️ @cognitiontimes | CWA

همه سختی‌های کودکی شبیه هم نیستند!

پژوهشی تازه در مجله Development and Psychopathology نشون داده که انواع مختلف ناملایمات دوران کودکی، اثرات متفاوتی بر رشد روانی و رفتاری کودکان دارن. بررسی طولی چندساله‌ی کودکان نشون می‌ده تجربه‌های درون خونه مثل تعارض خانوادگی، و بیرون از خونه مثل قلدری، اثرات یکنواختی ندارن و تأثیرشون با ورود کودک به نوجوانی تغییر می‌کنه. این یافته‌ها نشون می‌دن مسیر رشد روانی، حاصل تعامل پیچیده‌ی محیط و تجربه‌های فردی در طول زمانه.

#روانشناسی_توسعه #کودکی #اختلالات_روانی

✍️ @cognitiontimes | CWA

صورت خودشیفته در ذهن ما دو چهره دارد!

پژوهشی تازه در مجله Personality and Social Psychology Bulletin نشون داده که مردم دو نوع چهره‌ی ذهنی از افراد خودشیفته می‌سازن: یکی بر پایه‌ی خودخواهی و دیگری بر پایه‌ی خودنمایی. هر دو چهره منفی ارزیابی می‌شن، اما چهره‌ی «خودنما» در نگاه دیگران — به‌ویژه کسانی که خودشون ویژگی‌های خودشیفتگی بالاتری دارن — جذاب‌تر و باکفایت‌تر به نظر می‌رسه. این یافته‌ها نشون می‌ده ذهن ما حتی در تخیل چهره‌ها هم سوگیری‌ داره.

#روانشناسی #خودشیفتگی #ادراک_اجتماعی

✍️ @cognitiontimes | CWA

افسردگیِ نسل‌به‌نسل؛ زخم‌های کودکی والدین به فرزندان هم می‌رسد

پژوهشی تازه در مجله Epidemiology and Psychiatric Sciences نشون داده کودکانی که والدینشون در دوران کودکی با سختی‌هایی مثل سوء‌رفتار یا فقر روبه‌رو بودن، بیشتر در معرض افسردگی و اضطراب در نوجوانی قرار می‌گیرن. این خطر وقتی شدیدتر می‌شه که خود کودک هم در محیطی محروم یا پرتنش رشد کنه؛ مثل خانواده‌های گرفتار فشار مالی یا غفلت والدین. در حالی که اثرات محرومیت تا نوجوانی ادامه داره، تجربه‌هایی مثل زورگویی یا خشونت بیشتر در سنین پایین‌تر تأثیرگذارترن. این یافته‌ها یادآور می‌شن که آسیب‌های کودکی فقط در یک نسل متوقف نمی‌شن — بلکه ممکنه سایه‌شون روی نسل بعد هم بیفته.

#روانشناسی #سلامت_ذهن #نسل_به_نسل

✍️ @cognitiontimes | CWA

بحران مواد افیونی، دامان حیوانات خانگی را هم گرفته است!

پژوهشی تازه در Journal of Addiction Medicine نشون داده که بحران فنتانیل فقط انسان‌ها رو قربانی نکرده — بلکه حیوانات خانگی هم در امان نیستن. طی چهار سال گذشته، بیش از ۱۰۰ حیوان خانگی (عمدتاً سگ و چند گربه) در آمریکا و کانادا در معرض فنتانیل غیرقانونی قرار گرفتن و نشونه‌هایی مثل بی‌حالی، اختلال حرکتی و حتی مسمومیت شدید نشون دادن. فنتانیل، افیونی مصنوعی و بسیار قوی‌تر از مورفین و هروئینه که به‌دلیل ارزونی و قدرت بالاش، اغلب به‌صورت مخفیانه با مواد دیگه ترکیب می‌شه — و حالا به‌نظر می‌رسه اثرات مرگبارش از انسان‌ها به حیوانات خونه‌گی هم سرایت کرده.

#سلامت #اعتیاد #فنتانیل

✍️ @cognitiontimes | CWA