Pul jigardan bo’ladi(mi)?
Xalqimizda pul jigardan bo’ladi degan ibora bor.
Rostdan ham shundaymi?
Pulni yaxshi ko’ramiz.
Tanamizni axlatlardan tozalab turadigan jigarimizdan ham ko’proq yaxshi ko’ramiz.
Unday emas deysizmi? Isboti mana:
siz tanigan birorta biznes egasini toping va undan
• o’tgan yili qancha daromad qilganini so’rang
• qaysi loyihadan qancha zarar ko’rganini so’rang
• nechta hodimi bor ekanligi, qaysi hodimi zo’r ishlashini haqida so’rang
• bankda qancha puli borligini so’rang
• keyingi pul qilmoqchi bo’lgan loyihalari haqida so’rang
• Qanday mashina olmoqchi ekaniyu, qanday harajat qilishini so’rang
Yuqoridagi savollariga javobni sizga aytmasligi mumkin, ammo bular haqida detallarigacha biladi, kechalari yarim tungacha uxlay olmaydi shular haqida o’ylab.
Endi o’sha odamdan
• qon bosimi qancha ekanini so’rang
• ohirgi 6 oydagi o’rtacha vazni qancha ekanini so’rang
• necha km yugura olishini so’rang
• maks pulsi va puls zonalari haqida so’rang
• oxirgi marta qachon kasallikni oldini olish uchun tekshirtirganini so’rang
• oxirgi marta xolesterin, trigliserid, HbA1c, gemoglobin, vit D, insulini qancha bo’lgani haqida so’rang
Juda katta ehtimol bilan bularga javobi yo’q
Yuk tashiydigan mashina hajmi qanchalik katta bo’lmasin, motori yaxshi ishlamasa ish bermaydi.
Biznes qanchalik katta bo’lmasin, egasini salomatligi yaxshi bo’lmasa tatimaydi.
Pul topaman deb yurakni unutmaslik kerak!
Bek Olimjon
29.05.24
Norvegiya
Xalqimizda pul jigardan bo’ladi degan ibora bor.
Rostdan ham shundaymi?
Pulni yaxshi ko’ramiz.
Tanamizni axlatlardan tozalab turadigan jigarimizdan ham ko’proq yaxshi ko’ramiz.
Unday emas deysizmi? Isboti mana:
siz tanigan birorta biznes egasini toping va undan
• o’tgan yili qancha daromad qilganini so’rang
• qaysi loyihadan qancha zarar ko’rganini so’rang
• nechta hodimi bor ekanligi, qaysi hodimi zo’r ishlashini haqida so’rang
• bankda qancha puli borligini so’rang
• keyingi pul qilmoqchi bo’lgan loyihalari haqida so’rang
• Qanday mashina olmoqchi ekaniyu, qanday harajat qilishini so’rang
Yuqoridagi savollariga javobni sizga aytmasligi mumkin, ammo bular haqida detallarigacha biladi, kechalari yarim tungacha uxlay olmaydi shular haqida o’ylab.
Endi o’sha odamdan
• qon bosimi qancha ekanini so’rang
• ohirgi 6 oydagi o’rtacha vazni qancha ekanini so’rang
• necha km yugura olishini so’rang
• maks pulsi va puls zonalari haqida so’rang
• oxirgi marta qachon kasallikni oldini olish uchun tekshirtirganini so’rang
• oxirgi marta xolesterin, trigliserid, HbA1c, gemoglobin, vit D, insulini qancha bo’lgani haqida so’rang
Juda katta ehtimol bilan bularga javobi yo’q
Yuk tashiydigan mashina hajmi qanchalik katta bo’lmasin, motori yaxshi ishlamasa ish bermaydi.
Biznes qanchalik katta bo’lmasin, egasini salomatligi yaxshi bo’lmasa tatimaydi.
Pul topaman deb yurakni unutmaslik kerak!
Bek Olimjon
29.05.24
Norvegiya
Nega velosipedda o’zingizni qiynab yurasiz degan savollar bo’ladi.
Rosti, aniq javobim yo’q.
Velosayohat qilish orqali bir kunda olinadigan taassurot va hissiyotlar shunchalik ko’pki agar har kunimiz shunday bo’lsa biz aqldan ozgan bo’lar edik.
Balki shuning uchun ham velosayohat o’ziga jalb etsa kerak.
Velosayohat davomida bir narsani tushunib yetasan kishi. Sayohat davomida qaysidir nuqtada juda og’riqli vaqt bo’lishini aniq bilasan. Bilasangki qiynalasan, budun vujuding seni taslim bo’lishga undaydi, barcha narsa senga qarshidek tuyuladi.
Ko’p narsa sening nazoratingda emas. Ketayotib bir kichik chuqurchaga yiqilib nogiron bo’lishing, hatto o’lishing ham mumkin. Himoyang deyarli yo’q.
Ammo aminsangki bu hissiyotlar o’tkinchi. Bu hissiyotlar senga tanish, chunki avvaldan bilasan buni. Mana shu hissiyotlarni yengib o’tgandan keyin yodingda qoladigan xotiralar badandagi og’riqlarni tishingni-tishingga qo’yib bo’lsada yengib o’tishga va davom etishga undaydi. Hech kim seni kuzatmayotganini bilasan, taslim bo’lging keladi, ammo taslim bo’lish eng oxirgi tanlov. Bunga aminsan. Taslimgacha bir qancha yechimlar bor.
Sayohat davomida shunday lahzalar bo’ladiki sen barchasini unutasan, badandagi og’riqlarni, ishxonani, atrofni, kundalik tashvishlarni, barchasini.
Sen, oyoqlaring ostidagi insoniyat kashfiyoti va tabiat.
Muammolaring eng primitiv darajaga tushgan - ovqat, xavfsizlik va keyingi manzilingga yetib olish.
Ko’krak qafasing yorilib ketgunicha chuqur nafas olasan, atrofga qaraysan, qanchalik kichkina va ahamiyatsiz ekaningni tushunasan, hissiyotlar okean shovqinidek otilib chiqadi va ich-ichingdan bor ovozing bilan baqirasan.
Sen nafasdan iborat bir kichik jonzotsan xolos.
Nega ixtiyoriy ravishda o’zingni qiynayotganing asl mazmunini anglab yetgandeksan.
Bek Olimjon
23.06.23
Dovre, Norvegiya
PS. Bu meni hozirgacha qilgan kamtarona tajribamdan kelib chiqib yozilgan xulosalar xolos. Kashf etish uchun yana nimalar bor meni kutayotgan…
Rosti, aniq javobim yo’q.
Velosayohat qilish orqali bir kunda olinadigan taassurot va hissiyotlar shunchalik ko’pki agar har kunimiz shunday bo’lsa biz aqldan ozgan bo’lar edik.
Balki shuning uchun ham velosayohat o’ziga jalb etsa kerak.
Velosayohat davomida bir narsani tushunib yetasan kishi. Sayohat davomida qaysidir nuqtada juda og’riqli vaqt bo’lishini aniq bilasan. Bilasangki qiynalasan, budun vujuding seni taslim bo’lishga undaydi, barcha narsa senga qarshidek tuyuladi.
Ko’p narsa sening nazoratingda emas. Ketayotib bir kichik chuqurchaga yiqilib nogiron bo’lishing, hatto o’lishing ham mumkin. Himoyang deyarli yo’q.
Ammo aminsangki bu hissiyotlar o’tkinchi. Bu hissiyotlar senga tanish, chunki avvaldan bilasan buni. Mana shu hissiyotlarni yengib o’tgandan keyin yodingda qoladigan xotiralar badandagi og’riqlarni tishingni-tishingga qo’yib bo’lsada yengib o’tishga va davom etishga undaydi. Hech kim seni kuzatmayotganini bilasan, taslim bo’lging keladi, ammo taslim bo’lish eng oxirgi tanlov. Bunga aminsan. Taslimgacha bir qancha yechimlar bor.
Sayohat davomida shunday lahzalar bo’ladiki sen barchasini unutasan, badandagi og’riqlarni, ishxonani, atrofni, kundalik tashvishlarni, barchasini.
Sen, oyoqlaring ostidagi insoniyat kashfiyoti va tabiat.
Muammolaring eng primitiv darajaga tushgan - ovqat, xavfsizlik va keyingi manzilingga yetib olish.
Ko’krak qafasing yorilib ketgunicha chuqur nafas olasan, atrofga qaraysan, qanchalik kichkina va ahamiyatsiz ekaningni tushunasan, hissiyotlar okean shovqinidek otilib chiqadi va ich-ichingdan bor ovozing bilan baqirasan.
Sen nafasdan iborat bir kichik jonzotsan xolos.
Nega ixtiyoriy ravishda o’zingni qiynayotganing asl mazmunini anglab yetgandeksan.
Bek Olimjon
23.06.23
Dovre, Norvegiya
PS. Bu meni hozirgacha qilgan kamtarona tajribamdan kelib chiqib yozilgan xulosalar xolos. Kashf etish uchun yana nimalar bor meni kutayotgan…
Issiq havo harorati o’limga sabab bo’lishi mumkin
Nima qilish kerak?
Issiq urishi bor narsa. Qariyalar va bolalarda buni xavfi katta.
Issiq keldi, terlaymiz, suv ichamiz, qancha ichsak ham chanqoq bosilmaydi, terlayveramiz, bosh og’riydi, holsizlanamiz.
Inson tanasi to’g’ri ishlashi uchun ma’lum bir haroratni bir xilda ushlab turishi kerak. Huddi go’sht aynib qolmasligi uchun sovutgich bir xilda sovuq haroratni ushlab turganidek. Havo issiq bo’lishi tana haroratini ortishiga sabab bo’ladi, buni nazorat qilish uchun tana ter orqali issiqlikni tashqariga chiqarib yuborishga harakat qiladi. Natijada tanadagi suv miqdori kamayadi va chanqoq hissi paydo bo’ladi. Buni qondirish uchun biz suv ichamiz. Mana shu joyda eng muhim narsaga e’tibor bermaymiz.
Tanadan chiqayotgan ter ta’mi sho’r bo’lishi bor narsa. Terlaganimizda biz suv bilan qo’shib tuzlarni ham chiqarib yuboramiz. Ya’ni natriy, kaliy va hokazolarni. Bular umumiy nomi elektrolitlar deyiladi.
Bu tuzlar esa yurak, miya, buyrak kabi eng muhim a’zolar funksiyasini bir me’yorda ushlab turish uchun juda-juda muhim. Biz esa bularni terlash orqali yo’qotganimizda faqat suv qismini qoplaymizda, yo’qolgan tuz qismini qoplashga e’tibor bermaymiz. Aslida bunday issiq kunlarda yo’qolgan tuz o’rnini qoplash chanqoqni qondirishdek muhim. Nega yozning issiq kunlarida sho’r ayron yaxshi ketishi sababi ham shunda. Tuzga bo’lgan ehtiyoj yuqori bo’lgani bois shunday.
Issiqda, chanqaganda bosh og’rishi bor narsa. Chunki miya suvsizlanishga eng sezuvchan a’zo. Hujayralar esa tuzsizlanishga sezuvchanligi juda yuqori. Hujayra-ichi degidratatsiyasi degan tushuncha bor. Unda hujayralar qurib, puchayib qoladi va o’z faoliyatini to’liq bajara olmaydi. Bu paytda ularga suyuq qilingan namakob (1 litr suvga 0,5 choy qoshiq oddiy osh tuzi) juda katta foyda beradi. Buni fan tilida gipotonik eritma ham deyiladi.
Chanqoqni qondirish bilan birga, bosh og’rig’i va umumiy holsizlik tez ketsin desak suvsizlanishda suv ichish bilan tuzlarni ham o’rnini qoplash muhim. Natriy va kaliy tuzlarining qondagi miqdori o’ta pasayib ketishi holsizlik, mushaklar bo’shashidan tortib yurak to’xtashigacha olib borishi mumkin.
Yevropa tomondagi o’quvchilar uchun bunga yechim ancha osonroq. Har qanday sport do’koniga kirib oddiy ichgani elektrolit ber desangiz topib beradi. 1 litrga eritiladigan tabletkadan 10 tasini 2€ ga beradi. Buni marafon yugurganda yoki uzoq masofada veloturga chiqqanda ishlatamiz misol uchun.
O’zbekistonda aynan shu turdagi elektrolitli tabletka yoki kukunlar borligidan bexabarman, ammo Uzbda aptekadan regidron kukuni so’ralsa topib berishadi. Regidron bu bolalar ichi ketganda beriladigan tuzli eritma. Bitta paketchasini 1 litrli suvga solinadi va ichiladi.
Bularning afzallik jihatlari suvsizlanishdan keyin miya va tana faoliyatini tez o’ziga kelishini ta’minlaydi. Ramazonda iftorlikda yaxshi yordam bersa, yoz oylarida sizda issiqdan bosh qaynab og’rimasligiga yordam beradi.
Yozning issiq kunlarida suv ichish bilan birga tuzlarni o’rnini qoplashni ham unutmaslik zarur. Oddiy yechim bu tekin namokob yoki arzon regidronli suv.
Bek Olimjon
22.06.24
Norvegiya
Nima qilish kerak?
Issiq urishi bor narsa. Qariyalar va bolalarda buni xavfi katta.
Issiq keldi, terlaymiz, suv ichamiz, qancha ichsak ham chanqoq bosilmaydi, terlayveramiz, bosh og’riydi, holsizlanamiz.
Inson tanasi to’g’ri ishlashi uchun ma’lum bir haroratni bir xilda ushlab turishi kerak. Huddi go’sht aynib qolmasligi uchun sovutgich bir xilda sovuq haroratni ushlab turganidek. Havo issiq bo’lishi tana haroratini ortishiga sabab bo’ladi, buni nazorat qilish uchun tana ter orqali issiqlikni tashqariga chiqarib yuborishga harakat qiladi. Natijada tanadagi suv miqdori kamayadi va chanqoq hissi paydo bo’ladi. Buni qondirish uchun biz suv ichamiz. Mana shu joyda eng muhim narsaga e’tibor bermaymiz.
Tanadan chiqayotgan ter ta’mi sho’r bo’lishi bor narsa. Terlaganimizda biz suv bilan qo’shib tuzlarni ham chiqarib yuboramiz. Ya’ni natriy, kaliy va hokazolarni. Bular umumiy nomi elektrolitlar deyiladi.
Bu tuzlar esa yurak, miya, buyrak kabi eng muhim a’zolar funksiyasini bir me’yorda ushlab turish uchun juda-juda muhim. Biz esa bularni terlash orqali yo’qotganimizda faqat suv qismini qoplaymizda, yo’qolgan tuz qismini qoplashga e’tibor bermaymiz. Aslida bunday issiq kunlarda yo’qolgan tuz o’rnini qoplash chanqoqni qondirishdek muhim. Nega yozning issiq kunlarida sho’r ayron yaxshi ketishi sababi ham shunda. Tuzga bo’lgan ehtiyoj yuqori bo’lgani bois shunday.
Issiqda, chanqaganda bosh og’rishi bor narsa. Chunki miya suvsizlanishga eng sezuvchan a’zo. Hujayralar esa tuzsizlanishga sezuvchanligi juda yuqori. Hujayra-ichi degidratatsiyasi degan tushuncha bor. Unda hujayralar qurib, puchayib qoladi va o’z faoliyatini to’liq bajara olmaydi. Bu paytda ularga suyuq qilingan namakob (1 litr suvga 0,5 choy qoshiq oddiy osh tuzi) juda katta foyda beradi. Buni fan tilida gipotonik eritma ham deyiladi.
Chanqoqni qondirish bilan birga, bosh og’rig’i va umumiy holsizlik tez ketsin desak suvsizlanishda suv ichish bilan tuzlarni ham o’rnini qoplash muhim. Natriy va kaliy tuzlarining qondagi miqdori o’ta pasayib ketishi holsizlik, mushaklar bo’shashidan tortib yurak to’xtashigacha olib borishi mumkin.
Yevropa tomondagi o’quvchilar uchun bunga yechim ancha osonroq. Har qanday sport do’koniga kirib oddiy ichgani elektrolit ber desangiz topib beradi. 1 litrga eritiladigan tabletkadan 10 tasini 2€ ga beradi. Buni marafon yugurganda yoki uzoq masofada veloturga chiqqanda ishlatamiz misol uchun.
O’zbekistonda aynan shu turdagi elektrolitli tabletka yoki kukunlar borligidan bexabarman, ammo Uzbda aptekadan regidron kukuni so’ralsa topib berishadi. Regidron bu bolalar ichi ketganda beriladigan tuzli eritma. Bitta paketchasini 1 litrli suvga solinadi va ichiladi.
Bularning afzallik jihatlari suvsizlanishdan keyin miya va tana faoliyatini tez o’ziga kelishini ta’minlaydi. Ramazonda iftorlikda yaxshi yordam bersa, yoz oylarida sizda issiqdan bosh qaynab og’rimasligiga yordam beradi.
Yozning issiq kunlarida suv ichish bilan birga tuzlarni o’rnini qoplashni ham unutmaslik zarur. Oddiy yechim bu tekin namokob yoki arzon regidronli suv.
Bek Olimjon
22.06.24
Norvegiya
- uchyapsizmi? endi ko’zib ketib maza qilib uxlashni boshlagan chala uyqumdan uyg’otgan savol bo’ldi.
Samolyot Toshkentdan ko’tarilganiga yarim soat ham bo’lgani yo’q. Yonimda ketayotgan bir 40 yoshlar atrofidagi aka. Bir oz oldin telefonidagi videolarini ovozini baland qilgan holda ko’rib tugatdi. Internet yo’q.
Men uxlamoqchi ekanligimni bildirish uchun styuardessaga meni ovqatga uyg’otmasligini iltimos qildim.
Sababi oxirgi 2 sutkada 7 soatcha uxlagandim xolos. 18 soat davom etgan toqqa sayohatdan keyingi charchoq va uyqusizlik yaqqol sezilmoqda.
Ovqat berishlarigacha ko’zim ketib uxlabman. Savollar yana boshlandi.
- Qanaqa ovqat yeysiz? Eshitmaganga oldim.
- Aka nima ichasiz? Ko’zimni sal ochdim va ishora bilan yo’q dedim. Bu vaqtda o’zbek bayroqli forma kiygan o’zbek styuardessalar 95% yo’lovchi o’zbek bo’lgan samolyotda ”kuritsa ili govyadina?” deya o’tib ketdi biz o’tirgan qatordan.
Haligi aka o’tib ketgan styuardessalarga qarab meni ko’rsatib ”Mana bu akaga ovqat bermadilar!” deb baqirdi. Oxiri ko’zimni ochib ”aka men ovqat yemayman, uxlamoqchiman” dedim.
Oradan 3-4 minut o’tdi. Og’zida ovqati bilan haligi aka meni turtib ”nimaga ovqat yemayapsiz?” deydi. Uxlayapman deb ishora qildimda teskari qaradim.
Sal ko’proq uxlagandek bo’ldim, yana oyog’imni turtyapti haligi aka. ”Aka rozi bo’lasiz, sizgayam suv oldim” deydi. ”Menga suv kerak emas, suvim bor, uxlamoqchiman aka iltimos” dedim g’azablanib.
”Uzr aka, aybga buyurmesiz, bilmabman” deydi haligi aka.
Uyqu tagiga oldi. Tuzukroq uxlash imkoni bo’lmadi. O’tirishim bilanoq shapaloqdek katta quloqchinlarni taqib olganim ham yordam bermadi.
Yonimdagi inson o’zini nega bunday tutayotganini tushungim keldi. Internet yo’q, kitob yo’q, bandlik yo’q. Zerikayotgan ekan aka.
Biletni qanchaga olganimu, qachon olganim, qaysi aviakassadan olganimni so’radi. Viza qachon chiqqani, qanchaga tushgani va qaysi firma orqali qilganimni so’radi. Litvada qurilishda ishlaymanmi yoki ”dalshe” Polshaga ketamanmi so’radi.
O’zim haqimda ozgina ma’lumot bersam savollar pushka bo’lib kelishidan tushungan holda qisqa gapirdim.
Suhbat qovushmayotgani yaqqol ko’rinib turipti.
Vaziyatdan o’rganish mumkin bo’lgan saboqlar bor.
Eng muhimi inson zerika olishni o’rganishi.
Zerika olish fiklashga undaydi!
Bek Olimjon
06.09.2024
Samolyot Toshkentdan ko’tarilganiga yarim soat ham bo’lgani yo’q. Yonimda ketayotgan bir 40 yoshlar atrofidagi aka. Bir oz oldin telefonidagi videolarini ovozini baland qilgan holda ko’rib tugatdi. Internet yo’q.
Men uxlamoqchi ekanligimni bildirish uchun styuardessaga meni ovqatga uyg’otmasligini iltimos qildim.
Sababi oxirgi 2 sutkada 7 soatcha uxlagandim xolos. 18 soat davom etgan toqqa sayohatdan keyingi charchoq va uyqusizlik yaqqol sezilmoqda.
Ovqat berishlarigacha ko’zim ketib uxlabman. Savollar yana boshlandi.
- Qanaqa ovqat yeysiz? Eshitmaganga oldim.
- Aka nima ichasiz? Ko’zimni sal ochdim va ishora bilan yo’q dedim. Bu vaqtda o’zbek bayroqli forma kiygan o’zbek styuardessalar 95% yo’lovchi o’zbek bo’lgan samolyotda ”kuritsa ili govyadina?” deya o’tib ketdi biz o’tirgan qatordan.
Haligi aka o’tib ketgan styuardessalarga qarab meni ko’rsatib ”Mana bu akaga ovqat bermadilar!” deb baqirdi. Oxiri ko’zimni ochib ”aka men ovqat yemayman, uxlamoqchiman” dedim.
Oradan 3-4 minut o’tdi. Og’zida ovqati bilan haligi aka meni turtib ”nimaga ovqat yemayapsiz?” deydi. Uxlayapman deb ishora qildimda teskari qaradim.
Sal ko’proq uxlagandek bo’ldim, yana oyog’imni turtyapti haligi aka. ”Aka rozi bo’lasiz, sizgayam suv oldim” deydi. ”Menga suv kerak emas, suvim bor, uxlamoqchiman aka iltimos” dedim g’azablanib.
”Uzr aka, aybga buyurmesiz, bilmabman” deydi haligi aka.
Uyqu tagiga oldi. Tuzukroq uxlash imkoni bo’lmadi. O’tirishim bilanoq shapaloqdek katta quloqchinlarni taqib olganim ham yordam bermadi.
Yonimdagi inson o’zini nega bunday tutayotganini tushungim keldi. Internet yo’q, kitob yo’q, bandlik yo’q. Zerikayotgan ekan aka.
Biletni qanchaga olganimu, qachon olganim, qaysi aviakassadan olganimni so’radi. Viza qachon chiqqani, qanchaga tushgani va qaysi firma orqali qilganimni so’radi. Litvada qurilishda ishlaymanmi yoki ”dalshe” Polshaga ketamanmi so’radi.
O’zim haqimda ozgina ma’lumot bersam savollar pushka bo’lib kelishidan tushungan holda qisqa gapirdim.
Suhbat qovushmayotgani yaqqol ko’rinib turipti.
Vaziyatdan o’rganish mumkin bo’lgan saboqlar bor.
Eng muhimi inson zerika olishni o’rganishi.
Zerika olish fiklashga undaydi!
Bek Olimjon
06.09.2024
Subyektivlikdan uzoqlashib, obyektivlikka yaqinlashish kerak
Jamiyatning bir qismi sifatida atrofimizdagilar fikri biz uchun muhim, ko’pchiligimiz uchun o’ta muhim.
Dalillarga asoslanmagan holda bildirilgan fikrlar subyektiv bo’ladi.
Pul topishga qiynalayotgan odamdan so’rasangiz jamiyatdagi iqtisodiy holatni o’ta yomon deydi, hamma joyda adolatsizlik deb noliydi. Ammo raqamlarga e’tibor qaratsangiz jamiyatdagi iqtisodiy o’sish yaxshi ketayotganini yaqqol ko’rasiz.
Kobalt minib yurib, Trekker olgan odam yangi mashinasini qanchalik zo’r, zamonaviy va komfort ekanligini aytadi. Dunyo bozoridagi o’sha klassdagi mashinalar bilan solishtirsangiz aytilgan zamoniy funksiyalarini bundan 15-20 yil avval ishlab chiqarilgan mashinalardan topasiz.
IELTS 7 olib dunyoda juda katta muvaffaqiyatga erishgandek o’zini tutganlarni ko’rasiz. Dunyo bo’yicha raqamlarga qarasangiz bu holat millionlab odamlar uchun talabalikka qo’yilgan eng birinchi talab va qadam ekanligini ko’rasiz.
Stravada 30-40km yugurganlarni ko’rasiz, siz ham 10km yuguraman deysiz. Ammo yetarlicha bilim va tajriba bo’lmagani uchun 5km dan keyin charchab taslim bo’lasiz.
Vaziyatni subyektiv baholaysiz, o’zingizni lozer his qilasiz. Dunyoga va raqamlarga qarasangiz dunyoda 90% odam salomatligi uchun yugurishga ham harakat qilmasligini o’qiysiz. Siz taslim bo’lgan 5km natijangiz bilan top 10% da ekanligingizni tushunasiz.
Instagramda bir ekspert chiqib fikrlarini bayon etadi. Sizga u juda bilgichdek va o’z sohasining eng kuchli ekspertidek tuyuladi. Aslida esa aytilgan fikrlarini kecha ingliz tilida yozilgan bir kitobda o’qigan bo’ladi. Bugun esa ularni kam-ko’stsiz aytib berayotgan bo’ladi, o’zbek tilida, qayerdan olganini aytmasdan.
Har qanday vaziyatda ham obyektiv bo’lishga harakat qilish muhim.
Obyektivlik haqiqat va dalillar ustiga quriladi. Subyektivlik esa hissiyotlar ustiga.
Haqiqatga yaqin bo’lish maqsadga aylanishi ma’qulroq.
Bek Olimjon
15.09.2024
Norvegiya
Jamiyatning bir qismi sifatida atrofimizdagilar fikri biz uchun muhim, ko’pchiligimiz uchun o’ta muhim.
Dalillarga asoslanmagan holda bildirilgan fikrlar subyektiv bo’ladi.
Pul topishga qiynalayotgan odamdan so’rasangiz jamiyatdagi iqtisodiy holatni o’ta yomon deydi, hamma joyda adolatsizlik deb noliydi. Ammo raqamlarga e’tibor qaratsangiz jamiyatdagi iqtisodiy o’sish yaxshi ketayotganini yaqqol ko’rasiz.
Kobalt minib yurib, Trekker olgan odam yangi mashinasini qanchalik zo’r, zamonaviy va komfort ekanligini aytadi. Dunyo bozoridagi o’sha klassdagi mashinalar bilan solishtirsangiz aytilgan zamoniy funksiyalarini bundan 15-20 yil avval ishlab chiqarilgan mashinalardan topasiz.
IELTS 7 olib dunyoda juda katta muvaffaqiyatga erishgandek o’zini tutganlarni ko’rasiz. Dunyo bo’yicha raqamlarga qarasangiz bu holat millionlab odamlar uchun talabalikka qo’yilgan eng birinchi talab va qadam ekanligini ko’rasiz.
Stravada 30-40km yugurganlarni ko’rasiz, siz ham 10km yuguraman deysiz. Ammo yetarlicha bilim va tajriba bo’lmagani uchun 5km dan keyin charchab taslim bo’lasiz.
Vaziyatni subyektiv baholaysiz, o’zingizni lozer his qilasiz. Dunyoga va raqamlarga qarasangiz dunyoda 90% odam salomatligi uchun yugurishga ham harakat qilmasligini o’qiysiz. Siz taslim bo’lgan 5km natijangiz bilan top 10% da ekanligingizni tushunasiz.
Instagramda bir ekspert chiqib fikrlarini bayon etadi. Sizga u juda bilgichdek va o’z sohasining eng kuchli ekspertidek tuyuladi. Aslida esa aytilgan fikrlarini kecha ingliz tilida yozilgan bir kitobda o’qigan bo’ladi. Bugun esa ularni kam-ko’stsiz aytib berayotgan bo’ladi, o’zbek tilida, qayerdan olganini aytmasdan.
Har qanday vaziyatda ham obyektiv bo’lishga harakat qilish muhim.
Obyektivlik haqiqat va dalillar ustiga quriladi. Subyektivlik esa hissiyotlar ustiga.
Haqiqatga yaqin bo’lish maqsadga aylanishi ma’qulroq.
Bek Olimjon
15.09.2024
Norvegiya
Tabiat haqida qayg’uradiganlarga hurmatim baland.
Yusufbek rahmat sizga!
Tabiatga chiqadiganlar, iltimos, axlatingizni o’zingiz bilan olib keting!
Yusufbek rahmat sizga!
Tabiatga chiqadiganlar, iltimos, axlatingizni o’zingiz bilan olib keting!
Forwarded from Go On Foot
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🇺🇿 Musor tashashning ham darajalari bo'ladi. Nefrit ko'llari.
🇷🇺 Есть разные уровни выбрасывания мусора. Нефритовые озёра.
🇺🇸 There are different levels of littering. Jade lakes.
TELEGRAM | INSTAGRAM
🇷🇺 Есть разные уровни выбрасывания мусора. Нефритовые озёра.
🇺🇸 There are different levels of littering. Jade lakes.
Ona tabiatimizani chiqindilardan asraylik! Давайте будем защищать нашу природу от мусора! Let's keep our nature clean from garbages!
TELEGRAM | INSTAGRAM
Va nihoyat Neuralink Blindsight insonlarda tajriba o’tkazish uchun ruhsat oldi.
Bu qurilma ko’z kasalliklari bilan ishlovchilar yoki ko’z kasalliklari bilan muammosi borlar uchun eng zo’r yangilik.
Blindsight - ko’rlikni bartaraf etishni maqsad qilgan qurilma.
Kelajakda nafaqat ko’rishni yo’qotganlar bundan foydalanadi, balki ko’zi sog’lomlar ham bundan foydalanishni xohlashadi. Sababi ko’zi 100% sog’lom insonning ham ko’rish imkoniyatlari ancha cheklangan.
Bu qurilma kelajakda (balki qurilmaning 10-avlodi) insonlarga uzoqni va yaqinni muammosiz ko’rishni, kattalashtirib ko’rishni, hattoki infraqizil nurlarni ham ko’rish imkoniyatini beradi.
Buning imkoni yo’q ekanligiga argument topish qiyin.
https://x.com/neuralink/status/1836118060308271306?s=46
Bu qurilma ko’z kasalliklari bilan ishlovchilar yoki ko’z kasalliklari bilan muammosi borlar uchun eng zo’r yangilik.
Blindsight - ko’rlikni bartaraf etishni maqsad qilgan qurilma.
Kelajakda nafaqat ko’rishni yo’qotganlar bundan foydalanadi, balki ko’zi sog’lomlar ham bundan foydalanishni xohlashadi. Sababi ko’zi 100% sog’lom insonning ham ko’rish imkoniyatlari ancha cheklangan.
Bu qurilma kelajakda (balki qurilmaning 10-avlodi) insonlarga uzoqni va yaqinni muammosiz ko’rishni, kattalashtirib ko’rishni, hattoki infraqizil nurlarni ham ko’rish imkoniyatini beradi.
Buning imkoni yo’q ekanligiga argument topish qiyin.
https://x.com/neuralink/status/1836118060308271306?s=46
X (formerly Twitter)
Neuralink (@neuralink) on X
We have received Breakthrough Device Designation from the FDA for Blindsight.
Join us in our quest to bring back sight to those who have lost it. Apply to our Patient Registry and openings on our career page https://t.co/abBMTdv7Rh
Join us in our quest to bring back sight to those who have lost it. Apply to our Patient Registry and openings on our career page https://t.co/abBMTdv7Rh
Tibbiyot 1.0, 2.0 va 3.0 haqida
Tarixan insoniyat rivojlanish ustiga qurilgan. Insoniyat rivojlanishida tibbiyot rivojlanishi ham muhim rol o’ynaydi.
Tibbiyot evolyutsion nazardan 3 bosqichga bo’linadi; 1.0, 2.0 va 3.0
Tibbiyot 1.0 nima?
Bu tibbiyot soha sifatida paydo bo’lishidan tortib to 20-asrgacha bo’lgan vaqt. Bu tibbiyotning fundamenti. Gippokrat, Galen, Ibn Sino kabi tabiblar Tibbiyot 1.0 yaqqol vakillari. Tibbiyot rivojlanishiga hissa qo’shgan bo’lsada ko’plab fikrlar nazariyalarga asoslangan bo’lgan. Inson organizmini issig’i oshib ketishi, sovug’i tushib ketishi, o’t ko’payib ketishi kabi fikrlar o’sha zamonlardan qolgan.
Tibbiyot 2.0 nima?
19-asrlarga kelib tibbiyotda katta oz’garish yuzaga keldi. O’sha zamon tabib/doktorlari tomonidan nazariyani ilmiy sinab ko’rish tushunchasi paydo bo’ldi. Bakteriya tushunchasi paydo bo’ldi. Mikroskop topilgan edi.
Venger shifokori Sammelweis tug’ruqdan so’ng ayollar o’limini tug’ruqda ishtirok etayotgan doktorlarni qo’l yuvmasligini dedi. Tug’ruqdan oldin oddiy qo’l yuvish tug’ruqdan keyin ayollar o’limini keskin pasayishini isbotlab berdi. Fleming keyinchalik penisillin ixtiro etdi. Rentgen, keyinchalik kompyuter tomografiya ixtiro etildi. Tibbiyotda endi davoni faqat ayrim shifokorlar kuzatuviga qarab emas, balki ilmiy dallillarga qarab tanlash yondashuvi shakllandi. Keyinchalik (90-yillardan so’ng) bu randomizatsiyalashtirilgan klinik tadqiqotlar qo’llanishiga sabab bo’ldi. Dalillarga asoslangan tibbiyot rivojlandi.
Tibbiyot 2.0 kasallik haqidagi bilimlarimizni juda kengaytirdi. Tibbiyot 1.0 vaqtida o’rtacha hayot davomiyligi 25-35 bo’lgan bo’lsa, Tibbiyot 2.0 davrida infeksiyalarga qarshi kurash, o’lim sabablarini bartaraf eta olish orqali hayot davomiyligi 2-3 baravarga oshdi. Hozirgi kunda biz asosan Tibbiyot 2.0 damiz.
Tibbiyot 2.0 kamchiligi nima edi? Tibbiyot qanchalik rivojlanmasin u ko’p kasalliklarni oldini olishga qaratilmadi. (Ayrim yuqumli kasalliklardan tashqari). Balki kasallik umrini uzaytirish bilan mashg’ul bo’ldi. Aytaylik bundan 50 yil oldin ateroskleroz sabab yurak infarkti sodir bo’lsa inson 2-3 soatdan so’ng o’lgan. Hozir esa yurakka stent qo’yiladi va inson yashab qoladi. Ammo ateroskleroz bartaraf bo’lgani yo’q. Huddi shunday diabet kasalligi bilan hozir 50 yillab umr kechirish mumkin. Ammo diabet kasalligini bartaraf etish ancha qiyin.
Tibbiyot 3.0 nima?
Tibbiyot 3.0 kasalliklar oldini olishga qaratilgan. U faqatgina umrni uzaytirishga emas balki hayot sifatini uzaytirishga qaratilgan.
U Tibbiyot 2.0 ustiga qurilgan holda, kasalliklar xavfini erta aniqlab, uni oldini olish bilan ishlaydi. Har bir insonga individual yondashadi. Aytaylik bir inson ajdodlarida bir necha kishi yurak xurujidan vafot etgan. Tibbiyot 3.0 mana shunga sabab bo’luvchi barcha omillarni o’rganadi. Erta kunda screening qiladi va kerakli choralarni ko’radi.
Tibbiyot 3.0 dagi qiyinchiliklar nima?
Hozirgi kundagi tibbiyot institutlarida biz kasallik bilan ishlashni o’rgatamiz. Uni qanday aniqlash, qanday davolash bilan ishlaymiz. Tibbiyot 3.0 sog’lomlar bilan hali ular kasal bo’lmasdan turib ishlashni o’rgatadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 bo’yicha mutaxassislar juda kam.
Tibbiyot 3.0 bemorga juda katta mas’uliyat yuklaydi. Misol uchun Tibbiyot 2.0 diabet kasalligiga dori bilan yechim topsa, Tibbiyot 3.0 jismoniy harakat, og’izga kirayotgan ovqatni nazorat qilish kabi yechimlar bilan yondashadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 dan katta foyda oluvchi insonlar intizomga ega bo’lgan insonlar. Undan tashqari Tibbiyot 3.0 mijozdan tibbiy tushunchalarni yuqori bo’lishini talab etadi.
Tibbiyot 3.0 dan foydalanayotganlar kimlar?
Aksar qismi 50 yoshdan past bo’lgan, muvaffaqiyatli, boy, o’qimishli, odatda kamida ingliz tilini biladigan, autodidaktika ko’nikmalari yaxshi rivojlangan, vaziyatlarni so’roqqa tutuvchi, tanqidiy yondashuvchi insonlar. Shuning uchun ham ular tanalariga yaxshigina e’tibor berishadi.
Doimiy sportda, energiyasi yuqori, ko’p ishlarga ulguradigan, ko’pchilik havas qiladigan insonlar bo’ladi.
Bek Olimjon
29.09.24
Norvegiya
Tarixan insoniyat rivojlanish ustiga qurilgan. Insoniyat rivojlanishida tibbiyot rivojlanishi ham muhim rol o’ynaydi.
Tibbiyot evolyutsion nazardan 3 bosqichga bo’linadi; 1.0, 2.0 va 3.0
Tibbiyot 1.0 nima?
Bu tibbiyot soha sifatida paydo bo’lishidan tortib to 20-asrgacha bo’lgan vaqt. Bu tibbiyotning fundamenti. Gippokrat, Galen, Ibn Sino kabi tabiblar Tibbiyot 1.0 yaqqol vakillari. Tibbiyot rivojlanishiga hissa qo’shgan bo’lsada ko’plab fikrlar nazariyalarga asoslangan bo’lgan. Inson organizmini issig’i oshib ketishi, sovug’i tushib ketishi, o’t ko’payib ketishi kabi fikrlar o’sha zamonlardan qolgan.
Tibbiyot 2.0 nima?
19-asrlarga kelib tibbiyotda katta oz’garish yuzaga keldi. O’sha zamon tabib/doktorlari tomonidan nazariyani ilmiy sinab ko’rish tushunchasi paydo bo’ldi. Bakteriya tushunchasi paydo bo’ldi. Mikroskop topilgan edi.
Venger shifokori Sammelweis tug’ruqdan so’ng ayollar o’limini tug’ruqda ishtirok etayotgan doktorlarni qo’l yuvmasligini dedi. Tug’ruqdan oldin oddiy qo’l yuvish tug’ruqdan keyin ayollar o’limini keskin pasayishini isbotlab berdi. Fleming keyinchalik penisillin ixtiro etdi. Rentgen, keyinchalik kompyuter tomografiya ixtiro etildi. Tibbiyotda endi davoni faqat ayrim shifokorlar kuzatuviga qarab emas, balki ilmiy dallillarga qarab tanlash yondashuvi shakllandi. Keyinchalik (90-yillardan so’ng) bu randomizatsiyalashtirilgan klinik tadqiqotlar qo’llanishiga sabab bo’ldi. Dalillarga asoslangan tibbiyot rivojlandi.
Tibbiyot 2.0 kasallik haqidagi bilimlarimizni juda kengaytirdi. Tibbiyot 1.0 vaqtida o’rtacha hayot davomiyligi 25-35 bo’lgan bo’lsa, Tibbiyot 2.0 davrida infeksiyalarga qarshi kurash, o’lim sabablarini bartaraf eta olish orqali hayot davomiyligi 2-3 baravarga oshdi. Hozirgi kunda biz asosan Tibbiyot 2.0 damiz.
Tibbiyot 2.0 kamchiligi nima edi? Tibbiyot qanchalik rivojlanmasin u ko’p kasalliklarni oldini olishga qaratilmadi. (Ayrim yuqumli kasalliklardan tashqari). Balki kasallik umrini uzaytirish bilan mashg’ul bo’ldi. Aytaylik bundan 50 yil oldin ateroskleroz sabab yurak infarkti sodir bo’lsa inson 2-3 soatdan so’ng o’lgan. Hozir esa yurakka stent qo’yiladi va inson yashab qoladi. Ammo ateroskleroz bartaraf bo’lgani yo’q. Huddi shunday diabet kasalligi bilan hozir 50 yillab umr kechirish mumkin. Ammo diabet kasalligini bartaraf etish ancha qiyin.
Tibbiyot 3.0 nima?
Tibbiyot 3.0 kasalliklar oldini olishga qaratilgan. U faqatgina umrni uzaytirishga emas balki hayot sifatini uzaytirishga qaratilgan.
U Tibbiyot 2.0 ustiga qurilgan holda, kasalliklar xavfini erta aniqlab, uni oldini olish bilan ishlaydi. Har bir insonga individual yondashadi. Aytaylik bir inson ajdodlarida bir necha kishi yurak xurujidan vafot etgan. Tibbiyot 3.0 mana shunga sabab bo’luvchi barcha omillarni o’rganadi. Erta kunda screening qiladi va kerakli choralarni ko’radi.
Tibbiyot 3.0 dagi qiyinchiliklar nima?
Hozirgi kundagi tibbiyot institutlarida biz kasallik bilan ishlashni o’rgatamiz. Uni qanday aniqlash, qanday davolash bilan ishlaymiz. Tibbiyot 3.0 sog’lomlar bilan hali ular kasal bo’lmasdan turib ishlashni o’rgatadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 bo’yicha mutaxassislar juda kam.
Tibbiyot 3.0 bemorga juda katta mas’uliyat yuklaydi. Misol uchun Tibbiyot 2.0 diabet kasalligiga dori bilan yechim topsa, Tibbiyot 3.0 jismoniy harakat, og’izga kirayotgan ovqatni nazorat qilish kabi yechimlar bilan yondashadi. Shu sabab ham Tibbiyot 3.0 dan katta foyda oluvchi insonlar intizomga ega bo’lgan insonlar. Undan tashqari Tibbiyot 3.0 mijozdan tibbiy tushunchalarni yuqori bo’lishini talab etadi.
Tibbiyot 3.0 dan foydalanayotganlar kimlar?
Aksar qismi 50 yoshdan past bo’lgan, muvaffaqiyatli, boy, o’qimishli, odatda kamida ingliz tilini biladigan, autodidaktika ko’nikmalari yaxshi rivojlangan, vaziyatlarni so’roqqa tutuvchi, tanqidiy yondashuvchi insonlar. Shuning uchun ham ular tanalariga yaxshigina e’tibor berishadi.
Doimiy sportda, energiyasi yuqori, ko’p ishlarga ulguradigan, ko’pchilik havas qiladigan insonlar bo’ladi.
Bek Olimjon
29.09.24
Norvegiya
Time management yaxshi emas deganlar adashadi
Time management qilishga harakatimiz ishlarga ulgurmasligimiz asosiy sababi. Stresga tushamiz, kayfiyat tushadi, o’zimizdan qoniqmaymiz. Bu jarayon charxpalak kabi aylanaveradi.
Inson o’z imkoniyatlarini yuqori baholashga moyil. Qila olmaydigan narsalarini qilaman deb katta rejalar tuzadi.
Qila olmaymiz, time managementni yaxshilashim kerak deymiz.
Yoki dangasaman deymiz. Motivatsiya yo’q deymiz.
Menimcha unday emas. Biz shunchaki tarelkamizga yuta olmaydigan ko’p ovqat solib olganmiz.
Bizga motivatsiya kerak emas, bizga aniqlik kerak.
Bizga qo’shimcha vaqt kerak emas, bizga fokus kerak.
Xo’sh, nima qilish kerak?
Bitta asosiy maqsad qo’yib, bir kunda bir soat ajratib, bir o’zimiz, bitta xonaga kirib olib, faqat bir kungi natijaga fokus qilib harakat qilishimiz muhim.
1. Bir vaqtda bitta ish bilan mashg’ul bo’lish muhim
Ko’pchilikda shu yil erishsam zo’r bo’ladi degan maqsad bor. Aytaylik nemis tilidan B2 olish. Asosiy fokusni shunga qaratish kerak. Multitasking qilish kerak emas. To’g’ri boshqa ishlar qolib ketishi mumkin. Muqobili esa undanda yomon, barchasi qolib ketadi. Hech bo’lmasa bittasi bitgani yaxshi. Eng asosiysi bitgani eng yaxshisi.
2. Fokusni sarflanadigan vaqtga emas, natijaga qaratish muhimroq.
Bir ish uchun sarflangan vaqt yoki mablag’ga emas, o’sha ishdagi natijaga qarashimiz muhimroq. Bir kunda necha soat dars qilishdan ko’ra, bitta bo’limni tugatishga fokus qilishimiz afzalroq.
Boshlanishiga natijalar uchun plankani pastroq qilish kerak. Shunda tugatish oson bo’ladi va muvaffaqiyat hissi bo’ladi. Bu esa davomiylikni ta’minlaydi.
3. Energiyani boshqarishni o’rganishimiz muhim
Har qanday natijaga erishish energiya talab etadi. Energiyani esa to’g’ri boshqarish kerak.
Energiyani so'rib oladigan oladigan amallar
- ijtimoiy tarmoqlar
- shovqinli joylar
- behuda tortishuvlar
- asabiylashish
- doimiy havotirlanish
- monoton ishlar va hok
Energiyani saqlashga yordam beradigan amallar
- Yaxshi uyqu. Buni eng katta dushmani telefon. Bunga yechimni yuqorida bir postda yozdim.
- Yurish yoki yugurish
- Odamlarni boricha qabul qilish
- Chalg’ituvchilardan xalos bo’lish.
Sher bitta sichqonni ovlash uchun ham bitta kiyikni ovlash uchun ham bir xilda energiya sarflar ekan. Sher uchun natija bu kiyikni ovlash. Uni ovlamagunicha tinchimaydi. Sher sichqon ovlamaydi. Sherdek bo’lish kerak. Natijamiz kiyikmi yoki sichqon. Aniqlab olishimiz muhim.
Bugun kiyik ovlaymizmi yoki sichqon ovlash bilan band bo'lamizmi?
Bek Olimjon
29.03.24
Norvegiya
Time management qilishga harakatimiz ishlarga ulgurmasligimiz asosiy sababi. Stresga tushamiz, kayfiyat tushadi, o’zimizdan qoniqmaymiz. Bu jarayon charxpalak kabi aylanaveradi.
Inson o’z imkoniyatlarini yuqori baholashga moyil. Qila olmaydigan narsalarini qilaman deb katta rejalar tuzadi.
Qila olmaymiz, time managementni yaxshilashim kerak deymiz.
Yoki dangasaman deymiz. Motivatsiya yo’q deymiz.
Menimcha unday emas. Biz shunchaki tarelkamizga yuta olmaydigan ko’p ovqat solib olganmiz.
Bizga motivatsiya kerak emas, bizga aniqlik kerak.
Bizga qo’shimcha vaqt kerak emas, bizga fokus kerak.
Xo’sh, nima qilish kerak?
Bitta asosiy maqsad qo’yib, bir kunda bir soat ajratib, bir o’zimiz, bitta xonaga kirib olib, faqat bir kungi natijaga fokus qilib harakat qilishimiz muhim.
1. Bir vaqtda bitta ish bilan mashg’ul bo’lish muhim
Ko’pchilikda shu yil erishsam zo’r bo’ladi degan maqsad bor. Aytaylik nemis tilidan B2 olish. Asosiy fokusni shunga qaratish kerak. Multitasking qilish kerak emas. To’g’ri boshqa ishlar qolib ketishi mumkin. Muqobili esa undanda yomon, barchasi qolib ketadi. Hech bo’lmasa bittasi bitgani yaxshi. Eng asosiysi bitgani eng yaxshisi.
2. Fokusni sarflanadigan vaqtga emas, natijaga qaratish muhimroq.
Bir ish uchun sarflangan vaqt yoki mablag’ga emas, o’sha ishdagi natijaga qarashimiz muhimroq. Bir kunda necha soat dars qilishdan ko’ra, bitta bo’limni tugatishga fokus qilishimiz afzalroq.
Boshlanishiga natijalar uchun plankani pastroq qilish kerak. Shunda tugatish oson bo’ladi va muvaffaqiyat hissi bo’ladi. Bu esa davomiylikni ta’minlaydi.
3. Energiyani boshqarishni o’rganishimiz muhim
Har qanday natijaga erishish energiya talab etadi. Energiyani esa to’g’ri boshqarish kerak.
Energiyani so'rib oladigan oladigan amallar
- ijtimoiy tarmoqlar
- shovqinli joylar
- behuda tortishuvlar
- asabiylashish
- doimiy havotirlanish
- monoton ishlar va hok
Energiyani saqlashga yordam beradigan amallar
- Yaxshi uyqu. Buni eng katta dushmani telefon. Bunga yechimni yuqorida bir postda yozdim.
- Yurish yoki yugurish
- Odamlarni boricha qabul qilish
- Chalg’ituvchilardan xalos bo’lish.
Sher bitta sichqonni ovlash uchun ham bitta kiyikni ovlash uchun ham bir xilda energiya sarflar ekan. Sher uchun natija bu kiyikni ovlash. Uni ovlamagunicha tinchimaydi. Sher sichqon ovlamaydi. Sherdek bo’lish kerak. Natijamiz kiyikmi yoki sichqon. Aniqlab olishimiz muhim.
Bugun kiyik ovlaymizmi yoki sichqon ovlash bilan band bo'lamizmi?
Bek Olimjon
29.03.24
Norvegiya
Telegram
Bek Olimjon
Balki foydasi tegar…
80 ga kirgan bir bemor nolib qoldi. Vaqt juda tez o’tyapti deydi.
Bugun 21 yilga qamalgan qotil bilan suhbatlashdim. Qamoqdagi hayoti haqida biroz so’radim. Qiziq javob berdi. Vaqt juda tez o’tadi deydi.
Sizda ham vaqt tez o’tayotgandek hissi bor bo’lishi mumkin.
Kecha, o’tgan hafta yoki oy juda tez o’tib ketgandek. Kimdir bizdan shu vaqtimizni qanday o’tganini so’rasa aniq javobimiz yo’q.
Bularning sababi - hayotimizning har kuni bir xil, ya’ni monoton hayot. Ertaman turish, ishga yoki o’qishga borish, bir xil odamlar, bir xil dardlar, bir xil suhbat va g’iybatlar.
Yangi tajribalarga erishishga harakat qiladigan, yangi g’oyalar haqida o’ylab yashaydiganlar kam atrofimizda.
Bolalikda vaqt juda sekin o’tgandek bo’ladi. Sababi hamma narsa yangi. Bola har kuni hayotida yangi narsalarga duch keladi va xotiralar quradi. Katta bo’lganimizda esa vaqt juda tez o’tadi. Sababi kunimizda yangilik yo’q. Bir xillikdan iborat. Bir xillik vaqt tez o’tishi asosiy sababi.
O’tgan yili Azamat bilan 3 kunga velosayohatga chiqqan edik. Norvegiyadagi Dovre tog’i atrofini aylandik. Azamat uchun birinchi marta bo’lgan tajriba edi u. 3-kun yakunida ”Aka huddi bir oy vaqt o’tgandek his qilyapman” degan edi. Haligacha eslaymiz. Zo’r xotiralar qolgan.
Vaqtni tez o’tmasligini ta’minlash uchun nima qilish kerak? Hayotni sekin o’tishi va yangi tajribalar ko’p bo’lishiga harakat qilish kerak.
Odam boy yashashi uchun puldor bo’lishi shart emas. Boy xotiralar orqali ham inson boylikka erishadi.
Nima qilish kerak?
- monoton kunlar zerikarli hayot garovi. Undan imkon qadar voz kechish kerak
- turli xil yangi tajribalarni qilib ko’rish kerak
- sayohat qilish kerak
- yangi tajriba va sayohatlarni imkon qadar hujjatlashtirib borish kerak, jurnalga yozib borish, video yoki rasm shaklida tasvirga olish kerak
- o’tmishni eslash, ikki marta yashash imkonini beradi
- nostalgiya stresga qarshi yaxshi davo
- nostalgiya = yaxshi xotiralar - og’riqli damlar
- xotiralarni hikoyalarga aylantirish kerak. Hayotimiz bir hikoya. U mazmunli bo’lishi muhim
Bularni amalga oshirish eng yaxshi, arzon va sog’lom yo’li bu sekin sayohat qilish. Tabiatga sayohat qilish eng arzon usullardan biri. Velosayohat ham yaxshi variant.
Qiziq jihati shuki bu guruhdagi 90% odamda ana shularni qilish imkoniyati albatta bor, ammo qiluvchilar 10% bo’lsa ham katta gap.
Nega unday? Sababi komfortdan chiqqimiz kelmaydi. Hammamiz yaxshi tabiat do’ppi otsa yetadigan masofada yashaymiz. Norvegiyada mingtacha o’zbek bor. Tabiat aylangani chiqadigani esa barmoq bilan sanoqli.
Vatanda ham shunday. Juda borsa 2 soatlik yo’l yurib juda zo’r tabiatli joylarga borsa bo’ladi. Puli ham qimmat emas aslida. Mayli vaqt yo’qdir, pul yo’qdir. Ko’cha borku, dala borku. Hech bo’lmasa ko’chaga chiqib yugurish mumkinku.
Biz odatda nima qilamiz, biz choyxona variantini tanlaymiz.
Biz nima qilamiz, uy quramiz, mashinani zo’rini olishga harakat qilamiz. Bular uchun esa umrimizni sotamiz. Umrni sotsak ham insofni sotmay qolsak biz eng katta natijaga erishgan his qilamiz o’zimizni. Aslida ikkisini ham sotmaslik kerak.
Yugurish kerak desang, ”eee qo’ysangchi, reels ko’ryappan” degan javob beradi miya.
Dangasalik bu hayot dushmani.
Yashashdan maqsad komfort emas.
Komfort insonni ojiz, nimjon qiladi, qiyinchiliklarga tayyor bo’lmasligini kafolatlaydi.
Qanchalik ko’p komfortda o’tirsak har qanday mayda qiyinchilik ham chidab bo’lmasdek tuyuladi.
Yumshoq kursidan turish qiyinroq.
Bek Olimjon
17.06.2024
Norvegiya
Bugun 21 yilga qamalgan qotil bilan suhbatlashdim. Qamoqdagi hayoti haqida biroz so’radim. Qiziq javob berdi. Vaqt juda tez o’tadi deydi.
Sizda ham vaqt tez o’tayotgandek hissi bor bo’lishi mumkin.
Kecha, o’tgan hafta yoki oy juda tez o’tib ketgandek. Kimdir bizdan shu vaqtimizni qanday o’tganini so’rasa aniq javobimiz yo’q.
Bularning sababi - hayotimizning har kuni bir xil, ya’ni monoton hayot. Ertaman turish, ishga yoki o’qishga borish, bir xil odamlar, bir xil dardlar, bir xil suhbat va g’iybatlar.
Yangi tajribalarga erishishga harakat qiladigan, yangi g’oyalar haqida o’ylab yashaydiganlar kam atrofimizda.
Bolalikda vaqt juda sekin o’tgandek bo’ladi. Sababi hamma narsa yangi. Bola har kuni hayotida yangi narsalarga duch keladi va xotiralar quradi. Katta bo’lganimizda esa vaqt juda tez o’tadi. Sababi kunimizda yangilik yo’q. Bir xillikdan iborat. Bir xillik vaqt tez o’tishi asosiy sababi.
O’tgan yili Azamat bilan 3 kunga velosayohatga chiqqan edik. Norvegiyadagi Dovre tog’i atrofini aylandik. Azamat uchun birinchi marta bo’lgan tajriba edi u. 3-kun yakunida ”Aka huddi bir oy vaqt o’tgandek his qilyapman” degan edi. Haligacha eslaymiz. Zo’r xotiralar qolgan.
Vaqtni tez o’tmasligini ta’minlash uchun nima qilish kerak? Hayotni sekin o’tishi va yangi tajribalar ko’p bo’lishiga harakat qilish kerak.
Odam boy yashashi uchun puldor bo’lishi shart emas. Boy xotiralar orqali ham inson boylikka erishadi.
Nima qilish kerak?
- monoton kunlar zerikarli hayot garovi. Undan imkon qadar voz kechish kerak
- turli xil yangi tajribalarni qilib ko’rish kerak
- sayohat qilish kerak
- yangi tajriba va sayohatlarni imkon qadar hujjatlashtirib borish kerak, jurnalga yozib borish, video yoki rasm shaklida tasvirga olish kerak
- o’tmishni eslash, ikki marta yashash imkonini beradi
- nostalgiya stresga qarshi yaxshi davo
- nostalgiya = yaxshi xotiralar - og’riqli damlar
- xotiralarni hikoyalarga aylantirish kerak. Hayotimiz bir hikoya. U mazmunli bo’lishi muhim
Bularni amalga oshirish eng yaxshi, arzon va sog’lom yo’li bu sekin sayohat qilish. Tabiatga sayohat qilish eng arzon usullardan biri. Velosayohat ham yaxshi variant.
Qiziq jihati shuki bu guruhdagi 90% odamda ana shularni qilish imkoniyati albatta bor, ammo qiluvchilar 10% bo’lsa ham katta gap.
Nega unday? Sababi komfortdan chiqqimiz kelmaydi. Hammamiz yaxshi tabiat do’ppi otsa yetadigan masofada yashaymiz. Norvegiyada mingtacha o’zbek bor. Tabiat aylangani chiqadigani esa barmoq bilan sanoqli.
Vatanda ham shunday. Juda borsa 2 soatlik yo’l yurib juda zo’r tabiatli joylarga borsa bo’ladi. Puli ham qimmat emas aslida. Mayli vaqt yo’qdir, pul yo’qdir. Ko’cha borku, dala borku. Hech bo’lmasa ko’chaga chiqib yugurish mumkinku.
Biz odatda nima qilamiz, biz choyxona variantini tanlaymiz.
Biz nima qilamiz, uy quramiz, mashinani zo’rini olishga harakat qilamiz. Bular uchun esa umrimizni sotamiz. Umrni sotsak ham insofni sotmay qolsak biz eng katta natijaga erishgan his qilamiz o’zimizni. Aslida ikkisini ham sotmaslik kerak.
Yugurish kerak desang, ”eee qo’ysangchi, reels ko’ryappan” degan javob beradi miya.
Dangasalik bu hayot dushmani.
Yashashdan maqsad komfort emas.
Komfort insonni ojiz, nimjon qiladi, qiyinchiliklarga tayyor bo’lmasligini kafolatlaydi.
Qanchalik ko’p komfortda o’tirsak har qanday mayda qiyinchilik ham chidab bo’lmasdek tuyuladi.
Yumshoq kursidan turish qiyinroq.
Bek Olimjon
17.06.2024
Norvegiya
Birinchi va ikkinchi darajali fikrlash
Britaniya Hindistonni bosib oladi. Bosqinchi g’arbliklarga shahar va qishloqlarda kobralar borligi yoqmaydi. Kobralarni qirib tashlashni buyuradi.
Yechim sifatida har bir o’ldirilgan kobra uchun pul mukofoti taklif etishadi. Kambag’al mahalliy aholi uchun pul topishga yaxshi imkoniyat. Odamlar kobralar o’ligini olib keladi va pul ishlashni boshlaydi.
Ammo…
o’lgan kobralar soni qanchalik ko’paysada ular umumiy soni kamayishi o’rniga orta boshlaydi. Bosqinchilar hayron. Tekshiruvchilar qo’yadi.
Ma'lum bo'ladiki ayrim mahalliy aholi biznes deb kobralar fermasini yaratib soqqa qilayotgan bo'ladi. Bundan xabar topgan britlar g’azab ustida o’lgan kobra uchun mukofot pulini berishni to’xtatadi. Mahalliy aholi uchun kobra fermasi endi zarar, hammasini dalaga qo’yib yuboradi.
Kobra muammosi yanada og’ir tus oladi. Shuncha harakat va pul sarfidan so’ng muammo yanada battar holatga keladi.
Bundan qanday xulosa qilish mumkin?
Muammolarga chuqur o’ylanmagan holda tez va oddiy yechimlar berish, salbiy natijalarga olib kelishi mumkin. Bu yerda birinchi va ikkinchi darajali fikrlash haqida o’rganishimiz mumkin.
Birinchi darajali fikrlash bu yuzaki fikrlash bo’lib tez biror natijaga erishish uchun tez qaror qabul qilish. Qarorimiz natijasining natijasi haqida fikrlamasligimiz.
Britlar uchun muammo - kobra ko’pligi edi. Taklif etgan tez yechim - kobralarni o’ldirish va bu uchun mahalliy aholini ishga solish.
Ikkinchi darajali fikrlash qanday bo’lar edi? Britlarning “shunday qilsak keyin nima bo’ladi?” degan savol berishlari muhim edi. Mahalliy aholi bilan maslahatlashib ko’rishlari muhim edi.
Kundalik hayotimizdan oddiy misol
Birinchi darajali fikrlash: muammo - chanqadim → yechim - kola ichishim kerak → natija chanqoq qondi, mazza qildim.
Ikkinchi darajali fikrlash: chanqadim → kola → mazza qildim → kola odat bo'ldi → diabet bo'ldim
Yana bir misol
Birinchi darajali fikrlash: muammo - yigit 20 ga kirdi → yechim - 18 yosh qizga uylash kerak → natija oila qurildi ammo ularni endi kim boqadi? - “Ha, bir gap bo’lar…” → yigit bolasi tug’ilishidan 3 oy oldin Rossiyaga ketishga majbur bo’ldi.
Ikkinchi darajali fikrlash: yigit 20 ga kirdi → 18 yoshliga uylash kerak → "keyinchi? Xo’p, oila qurdi ham deylik, ammo ularni keyin kim boqadi?” → “asosli savol, ota-ona bo’lib biz yordam berarmiz, ammo o’g’limiz oila boshi sifatida mas’uliyatni bo’yniga olishni o’rgana olmasligi mumkin. 20 yoshda hali o’zi bola bo’lsa. Qo’lidan ish kelmaydi hali. 9 oydan keyin farzand ko’rsayam ko’chada to’p tepib yuraversa, kelajak qanday bo’ladi unda? Yo’q, hozir ota-ona sifatida to’y qilishga sharoitimiz bo’lsada, o’g’limizga mas’uliyatli bo’lishi muhimroq. Patinkadagi sabzini olib tashlab, unga mas’uliyatli bo’lishni o’rgatishimiz shart. Oilani eplay oladigan bo’lishi shart. Demak hozir to’y o'rniga mas’uliyat yuklaymiz. Oila boshi mas’uliyatli bo’lishi shart.”
Hayotimizdagi ko’p muammolar ikkinchi darajali fikrlashimiz yo'qligidan. Birinchi darajadan nariga o'ta olmasligimizdan. Ikkinchi, uchinchi, to’rtinchi darajali fikrlash oson emas, vaqt oladi, miya energiyasini oladi. Har doim ham bir o’zimiz o’ylab natijalarni ko’ra olmaymiz, aqlimiz yetmasligi mumkin. Shu sabab maslahat qilishimiz kerak bo’ladi.
Biror bir muammoga yechim topishda ikkinchi darajali fikrlash muhim. Fikrlarni tartibga solish uchun yozish kerak. Muammo → yechim → dastlabki natija → ikkinchi darajali natija/asorat → uchinchi daraja va hok…
Bu uchun Shumboladagi boy kabi “innaykeyinchi?” degan savol berishni o’rganish kerak.
Bek Olimjon
01.04.24
Norvegiya
Britaniya Hindistonni bosib oladi. Bosqinchi g’arbliklarga shahar va qishloqlarda kobralar borligi yoqmaydi. Kobralarni qirib tashlashni buyuradi.
Yechim sifatida har bir o’ldirilgan kobra uchun pul mukofoti taklif etishadi. Kambag’al mahalliy aholi uchun pul topishga yaxshi imkoniyat. Odamlar kobralar o’ligini olib keladi va pul ishlashni boshlaydi.
Ammo…
o’lgan kobralar soni qanchalik ko’paysada ular umumiy soni kamayishi o’rniga orta boshlaydi. Bosqinchilar hayron. Tekshiruvchilar qo’yadi.
Ma'lum bo'ladiki ayrim mahalliy aholi biznes deb kobralar fermasini yaratib soqqa qilayotgan bo'ladi. Bundan xabar topgan britlar g’azab ustida o’lgan kobra uchun mukofot pulini berishni to’xtatadi. Mahalliy aholi uchun kobra fermasi endi zarar, hammasini dalaga qo’yib yuboradi.
Kobra muammosi yanada og’ir tus oladi. Shuncha harakat va pul sarfidan so’ng muammo yanada battar holatga keladi.
Bundan qanday xulosa qilish mumkin?
Muammolarga chuqur o’ylanmagan holda tez va oddiy yechimlar berish, salbiy natijalarga olib kelishi mumkin. Bu yerda birinchi va ikkinchi darajali fikrlash haqida o’rganishimiz mumkin.
Birinchi darajali fikrlash bu yuzaki fikrlash bo’lib tez biror natijaga erishish uchun tez qaror qabul qilish. Qarorimiz natijasining natijasi haqida fikrlamasligimiz.
Britlar uchun muammo - kobra ko’pligi edi. Taklif etgan tez yechim - kobralarni o’ldirish va bu uchun mahalliy aholini ishga solish.
Ikkinchi darajali fikrlash qanday bo’lar edi? Britlarning “shunday qilsak keyin nima bo’ladi?” degan savol berishlari muhim edi. Mahalliy aholi bilan maslahatlashib ko’rishlari muhim edi.
Kundalik hayotimizdan oddiy misol
Birinchi darajali fikrlash: muammo - chanqadim → yechim - kola ichishim kerak → natija chanqoq qondi, mazza qildim.
Ikkinchi darajali fikrlash: chanqadim → kola → mazza qildim → kola odat bo'ldi → diabet bo'ldim
Yana bir misol
Birinchi darajali fikrlash: muammo - yigit 20 ga kirdi → yechim - 18 yosh qizga uylash kerak → natija oila qurildi ammo ularni endi kim boqadi? - “Ha, bir gap bo’lar…” → yigit bolasi tug’ilishidan 3 oy oldin Rossiyaga ketishga majbur bo’ldi.
Ikkinchi darajali fikrlash: yigit 20 ga kirdi → 18 yoshliga uylash kerak → "keyinchi? Xo’p, oila qurdi ham deylik, ammo ularni keyin kim boqadi?” → “asosli savol, ota-ona bo’lib biz yordam berarmiz, ammo o’g’limiz oila boshi sifatida mas’uliyatni bo’yniga olishni o’rgana olmasligi mumkin. 20 yoshda hali o’zi bola bo’lsa. Qo’lidan ish kelmaydi hali. 9 oydan keyin farzand ko’rsayam ko’chada to’p tepib yuraversa, kelajak qanday bo’ladi unda? Yo’q, hozir ota-ona sifatida to’y qilishga sharoitimiz bo’lsada, o’g’limizga mas’uliyatli bo’lishi muhimroq. Patinkadagi sabzini olib tashlab, unga mas’uliyatli bo’lishni o’rgatishimiz shart. Oilani eplay oladigan bo’lishi shart. Demak hozir to’y o'rniga mas’uliyat yuklaymiz. Oila boshi mas’uliyatli bo’lishi shart.”
Hayotimizdagi ko’p muammolar ikkinchi darajali fikrlashimiz yo'qligidan. Birinchi darajadan nariga o'ta olmasligimizdan. Ikkinchi, uchinchi, to’rtinchi darajali fikrlash oson emas, vaqt oladi, miya energiyasini oladi. Har doim ham bir o’zimiz o’ylab natijalarni ko’ra olmaymiz, aqlimiz yetmasligi mumkin. Shu sabab maslahat qilishimiz kerak bo’ladi.
Biror bir muammoga yechim topishda ikkinchi darajali fikrlash muhim. Fikrlarni tartibga solish uchun yozish kerak. Muammo → yechim → dastlabki natija → ikkinchi darajali natija/asorat → uchinchi daraja va hok…
Bu uchun Shumboladagi boy kabi “innaykeyinchi?” degan savol berishni o’rganish kerak.
Bek Olimjon
01.04.24
Norvegiya
Moliyaviy savodxonlik haqida gap ketganda kimlardir Kiyosakini kitoblarini zo'r deb maqtasa, yana kimdir uni firibgar ekanligini ta'kidlaydi.
Moliyaviy savodxonlik va erkinlik haqida kitoblar o'qigan inson sifatidagi xulosam shuki bu u qadar oq yoki qora mavzu emas.
Tushuntirishga harakat qilay…
Jamiyatda moliyaviy savodxonlikni quyi, o'rta va yuqori darajaga bo'lish mumkin.
Shaxsiy moliya bilimlarni olishni endi boshlaganlar uchun Kiyosaki kitoblari yoki Latte omili kabi kitoblar ancha ma'qul bo'ladi. Chunki tushunishga oson, hayotiy misollar bilan berilgan.
Endi shaxsiy moliya haqida dastlabki tushunchalarga ega bo'lib biroz shaxsiy tajribaga ega bo'lgandan keyin u kitoblardagi kamchiliklarni ko'ra boshlaydi odam. Misol Kiyosaki biznesini ko'chmas mulk ustida qurgani haqida yozgan va bu turdagi biznesni qattiq targ'ib etadi. Ammo bu hamma joyda ham ish bermaydi. Misol uchun ayni vaqtda Yaponiyada 9 million bo'sh uylar bor. Italiyada 1 yevroga hovli sotib olsa bo'ladi. Ko'chmas mulk bozori demografik o'sish bilan chambarchas bog'liq. Kiyosaki kitoblarini tanqid qiladigan odamlar shaxsiy moliya haqida dastlabki tushunchalarga ega bo'lgan bo'lib chiqadi, gaplashsangiz. Ammo boshlash uchun bo'ladigan kitoblar deyman men.
Endi moliyaviy savodxonlikni o'rta darajaga olib chiqish kerak bo'ladi. Bu muhim vazifa.
Bu uchun Morgan Houselning "Pul psixologiyasi" kitobi dastlabki yaxshi qadam. Stanley va Dankodan "The Millionnaire Next Door" keyingi o'qish bo'ladi. Unda moliyaga kengroq qarashni o'rganish mumkin. Yana bir asar JL Collinsdan "The Simple Path to Wealth..."
Maqsadi faqat ko'p pul topish emas, balki shoxona bo'lmasada ko'proq vaqtga ega bo'lgan holda yashashni maqsad qilganlar uchun Vicki Robindan "Your Money or Your Life" yaxshi kitob. Buning bevosita davomi sifatida Mr Money Mustache blogi eng markaziy manbalardan biri. U o'z hayotidan amaliy misollar bilan postlar yozgan (2011-yildan beri yozadi). Erta moliyaviy erkinlik ortidagi falsafiy qarashlarni Jacob Lund Fiskerning "Early Retirement Extreme" kitobidan o'qish mumkin.
Moliyaviy savodxonligi yuqori bo'lgan insonlar pul haqidagi kitoblarni o'qishmaydi. Ular falsafa, autobiografiya, tarix, texnologiya, kelajak haqidagi kitoblarga ko'proq qiziqadi.
Bunday kitoblarga kirish sifatida Ray Dalioning "Principles" kitobini o'qish mumkin. Robert Greendan Mastery asari ham yaxshi darslarga boy, (aniqsa 20-25 yoshdagilar uchun). Matt Ridleyning deyarli barcha asarlari, Naval Ravikantning suhbatlari (uni kitob qilingani ham bor, Erik Jorgensen "The Almanach of Naval Ravikant" degan kitob yozgan). Adam Smithdan "Wealth of Nations", Walter Isaacsondan "Ben Franklin", "Steve Jobs", "Elon Musk" kabi top asarlarni o'qimasdan turib pulni yaxshi tushunib bo'lmaydi degan fikrdaman men. Will va Ariel Durantdan "The Lessons of History" ham o'qish zarur bo'lgan kitoblar turkumidan. Aynan bu daraja uchun kitoblar bir qancha.
"Shogird tayyor bo'lganda ustoz o'zi topiladi"
Bek Olimjon
23.11.24
Norvegiya
Moliyaviy savodxonlik va erkinlik haqida kitoblar o'qigan inson sifatidagi xulosam shuki bu u qadar oq yoki qora mavzu emas.
Tushuntirishga harakat qilay…
Jamiyatda moliyaviy savodxonlikni quyi, o'rta va yuqori darajaga bo'lish mumkin.
Shaxsiy moliya bilimlarni olishni endi boshlaganlar uchun Kiyosaki kitoblari yoki Latte omili kabi kitoblar ancha ma'qul bo'ladi. Chunki tushunishga oson, hayotiy misollar bilan berilgan.
Endi shaxsiy moliya haqida dastlabki tushunchalarga ega bo'lib biroz shaxsiy tajribaga ega bo'lgandan keyin u kitoblardagi kamchiliklarni ko'ra boshlaydi odam. Misol Kiyosaki biznesini ko'chmas mulk ustida qurgani haqida yozgan va bu turdagi biznesni qattiq targ'ib etadi. Ammo bu hamma joyda ham ish bermaydi. Misol uchun ayni vaqtda Yaponiyada 9 million bo'sh uylar bor. Italiyada 1 yevroga hovli sotib olsa bo'ladi. Ko'chmas mulk bozori demografik o'sish bilan chambarchas bog'liq. Kiyosaki kitoblarini tanqid qiladigan odamlar shaxsiy moliya haqida dastlabki tushunchalarga ega bo'lgan bo'lib chiqadi, gaplashsangiz. Ammo boshlash uchun bo'ladigan kitoblar deyman men.
Endi moliyaviy savodxonlikni o'rta darajaga olib chiqish kerak bo'ladi. Bu muhim vazifa.
Bu uchun Morgan Houselning "Pul psixologiyasi" kitobi dastlabki yaxshi qadam. Stanley va Dankodan "The Millionnaire Next Door" keyingi o'qish bo'ladi. Unda moliyaga kengroq qarashni o'rganish mumkin. Yana bir asar JL Collinsdan "The Simple Path to Wealth..."
Maqsadi faqat ko'p pul topish emas, balki shoxona bo'lmasada ko'proq vaqtga ega bo'lgan holda yashashni maqsad qilganlar uchun Vicki Robindan "Your Money or Your Life" yaxshi kitob. Buning bevosita davomi sifatida Mr Money Mustache blogi eng markaziy manbalardan biri. U o'z hayotidan amaliy misollar bilan postlar yozgan (2011-yildan beri yozadi). Erta moliyaviy erkinlik ortidagi falsafiy qarashlarni Jacob Lund Fiskerning "Early Retirement Extreme" kitobidan o'qish mumkin.
Moliyaviy savodxonligi yuqori bo'lgan insonlar pul haqidagi kitoblarni o'qishmaydi. Ular falsafa, autobiografiya, tarix, texnologiya, kelajak haqidagi kitoblarga ko'proq qiziqadi.
Bunday kitoblarga kirish sifatida Ray Dalioning "Principles" kitobini o'qish mumkin. Robert Greendan Mastery asari ham yaxshi darslarga boy, (aniqsa 20-25 yoshdagilar uchun). Matt Ridleyning deyarli barcha asarlari, Naval Ravikantning suhbatlari (uni kitob qilingani ham bor, Erik Jorgensen "The Almanach of Naval Ravikant" degan kitob yozgan). Adam Smithdan "Wealth of Nations", Walter Isaacsondan "Ben Franklin", "Steve Jobs", "Elon Musk" kabi top asarlarni o'qimasdan turib pulni yaxshi tushunib bo'lmaydi degan fikrdaman men. Will va Ariel Durantdan "The Lessons of History" ham o'qish zarur bo'lgan kitoblar turkumidan. Aynan bu daraja uchun kitoblar bir qancha.
"Shogird tayyor bo'lganda ustoz o'zi topiladi"
Bek Olimjon
23.11.24
Norvegiya
Yaxshi savol berish haqida... 1-qism
Savol berish bu bilim olish kafolati. Shakllantirish muhim bo’lgan ko’nikmalardan biri.
O’zim ustozlar, muvaffaqiyatli insonlar davrasida yaxshi savollar berishni o’rganish jarayonidaman.
Qanday savollar bermaslik yaxshiroq? Qanday savollar berish kerak? Yaxshi savol qanday bo’ladi? Nimalarga e’tibor berish kerak? Post mana shular haqida
Qachon savol so'ramaslik va qanday savollarni so’ramaslik kerak?
1. Javobini googledan topish mumkin bo'lgan umumiy savollar. Misol uchun “Norvegiyada yashash qimmatmi?”, “Norvegiyada o’qish tekinmi?” Tilni bilmaysizmi, tarjimondan foydalaning.
2. Savolni avval o’zidan so’rash. Biz odatda savollarimizga javobni allaqachon bilamiz. Biz javob qidiryapmizmi yoki javob beruvchi tomondan tasdiq yoki bahona qidiryapmizmi, buni aniqlab olishimiz zarur. Misol “25 yoshda ingliz tili o’rgansa bo’ladimi?”. Javob bu yerda aniq.
3. O’ta keng savollarni bermaslik shart. Misol “qaysi sohani tavsiya etasiz?”, “kelajakda qaysi sohalar rivojlanadi?”, “men qaysi sohani tanlay?”. Bu uchun sizni yetarlicha tanimaydi javob beruvchi.
4. Mavhum bo’lgan savollarni bermaslik. Misol “Sizningcha baxtli bo’lish siri nimada?”
5. Ko’p so’raladigan savollar. Misol mendan ko'p so'raladigan savol “Norvegiyada shifokor bo’lish uchun nima qilish kerak?”. Katta ehtimol bilan bunga allaqachon javob berilgan. Izlash kerak!
6. Javobi na sizga, na boshqalarga foydasi bo’lgan savollar. Misol “Oyligiz qancha?”
7. Javobi aniq “ha” yoki aniq “yo’q” bo’lgan savollar. Misol “Yugurishni tavsiya etasizmi?”, “Treydingni tavsiya etasizmi?”
8. Savol berishda o’zini reklama qilish yoki aqlli ekanligini ko’rsatish. Nobody cares. Savol reklama bo’lishi kerak emas.
9. Savolni javob olish uchun emas, o’ziga e’tibor qaratish yoki boshqalarda sizga nisbatan g'amxo'rlik uyg'otish uchun so’rash. Nobody cares.
10. Kimnidir oilasi haqida savol so’rashda juda ehtiyot bo’lish. Ayniqsa turmush o’rto’gi haqida.
11. O’zingiz haqingizda savollar? Misol “Nega meni hamma yomon ko’radi?”. How on earth can someone answer this question?
12. Siyosatshunos yoki teolog bo’lmagan odamdan siyosat va din haqida so’ramaslikni tavsiya etaman. O'zi aslida siyosat borasida savol-jaovbga vaqt sarflash ma'qul emas.
13. Bir vaqtda bir nechta savol so’rash. Javob beruvchi odam sekretar emaski yozib olgani.
14. Uzun matn yoki nutqli savol bermaslik kerak. Detallarni imkon qadar qisqa tasvirlab, bir qator gapdan iborat savol bo’lishi
15. Kimnidir taqvosi, e’tiqodi yoki gunohlari haqida shaxsiy savol berish. Bu 6-punktga ham to’g’ri keladi. Misol “Siz nasha chekkanmisiz, aroq ichganmisiz, namoz o'qiysizmi va hok”. Bunga javoblar hattoki onalardan berkitiladi.
Mana shularni o'zi ham yaxshigina filtr vazifasini bajaradi. Shularni qo'llasak savollarimiz sifati ancha yaxshilanadi. Yaxshi savol bera olish bu ham o'rganish kerak bo'lgan muhim ko'nikma. Vaqt va mehnat talab etadi. Sekinlik bilan natijaga erishiladi.
Bek Olimjon
07.04.2023
Norvegiya
Savol berish bu bilim olish kafolati. Shakllantirish muhim bo’lgan ko’nikmalardan biri.
O’zim ustozlar, muvaffaqiyatli insonlar davrasida yaxshi savollar berishni o’rganish jarayonidaman.
Qanday savollar bermaslik yaxshiroq? Qanday savollar berish kerak? Yaxshi savol qanday bo’ladi? Nimalarga e’tibor berish kerak? Post mana shular haqida
Qachon savol so'ramaslik va qanday savollarni so’ramaslik kerak?
1. Javobini googledan topish mumkin bo'lgan umumiy savollar. Misol uchun “Norvegiyada yashash qimmatmi?”, “Norvegiyada o’qish tekinmi?” Tilni bilmaysizmi, tarjimondan foydalaning.
2. Savolni avval o’zidan so’rash. Biz odatda savollarimizga javobni allaqachon bilamiz. Biz javob qidiryapmizmi yoki javob beruvchi tomondan tasdiq yoki bahona qidiryapmizmi, buni aniqlab olishimiz zarur. Misol “25 yoshda ingliz tili o’rgansa bo’ladimi?”. Javob bu yerda aniq.
3. O’ta keng savollarni bermaslik shart. Misol “qaysi sohani tavsiya etasiz?”, “kelajakda qaysi sohalar rivojlanadi?”, “men qaysi sohani tanlay?”. Bu uchun sizni yetarlicha tanimaydi javob beruvchi.
4. Mavhum bo’lgan savollarni bermaslik. Misol “Sizningcha baxtli bo’lish siri nimada?”
5. Ko’p so’raladigan savollar. Misol mendan ko'p so'raladigan savol “Norvegiyada shifokor bo’lish uchun nima qilish kerak?”. Katta ehtimol bilan bunga allaqachon javob berilgan. Izlash kerak!
6. Javobi na sizga, na boshqalarga foydasi bo’lgan savollar. Misol “Oyligiz qancha?”
7. Javobi aniq “ha” yoki aniq “yo’q” bo’lgan savollar. Misol “Yugurishni tavsiya etasizmi?”, “Treydingni tavsiya etasizmi?”
8. Savol berishda o’zini reklama qilish yoki aqlli ekanligini ko’rsatish. Nobody cares. Savol reklama bo’lishi kerak emas.
9. Savolni javob olish uchun emas, o’ziga e’tibor qaratish yoki boshqalarda sizga nisbatan g'amxo'rlik uyg'otish uchun so’rash. Nobody cares.
10. Kimnidir oilasi haqida savol so’rashda juda ehtiyot bo’lish. Ayniqsa turmush o’rto’gi haqida.
11. O’zingiz haqingizda savollar? Misol “Nega meni hamma yomon ko’radi?”. How on earth can someone answer this question?
12. Siyosatshunos yoki teolog bo’lmagan odamdan siyosat va din haqida so’ramaslikni tavsiya etaman. O'zi aslida siyosat borasida savol-jaovbga vaqt sarflash ma'qul emas.
13. Bir vaqtda bir nechta savol so’rash. Javob beruvchi odam sekretar emaski yozib olgani.
14. Uzun matn yoki nutqli savol bermaslik kerak. Detallarni imkon qadar qisqa tasvirlab, bir qator gapdan iborat savol bo’lishi
15. Kimnidir taqvosi, e’tiqodi yoki gunohlari haqida shaxsiy savol berish. Bu 6-punktga ham to’g’ri keladi. Misol “Siz nasha chekkanmisiz, aroq ichganmisiz, namoz o'qiysizmi va hok”. Bunga javoblar hattoki onalardan berkitiladi.
Mana shularni o'zi ham yaxshigina filtr vazifasini bajaradi. Shularni qo'llasak savollarimiz sifati ancha yaxshilanadi. Yaxshi savol bera olish bu ham o'rganish kerak bo'lgan muhim ko'nikma. Vaqt va mehnat talab etadi. Sekinlik bilan natijaga erishiladi.
Bek Olimjon
07.04.2023
Norvegiya
Yaxshi savol berish haqida…, 2-qism
“Bir insonga uni beradigan javoblaridan ko’ra uning savollariga qarab baho berish kerak” - Voltaire
Savol so’rashda nimalarga e’tibor berish kerak? Yaxshi savol berish uchun nima qilish kerak? Bugungi post mana shu haqida.
Bu mavzuni menga “Norvegiyada o’qish va yashash” mavzusida beriladigan savollar misolida ko’rib chiqamiz. Vaziyatingizga moslashtirib olaverasiz qolganini 😊
Savol berishda mana shunga yaqinroq holda savollarimizni shakllantirsak o’zimizga foydaliroq bo’ladi degan fikrdaman.
Norvegiyada o’qish bu Googledan javob topish mumkin bo’lgan savol bo’lsada, tushunishga oson bo’lishi uchun misol tariqasida olamiz.
1. Savolda aniqlik muhim.
Aniq savol aniq javob olish imkonini beradi. “Men Norvegiyada magistratura qilmoqchiman. Nima qilay?” Bu ancha keng qamrovi keng savol. O’rniga “Men Oslo universitetida iqtisod bo’yicha 2025-yili magistratura qilmoqchiman. Men uchun eng birinchi qadam nima?” mana shu savol bo’lsa aniqroq javob olish mumkin.
2. Savolingizni bir necha aniq detallarga bo’lib bering.
Javob berishni osonlashtiradi. Misol “Norvegiyada yashash harajatlari uchun; uyga, transportga, ovqatga, kiyim kabilarga o’rtacha talaba hayoti uchun minimum va maksimum qancha ketadi?”
3. “Siz nima qilgan bo’lar edingiz…?” mazmunidagi savol odatda yaxshi natija beradi. Bunda javob beruvchidagi mas’uliyatni faqat o’zida qoladi, erkinroq va aniqroq javob olasiz. Misol “Men ishimni tashlab Norvegiyaga o’qishga ketishimni tavsiya etasizmi?” degan savol javob beruvchiga katta mas’uliyat yuklaydi va umumiy, mavhum javob olasiz. Men ketgin desamu, ertaga siz bu qarordan afsus qilsangiz men nima qilaman degan mas’uliyati bo’ladi menda. Shuning uchun yo javob berishdan qochishim mumkin, yoki umumiy javob berishim mumkin. Undan ko’ra “Siz Uzbda yaxshi to’laydigan ishingiz bo’lganida ham, Norvegiyada magistraturaga o’qishga ketgan bo’larmidingiz?” deya savol berish ma’qulroq. Bu savolda eng markaziy punkt nega Uzbdagi ishni tashlab ketgan bo’lar edim degan qismiga aniqroq javob olish imkoni bor.
4. Savol berayotganda misollar bilan bering.
Misol uchun mana bunday “Osloda o’qiyotgan yoki o’qigan ko’p o’zbeklar bor. Ular bilan siz aloqadasiz, qanday xatolar eng ko’p takrorlanganligiga guvoh bo’lgansiz?” Bu savol menga kamida 3-4 ta talaba bo’lib kelgan odamda uchragan umumiy xatolarni aytib berish imkonini beradi.
5. Savolda qarama-qarshilik so’ralishi ham yaxshi.
Misol uchun “Norvegiyada 10 yilga yaqin yashayapsiz. Eng katta plyus va minuslari nimadan iborat?”
6. Qiziquvchanlik bilan savol so’rash. Misol uchun “Norvegiya haqida o’zbek jamiyatida keng tarqalgan noto’g’ri fikrlar qaysilar deb o’ylaysiz?”
7. Savolni so’ragandan so’ng, to’xtab insonni eshitish va nima deyayotganiga sinchkovlik bilan e’tibor berish juda muhim.
Juda ko’pchilik qiladigan xato javobga e’tibor bermaydi, uning savoliga javob berilayotgan vaqtda o’zini keyingi savolini yoki o’zi keyin nima deb gapirishini o’ylab turadi. Savol beruvchi sifatida fikr bildirish shart emas. Ammo tinglash juda-juda muhim.
8. Javob beruvchining qadriyatlariga mosroq savol berish.
Misol “Norvegiyada musulmonlar bormi?” degandan ko’ra “Biz hayit kunlari dam olamiz, Norvegiyada hayit bayrami kuni ishlashga to’g’ri kelsa nima qilinadi?” savoli kengroq ma’lumot olish imkonini beradi. Shunda javob beruvchi qanchalik taqvodor yoki ateist bo’lsin diniy bayramlar uchun qonuniy dam olish kuni belgilanishini aytadi. Na six kuyadi, na kabob shunda.
Bek Olimjon
07.04.24
Norvegiya
“Bir insonga uni beradigan javoblaridan ko’ra uning savollariga qarab baho berish kerak” - Voltaire
Savol so’rashda nimalarga e’tibor berish kerak? Yaxshi savol berish uchun nima qilish kerak? Bugungi post mana shu haqida.
Bu mavzuni menga “Norvegiyada o’qish va yashash” mavzusida beriladigan savollar misolida ko’rib chiqamiz. Vaziyatingizga moslashtirib olaverasiz qolganini 😊
Savol berishda mana shunga yaqinroq holda savollarimizni shakllantirsak o’zimizga foydaliroq bo’ladi degan fikrdaman.
Norvegiyada o’qish bu Googledan javob topish mumkin bo’lgan savol bo’lsada, tushunishga oson bo’lishi uchun misol tariqasida olamiz.
1. Savolda aniqlik muhim.
Aniq savol aniq javob olish imkonini beradi. “Men Norvegiyada magistratura qilmoqchiman. Nima qilay?” Bu ancha keng qamrovi keng savol. O’rniga “Men Oslo universitetida iqtisod bo’yicha 2025-yili magistratura qilmoqchiman. Men uchun eng birinchi qadam nima?” mana shu savol bo’lsa aniqroq javob olish mumkin.
2. Savolingizni bir necha aniq detallarga bo’lib bering.
Javob berishni osonlashtiradi. Misol “Norvegiyada yashash harajatlari uchun; uyga, transportga, ovqatga, kiyim kabilarga o’rtacha talaba hayoti uchun minimum va maksimum qancha ketadi?”
3. “Siz nima qilgan bo’lar edingiz…?” mazmunidagi savol odatda yaxshi natija beradi. Bunda javob beruvchidagi mas’uliyatni faqat o’zida qoladi, erkinroq va aniqroq javob olasiz. Misol “Men ishimni tashlab Norvegiyaga o’qishga ketishimni tavsiya etasizmi?” degan savol javob beruvchiga katta mas’uliyat yuklaydi va umumiy, mavhum javob olasiz. Men ketgin desamu, ertaga siz bu qarordan afsus qilsangiz men nima qilaman degan mas’uliyati bo’ladi menda. Shuning uchun yo javob berishdan qochishim mumkin, yoki umumiy javob berishim mumkin. Undan ko’ra “Siz Uzbda yaxshi to’laydigan ishingiz bo’lganida ham, Norvegiyada magistraturaga o’qishga ketgan bo’larmidingiz?” deya savol berish ma’qulroq. Bu savolda eng markaziy punkt nega Uzbdagi ishni tashlab ketgan bo’lar edim degan qismiga aniqroq javob olish imkoni bor.
4. Savol berayotganda misollar bilan bering.
Misol uchun mana bunday “Osloda o’qiyotgan yoki o’qigan ko’p o’zbeklar bor. Ular bilan siz aloqadasiz, qanday xatolar eng ko’p takrorlanganligiga guvoh bo’lgansiz?” Bu savol menga kamida 3-4 ta talaba bo’lib kelgan odamda uchragan umumiy xatolarni aytib berish imkonini beradi.
5. Savolda qarama-qarshilik so’ralishi ham yaxshi.
Misol uchun “Norvegiyada 10 yilga yaqin yashayapsiz. Eng katta plyus va minuslari nimadan iborat?”
6. Qiziquvchanlik bilan savol so’rash. Misol uchun “Norvegiya haqida o’zbek jamiyatida keng tarqalgan noto’g’ri fikrlar qaysilar deb o’ylaysiz?”
7. Savolni so’ragandan so’ng, to’xtab insonni eshitish va nima deyayotganiga sinchkovlik bilan e’tibor berish juda muhim.
Juda ko’pchilik qiladigan xato javobga e’tibor bermaydi, uning savoliga javob berilayotgan vaqtda o’zini keyingi savolini yoki o’zi keyin nima deb gapirishini o’ylab turadi. Savol beruvchi sifatida fikr bildirish shart emas. Ammo tinglash juda-juda muhim.
8. Javob beruvchining qadriyatlariga mosroq savol berish.
Misol “Norvegiyada musulmonlar bormi?” degandan ko’ra “Biz hayit kunlari dam olamiz, Norvegiyada hayit bayrami kuni ishlashga to’g’ri kelsa nima qilinadi?” savoli kengroq ma’lumot olish imkonini beradi. Shunda javob beruvchi qanchalik taqvodor yoki ateist bo’lsin diniy bayramlar uchun qonuniy dam olish kuni belgilanishini aytadi. Na six kuyadi, na kabob shunda.
Bek Olimjon
07.04.24
Norvegiya
Kimlargadir havas qilamiz, ulardan o'rnak olamiz, ularni o’zimizga ustoz deb bilamiz.
Agar 5 yildan keyin ularga o'xshamoqchi bo'lsak ular aytayotgan gaplariga emas,
ularning ustozlari aytayotgan gaplarga, yanada muhimrog’i qilayotgan ishlariga e'tibor berishimiz kerak.
Ya'ni "nabira shogird" bo'lishga harakat qilish kerak.
Bek Olimjon
30.11.2024
Bremen, Germaniya
Agar 5 yildan keyin ularga o'xshamoqchi bo'lsak ular aytayotgan gaplariga emas,
ularning ustozlari aytayotgan gaplarga, yanada muhimrog’i qilayotgan ishlariga e'tibor berishimiz kerak.
Ya'ni "nabira shogird" bo'lishga harakat qilish kerak.
Bek Olimjon
30.11.2024
Bremen, Germaniya
Roger Federer - tarixdagi eng zo’r tennischilardan biri.
Yaqinda Roger Federerni Dartmouthdagi nutqini ko’rdim.
Qiziq holat. U qanday qilib mag’lubiyatlarni yengib o’tish haqida gapirdi. Nutqidan bir parcha.
”Men faoliyatim davomida 1526 ta o’yinda ishtirok etdim va shulardan 80% da g’alaba qozondim.
Ammo ochko bo’yicha necha foizini yutdim? Atigi 54%. Boshqacha qilib aytganda top tennischilar ochko hisobida o’rtacha 50% yutuqqa erishadi.
Har ikkitadan bitta ochkoni yutqazaverganingdan keyin o’zinga yaxshi saboq bo’ladi. Mag’lubiyatga uchraganing uchun siqilmaslikni yaxshi o’rganasan. Muhimi keyingi qadam. Bor fokusni unga qaratish. O’yin davomida bitta ochko bu eng muhim narsa emas. O’tdi-ketdi. U qaytmaydi.
Shuning uchun mag’lubiyatni qabul qila olishni o’rganish muhim. Agar shunday qila olsang u senga erkinlik beradi. Natijada sen bor kuchingni aniqlik bilan keyingi ochkoga qarata olasan”
Bundan qanday xulosa qilish mumkin?
Biz biror ishni uddasidan chiqa olmasak, nimadir o’xshamasa siqilb yurishni to’xtatish kerakligini, undan dars olgan holatda keyingi muhim vazifaga fokusni qaratishni o’rganishimiz zarur.
Biz nima qilamiz?
Bir darsdan 4 oldik, uni 5 qilishga harakat qilamiz.
Bir qiz rad javobini berdi, unga erishaman deb ortidan yuguramiz.
Bizni ishga olishmadi, bahonalar topamiz.
Ishimiz o’xshamadi, boshqalarni ayblaymiz va hok.
Ozaman deymiz, o’xshamaydi, yana semirishda davom etamiz.
Til o’rganaman deb boshlaymiz, qunt qilmaganimiz uchun natija bo’lmaydi. Tashlab ketamiz.
Inson hayoti uchun uning o’zidan boshqa hech kim javobgar emas.
Inson o’zi xohlagan hayotini qurishga harakat qilishi muhim.
Nima bo’lishidan qat’iy nazar, faqat va faqat o’zi javobgar.
Bek Olimjon
28.06.2024
Norvegiya
Yaqinda Roger Federerni Dartmouthdagi nutqini ko’rdim.
Qiziq holat. U qanday qilib mag’lubiyatlarni yengib o’tish haqida gapirdi. Nutqidan bir parcha.
”Men faoliyatim davomida 1526 ta o’yinda ishtirok etdim va shulardan 80% da g’alaba qozondim.
Ammo ochko bo’yicha necha foizini yutdim? Atigi 54%. Boshqacha qilib aytganda top tennischilar ochko hisobida o’rtacha 50% yutuqqa erishadi.
Har ikkitadan bitta ochkoni yutqazaverganingdan keyin o’zinga yaxshi saboq bo’ladi. Mag’lubiyatga uchraganing uchun siqilmaslikni yaxshi o’rganasan. Muhimi keyingi qadam. Bor fokusni unga qaratish. O’yin davomida bitta ochko bu eng muhim narsa emas. O’tdi-ketdi. U qaytmaydi.
Shuning uchun mag’lubiyatni qabul qila olishni o’rganish muhim. Agar shunday qila olsang u senga erkinlik beradi. Natijada sen bor kuchingni aniqlik bilan keyingi ochkoga qarata olasan”
Bundan qanday xulosa qilish mumkin?
Biz biror ishni uddasidan chiqa olmasak, nimadir o’xshamasa siqilb yurishni to’xtatish kerakligini, undan dars olgan holatda keyingi muhim vazifaga fokusni qaratishni o’rganishimiz zarur.
Biz nima qilamiz?
Bir darsdan 4 oldik, uni 5 qilishga harakat qilamiz.
Bir qiz rad javobini berdi, unga erishaman deb ortidan yuguramiz.
Bizni ishga olishmadi, bahonalar topamiz.
Ishimiz o’xshamadi, boshqalarni ayblaymiz va hok.
Ozaman deymiz, o’xshamaydi, yana semirishda davom etamiz.
Til o’rganaman deb boshlaymiz, qunt qilmaganimiz uchun natija bo’lmaydi. Tashlab ketamiz.
Inson hayoti uchun uning o’zidan boshqa hech kim javobgar emas.
Inson o’zi xohlagan hayotini qurishga harakat qilishi muhim.
Nima bo’lishidan qat’iy nazar, faqat va faqat o’zi javobgar.
Bek Olimjon
28.06.2024
Norvegiya
Hayot tarzi inflyatsiyasi
Post boy va puldor orasidagi farq, inflyatsiya tushunchasi va hayot tarzi inflyatsiyasi haqida.
Puldor kim?
Puli bor odam bu puldor odam. Odatda bu holat puli bor ekanligini ko’rsatish orqali namoyon bo’ladi.
Boy kim?
Puli tugamaydigan odam. Boy odam keladigan daromadi, ketadigan harajatidan doim baland bo’ladi. Bu ko’rsatkich butun umr bo’ladi. Qo’pol qilib aytganda yeb tugata olmaydi pulini.
Qiziq jihati shuki haqiqiy boy odamlar oddiyroq yashash tarzini tanlashadi. Mehnat qilib topgan pulini ko’kka sovurmaydi. Shu sababli ham qattiq ishlashga majbur bo’lishmaydi. Vaqti ko’p bo’ladi. O’z vaqti ustida o’zi xo’jayin bo’ladi.
Hamma puldor ko’ringan odam ham boy degani emas. Bugun puldor, ertaga qarzdorlarni ko’p ko’ramiz.
Kuniga 1000$ topib, 1000$ sarflaydigan odam boy emas. Boy odam kuniga 1000$ topsa, sarfidan orttirib, ortganini foyda keltirish uchun investitsiya qiladi.
Boy odam uchun boshqalar nima deyishidan ko’ra uning o’z erkinligi muhim. O’z xohlaganidek hayot kechirishi muhim. Boshqalarga qaram bo’lishni xohlamaydi boy odam.
Inflyatsiya nima?
Iqtisodda inflyatsiya tushunchasi maxsulot yoki xizmatlar narhi oshishi hisobiga bir pul birligini qadrsizlanishiga aytiladi.
Misol uchun o’tgan yili go’sht, pishloq, shakar har biri kilosi 100 mingdan bo’lgan bo’lsa, yanagi yil shular biri kilosi 150 mingdan bo’lishi. Barcha turdagi transport chiptalari narhi ortishi. Agar go’sht narhi 100 dan 150 ga chiqib, pishloq narhi 100 dan 50 ga tushgan bo’lsa bu inflyatsiya emas. Shunchaki bozorda go’shtga bo’lgan talab ortdi, pishloqqa bo’lgan talab pasaydi degani.
Shaxsiy moliyasi ustidan nazorat o’rnatmoqchi bo’lgan inson uchun eng muhim tushunchalardan biri bu ”hayot tarzi inflyatsiyasi”.
Hayot tarzi inflyatsiyasi - ko’proq pul topgan sari ko’proq pul sarflash. Buning asosiy sababi psixologik bo’lib ”bunga qurbim yetadi” deb mantiqiy asos (bahona) topish. Buni aslida yomon tarafi yo’qdek. Ammo ko’p pul topgan sari ko’proq pul sarflash insonni g’ildirak ichida yuguradigan kalamushga aylantirib qo’yadi.
Bugun mahalla boshidagi hojakani oshxonasida 3000 ga qiyma kabob yeb yoki sopol kosada yarimta lag’mon yeb maza qiladigan odam, ertaga ozgina pul topdi va shahar markaziga borib Turk oshxonasida 10000 ga döner yeyishni boshladi. Ertaga yana ko’proq pul topdi va 500 000 ga mangal go’sht yeyishni boshladi. Ko’p topgan sari ko’p sarflashni boshladi, yanada ko’proq topish uchun yanada ko’proq ishlashni boshladi, yanada kattaroq risk qilishni boshladi, ishiga ko’proq vaqt sarflagani uchun ko’chada ko’proq vaqt sarflashni boshladi va hok. Mayli, omadini bersin deymiz. Ammo har qanday harakat va maqsadimiz solig’i bor ekanligini tushunishimiz zarur. Ko’p sarflash solig’i ko’proq pul topish uchun ko’proq vaqt sarflash.
Nafsni boshqarish qiyin. Shuning uchun qanoatni tushunib yetish juda muhim.
Bir nechta tanishlarim bor. Sifatli yashash uchun puli yetadi, ortadi ham. Hozirdan ishlamay qo’ysa ham butun umr puli kelib turadigan darajada. Ammo yana-yana-yana deyish sabab butun umrini ko’chada o’tkazadi.
Ammo har kuni 4-5 soat rulda o’tirib salomatligiga zarar yetkazayotganini tan olgisi kelmaydi.
Telefonda 2-3 so’m uchun tortishib asabiylashishi qanchalik arzimas ekanligini tushungisi kelmaydi.
(Bu post o’quvchilari aksar qismi post mazmunini hozir tushunmasligini bilaman. Bugun bir do’stim bilan bo’lgan suhbatdan keyin bo’lishgim keldi xolos.)
2008-yil. Bir yaqin insonimiz umri ohirgi soatlari. Yonida o’tiribman. Sochiqni xo’llab peshonasiga bosaman.
O’z davri uchun puldor odam bo’lgan. Umrini pul topish uchun sarflagan, topgan, ikkitalab Tiko mashinasini olgan.
Joni chiqishidan 20 minut oldin. Men nima xohlashini so’radim, muzdek suv beraymi dedim.
”Bek, qishlog’im olmasini sog’indim” dedi.
O’lim muqarrar va qachon kelishini bilmaymiz. Ammo bilishimiz kerak bo’lgan narsalardan biri bu hayot tarzi inflyatsiyasi.
Buni tushunmagan va nazorat qila olmagan odam butun umrini pul ortidan yugurib o’tkazishga mahkum.
Bek Olimjon
06.05.24
Norvegiya
Post boy va puldor orasidagi farq, inflyatsiya tushunchasi va hayot tarzi inflyatsiyasi haqida.
Puldor kim?
Puli bor odam bu puldor odam. Odatda bu holat puli bor ekanligini ko’rsatish orqali namoyon bo’ladi.
Boy kim?
Puli tugamaydigan odam. Boy odam keladigan daromadi, ketadigan harajatidan doim baland bo’ladi. Bu ko’rsatkich butun umr bo’ladi. Qo’pol qilib aytganda yeb tugata olmaydi pulini.
Qiziq jihati shuki haqiqiy boy odamlar oddiyroq yashash tarzini tanlashadi. Mehnat qilib topgan pulini ko’kka sovurmaydi. Shu sababli ham qattiq ishlashga majbur bo’lishmaydi. Vaqti ko’p bo’ladi. O’z vaqti ustida o’zi xo’jayin bo’ladi.
Hamma puldor ko’ringan odam ham boy degani emas. Bugun puldor, ertaga qarzdorlarni ko’p ko’ramiz.
Kuniga 1000$ topib, 1000$ sarflaydigan odam boy emas. Boy odam kuniga 1000$ topsa, sarfidan orttirib, ortganini foyda keltirish uchun investitsiya qiladi.
Boy odam uchun boshqalar nima deyishidan ko’ra uning o’z erkinligi muhim. O’z xohlaganidek hayot kechirishi muhim. Boshqalarga qaram bo’lishni xohlamaydi boy odam.
Inflyatsiya nima?
Iqtisodda inflyatsiya tushunchasi maxsulot yoki xizmatlar narhi oshishi hisobiga bir pul birligini qadrsizlanishiga aytiladi.
Misol uchun o’tgan yili go’sht, pishloq, shakar har biri kilosi 100 mingdan bo’lgan bo’lsa, yanagi yil shular biri kilosi 150 mingdan bo’lishi. Barcha turdagi transport chiptalari narhi ortishi. Agar go’sht narhi 100 dan 150 ga chiqib, pishloq narhi 100 dan 50 ga tushgan bo’lsa bu inflyatsiya emas. Shunchaki bozorda go’shtga bo’lgan talab ortdi, pishloqqa bo’lgan talab pasaydi degani.
Shaxsiy moliyasi ustidan nazorat o’rnatmoqchi bo’lgan inson uchun eng muhim tushunchalardan biri bu ”hayot tarzi inflyatsiyasi”.
Hayot tarzi inflyatsiyasi - ko’proq pul topgan sari ko’proq pul sarflash. Buning asosiy sababi psixologik bo’lib ”bunga qurbim yetadi” deb mantiqiy asos (bahona) topish. Buni aslida yomon tarafi yo’qdek. Ammo ko’p pul topgan sari ko’proq pul sarflash insonni g’ildirak ichida yuguradigan kalamushga aylantirib qo’yadi.
Bugun mahalla boshidagi hojakani oshxonasida 3000 ga qiyma kabob yeb yoki sopol kosada yarimta lag’mon yeb maza qiladigan odam, ertaga ozgina pul topdi va shahar markaziga borib Turk oshxonasida 10000 ga döner yeyishni boshladi. Ertaga yana ko’proq pul topdi va 500 000 ga mangal go’sht yeyishni boshladi. Ko’p topgan sari ko’p sarflashni boshladi, yanada ko’proq topish uchun yanada ko’proq ishlashni boshladi, yanada kattaroq risk qilishni boshladi, ishiga ko’proq vaqt sarflagani uchun ko’chada ko’proq vaqt sarflashni boshladi va hok. Mayli, omadini bersin deymiz. Ammo har qanday harakat va maqsadimiz solig’i bor ekanligini tushunishimiz zarur. Ko’p sarflash solig’i ko’proq pul topish uchun ko’proq vaqt sarflash.
Nafsni boshqarish qiyin. Shuning uchun qanoatni tushunib yetish juda muhim.
Bir nechta tanishlarim bor. Sifatli yashash uchun puli yetadi, ortadi ham. Hozirdan ishlamay qo’ysa ham butun umr puli kelib turadigan darajada. Ammo yana-yana-yana deyish sabab butun umrini ko’chada o’tkazadi.
Ammo har kuni 4-5 soat rulda o’tirib salomatligiga zarar yetkazayotganini tan olgisi kelmaydi.
Telefonda 2-3 so’m uchun tortishib asabiylashishi qanchalik arzimas ekanligini tushungisi kelmaydi.
(Bu post o’quvchilari aksar qismi post mazmunini hozir tushunmasligini bilaman. Bugun bir do’stim bilan bo’lgan suhbatdan keyin bo’lishgim keldi xolos.)
2008-yil. Bir yaqin insonimiz umri ohirgi soatlari. Yonida o’tiribman. Sochiqni xo’llab peshonasiga bosaman.
O’z davri uchun puldor odam bo’lgan. Umrini pul topish uchun sarflagan, topgan, ikkitalab Tiko mashinasini olgan.
Joni chiqishidan 20 minut oldin. Men nima xohlashini so’radim, muzdek suv beraymi dedim.
”Bek, qishlog’im olmasini sog’indim” dedi.
O’lim muqarrar va qachon kelishini bilmaymiz. Ammo bilishimiz kerak bo’lgan narsalardan biri bu hayot tarzi inflyatsiyasi.
Buni tushunmagan va nazorat qila olmagan odam butun umrini pul ortidan yugurib o’tkazishga mahkum.
Bek Olimjon
06.05.24
Norvegiya