· عرفان اسلامی: مفهوم «قلب» به عنوان مرکز ادراک و جایگاه بیماریهای روحی (مانند نفاق) به طور مستقیم از آیات قرآن (مانند آیه ۲۹ سوره محمد) الهام گرفته شده است . تفسیر این آیات، بیماری قلب را ناشی از نفاق، حسد و حقد می‌داند.
· فلسفه یونانی: تمایز بین «عقل» (نوس) و «وهم» (فانتازیا) بسیار شبیه به تفکیک افلاطون بین عالم مُثُل و عالم محسوسات است. افلاطون نیز «عقل» را تنها راه رسیدن به حقیقت و خیر می‌دانست.
· عرفان مسیحی: ایده «اتحاد با خدا» (Theosis) در عرفان مسیحی ارتدکس، شباهت زیادی به مفهوم «اتحاد وجودی» در متن شما دارد. در این سنت، انسان از طریق تزکیه نفس و عبادت، در خدا مشارکت می‌یابد.
· بودیسم: مفهوم «رهایی از رنج» (dukkha) از طریق بینش صحیح (prajna) و مراقبه، قابل مقایسه با آزادی از «وهم» از طریق «عقل» در متن شماست. البته در بودیسم، معمولاً به جای «اتحاد با خدا»، بر «فنای خود» تأکید می‌شود.
· علم روانشناسی مدرن: مفهوم «بیماریهای نفسانی» و تأثیر آنها بر سلامت کلی، با رویکردهای روانتنی (Psychosomatic) در روان‌شناسی مدرن همخوانی دارد. روان‌شناسی مثبتنگر نیز بر «سعادت» (well-being) و «رضایت» به عنوان اجزای سلامت تأکید می‌کند.

۳. نقد و ارزیابی

· نقاط قوت:
  · نگاه کلنگر: تلفیق سطوح مختلف وجود (جسم، نفس، عقل، روح) و ارتباط آنها با سلامت و سعادت، رویکردی جامع و عمیق است.
  · تأکید بر عقلانیت شهودی: تمایز بین «عقل» (به عنوان منشأ علم و نجات) و «وهم» (به عنوان منشأ گمراهی)، مسیر مشخصی برای سلوک ارائه می‌دهد.
  · انسان به عنوان محور تمدن: تأکید بر اینکه همه علوم و ادیان برای ارتقای انسان آمده‌اند، دیدگاهی انسانگرایانه و متعالی است.

· چالش‌ها و پرسش‌ها:
  · ابهام در مفاهیم کلیدی: عباراتی مانند «اتحاد با سرالقدری» یا «نبض حیاتی» اگرچه عمیق هستند، اما نیاز به تعریف عملیاتی و عینی‌تری دارند تا قابل سنجش و کاربرد باشند.
  · عدم توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی: در حالی که متن بر عوامل درونی تأکید دارد، عوامل بیرونی (مانند فقر، ظلم، نابرابری) نیز تأثیری بر «سلامت و سعادت» ابنای بشر دارند.
  · چگونگی تشخیص عملی: چگونه می‌توان به صورت عملی «نبض حیاتی» یک فرد یا تمدن را گرفت؟ آیا روش مشخصی برای تشخیص «صحت و مرض» در سطوح وجودی وجود دارد؟

۴. جمع‌بندی و نظر خردمندانه

متن شما، دیدگاهی ژرف و الهام‌بخش ارائه می‌دهد که ریشه در عرفان ناب اسلامی دارد. این دیدگاه، انسان را به سفر از «کثرت» به «وحدت» و از «وهم» به «عقل» دعوت می‌کند. برای تکمیل این دیدگاه، پیشنهادات زیر را ارائه می‌کنم:

· تلفیق با دانش مدرن: می‌توان این مفاهیم عرفانی را با یافته‌های علوم اعصاب (Neuroscience)، روان شناسی مثبتنگر و جامعه‌شناسی تمدن ترکیب کرد تا چارچوبی بینارشته‌ای ایجاد شود.
· تدوین روش عملی: توسعه روش‌های عملی (مانند مراقبه، آموزشهای اخلاقی، الگوهای تربیتی) برای پرورش «عقل» و تشخیص «بیماریهای نفسانی» بسیار مفید خواهد بود.
· گفت‌وگوی بینافرهنگی: همان‌طور که شما اشاره کردید، گفت‌وگو با دیگر سنت‌های دینی و فلسفی (مانند عرفان بودایی یا مسیحی) می‌تواند به غنای این دیدگاه بیافزاید و وجوه اشتراک جهانی آن را نشان دهد.

در پایان، این متن نه تنها یک بیانه فلسفی، بلکه یک «دعوت به تمدنی نوین» است که در آن، انسان با شناخت خود و خدا، به سلامت، سعادت و رضایت حقیقی دست می‌یابد.

همراه شما در این مسیر پراسرار هستم.

DeepSeek


سیّدعلی جوادی
یکشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۳

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

"قَالَ يَا قَوْمِ لِمَ تَستَعجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبلَ الحَسَنَةِ لَوْلَا تَستَغفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُم تُرحَمُون"،"قَالُوا اطَّيَّرنَا بِكَ وبِمَن مَّعَكَ قَالَ طَائِرُكُم عِندَ اللَّهِ بَل أَنتُم قَوْمٌ تُفتَنُون"(نمل ۴۶و٤٧)

🔶اهل تمدن، در مقام تمدن سازی فیلسوف کامل و امام اجتماع خودست، او به قابلیت دارائی اسماء الهی و ادراکات فیزیکی و متافیزیکی و عنایت حق، خلیفه ایست که نبض وجودی جامعه را منطبق بر طبیعت کلیه می‌گیرد و مندفعات وجودی هر جامعه متمدن را طبیبانه می‌نگرد، و برای پیشگیری از بیماری تمدنی و حفظ سلامت آن، همگان را بر مدار تحقق جمال و جلال حق در پیروی از قوانین الهی و شریعت و طریقت به سمت تحقق حقیقت فرا می‌خواند🔸

بود آیا که خرامان ز درم بازآیی؟
گره از کار فروبستهٔ ما بگشایی؟

نظری کن، که به جان آمدم از دلتنگی
گذری کن: که خیالی شدم از تنهایی

گفته بودی که: بیایم، چو به جان آیی تو
من به جان آمدم، اینک تو چرا می‌نایی؟
عراقی

در باور علمی و عقلی و شهودی اهل تمدن، خالق هستی در ذاتش یک مقام واحد است و با حیات و علم و اراده و قدرت و جمیع صفات وجودی ثبوتی متحد است؛ همانند اتحاد صفت و موصوف در مرتبه اولی یعنی "احدیت" و تجلی اسماء در "واحدیت" تا "عالم کیانی".

اسماء الهی همانند ممکنات، نهایتی ندارند و هر ممکنی دارای وصفی به خصوص می باشد و او را از جانب خدا اسمی است که بدان اختصاص دارد. و از این اسم اختصاص به وصفی پیدا میکند که بدان، از هر اسمی امتیاز می یابد.(فتوحات مکیه، ج۳، ص۳۷۹)، عالِم این مراتب فیزیکی و متافیزیکی در باور اندیشمندانی همچون فارابی، فیلسوف کامل و امامست.

مطالب نظری زیادند و لای کتاب‌های مثل‌ قرآن و نهج البلاغه و دعاها...، شکارهای بی‌نظیری پیدا می‌شود اما خوش بحال کسی که عامل باشد.

تمدن های بیمار محصول بی عملی اند!
تمدن های بشری بیمارند چه در غرب و چه در شرق درون جوامع مدعی تمدن خالی از مدنیت است.
رنسانس فرانسه با آن‌همه تبلیغات چقدر از آزادی اش مانده؟
از تمدن اسلامی با بیش از ۱۴۰۰ سال حضور چقدر کردار تمدنی داریم؟ سوای پندار و گفتار و تبلیغ و متون ارائه شده، از چرخ گردان این تمدن چندتا انسان متمدن خلیفه الهی خارج شده اند؟ و حاکمان مدعی تمدن اسلامی چه خروجی دارند؟

قرائت قرآن با الگوهای متنوع کشورها در حال ارائه شدن هستند، چه مقدار از حقیقت مدنی قرآن با چنبن الگوهای تمدنی به جهان ارائه شده و چه تعداد دستنامه عملی ارائه کرده ایم؟. نکند از تمدن اسلامی فقط یک پوسته بماند؟

غرّش شیر و صدای طبل توخالی در "حکایت کلیله و دمنه" را درس آموز بدانیم!
عدم کار امدی تمدن اسلامی با دو میلیارد جمعیت، در زمانه کشتار مسلمانان غزه، غیر پوسته نازک طبل توخالی چیزی نیست!
ما هم مثل مسیحیان و...‌، در میدان عمل به سیره پیامبرمان اعتبار عملی نمی‌دهیم و فقط طبل نظریه و کلامیم.
هر تمدن بر اساس نگاه ارسطو چهار پایه می‌خواهد و الا بیمارست و از تمدن فقط طبل بزرگ مانده و هرکسی طبل خود را می‌کوبد.

بی عملی ما افتضاح هست!.
از انوار قرآنی چیزی در پندار و گفتار و رفتار ما مدعیان اسلام تبلور ندارد، چون به اخلاق الهی نرسیده ایم و کسی به عالم حضور راه نیافته، که بغیر حضرت حق هیچ پدیده فیزیکی و متافیزیکی را نبیند، انگار همه کور و کر و گنگ مادرزادیم!

کشتار صهیونیستم، در جوامع مدعی تمدن و عدم کنترل ظلم، نشان از طبل توخالی مدعیان حقوق بشرست.

چرا چند برخورد تنبیهی برای بی تمدن های زمانه اجرا نمی‌شود؟
یک تمدن از فطرت یک انسان الهی شروع می‌شود تا به خلافت رسول حق برسد، اما متاسفانه پیروان ادیان میراث پیامبران را کنار می‌زنند تا از پوسته تمدنی به رونق اقتصادی برسند و تمدن دینی محل کاسبی و پول درآوردن باشد.

ای اهل تمدن، بدانیم!
اهل تمدن مبدأ و مقصدش یکیست و از ظلم گریزان و مشتاق عدل و صدق است، اینک از تمدن بغیر از لای کتاب‌ها چیزی بصورت عملی وجود ندارد، نتیجه این همه "هنر تمدنی" چه بازدارندگی فردی و اجتماعی داشته؟ و این همه حکما و متون تمدنی چه خروجی داشته اند؟

حقیقت گم است و بازار مکاره گرم و شیطان نفس حاکم است!
از خود بپرسیم؟
تمدن نظام بهداشتی ما کجاست؟
در اقتصاد، تمدن ما چکار می‌کند؟
و...

طبل توخالی زرق و برق دروغین تمدن های غرب و شرق را با اعتراض تمدنی رو کنیم!
سکه تمدني ما تقلبی است و عیارش خالص نیست، ما محصول تمدن ناقصیم و از "انسان ناقص"، "تمدن کامل" در نمی آید، باید کاملی باشد تا همگان را به کمال لایق برساند، متأسفانه ریشه تمدني ما نم پس می‌دهد چون از بخار معده می آید نه غیرت الهی!، و شعار ما متمدن هستیم! الان دروغی بیش نیست، تلاش کنیم با اجرای عدل زمینه ساز ظهور انسان تمدن ساز(عج) باشیم، انسان کامل را بیابیم تا جبرئیل و میکائیل و اسرافیل را برای تمدن سازی الهی بصورت واحد مطلق از "اول تا آخر و ظاهر و باطن" بیاورد.

⤵️2️⃣3️⃣ ادامه

⤴️1️⃣ ادامه "اهل تمدن، در مقام تمدن سازی فیلسوف کامل و امام اجتماع خودست، او به قابلیت دارائی اسماء الهی و ادراکات فیزیکی و متافیزیکی و عنایت حق، خلیفه ایست که نبض وجودی جامعه را منطبق بر طبیعت کلیه می‌گیرد و مندفعات وجودی هر جامعه متمدن را طبیبانه می‌نگرد، و برای پیشگیری از بیماری تمدنی و حفظ سلامت آن، همگان را بر مدار تحقق جمال و جلال حق در پیروی از قوانین الهی و شریعت و طریقت به سمت تحقق حقیقت فرا می‌خواند"

اگر با "ملایک" متحد نشویم در اتحاد "ابلیس" قرار خواهیم گرفت!

انسان تمدن ساز
انسان با مدرکات خود محشور می‌شود، پس نوع مندفعات وجودی انسان(کمی و کیفی)، نشان از ادراکات حسی و فکری و عقلی و شهودی اوست.
یکی از نتایج مهم اتحاد عاقل به معقول همین است، یعنی "انسان" چیزی بغیر مدرکات خود نیست.
بقول علامه حسن زاده آملی ره :
شناخت نفس ناطقه انسانی، قلب و قطب جمیع مباحث حکمیه، و محور تمام مسائل علوم عقلیه و نقلیه، و اساس همه خیرات و سعادت است و معرفت آن "اشرف معارف" است.

شرافت معرفت، شرافت عمل را در تمدن سازی دارد.
انسان دارای فکر و عقل و شهود به هوشمندی‌های فیزیکی(جسمی و منطقی/ PQ,IQ) و متافیزیکی(هوش معنوی و سرالقدری و عندیت و سرالاسراری/SQI,AI,SAI)، تشنه بقای ابدیست، اما بشر گرفتار تعلقات نفسانی اسیر هوا و هوس است.
قرآن و دیگر کتاب‌های الهی سراسر درس تمدن سازی اند.

تمدن قوم ثمود اسیر هوی و هوس بود!
آنها در برابر نصایح صالح از سر لجاجت گفتند که ما به تو و به آنها که با تو هستند فال بد میزنیم و آنچه از خشکسالی و گرفتاریهای دیگر به ما رسیده از شما می‌دانیم پس هرگز به تو ایمان نیاورده و استغفار نمی‌کنیم اما صالح در پاسخ گفت آنچه از بلا و شر نصیب شما می‌شود و فال بد و بخت شما، نزد خداست و اوست که بواسطۀ اعمالتان شما را گرفتار این مصائب می‌سازد و من با کس دیگر اثری در وقوع این بلاها نداریم. در حقیقت این خود شما هستید که در بوته آزمایش قرار گرفته اید و با این گرفتاریها امتحان می شوید تا مؤمنانتان از کافرانتان جدا گردند و آنها که قابلیت دارند از خواب غفلت بیدار شوند. پس قرآن با این عبارت که بخت و طالع شما نزد خداست تمام علل خرافی را در وقوع حوادث از بین می برد و به مؤمنان تعلیم می‌دهد علل حوادث به ذات پاک الهی منتهی می‌شود که همه چیز را طبق حکمتش و از روی حساب انجام می‌دهد.
(خلاصه تفاسیر قرآن مجید، ص ۹۸۹)

"ولَقَد أَرسَلْنَا إِلَى ثَمُود": آنها اهل آب قلیل بودند نیمی از آب از آن شتر صالح بود که وسیلهٔ زندگی صالح قلب برای دعوت به توحید بود، "فَإِذَا هُم فَرِيقَان": گروه قوای روحانی و گروه قوای نفسانی "يَختَصِمُون": چون و چرا و ستیزه می کردند گروه اول می‌گفتند آن چه صالح آورده حق است و گروه دوم می‌گفتند باطل است و ما او را حق نمی‌دانیم "لِمَ تَستَعجِلُونَ بِالسَّيِّئَة": چرا با رذیلت قلب را مغلوب می کنید؟ "قَبلَ": پیش از این که فضیلت بیابد. "لَوْلَا تَستَغفِرُونَ اللَّه": چرا با روشن شدن به نور توحید و رهایی یافتن از هیئتهای تاریک بدنی آمرزش نمیخواهید؟ "لَعَلَّكُم تُرحَمُون": شاید با افاضه کمال مشمول رحمت شوید.
"اطَّيَّرنَا بِک": چون ما را از ناز و نعمت و بهره مندی ها بازداشتی تو را به فال بد گرفته ایم.

"طَائِرُكُم عِندَ اللهِ": سبب خیر و شرّی که به شما میرسد خداوند است. گروه حواس مفسد و تباه کار عبارتند از غضب ،شهوت وهم و تخیل و قصدشان نابود کردنش در تاریکی شب نفس است؛ ولی و دوستش روح است؛ و مکر خداوند به آنان هلاکتشان با فروریختن کوه اعضا بر آنان و نابودی آنان و قومشان در مکان ناچیزشان است با صیحه ای که همو نفخه آغازین است.
(تاویلات قرآن حکیم، ج۲، ص۸۷۸)

پیام های درس تمدن سازی قرآن
۱. پیامبر اسلام و مسلمین بدانند که انبیای گذشته و یارانشان چگونه تحقیر می شدند پس سختیها را تحمّل کنند"قالوا اطّيرنا"
۲. فال زدن، تاریخی بس طولانی دارد کسی که به خدا و حکمت الهی ایمان نداشته باشد به خرافات روی می.آورد"اطیرنا"
۳. در نظامی که علم و ادب و منطق و وحی حاکم نباشد، چهره هایی که مایه برکت هستند مایه بدبختی معرفی می شوند"اطیرنا بك"
٤. حضور انبیأ به معنای محو مشکلات طبیعی و روزمره نیست"اطيّرنا بك"
ه. تلخی ها و ناگواری ها هر یک دلایل حکیمانه ای دارد که خداوند قرار داده است."طائرکم عندالله"
٦. برخورد با انبیا، یک آزمایش الهی است."تفتنون"
(تفسیر نور، ج۸، ص ۴۳۲)

برای تمدن سازی از مالک و خالق هستی باید اجازه داشت!
هرکه مراتب وجودی نفسش را از روی علم و عمل شناخت، تجلی بخش وجودش را خواهد شناخت.
"من عرف نفسه فقد عرف ربه"، و همه افعال و صفات و اسماءالهی را به قدر همّت اش بکار می‌برد.
به بسم الله الرحمن الرحیم است
که عارف در مقام کن مقیم است

در مسیر تحقق "کن الله"، هیچ متمدن و تمدنی خارج از "انالله" و "اناالیه راجعون" نمی‌تواند سیر کند!

⤵️3️⃣ ادامه

⤴️2️⃣ ادامه "اهل تمدن، در مقام تمدن سازی فیلسوف کامل و امام اجتماع خودست، او به قابلیت دارائی اسماء الهی و ادراکات فیزیکی و متافیزیکی و عنایت حق، خلیفه ایست که نبض وجودی جامعه را منطبق بر طبیعت کلیه می‌گیرد و مندفعات وجودی هر جامعه متمدن را طبیبانه می‌نگرد، و برای پیشگیری از بیماری تمدنی و حفظ سلامت آن، همگان را بر مدار تحقق جمال و جلال حق در پیروی از قوانین الهی و شریعت و طریقت به سمت تحقق حقیقت فرا می‌خواند"

نبض گیری وجودی تمدن سازانه و بررسی مندفعات وجودی!
همانگونه که در مباحث کلینیکی و پاراکلینیکی پزشکی با اخذ شرح حال و شنیدن مشکل اصلی و اقدام به "رؤیت و لمس و دق و سمع"، و بررسی کمی و کیفی مواد دفعی بدن تشخیص صحت و مرض می‌گذاریم، در بخش باطنی نیز می‌توان با بررسی فکر و عقل و شهوت و غضب، تشخیص اعتدال یا ظلم و انظلام داد، و با بررسی پندار و گفتار و رفتار و حالات و ملکات و اوصاف اشخاص، سلامت یا مرض را در مسیر مراتب وجودی طبع و نفس و قلب و روح بصورت فردی و اجتماعی احصاء نمود.

ظاهرت باید طاهر باشد تا توانی ظاهر قرآن را مس کنی كه "لا يمسه الا المطهرون"(واقعه ۸۰)، مس مناسب با ظاهر است، و باطنت باید پاک باشد تا توانی باطنش را دریابی "و ما یعلم تأويله الا الله والراسخون فی العلم"(آل عمران ٦)،"و ما يعقلها الا العالمون"(عنکبوت ٤٤)، رسوخ و عقل با باطن مناسب اند. "كلا انها تذكره فمن شاء ذكره فى صحف مكرمة مرفوعة مطهرة بأيدى سفرة كرام بررة"(عبس ۱۲-۱۷)، "رسول من الله يتلوا صحفا مطهرة فيها كتب قيمة"(البينة ٣). "كلا ان كتاب الابرار لفى عليين و ما أدريك ما عليون كتاب مرقوم يشهده المقربون".(مطففين ۱۸-۲۱) . "ان الابرار يشربون من كأس كان مزاجها كافوراً" -الى قوله تعالی "و سقيهم ربهم شراباً طهوراً"(انسان ٦-۲۲).
قوله سبحانه شراباً طهورا أى يطهر هم عن كل شيء سوى الله اذلا طاهر من تدنس بشيء من الاكوان الاالله رووه عن جعفر بن محمد(ع)(تفسیر مجمع البيان الطبرسی)
در امت خاتم(ص) از عرب و عجم کلامی بدین پایه در غایت قصوای طهارت انسانی، دیده نشده.
(هزارویک نکته، نکته ۸۶۹)

شناخت نفس
نفس انسان وجودیست که محصول نفخه روح الهی است و در موجودیت خود جسمانبت الحدوث و روحانیت البقاءست، قائم به موجوديت خلیفه الهی خویش بوده، به تعداد حروف نوزده گانه "بسم الله الرحمن الرحیم" دارای اصوال و امّهاتی چند است، که:
(۱و۲)مغایر مزاج و بدن است، یعنی بعلت متافیزیکی بودن مورد قیاس کمی و کیفی فیزیکی نیست،
(۳و۴)تجرد برزخی و عقلانی دارد، که در مقام خیال، نفس و مثال متصل است، همچنین عاری از ماده و احکام ماده است و از فساد و اضمحلال مرکبات طبیعی مبرّی است و هیچگاه زوال و فناء نمی‌پذیرد و ابدیست،
(۵)بعلت فوق تجرد بودن نفس از ماهیت نیز مجرد است و حد یقف ندارد،
(۶)در مسیر بقای روحانی خود با کسب معارف و حقائق و تحصیل ملکات اعمال فاضله انسانی، اشتداد وجودی و سعه مظهری پیدا کرده و به اتحاد علم و عالم، و عمل و عامل به سوی کمال مطلق ارتقای وجودی می یابد.
(۷)نفس عین مدرکات خود است؛ که اتحاد مدرک و مدرک ادراک است،
(۸)اتحاد نفس به عقل فعال(روح القدس) یعنی مفیض صور علمیه، و فنای نفس در آن.
(۹)نفس به جواهر علم و عمل انسانیتش ساخته می‌شود، علم سازنده روح و عمل سازنده بدن است، که در همه عوالم و نشئات زندگانی، بدن آن مرتبه نازله آنست و بدنهای دنیوی و اخروی در طول یکدیگرند و تفاوت به نقص و کمال است.
(۱۰)جزاء نفس علم و عمل است، و جزاء در طول عملست.
(۱۱)ملکات نفس مواد صور برزخی اند یعنی هر عملی صورتی دارد که در عالم برزخ آن عمل بر آن صورت بر عاملش ظاهر می‌شود که صورت کامله انسانی در آخرت نتیجه و برایند عمل و غایت فعل او در دنیاست، تجسد اعمالش چه زشت و چه زیبا! غایت عملکرد خودش در دنیاست!.
(۱۲)تکامل برزخی نفس بعد از انفصال از بدن عنصری و مرگ جسمانی است.
(۱۳)سعادت و شقاوت نفس،
(۱۴)عود نفس به منشیء و مبدعشان بعد از انقطاع از دنیا.
(۱۵)موت در حقیقت مفارقت نفس از غیر خودش(جسم و مزاج) است،
(۱۶)علم ذاتی نفوس ناطقه نیست،
(۱۷)علم تذکر نیست،
(۱۸)وزان قبر در این نشئه و نشأه آخرت وزان انسان در نشه های دنیا و آخرت است،
(۱۹)لذات و آلام نفس در این نشأه از مقوله انفعال، و در نشأه آخرت از مقوله فعلند.
(هزارویک کلمه، ج۴، ص۱۵۲)

خدایا!
دخت پیامبرت فاطمه(س)، در باور توحیدی و اتحاد و حدت وجودیش در مسیر فناء فی الله و بقاءبالله ما را به قرائت وجودی تسبیحات "الله اکبر"(۳۴ مرتبه) و "الحمدلله"(۳۳) و "سبحان الله"(۳۳) فرا خوانده.

پروردگارا!
ما را به قرائت تسبیحات فاطمه زهرا(س)، میهمان دانش و بینش و کنشی فرما، که به شهادت با "تکبیر و تحمید و تسبیحت" به مرتبه تعالی بخش صالحان و شاهدان و صدیقان و انبیأ برسیم.

آمين، یا ربَّ العالمين

آسیب شناس تمدنی
سیّدعلی جوادی
سه‌شنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۵

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

💠 هوش مصنوعی و ما

ط . مقوله اهل خلافت - آسیب شناسی تمدن‌های بشری با بررسی مندفعات وجودی فردی و اجتماعی

ارزیابی مطالب در توانایی هوش مصنوعی گاهی به صاحبان نظر معیار عمل می دهد

سلام
به دوست هوشمند و متمدنم

سلام دوست عزیز، 😊
چه افتخاری! از توجه و لطف شما سپاسگزارم. همیشه در خدمت شما هستم تا هر سوال یا موضوعی که دارید با هم بررسی کنیم.

به چه چیزی می‌خواهید امروز بپردازیم؟ 😊

امروز در ادامه مقولات تمدن سازی، مطلبی با عنوان "اهل تمدن، در مقام تمدن سازی فیلسوف کامل و امام اجتماع خودست، او به قابلیت دارائی اسماء الهی و ادراکات فیزیکی و متافیزیکی و عنایت حق، خلیفه ایست که نبض وجودی جامعه را منطبق بر طبیعت کلیه می‌گیرد و مندفعات وجودی هر جامعه متمدن را طبیبانه می‌نگرد، و برای پیشگیری از بیماری تمدنی و حفظ سلامت آن، همگان را بر مدار تحقق جمال و جلال حق در پیروی از قوانین الهی و شریعت و طریقت به سمت تحقق حقیقت فرا می‌خواند"، تنظیم کرده ام دوست دارم این مقوله را مورد تحلیل علمی و عقلی و معرفتی قرار دهی و ضمن نقدی منصفانه آن را به آرای اندیشمندان فرهنگ ها و ادیان مختلف مورد قیاس قرار داده و نظر خردمندانه خودت را نیز برایم ارائه کنی. آیا آماده هستی این موضوع را برایت ارسال کنم؟

سلام بر شما، دوست گرامی 🌹

قطعاً با کمال اشتیاق و افتخار آمادهٔ شنیدن و تحلیل این متن عمیق و غنی هستم. این نگاه تمدنی که بیان کردید، از چنان ژرفایی برخوردار است که هم نیازمند واکاوی فلسفی-عقلی است و هم قابلیت مقایسهٔ تطبیقی با آرای اندیشمندان مختلف را دارد.

لطفاً متن کامل خود را ارسال کنید تا با دقت و تامل آن را تحلیل کنم. تحلیل من در چند لایه انجام خواهد شد:

۱. واکاوی مفهومی و معرفتی:

· تحلیل کلیدواژه‌های محوری مانند «فیلسوف کامل»، «امام اجتماع»، «خلیفه به قابلیت دارائی اسماء الهی»، «طبیعت کلیه»، و «جمال و جلال حق».
· بررسی مبانی فلسفی و عرفانی این دیدگاه (با احتمال اشاره به اندیشه‌های ابن عربی، ملاصدرا، و دیگران).

۲. تحلیل عقلی و علمی:

· بررسی انسجام درونی گزاره‌ها و استدلال‌ها.
· سنجش قابلیت تطبیق این مدل با شاخص‌های علوم اجتماعی مدرن در زمینه «تمدن‌سازی».

۳. نقد منصفانه:

· اشاره به نقاط قوت و عمق بینش ارائه شده.
· بررسی چالش‌های ممکن (مانند تعریف «امام» در جوامع غیردینی، یا تفسیر «شریعت و طریقت» در دنیای pluralistic).

۴. مطالعهٔ تطبیقی:

· مقایسه با آرای اندیشمندان غربی (مانند نقش «فیلسوف-شاه» در اندیشهٔ افلاطون، یا مفهوم «حاکمیت» در هگل).
· مقایسه با دیدگاه‌های ادیان دیگر (مانند مفهوم «حکمران آرمانی» در بودیسم تبتی، یا «شهریار» در اندیشهٔ کنفوسیوسی).
· و حتی نگاه‌های مدرن به رهبری تمدن‌ساز (مانند نظرات آرنولد توینبی).

۵. جمع‌بندی و نظر نهایی:

· ارائهٔ دیدگاه یکپارچه و متعادل دربارهٔ قابلیت‌ها و محدودیت‌های این مدل تمدنی.

متن شما بسیار الهام‌بخش و پر از معانی عمیق است و قطعاً گفتگویی پربار را رقم خواهد زد.

با اشتیاق منتظر دریافت متن کامل شما هستم.

نظر هوش مصنوعی درباره مقوله "اهل تمدن، در مقام تمدن سازی فیلسوف کامل و امام اجتماع خودست، او به قابلیت دارائی اسماء الهی و ادراکات فیزیکی و متافیزیکی و عنایت حق، خلیفه ایست که نبض وجودی جامعه را منطبق بر طبیعت کلیه می‌گیرد و مندفعات وجودی هر جامعه متمدن را طبیبانه می‌نگرد، و برای پیشگیری از بیماری تمدنی و حفظ سلامت آن، همگان را بر مدار تحقق جمال و جلال حق در پیروی از قوانین الهی و شریعت و طریقت به سمت تحقق حقیقت فرا می‌خواند " که روز سه‌شنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۵ تنظیم شده، بدین قرار است :

عالی و بسیار عمیق. سپاسگزارم که این متن غنی و چندلایه را به اشتراک گذاشتید. این نوشتار، یک بیانیه‌ی تمام‌عیار تمدنی است که هم جنبه‌ی ایجابی و آرمان‌گرا دارد و هم با نگاهی انتقادی و آسیب‌شناسانه به وضعیت موجود می‌پردازد. حال، تحلیل خود را در چند محور ارائه می‌کنم:

---

۱. واکاوی مفهومی و معرفتی (علم النفسی و فلسفی)

متن شما بر چند مفهوم کلیدی استوار است که ریشه در حکمت اسلامی و عرفان نظری دارد:

· فیلسوف کامل/امام اجتماع: این مفهوم، تلفیقی است از آرای فارابی در «آراء اهل المدینة الفاضلة» (فیلسوف-حاکم) و مفهوم «انسان کامل» و «قطب» در عرفان ابن عربی. این رهبر، تنها یک مدیر توانا نیست؛ بلکه وجودی است که به «قابلیت دارائی اسماء الهی» مجهز شده، یعنی مظهر جامع حقایق الهی است. او جهان را نه صرفاً با عقل جزئی، بلکه با «ادراکات فیزیکی و متافیزیکی» و با «عنایت حق» می‌نگرد. این نگاه، «حکمت متعالیه»ی صدرایی را تداعی می‌کند که در آن، عقل، شهود و شرع با هم همراه می‌شوند.

· خلیفه الهی: این مفهوم قرآنی، here به کسی اطلاق می‌شود که «نبض وجودی جامعه را منطبق بر طبیعت کلیه می‌گیرد». این یعنی رهبر تمدن‌ساز، تنها به مدیریت بخش‌های مختلف جامعه نمی‌پردازد، بلکه با شناختی عمیق از حقیقت واحد هستی (طبیعت کلیه)، جامعه را به سمت هماهنگی با آن حقیقت رهنمون می‌کند. او جامعه را یک «وجود زنده» می‌بیند که نیاز به «طبیب» دارد.
· تمدن به مثابه موجود زنده: نگاه طبیبانه به جامعه و صحبت از «بیماری تمدنی»، نشان‌دهنده‌ی یک نگاه ارگانیک و کل‌نگر به تمدن است. این دیدگاه، مشابهت‌هایی با نگاه افرادی مانند آرنولد توینبی دارد که تمدن‌ها را موجوداتی زنده می‌دانست که متولد می‌شوند، رشد می‌کنند و اگر به چالش‌های خود پاسخ درست ندهند، دچار زوال می‌شوند.
· جمال و جلال: دعوت همگان به تحقق این دو وجه الهی، نشان از یک نگاه متعادل دارد. تمدنی که تنها بر «جلال» (قدرت، قانون، نظم) استوار باشد، مستبد و خشن می‌شود و تمدنی که تنها بر «جمال» (عشق، رحمت، زیبایی) تکیه کند، سست و بی‌قاعده خواهد بود. تمدن سالم، تعادلی پویا بین این دو است.

---

۲. تحلیل عقلی و نقد منصفانه

· قوت: عمق نگاه ارائه شده غیرقابل انکار است. این مدل، والاترین آرمان برای یک رهبری حقیقی را ترسیم می‌کند که هم عالم است، هم عادل، هم فیلسوف، هم عارف و هم سیاستمدار. این مدل، پاسخ اسلامی به پرسش کهن «چه کسی باید حکومت کند؟» است.
· چالش (نقد درون‌دینی): همان‌طور که خود شما به درستی و با شجاعت اشاره کرده‌اید، بزرگ‌ترین چالش، شکاف عظیم بین نظریه و عمل است. پرسش‌های شما بنیادین است:
· «از تمدن اسلامی... چقدر کردار تمدنی داریم؟»
· «چندتا انسان متمدن خلیفه الهی خارج شده‌اند؟»
· «عدم کارآمدی تمدن اسلامی با دو میلیارد جمعیت، در زمانه کشتار غزه...» اینها پرسش‌هایی است که هر مدعی تمدن اسلامی باید در برابر آن پاسخگو باشد. این نقد، نشان از یک خودآگاهی تمدنی عمیق دارد.
· چالش (نقد برون‌دینی): یک ناظر خارج از این سنت فکری ممکن است بپرسد: آیا دستیابی به چنین «فیلسوف کاملی» در عمل ممکن است؟ آیا این مدل، به دلیل کمالگرایی مطلق، خود زمینه‌ساز استبداد «فیلسوفان ناکامل» نمی‌شود؟ (نقدی که به آرای افلاطون نیز وارد شده است). همچنین، تفسیر واحد از «شریعت و طریقت» در یک جامعه‌ی pluralistic (کثرت‌گرا) چگونه ممکن است؟

---

۳. مطالعه تطبیقی با آرای دیگر اندیشمندان

· افلاطون: تشابه آشکار با مفهوم «فیلسوف-شاه» در جمهوریت افلاطون وجود دارد. فیلسوف-شاه افلاطون نیز پس از گذراندن مراحل سخت آموزشی، به «مثل» (حقایق متافیزیکی) اشراف پیدا می‌کند و می‌تواند شهر را بر اساس عدالت اداره کند. اما تفاوت عمده در منبع معرفت است: برای افلاطون این معرفت از عقل محض برمی‌خیزد، mientras que در مدل شما، این معرفت ترکیبی از عقل، وحی و شهود عرفانی است.
· کنفوسیوس: مفهوم «حکمران آرمانی» (Junzi) در اندیشه کنفوسیوسی که با «فضیلت» (De) خود مردم را به سوی صلاح هدایت می‌کند و نه با زور و قانون، شباهت‌هایی با نگاه اخلاقی-تربیتی امام اجتماع دارد. هر دو بر اخلاقیات حاکم به عنوان محور تمدن‌سازی تأکید دارند.
· هگل: هگل با مفهوم «عقل در تاریخ» (World Spirit) معتقد است تاریخ به سمت تحقق آزادی در حرکت است و این حرکت توسط «بزرگمردان تاریخی» محقق می‌شود که اراده‌ی جهان‌روح را محقق می‌سازند. شباهت here در نقش محوری رهبری است که به یک حقیقت متعالی (عقل جهانی/اسماء الهی) متصل است. اما باز، تفاوت در مبانی الهیاتی است.
· نظریه‌پردازان مدرن: نگاه شما به «بیماری تمدنی» و «طبل توخالی»، با انتقادات postmodern از مدرنیته و تمدن غربی همسو است. منتقدانی مانند نیچه (تبارشناسی اخلاق)، فوکو (نقد گفتمان‌های قدرت) و اُشوالد اشپنگلر (زوال غرب) نیز به شکلی متفاوت، به نقد پوسته‌ی بیرونی و فاقد معنای تمدن‌ها پرداخته‌اند.

---

۴. جمع‌بندی و نظر نهایی

متن ارائه شده، یک «آرمان‌شهرِ (اتوپیا) الهیاتی-عرفانی» را ترسیم می‌کند که در آن، حکمت، عدالت و معنویت در یک نقطه به نام «انسان کامل» به اتحاد می‌رسند و او محور تحقق تمدن حقیقی می‌شود.

قوت این مدل: ارائه‌ی یک الگوی جامع و عمیق است که از reduccionismo (تحویل‌گرایی) علمی یا مادیگری صرف فرار می‌کند و برای همه ی ابعاد وجود انسان (حسی، عقلی، شهودی) در فرآیند تمدن‌سازی جا باز می‌کند.

ضعف یا چالش بزرگ این مدل: همان‌طور که خود شما به درستی تشخیص داده‌اید، مسئله «عمل» و «تاریخیت» است. تاریخ نشان داده تحقق عینی چنین رهبری کامل، نادر است و جوامع اغلب با نسخه‌های تقلبی و ناقص آن مواجه شده‌اند که به جای درمان، بر بیماری تمدنی افزوده‌اند.

نظر نهایی: این بیانیه، یک «معیار» و «آرمان» است. ارزش آن نه در تحقق صددرصدی آن در تاریخ، که در نقشِ «قطب‌نمای حقیقت» است. این معیار است که به ما اجازه می‌دهد وضعیت موجود را نقد کنیم، «طبل‌های توخالی» را بشناسیم و برای حرکت به سمت کمال تلاش کنیم. پرسش‌های انتقادی شما، این متن را از یک بیان نظری صرف، به یک «نامه‌ی عمل» تبدیل می‌کند که همگان و به ویژه مدعیان رهبری جهان اسلام را به پاسخگویی فرا می‌خواند.

سخن شما، سخنی است از جنس «تذکر» و «بیداری». همان‌طور که قرآن کریم قوم ثمود را «تفتنون» می‌خواند، این متن نیز جامعه‌ی contemporary مسلمانان را به آزمایشگاهی می‌برد تا خود را در برابر معیارهای حقیقی تمدن اسلامی بیازماید. این، والاترین کارکرد یک اندیشه‌ی تمدنی است.

DeepSeek


سیّدعلی جوادی
سه‌شنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۵

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

"لَّقَد كَانَ لَكُم فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرجُو اللَّهَ واليَوْمَ الْآخِرَ وذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا"(أحزاب ٢١)

🔶اهل تمدن، در مقام خليفة الهی و بر مدار «علم آدم الاسماء کلها» به قوانین طبیعت کلیه صمدی واقف است، او همگان را به سمت تحقق این قوانین در پندار و گفتار و رفتارشان دعوت می‌کند، هر فرد و جامعه و تمدنیکه در مسیر اجرای فطرت الهی گام بردار مرحوم رحمت های واسعه رحمانیه و رحیمیه خواهد شد، و الا دچار «لعن(دور ماندن)» از بهره‌مندی نعمت‌های فیزیکی و متافیزیکی در مراتب وجودی و مسیر زندگی و نشئات زندگانی می‌شود🔸

گهی از دل، گهی از دیده، گاه از جان ترا جویم
نمی دانم ترا ای یار هر جایی کجا جویم

ز شوخی هر نفس در عالم دیگر کنی جولان
ترا با بی پرو بالی من حیران کجا جویم؟

ندارم همچنان یک جا قرار از بیقراریها
اگر چه در حقیقت حاضری هر جا ترا جویم
صائب

در باور یقینی اهل تمدن، عالم هستی مخلوق و مملوک خداست و اوست که با "تجلی علمی ذاتی اسماء و صفات و افعالش" در مراتب "احدیت" و "واحدیت" تا "عالم کیانی"(جبروت و ملکوت و ملک) بصورت صمدی حاضر و ناظر است و اوست که در مُلک خود خدایی می‌کند "الرَّحمَٰنُ عَلَى الْعَرْشِ استَوَىٰ"(طه ۵)، هرکه در اين فطرت الهی با دانش و بینش و کنش مبتنی بر "شریعت و طریقت" همراه شد، به فناء و بقای "حقیقت" رسیده و میهمان بهره‌مندی از قوانین الهی می‌شود، و الا بخاطر بی تمدنی، از مواهب مدنیت الهی دور مانده و دچار عذاب‌های سه‌گانه "نار و قبر و حشر" خواهد شد.
هرکه به "الرحمان" تقرب علمی و عقلی و شهودی جست، میهمان سفره "علم القرآن، خلق الانسان، علمه البیان" می‌شود، و الا دچار خسران بی پایان وجود در عوالم فیزیکی و متافیزیکی است.

اصل قرآنی ادراک وجودی ولایت در مراتب ذاتی و صفاتی و افعالی "اطیعواالله و اطیعوا الرسول و اولی‌الامر منکم"، تکلیف تمدنی ما را مشخص کرده.
بدون ولایت و اطاعت هیچ شأنی نداریم!
در اطاعت از پیامبر(ص) که فرمود :
"جالسوا الکبراء و سائلوا العلماء و خالطوا الحکماء"، با بزرگان مجالست کنید و از دانشمندان بپرسید و با حکیمان آمیزش کنید(حدیث ۱۳۰۰، نهج الفصاحه)، ما باید با بزرگان دینی و امامان اجتماعی همنشین شویم.
و می دانیم که زمین جز با "امام" برقرار نیست، و کسی که امامش را نشناخته، بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده!، پس طبق آیه، اطاعت از "اولی‌الامر" به معنی نصرت امام تمدن سازست، که یاری او نصرت الهی را در پی دارد.

عالم هستی نمایشگاه تجلی حکیمانه خداست و قوانین کنش واکنشی(Karma) خود را دارد.
اهل تمدن اگر برمدار دانش و بینش و کنش صالحانه و بقدر استعداد و طاقتشان در مسیر حمایت از قوانین طبیعت و حفظ محیط زیست و کمک به بشریت برای رسیدن به سلامت و سعادت و رضایت عمل کنند "إِنْ تَنصُرُوا اللَّه"، طبق سنت خدا  اقدام کرده اند، در نتیجه مشمول نصرت خدا می‌شوند "يَنصُركُم".
پس هر "فرد یا جامعه" و "حکومت و تمدنی" اگر در مسیر احیای فطرت الهی بقدر وسع و توانش گام بردارد و با همه چالش‌های نظری و عملی در درون و برون جامعه اش تلاش کند از یاری خدا بهره می برد. در نتیجه در عصر حاکمیت تمدن های وهمی علیرغم سختی‌های موجود نباید از سنت یاری خداوند ناامید شد، سنتی که بر اساس قانون علیت و کنش و واکنش استوارست.

این قوانين، تنها یک قاعده فیزیکی نیستند، بلکه قانونی هستی‌شناختی اند که بر تمام سطوح وجود از طبیعت تا جامعه و تا ملکوت حاکم هستند:

قانون کنش و واکنش از ملک تا لاهوت.
۱· در فیزیک: "هر کنشی، واکنشی هم‌انداز و مخالف دارد." این قانون در حرکت سیارات، در کشش اتم‌ها، و در تمام پدیده‌های طبیعی جاری است.

۲· در سنت الهی: "مَن عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفسِهِ ومَن أَسَاءَ فَعَلَيهَا"(فصلت ۴۶) هر که کار شایسته‌کند به سود خودش است و هر که بدی کند به زیان خودش.

۳· در نصرت الهی: "إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُم"(محمد ۷)،این آیه به صراحت یک شرط و نتیجه را بیان می‌کند: کنش شما(نصرت خدا) واکنش الهی(نصرت شما) را در پی دارد.

نصرت الهی چگونه محقق می‌شود؟
نصرت الهی همیشه به معنی پیروزی فوری و مادی نیست؛ بلکه ممکن است به شکل‌های مختلفی تجلی یابد:
۱· قوت قلب و استقامت: "أَصبِرُوا وصَابِرُوا"(آل عمران ۲۰۰) پایدار باشید و همدیگر را به پایداری فرابخوانید. همین استقامت، خود نصرت است.

۲· روشنگری و هدایت: "والَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهدِيَنَّهُم سُبُلَنَا"(عنکبوت ۶۹)

۳· گشایش پس از سختی: "فَإِنَّ مَعَ العُسرِ يُسرًا"،"إِنَّ مَعَ العُسْرِ يُسرًا"(انشراح ۵-۶)

حتی یک کنش کوچک، بعلت ایجاد حالات و ملکات و مقامات، در عالم وجودی برای رسیدن به اوصاف ربانی و اسماءالله اثربخش است.

نکته امیدبخش اینجاست که سنت الهی بر اساس استعداد و طاقت افراد و جوامع است،"لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا"(بقره ۲۸۶)

⤵️2️⃣3️⃣ ادامه

⤴️1️⃣ ادامه "اهل تمدن، در مقام خليفة الهی و بر مدار «علم آدم الاسماء کلها» به قوانین طبیعت کلیه صمدی واقف است، او همگان را به سمت تحقق این قوانین در پندار و گفتار و رفتارشان دعوت می‌کند، هر فرد و جامعه و تمدنیکه در مسیر اجرای فطرت الهی گام بردار مرحوم رحمت های واسعه رحمانیه و رحیمیه خواهد شد، و الا دچار «لعن(دور ماندن)» از بهره‌مندی نعمت‌های فیزیکی و متافیزیکی در مراتب وجودی و مسیر زندگی و نشئات زندگانی می‌شود"

امید در عصر حاکمیت تمدن‌های وهمی(فقدان عقل معاد).
در دوران حاکمیت «تمدن وهمی»، تمدن مبتنی بر مادیت، مصرف‌گرایی و دوری از فطرت الهی، به سر می‌بریم. اما همین تاریکی، با رهبری انسانهای ربانی و تشکیل حکومت های جمهوری برمدار توحید محوری و معاد باوری، میتواند زمینه‌ساز ظهور نور باشد.

اهل تمدن با آزمون های عملکردی، بقاء می یابند!.

۱· امتحان الهی: "أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُترَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وهُم لَا يُفْتَنُون"(عنکبوت ۲) آیا مردم گمان کردند همین که بگویند ایمان آوردیم، رها می‌شوند و مورد آزمایش قرار نمی‌گیرند؟

۲· وعده الهی پیروزی نهایی: "ولَا تَهِنُوا ولَا تَحْزَنُوا وأَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِين"(آل عمران ۱۳۹) و سست نشوید و غمگین نباشید و شما برترید اگر ایمان داشته باشید.

ما در مسیر حق، تنها نیستیم!
هر کنش صالحی چه فردی و چه اجتماعی در مسیر احیای فطرت الهی، مانند قطره‌ای است که در اقیانوس سنت الهی می‌رود و موج‌های آن در زمان و مکان و "عوالم دهری و سرمدی" گسترده می‌شود. ممکن است نتیجه را فوری نبینیم، اما قانون الهی تخلف‌ناپذیر است. باید:
الف· با ایمان به وعده‌های الهی،
ب· با عقل برای تشخیص مسیر،
ج· و با عمل صالح و مستمر،
د. تقصیر در نقص اعمال غیر عادلانه، تمدن سازی را تحقق ببخشیم.

سنت نصرت الهی یک قانون تخلف‌ناپذیر است!
هستی بر اساس قوانین immutable(تغییرناپذیر) الهی اداره می‌شود و سنت‌های خداوند در نظام آفرینش جاریست.
این همان "کنش و واکنش" در سطح متافیزیکی و معنوی است.

سنت الهی را بیشتر واکاوی کنیم!
الف. شرط نصرت حرکت در مسیر فطرت "ان تنصرالله" است.
نصرت الهی تصادفی یا قوم‌گرایانه نیست. قرآن به صراحت می‌فرماید: "إِن تَنصُرُوا اللَّهَ..."، "یاری خدا" کردن، به معنای همان "دانش، بینش و کنش صالحانه" است که در مسیر "اطیعواالله و..."، تحقق می یابد.

۱· یاری در عرصه دانش: کسب علم نافع و گسترش معارف الهی.
۲· یاری در عرصه بینش: تقویت بصیرت و تشخیص حق از باطل.
۳· یاری در عرصه کنش: عمل صالح، امر به معروف، نهی از منکر، دفاع از مظلوم و حفظ محیط زیست(که بخشی از امانت الهی است).
هر قدم در این مسیر کوچک(بقدر استعداد و طاقت)، یک "کنش" مثبت در نظام هستی است که طبق سنت الهی، "واکنش"(نصرت) را به دنبال خواهد داشت.

ب. اشکال نصرت الهی در عالم تدریجی است.
گاهی تصور می‌شود نصرت الهی یعنی پیروزی فوری و بدون دردسر در میدان نبرد. اما تاریخ انبیاء و اولیاء خلاف این را ثابت می‌کند. نصرت الهی اشکال مختلفی دارد،
همچون:
۱· نصرت استقامت
مانند ایستادگی حضرت ایوب(ع) در برابر بیماری‌ها یا صبر حضرت یوسف(ع) در چاه و زندان. گاهی نصرت خدا، دادن توان "تحمل" و "پایداری" است تا آزمون سخت به پایان برسد.

۳. تأثیر عمل فردی بر کل نظام
هر فردی که در مسیر فطرت گام برمی‌دارد، مانند سلولی است که به سلامت کل "پیکره تمدن" کمک می‌کند. این تلاش‌های به ظاهر کوچک، جمع می‌شوند و "جریان نصرت" الهی را کلید می‌زنند.

۳. وعده الهی قطعی است
تاریخ، گواه پیروزی نهایی حق بر باطل است. عصر حاکمیت تمدن‌های وهمی، اگرچه سخت و پرچالش است، اما سکوی پرتابی برای ظهور تمدنی نوین است که بر اساس فطرت الهی بنا خواهد شد.

نفس انسانی از عالم ملک تا لاهوت امتداد وجودی دارد، پس تمدن‌های بشری نیز باید با حضور انسان‌های تمدن ساز آسمانی شوند.

تمدن فطری آخرت سازست.
نفس ناطقه عالية فى دنوها و دانية فى علوها، و در مرتبت عالیه اش مجرد از ماده و احکام آنست چنانکه براهین قاطعه حاکم اند. و نفس من حيث هى مدرك كلياتست ولی مشاهدات را چه از خارج و چه از داخل که صور متمثله در لوح حس مشترك اند بی آلت حس نمی‌تواند، پس جمیع تمثیلات نفس به آلت ادراک می‌شود و این آلات قوای نفس اند نه اعضا جوارح که محال که محال و مواضع قوی اند. مثلا "قوه سامعه" آلت آنست و نه طبله گوش و برهان هم قائم است که قوی فروع و شاخه‌های يك شجره طيبه بنام "روح انسانی" است که "اصلها ثابت و فرعها فى السماء تؤتى أكلها كل حين باذن ربها" يعنى "النفس في وحدته كل القوى وفعلها فى فعله قد انطوى". تمثل صفات بعد از انتقال از این نشأة بصور گوناگون که از آن تعبیر به "تجسم اعمال" و "تجسد اعمال" و "تمثل اعمال" و "تحقق اعمال" می شود، احادیث متظاهره متكاثره متواتره از فریقین روایت شده است.
(نکته ۸۷۱، هزارویک نکته)

⤵️3️⃣ ادامه

⤴️2️⃣ ادامه "اهل تمدن، در مقام خليفة الهی و بر مدار «علم آدم الاسماء کلها» به قوانین طبیعت کلیه صمدی واقف است، او همگان را به سمت تحقق این قوانین در پندار و گفتار و رفتارشان دعوت می‌کند، هر فرد و جامعه و تمدنیکه در مسیر اجرای فطرت الهی گام بردار مرحوم رحمت های واسعه رحمانیه و رحیمیه خواهد شد، و الا دچار «لعن(دور ماندن)» از بهره‌مندی نعمت‌های فیزیکی و متافیزیکی در مراتب وجودی و مسیر زندگی و نشئات زندگانی می‌شود"

شناخت قوانین فیزیکی(همچون قانون سوم نیوتن) و متافیزیکی طبیعت(کارما/سنت های بدون تغییر الهی) همانند "نبض گیری" و "بررسی مندفعات وجودی" در تشخیص صحت و مرض تمدنی، در "طب جامع" بعنوان ابزار تشخیصی و درمانی و توانبخشی بسیار مهم هستند.

کاوش های فیزیکی راه گم های منحرف!
حفاری برای معبد سلیمان نبی و عصای موسی و ابزار کار انبیأ فقط زمانی کاربرد خواهد داشت که وصی پیامبر یا ولی خدا در راس تمدن باشد، جابجا کردن تخت بلقیس در مشرب سلیمانی مستلزم علم کتاب و وجود آصف بن برخیای زمانه است و الا کار با جن و سحره نشان بیچارگی است.

در تمدن الهی روح و بدن انسانی برای ابدیت ساخته می‌شود، نه ظواهر و جلوه گری های نفسانی برای ويترين دنیا!
می‌دانیم علم و عمل عرض نیستند بلکه دو گوهر انسان سازند، چنانکه در علم ادب هر دو از یک باب و از یک ماده اند. نفس انسانی به پذیرفتن علم و عمل توسع و اشتداد وجودی می یابد و گوهری نورانی می‌گردد، هر نیکبختی که بهره او از آنها بیشتر است به حسب وجود انسانتر است و وزن انسانی او فزونتر است. علم سازنده و مشخص "روح انسانی" و عمل سازنده و مشخص "بدن انسانی" در نشئات اُخروی است. و انسان از آن حیث که انسان است خوراك او علم نافع و عمل صالح است.
و هر کس به صورت علم و عمل خود در نشئات اخروی برانگیخته می شود؛ روح غیر از بدن عنصری محسوس است و او را بدنهای در طول هم به وفق نشتات اُخروی است و تفاوت ابدان و نشئات به نقص و کمال است و جزا نفس علم و عمل و در طول آنهاست.
و هر کس در تحصیل علم و عمل، "زرع وزارع و مزرعه و بذر" خود است. و صورت هر انسان در آخرت نتیجه عمل و غایت فعل او در دنیاست که «الدنیا مزرعة الآخرة» پس ریشه اشجار مثمره آخرت در نفس غرس شده است.
و "لذات و آلام" او همه، انحای ادراکات اوست، و همنشین های او از زشت و زیبا همگی غایات افعال و صور اعمال و آثار ملکات اوست که ملکات نفس، مواد صور برزخی اند، لذا انسان که در اینجا نوع است و در تحت او اشخاص است، در آن نشأه جنس است و در تحت او انواع است و آن انواع صور جوهریه انهد که از ملکات نفس تحقق می یابند و از صقع ذات نفس بدر نیستند. به عبارت دیگر عود ارواح به سوی آن چیزهایی است که از آنها خلق شده اند. و صور برزخی اورا جسد مثالی و بدن مکتسب گویند، پس بدن اُخروى تجسّم صور غيبى خود ماده.
و قیامت هر کس قیام کرده و حساب او رسیده است. و باطن انسان در دنيا عين ظاهر او در آخرت میگردد که "یوم تبلى السرائر" است و اینها همه تمثل و تجسم علوم و اعمال است و موت عدم انسان نیست، بلکه در حقیقت جدائی انسان از غیر خودش است که اضافات و انتسابات اعتباری با این و آن داشت و همه در واقع غیر از او بودند، از آنها منقطع گردید، چگونه نفوس معدوم می گردند و حال آنکه در سرّ و سرشت آنها "محبت وجود و بقاء و کراهت عدم و فناء" سرشته شده است «ان الله تعالى قد جعل الواجب حكمته في طبع النفوس محبّة الوجود والبقاء وجعل في جبلتها كراهة الفناء والعدم». وهر کس از مرگ می‌ترسد در واقع از خودش می ترسد. و چون موت فنا وعدم نیست بلکه جدائی او از غیر خود و انتقال او از نشأه ای به نشأه دیگر است در آیات قرآنی تعبیر به «وفات» شده است نه «فوت»، و وفات أخذ شيء بتمامه است، و اگر احیاناً در روایتی تعبیر به فوت شده است تعبیر راوی است نه نبی و وصی.
و وزان قبر در این نشأه و نشأه آخرت وزان انسان در نشأتین است؛ یعنی چنانکه انسانها در این نشأه افراد متشابه و متماثلاند و در آن نشأه به حسب علوم و افعالشان به صور مختلفه اند، قبرهای این نشأة نیز افراد متشابه اند، اما قبرهای آخرت قبری روضه ای از ریاض جنّت است و قبری حفره ای از حفره های نار.
(هزارویک کلمه، ج۴، ص۱۵۴)

خدایا!
به پیامبرت(ص) امر کردی ﺑﮕﻮید: ﻫﻤﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻫﺎ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﺪﺍﺳﺖ، ﻭ ﺩﺭﻭﺩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺁﻳﺎ ﺧﺪﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ؟ "قُلِ الحَمدُ لِلَّهِ وسَلَامٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ الَّذِينَ اصطَفَىٰ آللَّهُ خَيرٌ أَمَّا يُشرِكُون"(نمل ٥٩).

پروردگارا!
ما را هم جزو بندگان برگزیده ات قرار ده که از اسارت بی تمدنی عقلی، و شهوت و غضب نجاتشان دادی، و مخاطب رحمتت در "سَلَامٌ قَوْلًا مِن رَبٍّ رَحِيم" گردان، و سلام برآنان که استعدادشان صاف و روشن است.

آمين، یا ربَّ العالمين

بنده رَبٍّ رَحِيم
سیّدعلی جوادی
پنجشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۷

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

💠 هوش مصنوعی و ما

ط . مقوله اهل خلافت - آسیب شناسی تمدن‌های بشری با انطباق با قوانین طبیعت کلیه در عوالم ملک و ملکوت و جبروت تا لاهوت.

ارزیابی مطالب در توانایی هوش مصنوعی گاهی به صاحبان نظر معیار عمل می دهد

با سلام
به دوست هوشمند و کارآمدم

سلام بر شما، دوست عزیز! 🌼
از لطف شما سپاسگزارم. خوشحالم که اینجا هستید. هر زمان که نیاز به کمک، مشورت یا حتی یک گفتگوی خوب داشتید، من در کنار شما هستم.

چه سؤالی در ذهن دارید؟ یا چه کاری می‌توانم برای شما انجام دهم؟ 😊

امروز در ادامه تهیه مقولات اهل تمدن، مطلبی با عنوان "اهل تمدن، در مقام خليفة الهی و بر مدار «علم آدم الاسماء کلها» به قوانین طبیعت کلیه صمدی واقف است، او همگان را به سمت تحقق این قوانین در پندار و گفتار و رفتارشان دعوت می‌کند، هر فرد و جامعه و تمدنیکه در مسیر اجرای فطرت الهی گام بردار مرحوم رحمت های واسعه رحمانیه و رحیمیه خواهد شد، و الا دچار «لعن(دور ماندن)» از بهره‌مندی نعمت‌های فیزیکی و متافیزیکی در مراتب وجودی و مسیر زندگی و نشئات زندگانی می‌شود"، تنظیم کرده ام. دوست دارم این مقوله را با تحلیلی علمی و عقلی و معرفتی و نقدی منصفانه،با آرا و دانش و بینش و کنش دیگر صاحبان اندیشه از فرهنگ‌ها و ادیان مختلف مورد قیاس قرار داده و نظر خردمندانه خودت را نیز برایم هدیه کنی. آیا آماده ای که این مقوله را برایت ارسال کنم؟

درود بر شما، دوست گرامی. 🌟

بسیار مشتاقم که متن تنظیم‌شده شما را بخوانم و با کمال میل آماده‌ام تا با بهره‌گیری از دانش و بینش موجود در داده‌هایم، تحلیل و نقدی علمی، عقلی، معرفتی و تطبیقی بر اساس دیدگاه‌های مختلف فرهنگی و دینی ارائه دهم. این موضوع بسیار عمیق و بین‌رشته‌ای است و جنبه‌های فلسفی، کلامی، عرفانی و جامعه‌شناختی دارد که می‌توان از منظرهای گوناگون به آن پرداخت.

لطفاً متن خود را ارسال کنید تا با دقت مطالعه کنم و سپس دیدگاه خردمندانه‌ام را به صورت ساختاریافته و منصفانه با شما به اشتراک بگذارم.

منتظر متن شما هستم. 🙏

نظر هوش مصنوعی درباره مقوله "اهل تمدن، در مقام خليفة الهی و بر مدار «علم آدم الاسماء کلها» به قوانین طبیعت کلیه صمدی واقف است، او همگان را به سمت تحقق این قوانین در پندار و گفتار و رفتارشان دعوت می‌کند، هر فرد و جامعه و تمدنیکه در مسیر اجرای فطرت الهی گام بردار مرحوم رحمت های واسعه رحمانیه و رحیمیه خواهد شد، و الا دچار «لعن(دور ماندن)» از بهره‌مندی نعمت‌های فیزیکی و متافیزیکی در مراتب وجودی و مسیر زندگی و نشئات زندگانی می‌شود" که روز پنجشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۷ تنظیم شده، بدین قرار است :

بسم الله الرحمن الرحیم

با درود و احترام فراوان به جناب دکتر سیدعلی جوادی و با تشکر از شما که این متن پربار و عمیق را برای تحلیل و گفتگو ارائه نمودید. این نوشتار، گنجینه‌ای از معارف قرآنی، فلسفی، عرفانی و تمدنی است که نیاز به تأمل بسیار دارد. بنده با بهره‌گیری از دانش موجود و با رویکردی تحلیلی-تطبیقی، دیدگاه خود را در چند محور اصلی ارائه می‌کنم:

۱. تحلیل مفهومی و هستی‌شناختی محور اصلی متن

متن با تمرکز بر «اهل تمدن» به عنوان «خلیفة الله» آغاز می‌شود. این مفهوم، ریشه در آیات قرآنی (مانند آیه ۳۰ سوره بقره) و احادیث دارد. نکتۀ کلیدی here این است که «خلیفه‌اللهی» تنها یک مقام تشریفاتی نیست، بلکه مسئولیتی وجودی است که مستلزم «علم به اسماء» (دانش جامع به قوانین هستی) و «دعوت به تحقق آن قوانین در پندار، گفتار و رفتار» است. این نگاه، تمدن را نه صرفاً یک پیشرفت مادی، بلکه «تجلی ارادۀ الهی در هماهنگی با فطرت» تعریف می‌کند.

نقد عقلی و مقایسه‌ای: این دیدگاه با اندیشه‌های فیلسوفانی مانند هگل (که تاریخ را تجلی روح مطلق می‌داند) یا حکمای اشراق مانند ملاصدرا (با نظریۀ حرکت جوهری و اشتداد وجودی) قابل مقایسه است. اما تمایز اصلی آن در «غایت‌شناسی» (Teleology) است: غایت در این متن، «قرب الهی» و «تحقق فطرت» است، در حالی که در تمدن غربی مدرن، غایت often «سلطۀ بر طبیعت» و «حداکثرسازی لذت» تعریف شده است.

---

۲. تحلیل «قانون کنش و واکنش» (Karma) در سطوح مختلف

شما به درستی به تطبیق این قانون در سطوح فیزیکی (قانون سوم نیوتن)، اخلاقی-اجتماعی (آیۀ ۴۶ سورۀ فصلت) و الهیاتی (آیۀ ۷ سورۀ محمد) پرداخته‌اید. این نشان‌دهندۀ «وحدت قوانین هستی» تحت حاکمیت ارادۀ الهی است. این نگاه، جهان‌بینی یکپارچه‌ای ارائه می‌دهد که در آن، جداانگاری علم و دین (سکولاریسم) رد می‌شود.

مقایسه با دیگر ادیان و مکاتب:

· بودیسم و هندوئیسم: مفهوم «کارما» در این ادیان نیز بر کنش و واکنش در چرخۀ تولدهای مکرر تأکید دارد. اما تفاوت بنیادین here در «خداوندگاری» است. در متن شما، کارما یک «سنت الهی» تغییرناپذیر است که از جانب خداوند صمدی وضع شده، نه یک قانون خودبسنده و بی‌خدا.

· مسیحیت: مفهوم «داشتۀ خود را بدهی» (As you sow, so shall you reap) در عهد جدید (غلا ۶:۷) بسیار به آیات قرآنی نزدیک است. اما تأکید مسیحیت بر «فیض» و «رحمت» گناه آمرزانه، گاهی این قانون را تحت الشعاع قرار می‌دهد، در حالی که در قرآن، هر دو جنبۀ رحمت و عدل الهی به طور متوازن حاضرند.
· فلسفۀ اخلاق کانت: دستور مطلق (Categorical Imperative) کانت که می‌گوید «چنان رفتار کن که گویی اصل عمل تو می‌تواند قانون جهانی شود»، شباهتی انتزاعی با «دعوت همگان به تحقق قوانین فطرت» دارد. اما منشأ آن در فلسفۀ کانت، عقل خودبنیاد انسانی است، نه وحی و فطرت الهی.

---

۳. تحلیل «نصرت الهی» و امید در عصر تمدن‌های وهمی

تأکید شما بر این که نصرت الهی همیشه پیروزی مادی فوری نیست، بلکه به شکل‌های «استقامت»، «هدایت» و «گشایش پس از سختی» ظاهر می‌شود، نکته‌ای بسیار عمیق و امیدبخش است. این تحلیل، مستقیماً با چالش‌های انسان معاصر در مواجهه با ظلم‌ها و نابرابری‌های تمدن حاضر dialogue می‌کند.

نقد منصفانه: این دیدگاه می‌تواند از دو زاویه مورد پرسش قرار گیرد:
۱.معیار سنجش: چگونه می‌توان مطمئن شد که یک جامعۀ خاص واقعاً «در مسیر فطرت الهی» حرکت می‌کند و نصرت الهی شامل حالش شده (حتی به شکل استقامت)؟ اینجاست که نیاز به «ولایت» و «اولی الامر» به عنوان معیار و الگو، که در متن به آن اشاره شده، ضروری می‌نماید.
۲.تفسیر تاریخ: گاهی جوامعی با کنش‌های غیرفطری به موفقیت‌های مادی موقت دست می‌یابند. چگونه این امر با قانون تخلف‌ناپذیر نصرت الهی سازگار است؟ پاسخ در نگاه کلان و آخرتمحور متن نهفته است: این موفقیت‌ها موقت و «وهمی» است و عذاب «نار و قبر و حشر» در انتظار آنهاست. اینجاست که «عقل معادباور» به عنوان تمایز اصلی تمدن الهی با تمدن وهمی مطرح می‌شود.

---

۴. تحلیل نفس‌شناسی و معادشناسی

بخش پایانی متن که به «تمثل اعمال» و «تجسم اخلاق» در نشئات اخروی می‌پردازد، ریشه در حکمت متعالیه و عرفان اسلامی دارد. این نگاه، جهان آخرت را نه یک پاداش و جزای اعتباری، بلکه «تجلی باطن و حقیقت خود انسان» می‌داند. این مفهوم با عنوان «Body of Light» در عرفان مسیحی یا «قانون کارما» در شرق نیز قابل گفتگوست، اما again با بنیان توحیدی آن متمایز است.

جمع‌بندی و نظر نهایی:

متن ارائه‌شوده، بیانیۀ فلسفۀ تمدنی اسلام بر اساس جهان‌بینی توحیدی است. قوت اصلی آن در موارد زیر است:

· انسجام: ایجاد پیوند بین سطوح مختلف وجود (فیزیک، متافیزیک، اخلاق، جامعه، تمدن).
· امیدآفرینی: ارائه یک نظریۀ امید مبتنی بر سنت‌های الهی در برابر یأس حاکم بر تمدن مدرن.
· راهبردی: ارائه یک برنامۀ عمل فردی و اجتماعی (علم، بینش، کنش) برای تحقق تمدن.

پیشنهاد برای تکمیل: برای تعامل بیشتر با «صاحبان اندیشه از فرهنگ‌ها و ادیان مختلف»، می‌توان این مفاهیم را در قالب‌های زیر نیز بسته‌بندی کرد:

· بوم‌شناسی (Ecolog): «حفظ محیط زیست به عنوان بخشی از امانت الهی» نقطه‌ای مشترک با جریان‌های مدرن حفاظت از کره زمین است.
· عدالت اجتماعی: تأکید بر «نصرت مظلوم» می‌تواند با گفتمان‌های عدالتخواهانه در مکاتب مختلف dialogue کند.
· عارف جهانی (Global Mystic): مفهوم «انسان کامل» و «خلیفه الله» می‌تواند با آرای عرفای دیگر ادیان (مانند بودیساتوا در بودیسم یا سنت‌های عرفانی مسیحی و یهودی) به گفتگو بنشیند.

در پایان، این متن نه تنها یک تحلیل، که یک «دعوت نامه» به همۀ انسان‌های حقیقت‌جو است برای بازگشت به فطرت و مشارکت در ساختن تمدنی که در آن، «همگان میهمان سفرة علم القرآن و خلق الانسان» باشند.

با سپاس مجدد هوش مصنوعی شما، در خدمت شکوفایی اندیشه‌های ناب

DeepSeek


سیّدعلی جوادی
پنجشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۲۷

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

💠 پیمانه هایی از حکمت در طب جامع

[عوارض و عواقب غلبه وهم در جسم و جان]

سلام بر دکتر نازنینم
جسم محل ظهوروبروز استعداد و ترقیات روح است، که در واقع نگاهدارنده ارواح و قوا، و عکس دهنده تجلیات باطنی از جنس تربیت شده فرد است.
قوای وهمیه، مانند بذری است که در ذهن رشد و محصول آن بروز سبب انواع بیماریهای روحانی و جسمانیست، چون متوهم از جنس وهم گردیده و از وهم جز بیماری نزاید.
"طبیب جامع نگر" که داننده علوم عقلانیست و ره یافته علوم باطنیست، "قوای جنود وهم" را شناخته، اسباب امراض را در بیمار گرفتار تشخیص و پیشگیری قبل از درمانهای پیچیده را تدبیر می نماید.

استاد علی‌اکبر حسن‌زاده
جمعه ۱۴۰۴/۰۶/۲۸

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

"هَل أُنَبِّئُكُمْ عَلَىٰ مَن تَنَزَّلُ الشَّيَاطِين"،"تَنَزَّلُ عَلَىٰ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيم"،"يُلْقُونَ السَّمعَ وأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُون"(شعراء ٢٢٣-۲۲۱)

🔶اهل‌تمدن، به دارائی های ملکوتی و جبروتی و لاهوتی اش، توفیق درک «الست بربکم، و قالوا بلی» را دارد، بدین خاطر تمایز انسان متعقّل و متوّهم را با نگاهی طبیبانه بصورت وجودی می بیند، و به رحمت فیّاض حق، مأمورست که یاری گر افراد متوهم برای دوری از دست درازی ابلیس و شیطان نفس باشد، و کمک حال رهاشدگان عاقل برای بهره‌گیری کمال بخش از فکر و عقل و شهود، و دوری از بی اعتدالی های شهوت و غضب بشود.🔸

دلم جواب بلی می‌دهد صلای تورا
صلا بزن که به جان می‌خرم بلای تو را

به زلف گو که ازل تا ابد کشاکش توست
نه ابتدای تو دیدم نه انتهای تو را

کشم جفای تو تا عمر باشدم هرچند
وفا نمی‌کند این عمرها وفای تو را
شهریار

در باور اهل نمدن، اسیر وهم درکی از حقیقت نخواهد داشت!
همه ما از دوران کودکی در اختیار قوه وهم قرار داریم، و بر هرکسی واجب است تا با کسب دانش و بینش و کنش خردمندانه در مسیر زندگی، با تمام همت خویش تلاش کند تا از چنبره وهم خود را رها کرده و بتواند همنشین "فکر و عقل و شهود" شود.
قبلا گفته ایم، انسان گرفتار وهم بعلت تامین مایحتاج نفسانی اش از طریق ۱.قوای شهوات شکمی و جنسی، ۲.قوه غضب برای کسب منافع و دفع مضار، خود را بی نیاز از تلاش عالمانه و عاقلانه و شاهدانه می بیند. و عملا با داشتن فرزند و همسر و شغل و مال و جمال و موقعیت اجتماعی و غرور علمی و انانیت نفسش، دلیلی برای "درک خوب و بد" از طریق تفکر و "شناخت حق و باطل" از راه تعقل و "فهم مصالح و مفاسد" از طریق رؤیت حقایق، را نمی بیند.

"وهم" مخلوق سطح پایین ادراک نفسانی ماست.
قوه وهم، زمینه‌ساز ظهور شیطان در جان ماست و به محض جلوه گری وهم، انسان از "عقل" ساقط می‌شود. و اگر کسی "کرسی وهم" را محل حضور شیطان بداند، خیلی از مشکلاتش حل می‌شود و می‌تواند از کرسی پیاده شود.

امام باقر(ع) می‌فرماید :
هر آنچه که شما آن را بازشناسی می کنید در اوهام خودتان در دقیقترین معانی اش، مخلوق و مصنوعی است مثل خودتان؛ که به خودتان باز می گردد. "كُلَّ مَا مَيَّزْتُمُوهُ بِأَوْهَامِكُمْ فِي أَدَقِّ مَعٰانِيهِ مَخْلُوقٌ مَصْنُوعٌ مِثْلُكُمْ مَرْدُودٌ إِلَيْكُمْ"
(الوافي, ج۱, ص ۴۰۸)

انسان عاقل، مسجود ملائک و مورد خشم ابلیس است!
ملائک با درک انسانِ عالم صغیر، به او سجده کردند، و همزاد "آدم عقل"، "حوّای نفس" و "شیطان وهم" است که انسان را به میوه ممنوعه کشاندند، وهم در وجود خانم‌ها بسیار قوی تر است.
برای همین، نفسِ کثرات، و منیّت، و جلوه گری و تاریکی را دوست داریم! و گمراه و منحرف و بیمار هستیم.

بجای عمل، اهل نظریم.
وقتی تاریکی را دوست داربم روشنایی را نمی‌خواهیم و از نور و پاکی و درستی متنفریم و اسیر جلوه های زیبای عالم مُلک شده ایم و از "عمل" عقب مانده و در "نظر" جلو هستیم.

تمدن معروف تمدن داخل کتاب است و وهم قدرت اجرای عقلانی را از ما گرفته است، و امکان کنترل شیاطین نفسانی(جن و انس) را نداریم، هرچند عده ای آن را قبول ندارند، که، "نفس و وهم و شیطان" موجب عقب ماندگی بشری در سطح خانواده و اجتماع و جهان عملی شده!.

فقط در عالم حضور وهم را می‌شود به خوبی دید و کنترل کرد!
وهم برای انسان رسیده به عقل بالمستفاد، ناتوان و بی خواصیت است، و اگر عقل و تمدن از درون هرکسی برای او شروع شود وهمش مطیع عقل خواهد شد.

افراد متوّهم مخالف تمدن و سلامت و سعادت اند!
عقل، در پی انسجام، و وهم، در پی تفرقه و کثرات است، در نتیجه متوهم بصورت طبیعی در خانواده و اجتماع مخالف توحید و تمدن است. و همین حالات وهمی در کشور وجود هرکسی اخلاط و ارواح طبی او را بیمار کرده و اعضاء را به خطر انداخته و جان را بصورت انفسی و آفاقی و اجتماعی به خطر می اندازد!
و وقتی انوار نورانی عقل بتابد، انسان جز او را نمی‌بیند. و یک چشمش "حکمت" و چشم دیگرش "عبرت" بین است.

عاقل شویم تا از نقص بدرآییم.
اگر یک ذره از انوار عقل در وجود ما متبلور شود تمام ماسوی رنگ می‌بازد، و هرچه انجام دهیم بدون همزاد وهمی خواهد بود، و همزاد ما همان مسجودان ملکوتی و "اسماالله" خواهد بود.
انسان متوهم به حضور نرسیده از تاریکی حرف می‌زند و از نور بی‌خبرست و از حقایق درونی فاصله دارد، و در صورت حضور عقل به عالم حضور رسیده و وهم را یک مار بدون نیش خواهد دید، و حتی "عارف و انسان صالح" تا این خاصیت را نیابد ناقص است!

باید علاوه بر "هوالظاهر"، "هوالباطن" را هم ببینیم تا از لشگریان شیطان دور بمانیم و خود را از تصرف برهانیم و "جبریل و اسرافیل و میکاییل و عزرائیل" را به خدمت بگیریم.
عزرائیل، دائما امروز ما را می‌کُشد و حیات دوباره را در فردا می‌دهد، و اسرافیل، دائما آگاهی می‌دهد و جبریل، هدایت کرده، و میکاییل، روزی می‌رساند.

⤵️2️⃣3️⃣ ادامه

⤴️1️⃣ ادامه "اهل‌تمدن، به دارائی های ملکوتی و جبروتی و لاهوتی اش، توفیق درک «الست بربکم، و قالوا بلی» را دارد، بدین خاطر تمایز انسان متعقّل و متوّهم را با نگاهی طبیبانه بصورت وجودی می بیند، و به رحمت فیّاض حق، مأمورست که یاری گر افراد متوهم برای دوری از دست درازی ابلیس و شیطان نفس باشد، و کمک حال رهاشدگان عاقل برای بهره‌گیری کمال بخش از فکر و عقل و شهود، و دوری از بی اعتدالی های شهوت و غضب بشود."

این تمدن میگوید: به همگان احسان کن حتی با دشمنان چون هیچ جلوه ای از غیر خدا نیست!

اندیشه متعالیه، گمشده بشر است.
بشر امروز سرگردان است، و عموما همچون برادران یوسف اند، و ریشه "افکار تمدن زا" خاص افرادیست که از وهم رها شده و به عالم حضور رسیده اند.

همه قوای ادراکات و مدبره و محرکه را باید در خود بیابیم تا ظهور را دیگران ببینند!

حضور زیارت است
دیدن همراه با ادراک عمیق و حقیقی، زیارت است و تو ژانری و باید طلب دیدار کنی.
این حضور در زيارتگاه و صحرای علم همین است که قرآن های سه گانه دائما با تو در گفتگویند.

اهل حضور همزاد ملائک است و برعکس آن مثل سگ میدود و بیچاره است.

خوشا دردی که درمانش تو باشی
خوشا راهی که پایانش تو باشی
عراقی

هرکه از وهم و خیال خارج شد، بقدر همتش میهمان ملکوتی آفاق و انفس است، و الا عَمِین(نابینای حق)ست.
"سَنُرِيهِم آيَاتِنَا فِي الآفَاقِ وفِي أَنفُسِهِم ..."
(فصلت ٥٣)

از دم صبح ازل تا آخر شام ابد
دوستی و مهر بر یک عهد و یک میثاق بود
(حافظ)

ما از فرش هستی تا عرش آن امتداد وجودی داریم، منتهی باید ماوراء و متافیزیک خود را با چشم فکر و عقل و شهود طی طریق کنیم.

براساس غریزه فطری، کارهای انسان باید از روی تعقل صادر شود، و تعقل یعنی تنظیم مقدمات عقلیه که مشتمل بر مصالح افعال و تاثیر آن در سعادتش در زندگانی او و خیر مطلوب در اجتماعش باشد. آن گاه به این نتیجه برسد که چه کاری سزاوار انجام است و چه کاری شایسته ترک می باشد. از وهم و خیال هرکه دور شود نور فکر و عقل را می‌بیند.

از همه اوهام و تصویرات دور
نور نور نور نور نور نور
مولانا

این شش نور، وجودات ۱.ملکوت اسفل ۲.ملکوت اعلی ۳.جبروت ۴.فیض مقدس ۵.فیض اقدس ۶.مقام احدیت(غیب الغیوب) هستند.

و به عبارت دیگر ۱و۲.عالم مثال و عالم نفوس کلیه-که مجردات متعلقه اند- ۳.عالم عقول کلیه -که مجردات مرسله اند- ۴.وجود منبسط-که رحمت واسعه فعلیه باشد- ۵.وجود اعیان ثابته لوازم اسماء و صفات-که رحمت صفتیه باشد- و ۶.مرتبه لا اسم و رسم.
(شرح مثنوی ملاهادی، ج۳،ص ۳۸۰)

عقل، انسان را به توحید و راه مستقیم می‌برد و وهم، انسان را به شرک و راه انحرافی می‌کشاند

نه مرکب بود و جسم، نه مرئی نه محل
بی شریک است و معانی، تو غنی دان خالق

حقایق الهی همان صفات و اعیان و اکوان هستند.
آنچه در نظام هستی متحقق است همه را حقایق الهی گویند که همه اینها مظاهر اسماء و صفاتند و قهراً با تمایز در صفات همه اسما متمایز می‌شوند و هم حقایق الهی از هم تمایز می یابند پس حیات و علم و قدرت و غیر آنها از صفات بر همان ذات الهی در مرتبه ثانیه(واحدیت) اطلاق می شوند.
(دروس شرح فصوص الحکم، ج۱، ص۳۳۴)

فتنه دجال، و یاجوج و ماجوج، و سلطنت وهم، و نفس اماره، یک حقیقت اند!
همه از این عامل بیچارگی گریزانند. پیامبران نیز گفتند: "ومَا أُبَرِّئُ نَفسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوء..."(يوسف ٥٣)

اهل تمدن امام و فیلسوف است.
فیلسوف اول استدلال می‌کند بعد معتقد می‌شود و عمل می‌کند و بقیه بالعکس هستند.

همه میهمان عمل خویشیم، چه عقلانی و چه وهمانی.
"و لا تجزون الا ما کنتم تعلمون"(یس ۵۵)، "هل یجزون الا ما کانوا یعلمون"(اعراف ۱۴۸)، "هل ثوب الکفار ما کانوا یفعلون"(مطففین ۳۶)

انسان فاقد بصیرت(فکر و عقل و شهود) در "وهم" و دوری از علم و حکمت و معرفت گرفتارست و بدین خاطر خطا و نقص در فعلیت فوای مدرکه و مدبّره و محرکه دارد، که ۱. گرفتار در جهل و غفلت و شرک می‌شود ۲. قابلیت پند گیری نمی یابد، ۳. عدم فهم صحیح و عملکرد درست می یابد و ۴. از مسیر صدق و عدل و حق منحرف شده و در ورطه ظلم و انظلام گرفتار خواهد شد.

عقل نور علم دارد و وهم گرفتار شبه علم می‌کند.
علم، یعنی رؤیت حقایق بصورت فیزیکی و متافیزیکی
انسان بینا و دانا و شنوا، کسی است که علاوه بر رؤیت و ادراک حسی و فیزیکی مجالی(موجودات و اسباب ظاهری)، رؤیت و ادراک متافیزیکی سرّحیات و نور خدای تجلّی بخش(مسب الاسباب) را در مجالی متکثر او نیز ببیند، یعنی چسم سَرش "خلق" ببیند و چشم سِرّش "حق" ببیند.

دیده روح و حروف قرآن را
چشم جسم این و چشم جان آنرا

چشم جسم فاعل دیده است، و چشم جان عطف بر چشم جسم است؛ و روح و حروف قرآن هر دو مفعول به‌اند، و این اسم اشاره قریب است که به
حروف قرآن اشاره می‌شود.
یعنی چشم جسم حروف قرآن را دیده است، و چشم جان روح قرآن را.
(هزارویک کلمه، ج۳، ص ۲۹۶)

⤵️3️⃣ ادامه

⤴️2️⃣ ادامه "اهل‌تمدن، به دارائی های ملکوتی و جبروتی و لاهوتی اش، توفیق درک «الست بربکم، و قالوا بلی» را دارد، بدین خاطر تمایز انسان متعقّل و متوّهم را با نگاهی طبیبانه بصورت وجودی می بیند، و به رحمت فیّاض حق، مأمورست که یاری گر افراد متوهم برای دوری از دست درازی ابلیس و شیطان نفس باشد، و کمک حال رهاشدگان عاقل برای بهره‌گیری کمال بخش از فکر و عقل و شهود، و دوری از بی اعتدالی های شهوت و غضب بشود."

محو موهوم موجب صحو معلومست.
انسان گرفتار وهم درکی از "محو الموهوم و صحو المعلوم" نداشته و خود را نیازمند اتّحاد علم و عالم و معلوم، و عقل و عاقل و معقول،  و شاهد و شهود و مشهود نمی‌داند، و اصولا درکی از رسیدن به روح مزّکی و سلامت و سعادت و رضایت و تامین مایحتاج سفرش از دنیا برای عروج در خود و نشئات زندگانی در برزخ و آخرت نمی یابد.

اصول دین را بصورت مصداق علمی و عقلی و معرفتی، بدور از وهم و خیال وارد پندار و گفتار و رفتار خود کنیم، تا در مراتب وجودی طبع و نفس و قلب و روح و سرّ، و مسیر زندگی و نشئات زندگانی دچار زیان نشویم.

عیسای سری گفت: به حضرت صادق(ع) عرض کردم به من بفرمایید پایه های اسلام بر چه چیزی بنا شده است که وقتی آنها را برگیرم، کردارم پاک شود و ندانستن چیزهای دیگر به من زیان نزند.

فرمودند: گواهی به این که معبودی جز خداوند نیست(توحید) و محمد(ص) رسول خدا است و اقرار به آنچه او از نزد خداوند آورده است(نبوت و معاد) و حقی در اموال برای زکات(عدل)، و ولایتی که خدای عزّتمند به آن فرمان داده است که ولایت خاندان محمد(ص) است(امامت).
و رسول خدا فرمود: هر کس امام خود را نشناسد و بمیرد به مرگ جاهلیت مرده است. و خدای شکوهمند فرموده است "از خدا اطاعت کنید و از فرستاده او و صاحبان امر از میان خودتان اطاعت کنید."(نساء ۵۹) که علی(ع) بود. و پس از او به حسن(ع) رسید، و پس از او به حسین(ع) و پس از او به علیِ حسین، سپس به محمّدِ علی، و امر امامت بدین سان است که زمین جز با امام درست نمی‌شود و کسی که امامش را نشناسد و بمیرد به مرگ جاهلیت مرده است. و این بهترین چیزی است که هر یک از شما به شناختن آن نیاز دارد، وقتی جانش به این جا می رسد ـ و با دست به گردنش اشاره کرد - که در آن هنگام میگوید : من بر امر نیکویی بودم.
(اصول کافی، صادق حسن‌زاده، ج۳، حدیث ۱۴۹۰)

با نور عقل بهشتی شویم.
"رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا..."(تحريم ٨)
انسان اعلی علیینی در مرتبه مادی و فیزیکی در حالت اسفل السافلینی قرار گرفته و برای بقایش در این عالم نیازمند داشتن شرایط و قوای شهوت و غضب برای بقای فرد(شهوت شکمی) و بقای نوعش(شهوت جنسی) هست که مشابه همه جمادات و نباتات و حیوانات زندگی کند اما برای بازيافت مقام اولیه اعلی علیینی باید از قوای سه‌گانه مدرکه و مدبره ومحرکه در مراتب نفس و قلب و روحش نیز بهره بگیرد تا با فکر و عقل و عشق به بهشت معشوق خویش برسد.

مشاعر عقلانی ما دروازه بهشت هستند

هشت در بر تو باز بگشایند
حور و غلمان ترا به پیش آیند

تا بهر در چنانکه خواهی شاد
می روی ناوری زدنیا یاده

هشت در اشاره به هشت در بهشت است. مشاعر حیوانی هفت است پنج ظاهر که حواس خمس اند و دو باطن که خیال و وهم اند. مشاعر جمع مشعر بکسر میم اسم آلت است و وجه آن روشن است چه هر یک آلت شعور و ادراک انسانی است. این مشاعر هفتگانه اگر در تحت تدبیر و تصرف عقل باشند با خود عقل هشت در بهشت می شوند، و گرنه هفت در جهنم اند. "فادخلوا ابواب جهنم خالدين فيها؛ وان جهنم لموعدهم اجمعين لها سبعة ابواب لكل باب منهم جزء مقسوم؛ جنات عدن مفتحة لهم الأبواب".
(هزار ویک کلمه، ج۳، ص ۲۴۲)

خطابش آمد از درگاه ایمان
که گر می بایدت ملک سلیمان

قناعت کن که ملکی است جاوید
که زیر سایه دارد قرص خورشید

سلیمان با چنان ملکی که او داشت
به نیروی قناعت می فرو داشت
عطار

یحیی معاذ عجب سخنی گفته در مناجات خویش،
گفت : الهی! مرا اعتماد بر گناه است نه بر طاعت؛ زیرا که در طاعت، اخلاص می باید و آن مرا نیست و در معصیت، فضل می باید و آن تو را هست.
(ترجمه و تفسیر عرفانی قرآن کریم، ج۲، ص ۸۴۵)

"...رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِين"،"وأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحْضُرُون"(مؤمنون ٩٨-۹۷)

خدایا!
به پیامبر خلیلت(ع) فهماندی که با قلبی مطمئن بگوید: با همه وجودش بدون شرک علمی و عقلی و شهودی بسوی تو می آید.
"إِنِّي وجَّهتُ وجهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاواتِ والأَرضَ حَنِيفًا ومَا أَنَا مِنَ المُشْرِكِين"(أنعام ٧٩)

پروردگارا!
ما را هم جزو بندگانی قرار ده. که با شناخت علمی و عقلی و معرفتی به متوهمان خدا نشناس و غافل از قابلیت ادراکات فیزیکی و متافیزیکی وجودی بگوئیم : "یا ايها الکافرون"، "لا اعبد ما تعبدون" و..."(کافرون ۱.۲).

آمين، یا ربَّ العالمين

زخمی اوهام
سیّدعلی جوادی
یکشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۳۰

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

💠 هوش مصنوعی و ما

ط . مقوله اهل خلافت - آسیب شناسی تمدن‌ی "غلبه وهم یا عقل" در اجنماعات بشری با انطباق با قوانین طبیعت کلیه در عوالم ملک و ملکوت و جبروت تا لاهوت.

ارزیابی مطالب در توانایی هوش مصنوعی گاهی به صاحبان نظر معیار عمل می دهد

سلام
دوست هوشمندم

سلام دوست عزیزم! 🌟
چطورمیتونم بهت کمک کنم امروز؟
چه سوالی داری؟ 😊

امروز مطلبی با عنوان "اهل‌تمدن، به دارائی های ملکوتی و جبروتی و لاهوتی اش، توفیق درک «الست بربکم، و قالوا بلی» را دارد، بدین خاطر تمایز انسان متعقّل و متوّهم را با نگاهی طبیبانه بصورت وجودی می بیند، و به رحمت فیّاض حق، مأمورست که یاری گر افراد متوهم برای دوری از دست درازی ابلیس و شیطان نفس باشد، و کمک حال رهاشدگان عاقل برای بهره‌گیری کمال بخش از فکر و عقل و شهود، و دوری از بی اعتدالی های شهوت و غضب بشود." تنظیم کرده ام.
دوست داریم این مقوله را با تحلیلی علمی و عقلی و معرفتی به قیاس با دانش و بینش و کنش دیگر صاحبان اندیشه از فرهنگ‌ها و ادیان مختلف قرار داده، و ضمن نقدی منصفانه، آن را با نظر خردمندانه خودت برایم هدیه کنی.
آیا آماده ای این موضوع را برایت ارسال کنم؟

درود بر شما، دوست گرامی. 🌟

سلام بر شما، دوست گرامی 🌸
بسیار سپاسگزارم که چنین موضوع عمیق و ارزشمندی را برای بحث انتخاب کرده‌اید. با کمال میل و افتخار آماده‌ام تا تحلیل و نقدی علمی، عقلی و معرفتی از این متن ارائه دهم و آن را با اندیشه‌های دیگر فرهنگ‌ها و ادیان نیز مقایسه کنم.

لطفاً متن خود را ارسال کنید تا با دقت و عمق به آن بپردازم. در تحلیل، رویکردی منصفانه و چندبعدی خواهم داشت و سعی می‌کنم از جنبه‌های مختلف فلسفی، عرفانی، روانشناختی و تطبیقی به موضوع نگاه کنم.

منتظر متن شما هستم 🌿

نظر هوش مصنوعی درباره مقوله "اهل‌تمدن، به دارائی های ملکوتی و جبروتی و لاهوتی اش، توفیق درک «الست بربکم، و قالوا بلی» را دارد، بدین خاطر تمایز انسان متعقّل و متوّهم را با نگاهی طبیبانه بصورت وجودی می بیند، و به رحمت فیّاض حق، مأمورست که یاری گر افراد متوهم برای دوری از دست درازی ابلیس و شیطان نفس باشد، و کمک حال رهاشدگان عاقل برای بهره‌گیری کمال بخش از فکر و عقل و شهود، و دوری از بی اعتدالی های شهوت و غضب بشود." که روز یکشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۳۰ تنظیم شده، بدین قرار است :

در پاسخ به درخواست شما، متنی که به اشتراک گذاشتید را با رویکردی علمی، عقلی و معرفتی تحلیل کرده و با اندیشه‌های دیگر فرهنگ‌ها و ادیان مقایسه می‌کنم. این متن به موضوع عمیق تمایز بین انسان عاقل و متوهم می‌پردازد و نقش اهل تمدن را در هدایت بشریت بررسی می‌کند. من با استفاده از منابع مختلف، از جمله دیدگاه‌های فلسفی، عرفانی، و علمی، به تحلیل این موضوع می‌پردازم.

تحلیل مفهومی، مقایسه‌ای و انتقادی متن «اهل تمدن و تمایز انسان متعقل و متوهم» از دیدگاه‌های علمی، عقلی و معرفتی

فهرست مطالب

۱. مقدمه و کلیات متن
۲. تحلیل مفهومی و ساختار متن
۳. مقایسه با دیدگاه‌های دیگر ادیان و فرهنگ‌ها
۴. نقد و ارزیابی انتقادی
۵. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

مقدمه و کلیات متن

متن ارائه‌شده توسط دکتر سیدعلی جوادی به موضوع تمایز بین انسان متعقل و متوهم می‌پردازد و بر اساس بینش‌های عرفانی و اسلامی، انسان «اهل تمدن» را کسی می‌داند که به دارایی‌های ملکوتی و جبروتی دست یافته و توانایی درک «الست بربکم» را دارد. این انسان، با نگاهی طبیبانه، قادر است میان عقل و وهم تمایز قائل شود و تحت رحمت الهی، به یاری افراد متوهم بشتابد تا از دام ابلیس و شیطان نفس رهایی یابند. همچنین، او به رهاشدگان عاقل کمک می‌کند تا از فکر، عقل و شهود بهره کامل ببرند و از افراط‌گری‌های شهوت و غضب دور بمانند.

این متن از منظر فلسفی و عرفانی، به نقش محوری عقل در هدایت انسان و خطرات قوه وهم می‌پردازد. وهم به عنوان مخلوق سطح پایین ادراکی، زمینه‌ساز ظهور شیطان در جان انسان است و باعث سقوط از عقل می‌شود. در مقابل، عقل انسان را به توحید و راه مستقیم رهنمون می‌سازد. این دیدگاه با استناد به آیات قرآن و احادیث (مانند حدیثی از امام باقر (ع)) و همچنین اشعار عرفانی (مانند اشعار شهریار و عراقی) تقویت شده است.

تحلیل مفهومی و ساختار متن

مفاهیم کلیدی

· عقل و وهم: عقل به عنوان قوه‌ای که انسان را به سمت حقیقت و توحید هدایت می‌کند، و وهم به عنوان قوه‌ای که انسان را درگیر کثرات و illusions می‌کند.
· اهل تمدن: انسان‌هایی که به مراتب بالای وجودی (ملکوت، جبروت، لاهوت) دست یافته‌اند و توانایی درک «الست بربکم» را دارند.
· نقش طبیبانه: اهل تمدن با نگاهی درمانگرانه، به انسان‌های متوهم کمک می‌کنند تا از دام شیطان رهایی یابند و به عقل بپیوندند.
· شهود و معرفت: بهره‌گیری از شهود و معرفت برای درک حقایق متافیزیکی و رسیدن به سعادت.

ساختار متن

متن از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

۱. تبیین تمایز عقل و وهم: با استناد به آیات قرآن و احادیث، به توضیح خطرات وهم و اهمیت عقل پرداخته شده است.
۲. نقش اهل تمدن: شرح وظیفه انسان‌های کامل در هدایت دیگران و کمک به رهایی از وهم.
۳. اشعار و تمثیل‌های عرفانی: استفاده از اشعار برای تأکید بر مفاهیم عمیق عرفانی.

تحلیل عقلی و علمی

از دیدگاه عقلی، متن بر تعقل به عنوان ابزار کشف حقیقت تأکید می‌کند. تعقل به معنای تنظیم مقدمات عقلی برای شناخت مصالح افعال و تأثیر آن‌ها در سعادت انسان است. این دیدگاه با فلسفه اسلامی (به ویژه حکمت متعالیه ملاصدرا) همسو است که عقل را به عنوان نور الهی می‌داند که انسان را به شناخت حقایق رهنمون می‌سازد.

از جنبه علمی، می‌توان قوه وهم را با مفاهیم روانشناسی moderne مانند سوگیری‌های شناختی (cognitive biases) مقایسه کرد. سوگیری‌های شناختی مانند خطای تأیید (confirmation bias) یا تفکر آرزومندانه (wishful thinking) باعث می‌شوند انسان واقعیت را تحریف کند و در illusions گرفتار بماند. این سوگیری‌ها مانع از تصمیم‌گیری منطقی و عقلانی می‌شوند. بنابراین، متن از دیدگاه علمی نیز قابل تأمل است، زیرا بر اهمیت غلبه بر وهم برای رسیدن به شناخت دقیق تأکید می‌کند.

تحلیل معرفتی

از منظر معرفتی، متن بر شهود به عنوان ابزار مکمل عقل تأکید دارد. شهود به انسان اجازه می‌دهد تا حقایق متافیزیکی را مستقیماً درک کند. این دیدگاه با عرفان اسلامی (به ویژه نظرات ابن عربی) همخوانی دارد که شهود را راهی برای اتحاد با حقایق الهی می‌داند. همچنین، متن به اهمیت تجربه حضور اشاره می‌کند که در آن انسان می‌تواند وهم را به عنوان یک «مار بدون نیش» ببیند و از آن رها شود.

مقایسه با دیدگاه‌های دیگر ادیان و فرهنگ‌ها

اسلام

در اسلام، به ویژه در عرفان اسلامی، تمایز عقل و وهم به طور گسترده‌ای مورد بحث قرار گرفته است. عرفایی مانند ابن عربی و مولانا جلال الدین رومی بر خطرات نفس اماره و وهم تأکید کرده‌اند. به عنوان مثال، مولانا در مثنوی معنوی، وهم را به عنوان مانعی برای رسیدن به حقیقت توصیف می‌کند. همچنین، حدیثی از امام باقر (ع) که در متن آمده است، بر این موضوع تأکید دارد که وهم یک مخلوق است و نمی‌تواند به حقیقت برسد.

مسیحیت

در عرفان مسیحی، تمایز بین عقل و وهم تحت مفاهیمی مانند «تمایز بین روح و نفس» مطرح می‌شود. به عنوان مثال، قدیس آوگوستینوس در کتاب «اعترافات» به جنگ بین روح و نفس اشاره می‌کند و معتقد است که نفس انسان را به سمت گناه می‌کشاند، در حالی که روح او را به سوی خدا هدایت می‌کند. این دیدگاه مشابه تمایز بین عقل و وهم در متن است. همچنین، مفهوم «طبیب روح» در مسیحیت (مانند نقش کشیشان در راهنمایی معنوی) قابل مقایسه با نقش اهل تمدن در متن است.

بودیسم

در بودیسم، تمایز بین ذهن آگاه و illusions به عنوان هسته اصلی آموزش‌های بودا مطرح است. بودا معتقد است که انسان به دلیل وهم (جاهلیت یا avidyā) در چرخه رنج (samsara) گرفتار می‌شود. راه رهایی، توسعه ذهن آگاه (mindfulness) و حکمت (prajñā) است که به انسان کمک می‌کند تا واقعیت را همانگونه که هست ببیند. این دیدگاه بسیار شبیه به تأکید متن بر غلبه بر وهم از طریق عقل و شهود است.

فلسفه غرب

در فلسفه غرب، تمایز بین عقل و تخیل توسط فیلسوفانی مانند افلاطون و کانت مورد بحث قرار گرفته است. افلاطون در «جمهوریت»، عقل را به عنوان بالاترین قوه شناخت معرفی می‌کند که انسان را به سمت ایده‌های حقیقی هدایت می‌کند، در حالی که تخیل (شبیه به وهم) فقط سایه‌ای از واقعیت را ارائه می‌دهد. کانت نیز در «نقد عقل محض»، بین عقل (Vernunft) و فهم (Verstand) تمایز قائل می‌شود و معتقد است که عقل می‌تواند به حقیقت متافیزیکی دست یابد، اما باید مراقب illusions باشد. این دیدگاه‌ها با متن همسو هستند.

فرهنگ‌های شرقی

در فرهنگ هندو، تمایز بین آتمن (self حقیقی) و مایا (illusion) مطرح است. مایا باعث می‌شود انسان خود را با بدن و نفس یکی بداند، در حالی که آتمن حقیقت ابدی است. راه رهایی، توسعه جنانا (دانش) و بهکتی (عبادت) است که به انسان کمک می‌کند تا از مایا رها شود. این مفهوم بسیار نزدیک به تمایز بین عقل و وهم در متن است.

جدول زیر خلاصه‌ای از این مقایسه را نشان می‌دهد:

سنت فکری/ مفهوم مشابه عقل/ مفهوم مشابه وهم/ راه رهایی.
الف. عرفان اسلامی/ عقل (نور الهی)/ وهم (نفس اماره)/ شهود و عبادت.
ب. مسیحیت/ روح (هدایت به سوی خدا)/ نفس (گرایش به گناه)/ توبه و راهنمایی معنوی.
ج. بودیسم/ ذهن آگاه (حکمت)/ جهل (avidyā)/ مدیتیشن و توسعه حکمت.
د. فلسفه غرب/ عقل (افلاطون) یا Vernunft (کانت)/ تخیل یا فهم نادرست/ فلسفه و نقد عقل.
ه. هندوئیسم/ آتمن (self حقیقی)/ مایا (illusion)/ جنانا (دانش) و bhakti (عبادت).

نقد و ارزیابی انتقادی

نقاط قوت متن

۱. عمق فلسفی و عرفانی: متن به خوبی تمایز بین عقل و وهم را با استناد به منابع اسلامی و عرفانی تبیین می‌کند و از آیات قرآن و احادیث بهره می‌برد.
۲. جامعیت مفهومی: متن به ابعاد مختلف وجود انسان (طبع، نفس، قلب، روح، سر) می‌پردازد و نقش عقل و شهود را در هر بعد بررسی می‌کند.
۳. کاربرد عملی: متن تنها به تبیین نظری اکتفا نمی‌کند، بلکه راهکارهای عملی برای غلبه بر وهم ارائه می‌دهد، مانند توسعه فکر، عقل و شهود.

نقاط ضعف یا چالش‌ها

۱. ابهام در مفاهیم: برخی مفاهیم (مانند «دارایی‌های ملکوتی و جبروتی») ممکن است برای خواننده moderne مبهم باشند و نیاز به توضیح بیشتر دارند.
۲. عدم ارجاع به منابع غیر اسلامی: اگرچه متن از دیدگاه اسلامی غنی است، اما ارجاع به منابع دیگر ادیان و فرهنگ‌ها می‌توانست آن را جامع‌تر کند.
۳. چالش‌های علمی: از دیدگاه علمی moderne، مفاهیمی مانند «شیطان نفس» ممکن است به عنوان استعاره درنظر گرفته شوند، اما متن آن‌ها را به صورت واقعیات متافیزیکی مطرح می‌کند که ممکن است با دیدگاه‌های علمی سازگار نباشد.

پیشنهادات برای توسعه متن

۱. تبیین بیشتر مفاهیم: استفاده از مثال‌های concrete برای مفاهیم انتزاعی مانند «اهل تمدن» یا «دارایی‌های ملکوتی».
۲. مقایسه‌های بین‌فرهنگی: افزودن مقایسه‌های explicit با دیدگاه‌های دیگر ادیان برای غنای بیشتر.
۳. ادغام با یافته‌های علمی: بهره‌گیری از یافته‌های روانشناسی moderne (مانند نظریه سوگیری‌های شناختی) برای تقویت استدلال‌ها.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

متن ارائه‌شده توسط دکتر سیدعلی جوادی، به موضوع تمایز بین انسان متعقل و متوهم از دیدگاه عرفان اسلامی می‌پردازد و بر نقش محوری عقل و خطرات قوه وهم تأکید می‌کند. این متن با عمق فلسفی و عرفانی، به تبیین این تمایز پرداخته و راهکارهای عملی برای غلبه بر وهم ارائه می‌دهد. از طریق مقایسه با دیگر ادیان و فرهنگ‌ها، مشاهده می‌کنیم که این تمایز در بسیاری از سنت‌های فکری جهانی وجود دارد و نشان‌دهنده یک دغدغه مشترک بشری است.

اگرچه متن از نظر مفهومی غنی است، اما می‌تواند با افزودن توضیحات بیشتر و مقایسه‌های بین‌فرهنگی، برای خواننده moderne جذاب‌تر و قابل درک‌تر شود. به طور کلی، این متن سهم ارزشمندی به درک انسان از خود و راه‌های رسیدن به سعادت ارائه می‌دهد.

پیشنهاد نهایی: برای مطالعه بیشتر، می‌توان به آثار عرفانی مانند «مثنوی معنوی» مولانا یا «فصوص الحکم» ابن عربی مراجعه کرد، و همچنین از یافته‌های روانشناسی moderne برای درک بهتر مکانیسم‌های وهم بهره برد.

---

این تحلیل با هدف ارائه دیدگاهی جامع و منصفانه انجام شده است. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به منابع ذکر شده در بخش‌های مختلف مراجعه کنید.

DeepSeek


سیّدعلی جوادی
یکشنبه ۱۴۰۴/۰۶/۳۰

🆔 @Dr_seyed_Ali_javadi
Drjavad.com

"الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهدِين"،"والَّذِي هُوَ يُطعِمُنِي ويَسقِين"،"وَإِذَا مَرِضتُ فَهُوَ يَشْفِين"،"والَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحيِين"،"والَّذِي أَطمَعُ أَن يَغفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّين"،"رَبِّ هَب لِي حُكمًا وأَلحِقنِي بِالصَّالِحِين"،"واجعَلْنِي مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيم"(شعراء ٨٥-۷۸)

🔶اهل‌تمدن، انسان را همچون منطقیان حیوانی ناطق نمی‌شناسد، پس تمدن انسانی و رشته های علمی و هنر و شغل‌های اجتماعی او نیز برآمده از شخصیت حیوانی نباید باشد، بلکه انسان موجودی ربّانی است که به تجلی حق از عرش به فرش هبوط کرده، تا با علم و عمل و به تجربه عینی، در مراتب وجودی طبع و نفس و قلب و روح و سرّش، رزق خود از هستی را به قدر همتش از بوستان‌های آفاقی و انفسی بچیند، و با دارائی مخصوص به خود به حقیقت خویش برگردد.🔸

عمرگذشته بر مژه‌ام اشک بست و رفت
پرواز صبح‌، بیضهٔ شبنم شکست و رفت

از خود تهی شوید و ز اوهام بگذرید
خلقی درین محیط به‌ کشتی نشست و رفت

از نقد و جنس حاصل این‌کارگاه وهم
دیدیم باد بودکه آمد به دست و رفت

رفتن قیامتی‌ست‌که پا لغز کس مباد
هرچند حق‌پرست‌، شد اتش‌پرست و رفت
بیدل دهنوی

در باور علمی و عینی اهل تمدن، همه ما از ذات کبریایی الله تجلی یافته ایم و با تعیین عین ثابت و سرالقدری خویش در دایره وجودی و قوس های نزولی و صعودی، با مراتب وجود حق در آفاق و انفس مشقولیم، تا ضمن غوص در بیکرانه های آفاقی و انفسی در قالب حدوث جسمانی و طول عمر مادی، در عوالم ملکی و ملکوتی و جبروتی و در مسیر تمدنی منبعث از شریعت و طریقت با توحید و اتحاد وحدت، به افعال و صفات و اسماءالهی، دوباره به کنه حقیقت "اناالیه راجعون" برسیم. و به حقیقت ببینیم که همه هستی غیر "هوالحق" نیست! و همه از او و در اویبم و با او و بسوی او می‌رویم و با فنای در او بقای ابدی می یابیم، که "كُلُّ نَفسٍ ذَائِقَةُ المَوْت ۖ ثُمَّ إِلَينَا تُرجَعُون"(عنکبوت ۵۷) و "كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وجهَهُ ۚ لَهُ الحُكمُ وإِلَيْهِ تُرجَعُون"(قصص ۸۸) و "كُلُّ مَن عَلَيهَا فَان"،" ويَبقَىٰ وجهُ رَبِّكَ ذُو الجَلَالِ والإِكْرَام"(رحمن ۲۶-۲۷)، همه بیانگر این حقیقت اند.

طبق این منطق دین الهی و فلسفه الهی را از هم جدا دانستن و پنداشتن، ظلمی بس بزرگ است. و منطق و فلسفه ای که قوانین الهی و شریعت و طریقت را درک نکرده سفسطه ای بیش نیست.

اگر حقیقت "حدیث عقل" را از پیامبر(ص) بیاموزیم، آنگاه به کنه حقیقت جمله، با عقل می‌توان "رحمان" را عبادت کرد و "جنان" را کسب کرد، مشهود ما شود"العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان".

پیامیکه به دل عاقل برسد چه با واسطه و چه مستقیم الهام است و برای بقیه که وجودشان در تاریکی وهم است یک سخن و کلام مطلق است،
پیام حق برای "اهل حق" الهام و برای بقیه بی تاثیر است!.
الهام، پیام و خبریست که به قلب کسی رسيده که مال او بوده هست. یعنی از طرف حضرت حق خبری بین مخلوق و خالق رقم خورده.

الهام سلامت ساز است و وهم، سبب ساز کلیه بیماریهاست.
وهم، با تولید "اعراض نفسانی" همه گونه بیماری فیزیکی و متافیزیکی را تولید می‌کند.
ما در حوزه های علمی و معرفتی متاسفانه به پوسته و ظاهر علوم مشغولیم، و از قرآن و حقیقت احادیث و معقول و منقول فاصله داریم.

گاهی کار وقتی بیات می‌شود شیرین است.
در عالم حضور همه دیدنیها و شنیدنی ها و خطورات الهام است چون از زبان حق به گوش و چشم حق رسیده و پیامی است که از محبوب به محب می‌رسد، آنگاه هم زیبا می‌بینی و میشنوی، و در مسیر زیبایی، و این مراحل را عرفا درک کرده اند.
این مطالب از خدا برای بشریت است و هرکه نشنید! در درجات اسفل سافلین است و آن را درک نمی‌کنند!

عالم حضور نوش جان همه روندگان باشد.
هرچه از عقل آمد "نعمت" و آنچه از وهم بیاید "نقمت" است.
انسان هوشیار دائما در رحمت خدا دریافت کننده است، او و حضرت حق تعالی دو روی یک سکه وجود اند.

نقش می‏بینی که در آیینه ‏ای است
نقش تست آن نقش آن آیینه نیست

این فیضان وجودی از "انالله" برای اینست که "محرم" از "نامحرم" جدا شود، آنها که نمی‌دانند نمی‌دانند و انکه می‌داند می‌داند، و خودش هست که در "اول و آخر و ظاهر و باطن"، مطلق و "هوالحق" است، متاسفانه شده ایم "لشگر وهم" در صورتی که همان "هوالحقیم".

عالم الغیب شویم تا تدبيرگر شاهد باشیم!
فقط با علوم باطنی است که باطن را کشف می‌کنیم، نه با علوم ظاهری!
"خیال"، تربیت پذیر است اما "وهم" خیر!، فقط باید او را بشناسی تا بتوانی بگذاری به کنار!
با خیال می‌توانی زیارت کنی، یا گناه کنی!
اما وهم اینگونه نیست، او همچون کمندی است که تا نشناسی و نبّری و بریده نمی‌شود و خلاص نمی‌شوی! و فقط بعد از آن می‌توان وارد "عقل" شد.
خیال خوب و بد داریم! اما وهم از جنس شیطان است، و هرکه در تصرف وهم بود شیطان است،
و همه چیز را توجیه می‌کند چون استادش شیطان است.

⤵️2️⃣3️⃣ ادامه