📚راه نجات ایران از گرداب شوک‌درمانی و فساد ساختاری

📹 دکتر فرشاد مومنی

داده‌های ملی و جهانی یک حقیقت هولناک را فریاد می‌زنند: هرچه شوک ارزی شدیدتر، فساد گسترده‌تر.
از نخستین شوک ۱۳۶۹ تا امروز، بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بین‌نسلی ملت، به بازار سیاه ارز و جیب قاچاقچیان و دلالان ریخته شده است.
این رقم، چهار برابر کل بودجه ارزی هشت سال دفاع مقدس و بیش از سه برابر کل منابع صندوق توسعه ملی است! آیا این خیانت به آینده نیست؟...

🗓 ۲۰ شهریورماه ۱۴۰۴

📚راه نجات ایران از گرداب شوک‌درمانی و فساد ساختاری

✍🏻 بازخوانی سخنرانی دکتر فرشاد مومنی

مقدمه: بانگ هشدار بر فراز وطن

💢 ایران امروز بر سر یک دو راهی تاریخی ایستاده است؛ یا با شجاعت به اصلاح توسعه‌گرای نظام بودجه‌ریزی تن می‌دهد،
یا در گرداب ویرانگر فساد، تورم و بی‌عدالتی بیش از پیش فرو می‌رود.
راه سوم وجود ندارد.

بودجه، نه یک دفتر حسابداری سرد و بی‌روح، بلکه آیینه‌ی سرنوشت ملت است. هر ریال آن باید بر اساس معیارهایی روشن و حیاتی سنجیده شود؛ معیارهایی که اگر نادیده گرفته شوند، به‌جای آبادانی، خرابی و به‌جای اعتماد، یأس می‌آفرینند.

📖 متغیرهای کنترلی:
معیارهای حیات یا مرگ ملی

1️⃣ نخستین معیار، اعتماد مردم است. تصمیمات بودجه‌ای یا به اعتماد مردم می‌افزایند یا از آن می‌کاهند؛ راه میانه‌ای نیست. در کشوری که نزدیک به ۹۰ درصد مردم، تورم را مرگبارترین تهدید زندگی خود می‌دانند، هر سیاست تورم‌زا خنجری است بر قلب ملت؛ اقدامی ضدملی، ضدتوسعه‌ای و ضدعدالت.

2️⃣ معیار دوم، آینده‌ی سرمایه‌های انسانی و مادی کشور است.
تاریخ معاصر ما با صدای بلند هشدار می‌دهد: هر شوک‌درمانی، هر جهش ارزی، هر آتش‌بازی بر سر قیمت انرژی، نخبگان را دو برابر بیش از پیش به مهاجرت وادار می‌سازد. کافی است به یاد آوریم: در یک شوک ارزی، خرید خانه‌ی ایرانیان در ترکیه ده برابر شد. آیا این چیزی جز کوچِ امید و ناامنی برای نسل آینده است؟

3️⃣ نسبت سازوکار بودجه ریزی با توزیع عادلانه یا ناعادلانه قدرت
شوک‌درمانی برآیند توزیع ناعادلانه قدرت به نفع مافیاهای غیرمولد و رباخوار و رانت خوار

هیچ سیاستی به اندازه‌ی شوک‌درمانی، ملت را تحقیر و دل دانایان و تولیدکنندگان را خالی نکرده است. اگر این سیاست‌های نابخردانه کنار گذاشته شوند، همین ظرفیت‌های انسانی و مادی کشور می‌توانند ایران را آبرومندانه و کم‌هزینه‌تر اداره کنند. اما لازمه‌ی آن، یک حقیقت بزرگ است: توجه به خرد و هشدار دانایان و منافع تولیدکنندگان باید بر منافع رباخواران، دلالان و واردات‌چی‌ها مقدم شمرده شود. و این، جز با توزیع عادلانه‌ی قدرت امکان‌پذیر نیست.

4️⃣ ضرورت فهم ماهیت راه حل ها در بودجه ریزی

راه حل به نفع منافع ملی یا به نفع مافیاها و بیگانگان . به عنوان مثال، به گواهی تجارب موجود، راه حل یکسان سازی نرخ ارز بعد از مرحله شوک نرخ ارز، گام بعدی مقوم فساد و تهی سازی ذخیره ارزی کشور است.

فساد: همزاد شوک‌های ارزی

داده‌های ملی و جهانی یک حقیقت هولناک را فریاد می‌زنند: هرچه شوک ارزی شدیدتر، فساد گسترده‌تر.
از نخستین شوک ۱۳۶۹ تا امروز، بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بین‌نسلی ملت، به بازار سیاه ارز و جیب قاچاقچیان و دلالان ریخته شده است.
این رقم، چهار برابر کل بودجه ارزی هشت سال دفاع مقدس و بیش از سه برابر کل منابع صندوق توسعه ملی است! آیا این خیانت به آینده نیست؟

دهه‌ی ۱۳۸۰، قله‌ی درآمدهای ارزی کشور، به جای شکوفایی، به دهه‌ی تاراج بدل شد. تنها در همان دهه، ۲۴۰ میلیارد دلار تحت نام فریبنده‌ی «ثبات‌بخشی به ارز» به بازار قاچاق تزریق گردید. بازار سیاهی که نامش را با بی‌شرمی «بازار آزاد ارز» گذاشتند! نتیجه؟ قاچاق سالانه هیچ‌گاه به کمتر از ۲۰ میلیارد دلار سقوط نکرد. این سیاست‌ها، نه بی‌احتیاطی، که آگاهانه حلیم قاچاقچیان را هم می‌زنند، آن هم بر ضد منافع ملی.

5️⃣ فقر و بی عدالتی فراگیر حاصل از سیاست های شوک درمانی و ضدتولید ملی

بی عدالتی و فقر: سیمای زخمی وطن

وقتی اولویت‌ها، تقویت رانت‌جویان و قاچاقچیان باشد، سرنوشت ملت چیزی جز فقر و محرومیت نخواهد بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش می‌دهد: ۷۵ درصد سرزمین ایران در فهرست مناطق محروم است. و تکان‌دهنده‌تر از آن، بین ۶۵ تا ۷۰ درصد مردم، اگر یارانه و کمک معیشتی دریافت نکنند، بقا و زندگی‌شان دچار اختلال می‌شود. این آمارها نه فقط نشانه‌ی فقر، بلکه آژیر خطری است برای امنیت ملی و آینده‌ی ایران.

💢 آخرین فرصت برای امید به نجات وطن

راه نجات ایران روشن است و بی‌ابهام:

اصلاح توسعه‌گرای نظام بودجه‌ریزی،
پرهیز مطلق از شوک‌درمانی،
عادلانه‌سازی توزیع قدرت
و ترجیح منافع ملت و تولیدکنندگان بر دلالان و رباخواران.
هر روز تعلل، ما را یک گام به ورطه‌ی سقوط نزدیک‌تر می‌کند.

اما هنوز فرصت باقی است. ملت ایران بارها در لحظات سخت تاریخ، با خرد و همبستگی، مسیر رهایی را گشوده است. امروز نیز اگر به دانایی ملی، سرمایه‌های انسانی، و ظرفیت‌های مادی خود تکیه کنیم، می‌توانیم بر چرخه‌ی فساد و فقر غلبه کرده و کشوری آباد، مستقل و عدالت‌محور بنا کنیم.

آینده ایران، اگر به راه خرد و عدالت بازگردیم، نه تاریکی، که سپیده‌ای روشن است.

📹 دکتر فرشاد مومنی
🗓 ۲۰ شهریورماه ۱۴۰۴

🔹موسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار می‌کند :

📌موضوع:

*نگاه به چشم انداز اقتصاد ایران از دریچه پیش نویس بخشنامه بودجه ۱۴۰۵*



🔹 سخنرانان:
*فرشاد مومنی*
*حمیدرضا قاسمی*
🟦 جلسه به صورت حضوری و آنلاین از فضای اسکای روم برگزار خواهد شد ‏🟦

لینک اسکای‌روم شرکت در جلسه :
https://www.skyroom.online/ch/moassesse/institute-of-religion-and-economic

🔹 زمان : پنج شنبه ۱۰ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۴ الی ۱۶

🔹 کانال تلگرام موسسه مطالعات دین و اقتصاد ‏🆔
https://www.tg-me.com/dinoeqtesad

🔹اینستاگرام موسسه
مطالعات دین و اقتصاد ‏🆔
https://instagram.com/dinoeqtesad_official

🔹اینستاگرام نشرنهادگرا ‏🆔
https://instagram.com/nahadgara_nashr?igshid=MzRlODBiNWFlZA==

🔹 تلگرام نشر نهادگرا ‏🆔
https://www.tg-me.com/Nahadgara

🔹 صفحه آپارات موسسه مطالعات دین و اقتصاد :
https://www.aparat.com/v/pBeR*

📚 معجزه دانایی و تمرین همکاری جمعی؛ راه اعتلای ایران

👤دکتر فرشاد مومنی
🗓 ۴ مهرماه ۱۴۰۴

انتشارات نهادگرا برگزار می نماید:

آئین رونمایی از کتاب
جامعه مدنی و بحران های اقتصادی
در یزد و میبد

❇️سخنرانان:
دکتر عباس شاکری
دکتر هادی وحید
دکتر فرشاد مومنی

⏳زمان: چهارشنبه ۲ مهرماه ۱۴۰۴ ساعت ۲۰
🏢مکان: یزد، پارک علم و فن آوری اقبال، سالن آفرینش

⏳زمان: پنجشنبه ۳ مهرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۹
🏢مکان: میبد، مجموعه فرهنگی امام صادق (ع)

https://www.tg-me.com/nahadgara
https://www.tg-me.com/ali_rezagholi

🔸فرشاد مومنی: مدیران جنگ به تولید تکیه کردند؛ مدیران امروز به خام فروشی
🔸میزان قطع برق واحدهای تولیدی در عرض 5 سال، 10 برابر شده با این حال میلیون‌ها مشترک جدید اضافه کردند
🔸واردات شتاب‌زده پس از جنگ 12 روزه، صنایع داخلی را زمین گیر می‌کند

✅ فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در نشستی علمی به مناسبت سالگرد آغاز دفاع مقدس، بر ضرورت بازخوانی تجربه مدیریت اقتصادی آن دوران تاکید کرد و گفت: نوآوری‌های نهادی و عدالت‌محوری در دهه ۶۰ توانست کشور را در بحبوحه جنگ و تحریم سرپا نگه دارد و مشارکت داوطلبانه مردم را تضمین کند. بیش از ۹۰ درصد بار انسانی جنگ بر دوش نیروهای داوطلب بود و اگر حداقلی از امنیت معیشتی برای خانواده‌ها تضمین نمی‌شد، این مشارکت گسترده هرگز شکل نمی‌گرفت.

✅ مومنی تاکید کرد: سیاست‌های پس از جنگ، از شوک‌درمانی و آزادسازی واردات گرفته تا خام‌فروشی و خصوصی‌سازی‌های رانتی، نه تنها عدالت اجتماعی و بنیه تولید ملی را تضعیف کرده، بلکه کشور را به ورطه وابستگی، فقر و بحران‌های گسترده کشانده است.

✅ متن کامل سخنرانی را اینجا بخوانید

@dinoeqtesad

🔸 نقد فرشاد مومنی برمصوبه جدید اقتصادی: مصوبه ۱۲ شهریور هیات وزیران دروازه فساد و رانت را می‌گشاید
🔸وام‌گیری خارجی بدون شفافیت، بحران‌آفرین است
🔸جهش قیمت کالاهای اساسی باید مسئولان را به بازنگری وادارد
🔸چرا تعهد رفع فقر شدید و عدالت در سلامت محقق نشده؟

✅ دکتر فرشاد مومنی در نقد مصوبه ۱۲ شهریور ۱۴۰۴ هیئت وزیران، با تاکید بر پیامدهای فاجعه‌آمیز این برنامه، هشدار داد که اجرای این مصوبه بدون بازنگری کارشناسی می‌تواند به تشدید مالی‌سازی اقتصاد، رانت‌جویی و افزایش فشار بر تولیدکنندگان و فقرا منجر شود.
✅ وی با اشاره به وعده‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور درباره حذف فقر شدید غذایی و تضمین عدالت در سلامت و آموزش، خاطرنشان کرد: سیاست‌های جاری و مصوبه اخیر دقیقا خلاف این تعهدات حرکت کرده و زمینه افزایش نابرابری‌ها و فساد را فراهم کرده است.
✅ مومنی با یادآوری تجربه تاریخی ایران و ضرورت عبرت‌آموزی از شکست‌های گذشته، تاکید کرد که بدون شفافیت، بازنگری سیستمی و بهره‌گیری از ظرفیت نهادهای مستقل علمی، این برنامه می‌تواند آثار مخرب اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری به جای بگذارد.

متن کامل سخنرانی را اینجا بخوانید

@dinoeqtesad

پوشه شنیداری آئین رونمایی از کتاب جامعه مدنی و بحران های اقتصادی

با سخنرانی

دکتر هادی وحید
دکتر فرشاد مومنی

چهارشنبه ۲ مهرماه ۱۴۰۴
یزد، پارک علم و فن آوری اقبال، سالن آفرینش

https://www.tg-me.com/nahadgara
https://www.tg-me.com/ali_rezagholi

روایت رئیس جعفری از شهریور ۱۳۲۰:
🔸 تاریخ پهلوی اول درگیر تحریف و مقدس‌سازی است.
🔸️ دستکاری حافظه تاریخی، واقعیت خروج رضاشاه را وارونه نشان می‌دهد.
🔸 رضاشاه مشروطه را نقض کرد.

✅ دکتر رسول رئیس‌جعفری، در نشست «واکاوی ریشه‌های دستکاری حافظه تاریخی ایرانیان» با بیان اینکه یکی از نمونه‌های بارز فراموشی و بازتعریف تاریخ در ایران، ماجرای خروج رضاشاه از کشور است؛ رخدادی که در شهریور ۱۳۲۰ با فشار مستقیم متفقین و در شرایط اشغال ایران رقم خورد، تاکید کرد: اگرچه استعفای تحمیلی رضاشاه نقطه عطفی در تاریخ جنگ جهانی دوم و سیاست ایران بود، اما در حافظه عمومی و روایت‌های بعدی به گونه‌ای دیگر بازگو شده است، گویی مردم و سیاستمداران آن زمان هیچ واکنشی نداشتند یا قدر خدمات رضاشاه را ندانستند.

✅ به گفته وی واقعیت ماجرا کاملا متفاوت بود، چرا که خروج رضاشاه با استقبال و حتی جشن های مردمی همراه شد و بسیاری از رجال سیاسی نیز بلافاصله به نقد حکومت او پرداختند.

🌐 متن کامل سخنرانی را اینجا بخوانید

@dinoeqtesad

📚 «نوآوری نهادی و سرنوشت توسعه در ایران: از تجربه‌ درخشان دهه اول انقلاب تا بازتولید وابستگی پس از جنگ»

📹 دکتر فرشاد مومنی
🗓 ۲۷ شهریورماه ۱۴۰۴

📚 «نوآوری نهادی و سرنوشت توسعه در ایران: از تجربه‌ درخشان دهه اول انقلاب تا بازتولید وابستگی پس از جنگ»

✍🏻 بازخوانی سخنرانی دکتر فرشاد مومنی

🔻۱. مقدمه

این گزارش با رویکرد نهادی به بررسی تجربه اقتصادی ایران در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا دوره پس از جنگ می‌پردازد. هدف اصلی، تحلیل تفاوت بنیادین سیاست‌های اقتصادی و جهت‌گیری‌های نهادی در دهه نخست انقلاب اسلامی با دوره‌های بعدی است. چارچوب نظری این تحلیل بر پایه دیدگاه‌های برجسته اندیشه توسعه در ربع اول قرن بیست و یکم است که توسعه را به‌مثابه تاریخ نوآوری‌های نهادی کاهنده هزینه مبادله تعریف می‌کنند.

🔻۲. چارچوب نظری: نهادها و هزینه مبادله

به تعبیر متفکران بزرگ توسعه:

> «تاریخ توسعه، تاریخ نوآوری‌های نهادی کاهنده هزینه مبادله است.»

از این دیدگاه، اگر یک ساختار تصمیم‌گیری نتواند این نوآوری‌های نهادی را درک و به‌کار گیرد، پیامدهای سه‌گانه‌ای خواهد داشت:

۱. مشروعیت‌سوزی برای حاکمیت،

۲. گرفتار شدن مردم در فقر و فلاکت.

۳. بی‌آینده شدن کشور.

این اصل، بنیان تحلیل تحولات اقتصادی ایران پس از انقلاب اسلامی را تشکیل می‌دهد.

🔻۳. دوران دفاع مقدس: ترکیب خردمندانه و زمان‌آگاهانه

در دوران دفاع مقدس، سیاست‌گذاری اقتصادی بر پایه ترکیبی خردمندانه و زمان‌آگاهانه شکل گرفت که سه عنصر اصلی در آن قابل تشخیص است:

استفاده از آخرین دستاوردهای اندیشه توسعه،

شناخت عمیق از تاریخ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران،

بهره‌گیری روزآمد و باکیفیت از فهم اسلامی.

این جهت‌گیری‌ها تجربه‌ای بی‌بدیل و ذخایری استثنایی برای ایران فراهم آورد.

🔻۴. بهره‌گیری از تجربه‌های تاریخی

یکی از مهم‌ترین زمان‌آگاهی‌های عالمانه در این دوره، درس‌آموزی از دو تجربه تاریخی کلیدی ایران بود:

انقلاب مشروطیت،

نهضت ملی شدن صنعت نفت.

سیاست‌گذاران انقلاب اسلامی نه‌تنها از این تجربیات استفاده کردند، بلکه آن‌ها را روزآمدتر نیز ساختند.

🔻۵. تصمیم استراتژیک پس از پیروزی انقلاب

یکی از نخستین تصمیمات استراتژیک پس از پیروزی انقلاب، کاهش ۸۰ درصدی صادرات نفت خام بود. این تصمیم بر پایه صداقت حاکمان با خود و مردم اتخاذ شد و پیامدهای مهمی در اقتصاد ایران داشت.

🔻۶. داده‌های مقایسه‌ای: رانت منابع طبیعی

بر اساس داده‌های سری زمانی بانک جهانی، نسبت رانت منابع طبیعی به تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران تغییرات چشمگیری داشته است:

دوره پهلوی (۱۰ سال پایانی): حدود ۳۵ درصد،

دهه اول پس از انقلاب: کاهش به کمتر از ۱۵ درصد،

دوره پس از جنگ: روند افزایشی مداوم،

دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد: عبور از ۴۱ درصد؛ رکوردی بالاتر از دوران پهلوی.

این داده‌ها نشان می‌دهد که در دهه نخست انقلاب، با تمهیدات توسعه‌گرایانه، سهم رانت کاهش یافت، اما پس از جنگ روندی معکوس پدید آمد.

🔻۷. تناقض شعار و عمل در دوره‌های پس از جنگ

با وجود شعارهای تند و رادیکال برخی دولت‌ها، در عمل:

بنیه تولیدی کشور تضعیف شد،

خام‌فروشی افزایش یافت،

وابستگی ذلت‌آور به جهان خارج شدت گرفت.

نمونه بارز آن، دوره احمدی‌نژاد بود که رکورد رانت‌گرایی حتی از رژیم پهلوی فراتر رفت.

🔻۸. تحلیل نهادی: چرا این تحولات تصادفی نیست؟

این تحولات نه در دهه نخست انقلاب و نه در دوره‌های بعد، تصادفی نبوده است. ریشه اصلی آن در تلقی حاکمان از «متحدان استراتژیک» خود نهفته است:

دهه اول انقلاب: بیش از ۸۵٪ توجه سیاست‌گذاران به تولیدکنندگان فناورانه و فرودستان بود. سیاست‌های اقتصادی عمدتاً در جهت تقویت این گروه‌ها تنظیم شد.

دوره پس از جنگ: هرچند شعارها مشابه دهه اول باقی ماند، اما در عمل توزیع منافع تغییر کرد. رباخواران، رانت‌خواران، واردکنندگان و سوداگران سهم بیشتری از اقتصاد بردند. تولیدکنندگان و عامه مردم، به‌ویژه فرودستان، تحت شدیدترین فشارهای معیشتی قرار گرفتند.

🔻۹. نتیجه‌گیری

بررسی نهادی تجربه اقتصادی ایران نشان می‌دهد که:

در دهه نخست انقلاب، سیاست‌گذاری با صداقت، زمان‌آگاهی و توجه به تولیدکنندگان فناورانه، به کاهش وابستگی رانتی منجر شد.

در دوره پس از جنگ، گرایش سیاست‌ها به سوداگران و رانت‌خواران، اقتصاد را به سمت افزایش وابستگی و تضعیف تولید سوق داد.

این تحولات نه تصادفی بلکه ناشی از تغییر در رویکرد نهادی حاکمان نسبت به متحدان استراتژیک بوده است.

🗓 ۲۷ شهریورماه ۱۴۰۴