❌ تخصیص بودجه ۲۰۰۰ میلیارد تومانی برای سفرهای استانی رئیس جمهور

🔹غلامرضا نوری قزلجه نماینده بستان‌آباد می‌گوید: «اختصاص ردیف اعتباری خاص برای سفر رئیس‌جمهور بدعت است».

🔹این طور نیست. در بخش ردیف‌های «خاص و پیش‌بینی نشده» بودجه متفرقه، هر سال دو ردیف اعتباری برای سفرهای استانی مقام رهبری و ریاست جمهوری در نظر گرفته می‌شود.

🔹آنچه تازگی دارد افزایش چشمگیر بودجه‌‌ سفرهای استانی رئیس جمهوری بعد از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی است چنانکه مبلغ این اعتبارات از حدود ۸۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به ۲۰۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته.

🔹این بودجه برای جبران تعهدات وعده‌های بدون پشتوانه مالی، در سفرهای استانی رئیس جمهور و در سفرهای احتمالی رهبر جمهوری اسلامی به بودجه اضافه می‌شود. تاکنون نه در گزارش‌های تفریغ بودجه و نه در گزارش‌های دیگری، اطلاعاتی از عملکرد و نحوه هزینه‌کرد بودجه سفرهای استانی رئیس‌جمهور و رهبر جمهوری اسلامی منتشر نشده است.

🔹انتقادهای زیادی به تصمیم‌گیری برای اجرای طرح‌های کارشناسی نشده در سفرهای استانی مقام‌های عالی کشور و تاثیرات آن روی انضباط مالی و اداری دولت وجود دارد، چنانکه خود آقای نوری قزلجه هم در صحبت‌های خود به آن اشاره کرده و گفته است: «انحرافاتی با اختصاص این اعتبار در مناطق مختلف رخ خواهد داد و در بودجه دستگاه‌های اجرایی هزینه‌های مربوط به سفر مشخص نخواهد بود.»

🔹صرف نظر از این انتقادات این گزاره که «اختصاص ردیف اعتباری خاص برای سفر رئیس‌جمهور بدعت است»، گزاره درستی نیست و فکت‌نامه به آن نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙اشکان، صدای جعلی و چند داستان دیگر

🔹این هفته در پادکست فکت‌نامه، ابتدا درباره دو سوژه مهم خبری یعنی گزارش بی‌بی‌سی جهانی درباره نحوه جان‌باختن نیکا شاکرمی در سال ۱۴۰۱ و همچنین ابهام‌های پرونده توماج صالحی توضیحاتی می‌دهیم و فکت‌چک‌های هفته را با نحوه تدوین و دستکاری یک مصاحبه سی دقیقه‌ای از اشکان خطیبی، هنرمند ایرانی ادامه می‌دهیم؛ یک «جعل کلاسیک» که در آن ۹ جمله از یک مصاحبه نیم‌ساعته به هم چسبانده شده و مخاطب را به کلی گمراه می‌کند.

🔹در ادامه نیز درباره خبر انتشار عکس آیت‌الله خمینی در کتاب‌های درسی هندوستان به عنوان یکی از شرورترین انسان‌های تاریخ صحبت می‌کنیم و فکت‌چک‌هایی را درباره عکس معترضان در ایران، پوستر آغاز پایان جمهوری اسلامی در اسرائیل، خشونت پلیس علیه معترضان در دانشگاه‌های آمریکا مرور خواهیم کرد.

🔹سه فکت‌چک درباره رشد دستمزد کارگران، شفافیت در قوه قضاییه و مساله تعطیلی رسمی پنجشنبه‌ها در تقویم ایران داریم و در پایان هم درباره درستی دو تصویر صحبت کنیم؛ یکی تصویر جعلی منتسب به آمنه‌سادات ذبیح‌پور، خبرنگار صداوسیما و یکی هم کتابی که ادعا می‌شود حوثی‌ها در آن از نام «دریای ایرانی» استفاده کرده‌اند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:02:35 مقدمه و توضیح درباره پرونده توماج صالحی و نیکا شاکرمی
00:11:11 مصاحبه دستکاری‌شده از اشکان خطیبی
00:26:10 نام آیت‌الله خمینی در کتاب درسی هند بین شرورترین انسان‌های تاریخ
00:30:20 عکس زنان در ون سیاه پلیس در ایران
00:33:42 پوستر آغاز پایان جمهوری اسلامی در اسرائیل
00:39:43 خشونت پلیس آمریکا علیه معترضان به اسرائیل
00:48:49 رشد حداقل دستمزد کارگران
00:50:20 ادعا درباره دلیل شفاف‌نبودن قوه قضائیه
00:54:56 تعطیلی پنجشنبه‌ها در ایران و جهان
00:59:16 تصاویر نادرست منتسب به آمنه‌سادت ذبیح‌پور
01:04:35 کتاب درسی حوثی‌ها و نام خلیج فارس

🌐 @Factnameh

🔹ویدئویی که بارها در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری مثل خبرآنلاین و رکنا، با عنوان «بارش ماهی از آسمان یاسوج» منتشر شده، واقعی نیست و در آن از جلوه‌های ویژه استفاده شده است.

🔹در ثانیه‌های ابتدایی ویدئو، تعدادی ماهی روی زمین افتاده اما چند ثانیه بعد، ماهی‌ها ناپدید می‌شوند.

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره تعداد شرکای جنسی مردان در ترکیه

🔹امیرحسین بانکی‌پور، نماینده اصفهان در مجلس می‌گوید: «الان در ترکیه به طور متوسط هر مرد با ۱۵ زن شریک جنسی است.»

🔹این صحبت‌ها در دفاع از حجاب اجباری مطرح و ترکیه به عنوان نمونه‌ای از وضعیت بحرانی کشورهایی معرفی شده که به اصطلاح «کشف حجاب» کرده‌اند.

🔹آقای بانکی‌پور می‌گوید آنچه اعلام کرده بر اساس «آمارهای جهانی» است و برای اثبات حرف خود نشانی سایت World population review را هم ارائه کرده است، اما آنچه گفته شده در بهترین حالت برداشتی نادرست از یک گزارش نه‌چندان معتبر است که یک شرکت تولیدکننده کاندوم (Durex)، دو دهه پیش منتشر کرده و بارها در سایت‌های عامه‌پسند به آن استناد شده است.

🔹اولا در همین گزارش نه‌چندان معتبر هم منظور از شرکای جنسی، همه تعداد کسانی است که یک فرد (مرد یا زن)، نه همزمان، بلکه در طول عمر خود، از نوجوانی تا زمان مرگ با آنها رابطه برقرار می‌کند.

🔹دوم، درباره اعتبار داده‌های منتشر شده در سایت World population review تردیدهای جدی وجود دارد.

🔹در این سایت آدرس منبع اصلی گفته نشده، اما طبق تحقیقات ما منبع اصلی این گزارش «نظرسنجی» سال ۲۰۰۵ شرکت Durex است که ادعا شده بیش از ۳۰۰ هزار نفر در ۴۱ کشور جهان شرکت‌ کرده‌اند. با این حال اطلاعات ضروری برای اعتبارسنجی آن، مانند شیوه نظرسنجی، مشخصات جامعه آماری کشورها و حتی تعریف اصطلاحات کلیدی مانند «رابطه جنسی» ذکر نشده است.

🔹اطلاعات ارائه شده در این گزارش، ترکیبی از موضوعات مرتبط با سکس و روابط جنسی است که برخی نتایج آن دور از ذهن به نظر می‌رسند. مثلا طبق داده‌های این گزارش یک چهارم (۲۴ درصد) مردم ترکیه در پارک‌ها، ۲۲ درصد در مدارس و ۱۵ درصد در خیابان‌های عمومی تجربه رابطه جنسی داشته‌اند.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه این ادعا را که «الان در ترکیه به طور متوسط هر مرد با ۱۵ زن شریک جنسی است» معتبر نمی‌داند و به آن نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست تولید کوکاکولای تقلبی در شهرضا

🔹در شبکه‌های اجتماعی فارسی ویدیویی با این ادعا که «تولید انواع پپسی و کوکاکولا در کارگاه زیرزمینی در شهرضا توسط کارگران افغان» را نشان می‌دهد، وایرال شده است. پیش از این هم این ویدیو با این ادعا که تولید کوکاکولای تقلبی در افغانستان را نشان می‌دهد منتشر شده بود.

🔹این ویدئو بیش از یک ماه پیش و زمانی که بحث تحریم کوکاکولا به دلیل جنگ غزه در جریان بود در پاکستان، هند و بنگلادش وایرال شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده این ویدیو به احتمال زیاد در پنجاب پاکستان گرفته شده است. ویدیوهای مشابه از تولید محصولات تقلبی کوکا کولا یا پپسی در پاکستان و هند، در شبکه‌های اجتماعی فراوانند.

🔹از این رو این ادعا که این ویدیو مربوط به ایران است و «تولید انواع پپسی و کوکاکولا در کارگاه زیرزمینی در شهرضا توسط کارگران افغان» را نشان می‌دهد، بی‌اساس است و فکت‌نامه به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🔹مقایسه گمراه‌کننده چاپ پول از زمان هوخشتره تا قبل از دولت رئیسی

🔹عبدالناصر همتی می‌گوید: «کل پول چاپ شده از زمان هوخشتره تا تشکیل دولت رئیسی، کمتر از پولی است که از شهریور ۱۴۰۰ تا کنون چاپ شده.»

🔹بله این‌طور است، در دو سال و نیم فعالیت دولت رئیسی، پایه پولی بیش از دو برابر رشد کرده، اما این میزان رشد بی‌سابقه نیست.

🔹در دوران دو سال و ۱۰ ماه ریاست آقای همتی بر بانک مرکزی نیز پایه پولی بیش از دو برابر رشد داشته است.

🔹تردیدی در نرخ رشد بالای پایه پولی در دولت ابراهیم رئیسی نیست، اما تاکید روی افزایش مقداری پایه پولی بدون اشاره به تغییرات نرخ رشد آن که با قبل تفاوتی نکرده، «گمراه‌کننده» است.

🔹پایه پولی، به تمام اسکناس‌ها و سکه‌های تولید شده و اعتبارات تصویب شده نزد بانک مرکزی گفته می‌شود و رشد آن روی افزایش نرخ تورم اثر مستقیم دارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ توضیح نادرست مسیح علی‌نژاد درباره «کامیونیتی نوتس»

🔹مسیح علی‌نژاد، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی اسکرین‌شات پستی را از شبکه X رهبر جمهوری اسلامی منتشر کرده و با اشاره به Community Notes آن نوشته که شبکه اجتماعی X خامنه‌ای را تحقیر کرده و تاکید کرده که توضیحی که زیر پست رهبر جمهوری اسلامی آمده «توییت شبکه X» است.

🔹شبکه X در توضیح امکان «کامیونیتی نوتس» یا یادداشت‌های جامعه که اخیرا به توییتر اضافه شده نوشته است که « Community Notes دیدگاه X را نشان نمی‌دهند و نمی‌توانند توسط تیم‌‌های ما ویرایش یا اصلاح شوند.»

🔹بنابر توضیحات X تولید و انتشار این یادداشت‌ها به این صورت است که مشارکت‌کنندگان فعال می‌توانند روی پستی که به نظر آنان نیاز به درستی‌سنجی یا توضیح بیشتر دارد یادداشت بگذارند و اگر رای دهندگان معتبری که پیش از این قوانین X را نقض نکردند، با دیدگاه‌های مختلف، آن یادداشت را مفید ارزیابی کنند، یادداشت به صورت عمومی در یک پست نشان داده می‌شود. «کامیونیتی نوتس» در واقع تلاش شبکه اجتماعی X برای جمع‌سپاری درستی‌سنجی اطلاعات منتشر شده در این شبکه است.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعای مسیح علی‌نژاد که «شبکه اجتماعی X خامنه‌ای را تحقیر و حرف او را درستی‌سنجی کرده» نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ اطلاعات نادرست درباره توقف تولید #آسترازنکا

🔹پس از اعلام خبر توقف تولید واکسن کووید ۱۹ تولید شرکت آسترازنکا، در شبکه‌های اجتماعی خبری منتشر شده که این توقف به‌خاطر «افشای عوارض آن واکسن» است.

👈 این ادعا نادرست است.

🔹آسترازنکا می‌گوید، توقف تولید واکسن کرونای این شرکت، یک تصمیم تجاری است.

🔹عوارض جانبی این واکسن (ریسک پایین TTS) نه اخیرا و نه در دادگاهی که در بهمن‌ماه برگزار شده، بلکه از همان سال نخست تولید، شناخته‌شده و روی جعبه هم درج می‌شده‌است.

🔹اما واکسن‌های mRNA در مقایسه با واکسن آسترازنکا عملکرد بهتری در مقابله با سویه‌های جدید داشته‌اند و آسترازنکا بازار را به آنها واگذار کرده‌است. در توضیحات نهادهای معتبری از جمله سازمان بهداشت جهانی نیز به امن‌بودن و موثر بودن واکسن آسترازنکا در مقابل کرونا اشاره شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙مردان ترکیه و شرکای جنسی

🔹این هفته در پادکست فکت‌نامه چند سوژه مختلف را مرور می‌کنیم؛ از ویدئوهایی که ادعا می‌شود مربوط به اعتراض‌ها به اسرائیل در آمریکاست تا ادعای نادرست درباره روابط جنسی مردان در ترکیه.

🔹ابتدا، دو ویدئو را بررسی می‌کنیم که هر دو به اشتباه به عنوان ویدئوهای مربوط به اعتراض‌ها در دانشگاه‌های آمریکا معرفی شده‌اند. پس از آن به سراغ ادعای نماینده اصفهان می‌رویم که می‌گوید مردان در ترکیه همزمان، ۱۵ شریک جنسی دارند. توضیح می‌دهیم که چرا صحبت‌های او با واقعیت منطبق نیست.

🔹ادعای نادرست مرگ‌بار بودن واکسن کرونا آسترازنکا، ادعای گمراه‌کننده رئیس پیشین بانک مرکزی و همچنین ادعای نادرست نماینده مجلس درباره بودجه سفرهای رئیس جمهور، دیگر سوژه‌های این هفته‌اند.

🔹در پایان نیز توضیح می‌دهیم چرا ویدئوهای مربوط به تولید نوشابه در کارگاه غیربهداشتی مربوط به ایران نیست و چرا ویدئویی که ادعا می‌کند مربوط به بارش ماهی در یاسوج است، ساختگی است.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست رئیسی درباره وعده «مسکن مهر»

🔹ابراهیم رئیسی، می‌گوید: «ما برای مسکن مهر وعده ندادیم اما وعده دیگران را باید محقق کنیم.»

🔹ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ متعهد شده بود طی چهار سال ۴ میلیون واحد مسکونی (متوسط سالی یک میلیون واحد) ساخته شود.

🔹رئیسی علاوه بر این، در سخنرانی‌های انتخاباتی خود، به طور مجزا وعده داده بود: «مسکن مهر» در دولت او تکمیل شود.

🔹مسکن مهر، در عمل از همان ابتدا جزو برنامه‌های دولت برای «طرح ملی مسکن» یا همان ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال بوده است.

🔹مقام‌های وزارت راه و شهرسازی سال ۱۴۰۰ اعلام کردند طرح مسکن مهر، در طرح ملی مسکن (ساخت چهار میلیون واحد) ادغام شده‌ و جزئی از آن است.

🔹در آمارهای رسمی دولت از طرح نهضت ملی مسکن نیز، آمارهای مسکن مهر در سر جمع اعداد و ارقام محاسبه می‌شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ادعای بی‌اساس وزیر اقتصاد درباره کیفیت رشد اقتصادی ۱۴۰۲

🔹احسان خاندوزی می‌گوید: «رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ یکی از باکیفیت‌ترین رشدهای اقتصادی تمام سال‌های اخیر است.»

🔹طبق گزارش منابع داخلی، شاخص‌ها به نسبت سال قبل کمی بهتر شده‌اند، اما در سال‌های اخیر، رکوردهای به مراتب بهتر از این فراوان است.

🔹خاندوزی برای اثبات ادعای خود به تحول چهار شاخص، «تشکیل سرمایه»، «اشتغال»، «صادرات غیرنفتی» و «سرمایه‌گذاری خارجی» اشاره می‌کند که در واقع هیچ کدام تحول چشمگیری نداشته‌اند.

🔹از سوی دیگر تحلیل اجزای رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ (۹ ماه نخست) نشان می‌دهد، نیمی از رشد اقتصادی سهم نفت است، وگرنه رشد در بخش‌های کشاورزی و صنعت منفی بوده. در بخش خدمات هم به رغم رشد نسبتا بالا، همچنان شرایط به وضعیت پیش از همه‌گیری کرونا بازنگشته است.

🔹توضیحات مفصل را به همراه نسخه اینتراکتیو نمودارها، در سایت فکت‌نامه ببینید.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙مردان ترکیه و شرکای جنسی

🔹این هفته در پادکست فکت‌نامه چند سوژه مختلف را مرور می‌کنیم؛ از ویدئوهایی که ادعا می‌شود مربوط به اعتراض‌ها به اسرائیل در آمریکاست تا ادعای نادرست درباره روابط جنسی مردان در ترکیه.

🔹ابتدا، دو ویدئو را بررسی می‌کنیم که هر دو به اشتباه به عنوان ویدئوهای مربوط به اعتراض‌ها در دانشگاه‌های آمریکا معرفی شده‌اند. پس از آن به سراغ ادعای نماینده اصفهان می‌رویم که می‌گوید مردان در ترکیه همزمان، ۱۵ شریک جنسی دارند. توضیح می‌دهیم که چرا صحبت‌های او با واقعیت منطبق نیست.

🔹ادعای نادرست مرگ‌بار بودن واکسن کرونا آسترازنکا، ادعای گمراه‌کننده رئیس پیشین بانک مرکزی و همچنین ادعای نادرست نماینده مجلس درباره بودجه سفرهای رئیس جمهور، دیگر سوژه‌های این هفته‌اند.

🔹در پایان نیز توضیح می‌دهیم چرا ویدئوهای مربوط به تولید نوشابه در کارگاه غیربهداشتی مربوط به ایران نیست و چرا ویدئویی که ادعا می‌کند مربوط به بارش ماهی در یاسوج است، ساختگی است.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:02:19 ویدئو با ادعای برخورد پلیس آمریکا با معترضان
00:05:00 ویدئو با ادعای اعتراض رابرت دنیرو به معترضان
00:09:04 ادعای داشتن ۱۵ شریک جنسی برای مردان در ترکیه
00:26:17 ادعای اعتراف آسترازنکا به مرگ‌بار بودن واکسن‌های کرونا
00:30:25 ادعای همتی درباره رشد پایه پولی
00:30:35 ردیف بودجه اعتباری خاص برای سفرهای رئیس‌جمهور
00:37:45 ویدئوی تولید نوشابه در کارگاه غیربهداشتی
00:39:52 ویدئوی جعلی بارش ماهی در یاسوج
00:44:14 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ادعای نادرست باکس جمع‌آوری جنین در شهرهای اروپا

🔹برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با انتشار عکسی مربوط به ایالات متحده می‌گویند «شهرداری‌های اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع در کوچه‌های شهر تعبیه کردند تا جنین‌ها روی زمین و در معابر نمانند.» آنها همچنین به «تعطیلی شیرخواه‌گاهی در مشهد» اشاره کرده‌اند.

🔹جستجوهای ما نشان می‌دهد که تصویر منتشر شده ربطی به اروپا ندارد، بلکه یکی از صد‌ها جعبه‌ کودک نصب شده در برخی بیمارستان‌ها و مراکز آتش نشانی در آمریکاست. در اروپا، آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان، جعبه‌هایی وجود دارد که به مادران این امکان را می‌دهد که نوزادان خود را در آن قرار دهند تا افراد یا گروه‌های امن اجتماعی از آنها حفاظت کنند. بنابراین مساله مربوط به «رها کردن جنین» نیست.

🔹از طرفی می‌دانیم که در مشهد از سال گذشته قرار بوده که شیرخوارگاه‌ها به بهسرا تبدیل شوند یعنی به جای نگهداری بلند مدت کودکان آنها را ظرف ۲۱ روز به خانواده زیستی یا قانونی یا موقت تحویل بدهند، در چنین پروسه‌ای خالی شدن یک شیرخوارگاه یا بهسرا معادل تعطیلی یا عدم نیاز به آن نیست. بنابراین ما در فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهیم.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ادعای روزنامه جوان درباره پرچم فلسطین در دست پادشاه دانمارک

🔹روزنامه جوان در صفحه اول خود عکس و مطلبی را منتشر کرده که ادعا می‌کند پادشاه «دانمارک» با در دست‌گرفتن پرچم فلسطین، در حال حمایت از اعتراض‌های مردم است.

🔹این خبر در مشرق‌نیوز، پارسینه و باشگاه خبرنگاران جوان نیز به همراه ویدئویی منتشر شده است.

🔹این ویدئو ارتباطی با پادشاه دانمارک ندارد. اینجا شهر مالمو در سوئد، محل برگزاری مسابقات موسیقی «یوروویژن» است و ویدئو در جریان راهپیمایی اعتراضی طرفداران فلسطین ضبط شده است.

🔹معترضان در این راهپیمایی خواستار کنار گذاشتن خواننده اسرائیلی از این مسابقات بوده‌اند.

🔹ساختمان نیز یک بنای تاریخی مربوط به مدرسه عالی دختران در مالمو است و در ویدئو یکی از ساکنان شهر در حمایت از معترضان، پرچم فلسطین در دست دارد.

🔹فکت‌نامه به این ادعای روزنامه جوان نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ نقل قول نادرست از یک جمعیت‌شناس درباره نرخ پوشش تحصیلی دختران

🔹بسیاری از رسانه‌های فارسی‌زبان در داخل و خارج از ایران به نقل از شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس نوشته‌اند: «۳۰ درصد دختران دبیرستانی در کشور به مدرسه نمی‌روند.»

🔹دو سال پیش هم آمارهای مشابهی به نقل از این کارشناس در رسانه‌ها منتشر شده است. با این حال خانم کاظمی‌پور به فکت‌نامه می‌گوید که این آمار به اشتباه از او نقل شده.

🔹این آمار نادرست است و با جمعیت دختران در سن تحصیل مقاطع متوسطه اول و دوم و تعداد دانش‌‌آموزان دختر اختلاف قابل ملاحظه‌ای دارد.

🔹بر اساس آمارهای رسمی در سال تحصیلی ۰۲-۱۴۰۱، نرخ پوشش تحصیلی برای دختران در مقطع متوسطه اول ۹۴ درصد و در مقطع متوسطه دوم کمی بیش از ۸۱ درصد است.

🔹فکت‌نامه به این گزاره که «۳۰ درصد دختران دبیرستانی در کشور به مدرسه نمی‌روند» نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

✅ رتبه ایران میان کشورهای مناسب برای زنان

🔹کانال تلگرامی «سهام‌نیوز» مطلبی با عنوان «بهترین کشورها برای زنان، ایران در رتبه ۸۵» منتشر کرده است. منبع این مطلب نظرسنجی سال ۲۰۲۳ سایت موسسه یو‌اس‌نیوز «US News and World Report» است. بر اساس این نظر‌سنجی در شاخص کشور «مناسب برای زنان»، ایران از بین ۸۷ کشور در رتبه ۸۵ قرار گرفت.

🔹این نظرسنجی بخشی از یک نظرسنجی بزرگتر است که هر سال با هدف سنجش شاخص‌های اقتصادی در این موسسه انجام می‌شود. پیمایش در سال ۲۰۲۳ با نظرسنجی از بیش از ۱۷ هزار نفر در سراسر دنیا صورت گرفت و متدولوژی مشخصی دارد.

🔹در برآورد شاخص‌های کلی در سال ۲۰۲۳، ایران در بین ۸۷ کشور رتبه آخر را داشت. در سال ۲۰۲۳ بهترین کشور جهان با در نظر گرفتن همه شاخص‌ها، سوئیس بود. کانادا، سوئد، استرالیا و ایالات متحده در جایگاه بعدی قرار داشتند. در میان کشورهای آسیایی ژاپن با رتبه ۶ پیشتاز بوده و در منطقه خلیج‌فارس، امارات با جایگاه ۱۹ بهترین بوده.

🔹با توجه به اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این مطلب سهام نیوز که «در میان بهترین کشورها برای زنان، ایران در رتبه ۸۵ قرار دارد.» نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست سازمان ثبت احوال درباره کاهش بی‌سابقه آمار طلاق

🔹«مرکز رصد جمعیت کشور» وابسته به سازمان ثبت احوال ایران می‌گوید: «بر اساس آمار اولیه مرکز رصد جمعیت کشور پس از سه دهه، آمار طلاق در کشور کاهشی شده است.»

🔹این ‌طور نیست. آنچه اتفاق افتاده، در واقع کاهش ناچیز (۲/۶ درصدی) آمار طلاق در سال ۱۴۰۲ به نسبت سال قبل از آن است که نه در سه دهه بی‌سابقه است، نه به نسبت روند رو به رشد طلاق در دهه‌های اخیر تغییر معناداری محسوب می‌شود.

🔹از ابتدای دهه ۷۰ تاکنون دست‌کم در ۵ سال تعداد طلاق‌های ثبت شده از سال قبل کمتر بوده که ۳ مورد آن در یک دهه گذشته در سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۴ اتفاق افتاده است.

🔹طبق آمار منتشر شده در درگاه آمارهای انسانی سایت ثبت احوال، در سال ۱۴۰۲ نسبت طلاق به ازدواج با آمار ۴۸۱ هزار واقعه ازدواج و ۲۰۲ هزار واقعه طلاق، از ۴۲ درصد گذشته است.

🔹به عبارتی در سال ۱۴۰۲ به ازای هر ۱۰ ازدواج، بیش از ۴ طلاق ثبت شده. این نرخ بالاترین نسبت طلاق به ازدواج، از زمان ثبت آمار رسمی در ایران است.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «پس از سه دهه، آمار طلاق در کشور کاهشی شده است» نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh

🎙پادشاه دانمارک روی بالکن

🔹این هفته در قسمت ۱۶۳ پادکست فکت‌نامه، سوژه‌های مختلفی را مرور می‌کنیم. ابتدا به سراغ درستی‌سنجی ادعای نادرستی می‌رویم که می‌گوید «هر کشوری که خواسته، موفق شده به بمب هسته‌ای دسترسی پیدا کند.»

🔹در ادامه توضیح می‌دهیم که دلیل پایان تولید واکسن آسترازنکا چه بوده است و بعد از آن درباره وعده‌های دولت ابراهیم رئیسی درباره مسکن مهر، به چند مورد اشاره می‌کنیم.

🔹کیفیت رشد اقتصادی در ایران و خبر نادرست حضور پادشاه دانمارک با پرچم فلسطین در حمایت از مردم غزه، دو سوژه دیگر پادکست این هفته هستند.

🔹در ادامه نیز کمی درباره «کامیونیتی نوتس» در شبکه اجتماعی X صحبت می‌کنیم و به این بهانه توضیح می‌دهیم ماجرای توضیحی که پایین توییت رهبر جمهوری اسلامی منتشر شده، چیست.

🔹تحصیل دختران، طلاق و رتبه‌بندی زنان ایرانی در جهان و همچنین داستان «جعبه نوزادان» نیز سوژه‌های دیگر این قسمت از پادکست فکت‌نامه‌اند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

💧پژوهش‌ها درباره سلامت آب در بطری‌های پلاستیکی چه می‌گوید؟

🔹سال‌ها است که درباره خطرناک بودن بطری‌های آب بسته‌بندی شده، حرف‌های بی‌اساس زده‌ می‌شود. از مروجان شبه‌علم مانند علی کرمی و عباس تبریزیان تا برخی افراد متخصص و کارشناس در حوزه‌های تغذیه و کنترل مواد غذایی. این ادعاها مشابه خارجی هم دارد و عموما یک دهه پیش مطرح شده‌بودند. ادعاهای مختلفی که تفکیکشان دشوار است و انواع پلاستیک، با خواص شیمیایی کاملا متفاوت وجود دارد.

🔹براساس تحقیقات در مورد بطری آب یا هر نوع نوشیدنی با عنوان کلی PET (که با علامت ۱ درون مثلث بازیافت شناخته می‌شود ♳) با استانداردهای مشخص مورد تایید مراجع جهانی (در اینجا ASTM) داشته باشیم:

۱. سرد کردن و گذاشتن بطری در فریزر و یخ‌زدن آن هیچ ریسک اضافه‌تری ایجاد نمی کند. اصولا «انجماد» و «تبرید» و «سرد کردن» پدیده‌هایی ضد انتشار مواد شیمیایی هستند (رالف هالدن، آریزونا استیت).

۲. نگه‌داری بطری آب بسته‌بندی‌شده، جلوی در مغازه و سوپرمارکت زیر آفتاب و درون ماشین در تابستان، در هوای گرم، سرطان‌زا نیست. (انجمن‌های سرطان کانادا و استرالیا)

۳. آزادشدن مونومرهای واکنش‌نداده پلی‌مرها در اثر گرم‌شدن، شبه‌علم است (شورای شیمی آمریکا).

۴. گرم‌شدن باعث پخش‌شدن بیشتر مواد شیمیایی از بدنه ظرف به محتوای درون آن می‌شود اما برای این منظور استانداردهایی وجود دارد (لئونارد سکس، ۲۰۱۰).

۵. در ساختار پلاستیک بطری‌های آب بسته‌بندی «دی‌اکسین» وجود ندارد ( رالف هالدن، اعلان خبری دانشکده بهداشت جانز‌ هاپکینز).

۶. فتالات Di(2-ethylhexyl)phthalate و بیسفنول A یا BPA سرطان‌زا نیستند (آژانس جهانی تحقیقات سرطان -IARC و موسسه ملی سرطان ایالات متحده)

🔹مساله بطری‌های پلاستیکی برای سلامت در درجه اول میکرو پلاستیک‌ها هستند که در بسته‌بندی‌های همه برندهای معروف هم وجود دارند و «جذب میزان زیادی آنها می‌تواند آثار بالقوه زیانباری مثل مرگ سلول‌ها و واکنش آلرژی‌زا به‌همراه داشته‌باشد.»

🔹مساله مهم بعدی آلوده‌بودن در اثر چند بار مصرف است که اگر به درستی تمیز و خشک نشوند یا در مناطق گرمی که میکروب‌های مضر رشد می‌کنند، رها شوند، می‌تواند مضر باشد. این میکروب‌ها می‌توانند افراد را بیمار کرده و باعث استفراغ یا اسهال شوند.

توضیحات کامل‌تر را در وبسایت فکت‌نامه بخوانید.

🌐 @Factnameh

مهدی جمشیدی، سخنران نزدیک به حکومت: «۴۰ درصد کشف حجاب زنان ایران مربوط به قبل از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ بوده.» این اظهارنظر او در مناظره‌ با صادق زیباکلام، در کانال یوتیوب «آزاد» بیان شده.

او می‌گوید که بی‌حجابی در ایران از اوایل دهه ۹۰ برنامه‌ریزی و اجرا شد. استناد او به پیمایشی حضوری است که گفته می‌شود پژوهشکده باقرالعلوم، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی انجام داده.

این «پیمایش» در خرداد ۱۴۰۲ با مشارکت ۹۹۲ نفر از زنان بی‌حجاب مناطق ۲۲‌گانه شهر تهران انجام شده. در سایت پژوهشکده باقرالعلوم روش‌شناسی این پیمایش و جامعه آماری آن توضیح داده شده. نتایج آماری پیمایش می‌گوید از این تعداد زن بی‌حجاب که مورد پرسش قرار گرفتند، ۳۸.۹ درصد از قبل از اعتراضات ۱۴۰۱ هم حجاب نداشتند. در نتیجه‌گیری تحلیلی آمده «فقدان سیاست منسجم و اعلام‌شده موجب افزایش نرخ بی‌حجابی شده و «اعمال سیاست‌های کنترلی جدی» می‌تواند یکی از راه‌حل‌ها باشد. این پژوهشکده‌، وابسته به سازمان تبلیغات‌ اسلامى، از نهادهای مدافع اعمال حجاب اجباری در ایران است. آقای جمشیدی نظرسنجی یک نهاد غیر مستقل را که از حدود هزار زن در تهران به عمل آمده، به همه کشور تعمیم می‌دهد.

ایرادات متعدد؛ از سوگیری در طرح پرسش‌ها و انتخاب جامعه آماری و سیاسی کاری گرفته تا امکان دستکاری نتایج نظرسنجی می‌تواند از دلایل بی اعتباری پیمایش‌های صورت گرفته به دست این نهادهای غیر مستقل ذی‌نفع باشد.

در سال ۱۴۰۲ و پیش از آن هم گزارش‌های تحت عنوان «پیمایش‌های ملی» حوزه حجاب در رسانه‌های نزدیک به حکومت منتشر شد. یکی از نمونه‌های مهم آن، پیمایشی بود که ادعا می‌شد از تجمیع «نتایج ۶ پیمایش و مطالعه کلان ملی»است، از سوی انجمن دانش آموختگان علوم اجتماعی دانشگاه تهران منتشر شد. در سایت دانشگاه تهران اثری از این تحقیق به چشم نمی‌خورد و در گزارش رسانه‌های داخلی روش تحقیق این «پیمایش ملی» و جامعه آماری آن توضیح داده نشده. درباره انجمن دانش آموختگان علوم اجتماعی دانشگاه تهران و اعضای آن هم اطلاعات دقیقی وجود ندارد.

باتوجه به شواهد موجود می‌توان گفت نظرسنجی درباره حجاب اجباری در ایران، تا زمانی که به دست یک نهاد مستقل و علمی، با روش‌شناسی مشخص، دقیق و شفاف انجام نشود فاقد اعتبار بوده و قابل استناد نیست. فکت‌نامه به این ادعا نشان گمراه‌کننده می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
🌐 @Factnameh