​​Ҳужжат бўлмаса, уни қандай қилиб харажатга "киритиш" керак?

Бу бухгалтериянинг чекловларидан бири хисобланади. Ва агар сиз бу нарсага молиячи “кўзи” билан қарашга қарор қилсангиз, фикрингизни қоғозбозчиликдан харажатлар фактига ўзгартиришингиз керак.

Бошқарув ҳисобида ҳисобот бериш учун маълумот манбалари ҳар хил бўлиши мумкин ва асосийси бу манбаларни танлашда мослашувчанликдир.

Бошқарув ҳисобида биз ҳатто турли ёндашувларни бирлаштира оламиз.
P&Lда биз харажатларни улар содир бўлганда ҳисобга олишимиз мумкин. Бу, айниқса, операция якунланишига ишончингиз комил бўлса, лекин ҳужжатлар бўйича “иш”лар ҳали тугалланмаган бўлса қулай.

Мисол:
– Хизматларни кўрсатиш факти билан (масалан, алоқа, ижара, коммунал хизматлар) хизматлар учун тўлов (ДДС дан).
– Офис харажатлари, ижара, коммунал хизматлар - ойдан ойга башорат қилинадиган стандарт харажатлар.

Агар хизмат тақдим этилган бўлса-да, лекин ҳали тўланмаган бўлса, биз жавобгарликни ҳисобга олишимиз мумкин. Бу, ҳатто расмий ҳужжатлар ҳали тугалланмаган бўлса ҳам, келгуси харажатларни ҳисобга олишга ёрдам беради.

Аммо шуни ёдда тутиш керакки, даромадлар ва ўзгарувчан харажатлар фақат “начисление” асосида ҳисобга олинади.

Асосийси, сизнинг фикрлаш қобилиятингизни мослашувчанлиги, сиз ўзингизга харажатларни тан олиш усулларини бирлаштиришга рухсат бера оласиз, шунда бизнесингизни рақамлаштириш сиз учун осонроқ ва соддароқ бўлади.

Сиз ўзингизни бизнесингизда Ҳужжатлар бўлмаса, харажатларни қандай "ёзиш" кераклиги ҳақида ўйлаб кўрганмисиз?
----------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

​​ Қандай қилиб бизнесни рақамлаштириш, ҳисоботлар учун вақтни 8 баравар қисқартирди ва 75 миллионлик ликвидсиз товарларни топишга ёрдам берди.

Мебель фабрикасининг эгаси биз билан боғланди. Компания мебель ишлаб чиқариш ва сотиш билан шуғулланади.

Бизга келгунча нималар содир бўлаётган эди: бизнес ўсиб бормоқда ва шу билан бирга ҳисоботлар ҳажми ва уларни ўтказиш вақти хам.
Маълумотлар жадвалларга нотўғри киритилган эди, шунинг учун уларга ишониш мумкин эмас эди.
Молия хавфсизликни йўқотган эди, назорат йўқ деган туйғу тадбиркорни тарк этмас эди.

Бизнес эгаси томонидан айтилган муаммолар:
1. Ягона ҳисобот йўқ - вазифаларни кимга ва қандай топширишни аниқлаш мумкин эмас.
2. Кундалик молиявий операцияларни бажариш учун кунига 2 дан 3 соатгача вақт кетади.
3. Барча пуллар турли жойларда: карталарда, счетларда, бир нечта “кассир”ларда нақд пул кўринишида ва уларни ягона жойда ҳисобга олишнинг иложи йўқ.
4. Excelдаги хатолар туфайли товар қолдиғи нотўғри ҳисобланган.
5. Соф фойда номаълум.
6. Қайси маҳсулотлар энг яхши сотилиши аниқ эмас эди.

Хисоб-китобни диагностикаси давомида биз ушбу муаммолар компанияда нима учун пайдо бўлганлигини аниқладик - А нуқта:
1. Ҳеч қандай структура ва молиявий модель мавжуд эмас.
2. Молиявий бошқарув ҳисобида ўзаро бир-бири билан боғлиқ бўлмаган 3 та ҳисобот
3. Ҳисоб-китоблар бўйича “қўлда” киритиш ва санаш.
4. Тўлов тақвими йўқ - улар ойлик харажатларни режалаштирмайди.
6. Нотўғри саналаётган фойда ва зарар ҳисоботи.
7. Ойлик молиявий режанинг йўқлиги.

Бизнесни ривожлантириш нуқталарини топиш учун биз молиявий моделни туздик. Кейинчалик, биз Money Manager дастуридаги ягона CashFlow ҳисоботига барча счетларни тўпладик, тўлов тақвими ва P&L ҳисоботини тузиб чиқдик.
Биз қўлда маълумот санашни минималлаштирдик - бу билан ҳисоботни бузиши мумкин бўлган хато хавфи камроқ бўлади.
Ҳисоб-китобларнинг шаффофлиги учун барча операциялар "икки томонлама ёзув" тамойили бўйича амалга оширилади.

Рақамлаштиришдан сўнг бизнеснинг Б нуқтаси қуйидаги натижага келди - :
• Аниқ тузилма пайдо бўлди - вазифаларни ходимларга топшириш имкони пайдо бўлди.
• Ҳисобот бериш кунига атиги 20 дақиқа вақт оладиган бўлди — ойига 60 соатдан кўпроқ вақт бўшатилади.
• Барча карталар ва ҳисоблардаги пул маблағлари битта CashFlow ҳисоботида жамланади - пул қолдиқларини кузатиб бориш қулайлашди.
• P&L ҳисоботида ҳар бир лойиҳанинг рентабеллигини кузатишингиз ва реал соф фойдани кўриш мумкинлашди .
• Тўғри тузилган P&L умумий айланманинг 25% ва 75 млн.ни банд қилаётган фойдасиз товарларни топишга ёрдам берди.
• Яхши йўлга қўйилган иш бизга омбор захираларини яхшилаш имконини берди.
• Тўлов тақвими, етказиб берувчиларга тўловларни, жадвалини яратишга ёрдам берди.
• Фин. Модель бизнес айланмасини баҳолашга ёрдам берди - биз нима фойдали эмаслигини ва нима фойдали эканлигини тушундик.
• Режалаштириш етказиб берувчилар билан белгиланган нархларни келишиш учун ассортимент режасини яратиш имконини берди. 
Бизнес энди "ўзгарувчи" курсдан азият чекмайдиган бўлди.

“Музлаган” товарлардан "тежалган" 75 миллион даромадлироқ лойиҳаларга ўтказиш режалаштирилди. Ҳисобот бериш энди кўп иш вақтини талаб қилмайдиган ва яна бир мухим моменти, у анча аниқлашди - энди унга таяниб, тадбиркор ишини режалаштириш мумкин бўла бошлади.

Сизнинг бизнесингиз келажакда қанча фойда келтириши мумкинлигини билмоқчимисиз?
Менга @salijan_saliev га "Аудит" сўзини ёзинг ва биз сизнинг бизнесингиз молиявий хисоб-китоб тизимининг бепул аудитини ўтказамиз.
-----------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

Кириб келган саҳоват, мурувват ва гуноҳлар кечириладиган
Рамазон ойи барчага муборак бўлсин!

💰 Қандай қилиб бизнес фойдасини тўғри ҳисоблаш мумкин? Келинг, тушуниб олайлик!

Салом, тадбиркорлар! Бугун мен сизга бизнеснинг фойдасини қандай тўғри ҳисоблаш ҳақида гапириб бераман. Келинг, чуқурроқ қарайлик ва асосий тушунчаларнинг ҳар бирини алохида ўрганайлик. 📊

Ишлар қандай кетаётганини тушуниш учун асосий кўрсаткичларни тушуниш керак:

Тушум: товарлар ва хизматларни сотишдан олинган даромад.
Операцион харажатлар: ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари.
EBITDA: фоизлар, солиқлар ва амортизацияни чиқаришдан олдинги фойда.
Кредитлар: тўланиши керак бўлган қарзлар.

Фойдани қандай ҳисоблаш мумкин: асосий компонентлар
Энди бизда ушбу асосий кўрсаткичлар мавжуд бўлса, сиз фойдангизни ҳисоблашингииз мумкин:
Фойда = Даромад - Операцион харажатлар - Кредитлар - Солиқлар

Амортизация: фойда билан қандай боғлиқ?
Амортизация - бу асосий воситалар қийматининг вақт ўтиши билан ҳисобдан чиқарилиши. Бу сизнинг даромадингизга таъсир қиладиган солиқ базасини камайтиради.

Сарҳисоб қилар эканмиз
Фойдани ҳисоблаш жумбоқни йиғишга ўхшайди. Тўлиқ расмни кўриш учун ҳар бир қисм (кўрсаткич) муҳимдир. Рақамларингизни билиб, сиз ўз бизнесингизнинг сардори бўласиз ва уни муваффақиятга олиб борасиз!
-----------------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

​​“Кўпинча, одамлар бизга мурожаат қилишганда: “биз тартибни тиклашни, фойдани кўришни, бизнесни назорат қилишни, ўғирликдан халос бўлишни хоҳлаймиз”, дейишади.

Ўғирлик тадбиркор учун алоҳида оғриқдир ва бу ерда Money Managerнинг тенги йўқ.

Money Manager ҳеч қандай шароитда ўғирлик қилишга рухсат бермайди. Маълумотни тизимга киритганингиздан сўнг, у ерда абадий қолади. Ҳужжатларга ходимлар, сиззи рухсатингизсиз ўзгартиришлар кирита олмайди, ва умуман сезилмайдиган нарсалар қолмайди.

  Бизнес эгаси биз билан боғланиб, “тушум йўқолиб бормоқда, моллар йўқолиб кетяпти” дея мурожаат қилди бизга.

  Биз уларга Money Manager дастурини ўрнатдик ва барча товарларни, айниқса “килолик”ларини ва барча ҳужжатларни фақат тармоқ ва дастур орқали назорат қила бошладик. Шундан сўнг баъзи бир гуруҳ ходимлар ўзлари ишдан бўшаб кетишди. Тадбиркорнинг эса даромади ўсишни бошлади.

Омборни, харидларни, тўловларни, ҳар бир менежер ва кассирни назорат қилинг. Барча ходимларни масофадан туриб, ҳатто смартфондан ҳам кузатиб боринг. Тизим ўғирлик қилишга йўл қўймайди.
------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

Жавобларга қараганда Баланс хақида бир оз маълумот бериш кераклигига ухшайди. Бу видеода ушбу хисоботни гапириб утганмиз.
Фойдалик булса хурсанд буламиз. Саволлар булса (бу яхши дегани!) Видео остида изохларда қолдиришингиз мумкин

Викторинани давом этамизми? 😁
Ха 👍 йуқ 👎

​​🚫 Кўпчилик йўл қўядиган 10 та умумий молиявий хато

Салом ишбилармон дўстлар! Бизнинг қийин тадбиркорлик дунёмизда ҳар бир хато қимматга тушиши мумкин. Келинг, кўп бизнесингиз гуллаб-яшнашига йўл қўймайдиган 10 та энг кенг тарқалган молиявий нотўғри тушунчалар ҳақида гапирайлик.

1- хато: Нақд пул бўшлиғига тушиб қолиш
Ҳозирги молиявий аҳволингизни ўзингиздан яшириш - бу фалокат рецепти. Батафсил ҳисоб-китоб муҳим аҳамиятга эга, акс ҳолда сиз кассадаги тешикларни тузатишда ёқимсиз "машмашадан" бошингиз чиқмайди.

2-хато: чўнтагингиздан пул бўшлиғини қоплаш
Бу тузоқ, чунки сизнинг маблағларингиз ҳам мақсадга эга. Нақд пул бўшлиғи қандай пайдо бўлганини ва уни қандай йўқ қилишни яхшироқ тушунинг.

3- хато: Тўлов тақвимида харажатларни режалаштирмаслик
Кутилмаган харажатлар режаларни бузиши мумкин. Қачон ва қанча пул сарфланишини кўриш учун тўлов тақвимини яратинг.

4- хато: Бизнесда қанча пул ишлашини билмаслик
Ўз маблағлари ва бизнес маблағларини фарқлаш муҳимдир. Чегараларни бузманг, акс ҳолда сиз назоратни йўқотасиз.

5- хато: Йиллик даромад ва фойда мақсадларини белгиламаслик
Мақсадлар ривожланишнинг двигателидир. Йиллик режалар сизни сафга чиқишга ва олдинга силжишга ёрдам беради.

6-хато: нотўғри режа
Режалаштириш муҳим, лекин жуда оптимистик режалаштириш умидсизликка олиб келиши мумкин.

7- хато: Компаниянинг асосий кўрсаткичларини билмаслик
Асосий кўрсаткичларни билмасдан, тегишли бошқарувни амалга ошириш мумкин эмас. Асосий кўрсаткичлар бўйича "чек лист" ни тузиб олинг.

8-хато: Дивиденд тўламаслик. пулни хохлаганча кассадан олиш
Дивидендлар инвестиция қилинган капитал учун тўловдир. Ўзингизга ҳақиқатан ҳам муносиб бўлган нарсани тўлаш имкониятини қўлдан бой берманг.

9- хато: Тўғри рақамларни киритмаслик
Бошқарув хисобини жорий қилиш ва амалга ошириш вақтида, баъзан қўшимча харажатларни яширинганини кўрамиз. Аммо, бу ёмон эмас, баъзида самарали воситалар сиз тўлаганингиздан кўпроқ нарсани келтириши мумкин. Фақат бу харажатларни алохида категорияга ўтказинг ва назорат қилиб юринг.

10-хато: Бошқарув ҳисобларини юритмаслик
Бошқарув ҳисоби норасмий, у назорат воситасидир. Маълумотлардан тўғри фойдаланиш - бу муваффақиятли қарорлар учун калит.

Эсингизда бўлсин, кўпчилигимиз юзлаб ишларни ўзимиз қилишга харакат қиламиз, аммо молиявий қийинчиликлардан қочиш учун, қандай ваколатни кимга ёки қайси дастурга беришни хам ўрганиш муҳимдир.
Эҳтиёт бўлинг ва энг муҳими, бизнесингиздаги рақамларни тушунишга интилинг.
---------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

​​ Тадбиркорлик- бу етарлича пул ишлаб топиш орқали, инсон ўзи хоҳлаган иши билан шуғулланишни давом эттира олишдир!

Кўпчилик тадбиркорлик билан шуғулланишда “таваккал қилиш” керак деб ҳисоблашади. 

Менимча, таваккал қилиш сабаб эмас, балки натижа.
Тоғда чанғи учаётганда бошини жароҳатлаш мумкин. Лекин одамлар бошларини жароҳатлаш учун тоғда чанғи учишмайди, балки тезликдан завқ олишни хоҳлашади.
Жароҳатланган бош, тезлик туфайли юзага келувчи ва бутунлай олдини олиб бўлмайдиган, нохуш ҳодисадир. 
  
Агар сиз таваккал қилиш билан ишни режалаштирган бўлсангиз, демак бу “тадбиркорлик” эмас “авантюризм” холос.
----------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

EBITDA кўрсаткичи хақида бу видеода тушунтириш бериб ўтганмиз.
Саволлар бўлса видео остида изохларда қолдиринг.
Маълумот фойдалик бўлса 👍 белгиси хам бор 😜
———————————
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!

Telegram| Instagram | YouTube | 🌐

Хар викторинага 100 кишидан ортиқ жавобдан кейин навбатдаги савол ни жойлаяпмиз. 😁
Куп қолмади...

​​ХАРАЖАТЛАР

ХАРАЖАТЛАР атамаси бир нечта кўринишга эга (costs (рус.затраты) и expenses (рус.расходы)), улар ўртасидаги фарқ инглиз тилидан таржимасининг ўзига хослиги билан боғлиқ.

Муаммо шундаки, ўзбек тилида “харажатлар” атамасининг концептуал фарқ йўқ, лекин инглиз тилида бу фарқ сезиларли. Шунинг учун ўзбек тилида харажатлар тушунчаси аралашиб кетган ва уларнинг моҳияти йўқолган. Натижада, молиячилар ва тадбиркорлар инглзчадан нотўғри фойдаланишади - масалан, улар "costsни қисқартириш" дейишади. Хозир биз терминологиянинг нозик томонларини тушунтиришга харакат қиламиз.

  Сosts лар икки турга бўлинади: маҳсулот, хизмат ёки асосий воситалар таннархининг бир қисми сифатида капиталлаштирилади (product costs) ва давр харажатлари (period costs).

  Маҳсулот харажатлари, масалан, маҳсулотни сотиб олаётганда сиз тўлаган нарх (purchase price), уни сизнинг омборингизга етказиб бериш (inbound transportation), уни омборда сақлаш харажатлари (storage costs) ўз ичига олади. Унинг таркибий қисмлари натижасида бизнинг активимиз таннархи шаклланади. Бу шуни англатадики, актив сотилганда (айтайлик, маҳсулот бўлса), бу харажатлар бизга қайтиб келади, яъни улар қопланади (recovered).

  Period costs лар (масалан, маъмурий ходимларнинг ва бухгалтерия иш ҳақи, офис ижараси ва товар/хизматларни ишлаб чиқариш билан бевосита боғлиқ бўлмаган бошқа харажатлар) давр охирида харажатлар (expensed) таркибига киради ва харажатлар (expenses)га айланади. Яъни, ҳисобот даври охирида компания ўз фойдасини кўриб чиқса, уни сезиларли даражада соддалаштириш учун у даврдаги ялпи даромаддан биз капиталлаштирмаган, аммо харажатларга тегишли бўлган барча харажатлардан иборат бўлади. аудиторлар айтганидек - "экспенсияланган" давр харажатларига ўтиб қолади. Шундай қилиб, фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисобот (P&L)да акс эттирилган даврнинг барча харажатлари (period costs) Expenses тоифасига ўтади.

  Expenses ҳам ҳар хил бўлади. Улар орасида активларнинг асосий фаолиятда ишлатилиши билан боғлиқ харажатлар - масалан, асосий воситаларнинг амортизацияси (depreciation expenses) ва номоддий активларнинг амортизацияси (amortization expenses), қийматсизланиш харажатлари (impairment expenses). Шунингдек, булар активларни сотиб олиш билан боғлиқ бўлмаган харажатлар - масалан, умумий ва маъмурий харажатлар (general and administrative expenses), ижара харажатлари (rental expenses), солиққа тортиш харажатлари (tax Expenses)

  Агар янада тушунтириш осонроқ бўлсин десангиз, Балансда шаклланган актив сифатида акс эттирилган барча нарса ХАРАЖАТЛАР (product cost), фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисоботда акс эттирилган ҳамма ХАРЖЛАР (expenses) ҳисобланади.

  Шуни эсда тутиш керакки, ўз ҳаётининг бошида ҳар қандай expense, албатта, cost ҳисобланади ва фақат давр ёпилиш вақтида expense ҳолатига ўтади; лекин costs ҳеч қачон expenses бўла олмайди.
-------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

Омбордаги товар айланмаси.

Баъзан айланма тезлиги деб ҳам аталади.
Омборда инвентаризациядан фойдаланиш самарадорлигини баҳолашга ёрдам берадиган кўрсаткичдир. Бу маълум вақт оралиғида (одатда бир йил) омбордаги нарсалар неча марта сотилгани ва янги нарсалар билан алмаштирилганлигини ўлчайди.

Омбордаги товар айланмасини ҳисоблаш формуласи қуйидагича кўринади:

Товар айланмаси = Маълум бир давр учун сотиш таннархи / Товар-моддий захираларнинг ўртача йиллик қиймати.

Товар-моддий захираларнинг ўртача йиллик қийматини ҳисоблаш учун сиз давр бошидаги ва давр охиридаги товар қийматини қўшишингиз ва кейин 2 га бўлишингиз керак.

Мисол учун, агар йил давомида сотиш қиймати 1 000 000 доллар ва ўртача йиллик инвентар қиймати 200 000 доллар бўлса, у ҳолда айланма қуйидагича бўлади:

1,000,000 / 200,000 = 5

Демак, омбордаги товарлар йилига беш марта айлантирилади. Товар айланмасидан инвентаризацияни бошқариш, ишлаб чиқаришни режалаштириш самарадорлигини баҳолаш ва "остатка"ни бошқариш стратегиясини ўзгартириш зарурлигини аниқлаш учун фойдаланиш мумкин.
--------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐

​​Бизнесни ривожлантириш босқичлари

Ҳар қандай бизнес бир неча босқичлардан ўтади. Уларнинг ҳар бирида молия ва уни бошқариш муҳим аҳамиятга эга.

1. Дастлабки тартибсизлик
 Бошланиши: компания пайдо бўлади, сиз биринчи пул ишлайсиз.

2. Ўсиш ва кенгайиш
 Тез ўсиш: "оборот" ва "масштаб" ортиб боради.

3. Барқарорлик
 Ишлайдиган бизнес модель мавжуд : жараёнлар аниқ, аммо рақамларда чалкашлик бўлиши мумкин. Модель ишламоқда.

4.Кенгайиш
 Инвесторлар, франчайзинг ёки органик ўсиш орқали ривожланишни кейинги этапига харакат қилиш. Сиз компаниянинг иқтисодиёти, ресурслари, мақсадлари ва молиявий моделини тушунишингиз керак.

5. Якун
 Бизнес лойиҳа сифатида тугайди: мақсадларга эришилган бўлади ёки умидлар оқланмаган бўлади. Молиявий натижаларни якуний баҳолаш, инвесторлар ва кредиторлар билан ҳисоб-китоблар амалга ошаётган бўлади.

Сизнинг бизнесингиз ҳозир қайси босқичда? Жавобингизни изоҳларда ёзинг.
-----------------------------
Рақамларни ҳисобланг, бизнес билан шуғулланинг!
Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | 🌐