🌷उभयान्वयी अव्यय व त्याचे प्रकार🌷

· 🌿        दोन शब्द किंवा दोन वाक्यात जोडणार्‍या शब्दांना 'उभयान्वयी अव्यय' म्हणतात. 

·🌿         उभायान्वयी अव्ययाचे 2 प्रकार पडतात.

1.     समानत्वदर्शक / प्रधानत्वसूचक उभयानव्यी अव्यय   

2.     असमानत्वदर्शक / गौणत्वसूचक उभयानव्यी अव्यय

🌿🌿उभयान्वी अव्यव🌿🌿

🌷समानत्वदर्शक उभयान्वयी अव्यय/ प्रधानत्वसूचक :🌷

·         जेव्हा उभयान्वयी अव्ययांनी जोडलेले दोन वाक्य हे समान दर्जाचे असतात म्हणजे ती वाक्य स्वतंत्र असतात ते एकमेकांवर असलंबून नसतात. अशी वाक्य म्हणून येतात.

·         यांचे पुढील 4 प्रकार पडतात.

🌷🌷समानत्वदर्शक उभयान्वी अव्यव🌷🌷

1. समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·🌿         ही उभयान्वयी दोन स्वतंत्र वाक्यांना जोडतात तसेच पहिल्या विधानात/ वाक्यात आणखी भर टाकण्याचे काम करतात.

·         उदा. व, अन्, आणि आणखी, न, शि, शिवाय, आणिक इत्यादी.

1.     घरी पाहुणे आले आणि लाईट गेली.

2.     राम शाळेत जाण्यासाठी निघाला व पाऊस आला.

3.     आज डब्यात भाजी, पोळी आणली अन् लोनचेण आहे.

4.     चिमणीने घरट्याबाहेर मान काढली व किलबिलाट केला.

2. विकल्पबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         ही उभयान्वयी अव्यये वाक्यातील दिलेल्या गोष्टीपैकी एकालाच पसंती दर्शवतात.

·         उदा. अथवा, वा, की, किंवा, अगर इत्यादी.

1.     तुला चहा हवा की कॉफी ?

2.     करा किंवा मरा.

3.     सिनेमाला येतोस की, घरी जातोस ?

3. न्यूनत्वबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         पहिल्या वाक्यातील कमीपणा किंवा उणीव दर्शवणारे वाक्य या उभयान्वयी अव्ययाने जोडले जातात.

·         उदा. परंतु, पण, बाकी, किंतु, परी इत्यादी.

1.     मरावे, परी किर्तीरूपी उरावे.

2.     लग्न छान झाले पण जेवण बरोबर नव्हते.

3.     त्याने अभ्यास केला, परंतु नापास झाला.

4. परिणामबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         पहिल्या वाक्यातील एखाधा गोष्टीचा परिणाम हा समोरील वाक्यात दर्शवण्यासाठी परिणामबोधक उभयान्वयी अव्यय वापरतात.

·         उदा. म्हणून, याकरिता, सबब, यास्वत, तेव्हा, तस्मात इत्यादी.

1.     तू गृहपाठ करीत नाहीस म्हणून तुला शिक्षक रागवतात.

2.     ती नेहमी अभ्यास करते याकरिता ती नेहमी प्रथम येते.

3.     गोडी येतांना बंद पडली, सबब मला उशीर झाला.

 🌷🌷असमानत्वदर्शक किंवा गौणत्वसूचक उभयान्वयी अव्यय :🌷🌷

·         उभयान्वयी अव्ययांनी जोडलेल्या दोन वाक्यांपैकी एक वाक्य प्रधान व त्याच्या तुलनेत दुसरे वाक्य गौण असते तेव्हा अशा अव्ययांना 'असमानत्वदर्शक उभयान्वयी अव्यय' असे म्हणतात.

·         यांचे पुढील 4 प्रकार पडतात.

1. स्वरूपबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         या उभयान्वयी अव्ययामुळे एका वाक्याचे स्वरूप दुसर्‍या वाक्यात कळते.

·         उदा. म्हणून, म्हणजे, की, जे इत्यादी.

1.     एक किलोमीटर म्हणजे एक हजार मीटर

2.     तो म्हणाला, की मी हरलो.

3.     मी मान्य करतो की, माझ्याकडून चुकी झाली.

🌷🌷स्वरूपबोधक अव्यव🌷🌷

2. उद्देशबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         या उभयान्वयी अव्ययांमुळे प्रधान वाक्याचा उद्देश/हेतु हा गौण वाक्यात कळतो.

·         उदा. म्हणून, सबब, यास्तव, कारण,की इत्यादी.

1.     चांगले उपचार मिळावेत, यास्तव तो मुंबईला गेला.

2.     चांगले गुण मिळावेत, म्हणून ती खूप अभ्यास करते.

🌿🌿उद्देशबोधक अव्यव🌿🌿

2. उद्देशबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         या उभयान्वयी अव्ययांमुळे प्रधान वाक्याचा उद्देश/हेतु हा गौण वाक्यात कळतो.

·         उदा. म्हणून, सबब, यास्तव, कारण,की इत्यादी.

1.     चांगले उपचार मिळावेत, यास्तव तो मुंबईला गेला.

2.     चांगले गुण मिळावेत, म्हणून ती खूप अभ्यास करते.

🌷🌷उद्देश बोधक अव्यव🌷🌷

3. करणबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         या उभयान्वयी अव्ययामुळे एका वाक्याचे कारण हे दुसर्‍या वाक्यामध्ये कळते.

·         उदा. कारण, का, की इत्यादी.

1.     त्याला यश मिळाले कारण त्याने खूप मेहनत घेतली.

2.     मला गृहशास्त्राची माहिती नाही, कारण की, माझ्या अभ्यासक्रमात तो विषय नव्हता.

🌷🌷कारणबोधक अव्यव🌷🌷

4. संकेतबोधक उभयान्वयी अव्यय -

·         या उभयान्वयी अव्ययामुळे एखादी कृती घडण्यामागे विशिष्ट अट सूचित असते. गौण वाक्यात अट (संकेत) दर्शवली जाते व प्रधान वाक्यात त्याचा परिणाम झालेला दिसतो.

·         उदा. जर-तर, जारी-तरी, म्हणजे, की, तर इत्यादी

1.     जर दळण आणल तर स्वयंपाक होईल.

2.     नोकरी मिळविली म्हणजे गाडी घेऊन देईल.

3.     तू घरी आला की, आपण सिनेमाला जाऊ.       

🌷🌷संकेत बोधक उभयान्वी बोधक🌷🌷