Telegram Web Link
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
یک نکته‌ات بگویم!

واژه‌هایی که دو یا چند جمله‌ یا گروه را هم‌پایه می‌کنند «پیوند‌ همپایگی» نام دارند. «هم ... (و) هم ...» نوعی پیوند همپایگی است که هم با «و» می‌آید و هم بدون آن. مثال:
جلوهٔ بخت تو دل می‌برد از شاه و گدا
چشم بد دور که هم جانی «و» هم جانانی (حافظ)
گفته‌ای لعل لبم هم درد بخشد هم دوا/ ... (حافظ)

یادآوری:
در گفتار و نوشتارهای غیررسمی معمولاً این پیوند را بدون «و» به‌کار می‌برند. در متن‌های معیار و رسمی، برای انسجام سخن، بهتر است این «و» را حذف نکنیم.
اگر این پیوند را بدون «و» نوشتیم، میان آن ویرگول نمی‌گذاریم. در پیوندهای همپایگیِ «چه ... (و) چه ...»، «نه ... (و) نه...»، و «یا ... (و) یا ...» نیز همچنین. مثال:
- هم از توبره می‌خورد هم از آخور.
- آب که از سر گذشت، چه یک وجب چه صد وجب.
- نه پشت دارم نه مشت.
- یا زنگیِ زنگ باش یا رومیِ روم.
۱۴‌۰۰‌/‌۰‌‌۸‌/‌‌۰۸‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍23👏1210🙏1
منشور کورُش کبیر
به‌مناسبت ۷ آبان، روز بزرگداشت کورش
نخستین پادشاه شاهنشاهی هخامنشی

«در ماه اَرَخسمنو (Arahsamnu = ماه هشتم)، روز سوم (= هفتم آبان‌ماه [۵۳۹ ق.م]) کوروش به بابِل اندر آمد. شاخه‌های سبز در برابر (= زیر پای او) گسترده شد.» (عبدالمجید ارفعی، فرمان کوروش بزرگ، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۹، ص ١۴)

از سطر ۲۰ تا ۳۶ (...: شکستگی؛ []: افزوده‌ها؛ (): توضیحات؛ (؟): احتمالات):
۲۰) منم کوروش، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سومر و اَکد، شاه چهارگوشهٔ جهان.
۲۱) پسر کمبوجیه، شاه بزرگ، شاه شهر اَنشان، نوهٔ کوروش، شاه بزرگ، شا[ه شهر] انشان، نوادهٔ چیش‌پش، شاه بزرگ، شاه شهر انشان،
۲۲) دودمان جاودانهٔ پادشاهی، که خدایان بِل و نَبو فرمانروایی‌اش را دوست می‌دارند (و) پاد[شا]هی او را با دلی شاد یاد می‌کنند. آنگاه که با آشتی به در[ون] بابل درآمدم،
۲۳) جایگاه سَروری [خود] را با جشن و شادمانی در کاخ شاهی برپا کردم. مردوک، سرور بزرگ، قلب گشادهٔ کسی که بابل را دوست دارد، همچون سرنوشتم به من [بخشید] (و) من هر روز ترسان درپی نیایشش بودم.
۲۴) سپاهیان گسترده‌ام، با آرامش، درون بابل گام برمی‌داشتند. نگذاشتم کسی در همهٔ [سومر و] اَکد هراس‌آفرین باشد.
۲۵) درپی امنیت [شهرِ] بابل و همهٔ جایگاه‌های مقدسش بودم. برای مردم بابل [...] که برخلاف خوا[ست خدایان] یوغی بر آنان نهاده بود که شایسته‌شان نبود،
۲۶) خستگی‌هایشان را تسکین دادم (و) از بندها (؟) رهایشان کردم.
مردوک، سرور بزرگ، از رفتار [نیک من] شادمان گشت (و)
۲۷) به من کوروش، شاهی که از او می‌ترسد و کمبوجیه پسر تنی[ام و به] همهٔ سپاهیانم،
۲۸) برکتی نیکو ارزانی داشت تا با آرامش، شادمانه در حضورش باشم. به [فرمان] والایش، همهٔ شاهانی که بر تخت‌ها نشسته‌اند،
۲۹) از هر گوشهٔ (جهان)، از دریای بالا تا دریای پایین، آنان که در [سرزمین‌های دوردست] می‌زیند، (و) شاهان سرزمین اَمورّو که در چادرها زندگی می‌کنند، همهٔ آنان
۳۰) باج سنگینشان را به بابل آوردند و بر پاهایم بوسه زدند. از [شواَنّهَ] (= بابل) تا شهر آشور و شوش،
۳۱) اَکد، سرزمین اِشنونهَ، شهر زَمبَن، شهر مِتورنو، دِر، تا مرز گوتی، جایگاه[های مقدس آن‌سو]ی دجله که از دیرباز محراب‌هایشان ویران شده بود،
۳۲) خدایانی را که درون آن‌ها ساکن بودند به جایگاه‌هایشان بازگرداندم و (آنان را) در جایگاه‌های ابدی خودشان نهادم. همهٔ مردمانِ آنان (= آن خدایان) را گرد آوردم و به سکونت‌گاه‌هایشان بازگرداندم
۳۳) و خدایان سرزمین سومر و اَکد را که نبونئید ـ در میان خشم سرور خدایان ـ به بابل آورده بود، به فرمان مردوک، سرور بزرگ، به سلامت
۳۴) به جایگاه‌هایشان بازگرداندم، جایگاهی که دلشادشان می‌سازد. باشد تا همهٔ خدایانی که به درون نیایشگاه‌هایشان بازگرداندم
۳۵) هر روز، در برابر (خدایان) بِل و نبو، روزگاری دراز (= عمری طولانی) برایم خواستار شوند (و) کارهای نیکم را یادآور شوند و به مردوک، سرورم، چنین گویند که «کوروش، شاهی که از تو می‌ترسد و کمبوجیه پسرش»
۳۶) … [... (باشد که) آنان تا روزگاران دراز (؟)، سهمیه‌دهندگان نیایشگاه‌هایمان باشند و (؟)] (باشد که) مردمان بابل شاهیِ مرا [بستایند]. من همهٔ سرزمین‌ها را در صلح (= امنیت) نشاندم.
(شاهرخ رزمجو، «ترجمهٔ فارسی استوانهٔ کوروش بزرگ»، در تورج دریایی (ویراستار)، کوروش بزرگ: پادشاه باستانی ایران، ترجمهٔ آذردخت جلیلیان، تهران، توس، ۱۳۹۳، ص ۷۵ به بعد)
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۰‌۷‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍237🕊3
در بارۀ نام کورش.pdf
1.4 MB
حسن رضائی باغ‌بیدی، «در بارۀ نام کورش»، در عسکر بهرامی (به کوشش)، کورش و ذوالقرنین (مجموعه مقالات همایش کورش هخامنشی و ذوالقرنین، ۶ خرداد ۱۳۸۹)، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۰، ص ۶۳-۷۴
#واژه‌شناسی
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۰‌۷‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
👍118
یک نکته‌ات بگویم!

میان دو جمله‌ای که تضاد، تقابل، یا محدودیتی را بیان می‌کنند ویرگول می‌گذاریم:
- نمی‌خواهم معتقد باشم، می‌خواهم بدانم.
- کتابی که می‌خوانی نباید به‌جای تو بیندیشد، باید تو را به اندیشیدن وادارد.
بنابراین: فاجعه آنجا نیست که ماشه‌ای چکانده می‌شود، فاجعه جایی شکل می‌گیرد که ... .
#نشانه‌گذاری
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۱‌۰‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍41🙏54🕊4
قصیده در نصیحت اَنکیانو
فرماندار فارس در سدۀ هفتم

بس بگردید و بگردد روزگار
دل به دنیا درنبندد هوشیار
ای که دستت می‌رسد کاری بکن
پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار [...]
این‌همه هیچ است، چون می‌بُگذرد
تخت‌وبخت و امرونهی و گیرودار
نام نیکو گر بماند زآدمی
به کز او ماند سرای زرنگار [...]
هیچ دانی تا خِرد به یا روان؟
من بگویم گر بداری استوار
آدمی را عقل باید در بدن
ورنه جان در کالبد دارد حمار
پیش از آن کز دست بیرونت بَرَد
گردش گیتی زمام اختیار [...]
چون خداوندت بزرگی داد و حکم
خرده از خردان مسکین درگذار
چون زبردستیت بخشید آسمان
زیردستان را همیشه نیک دار
عذرخواهان را خطاکاری ببخش
زینهاری را به جان ده زینهار [...]
نام نیک رفتگان ضایع مکن
تا بماند نام نیکت پایدار
مُلک‌بانان را نشاید روز و شب
گاهی اندر خمر و گاهی در خمار
کام درویشان و مسکینان بده
تا همه کارت برآرد کردگار
با غریبان لطفِ بی‌اندازه کن
تا رود نامت به‌نیکی در دیار [...]
از درون خستگان اندیشه کن
وز دعای مردم پرهیزگار
منجنیق آه مظلومان به صبح
سخت گیرد ظالمان را در حصار [...]
ای که داری چشم عقل و گوش و هوش
پند من در گوش کن چون گوشوار
نشکند عهد من الّا سنگدل
نشنود قول من الّا بختیار
سعدیا! چندان‌که می‌دانی بگوی
حق نباید گفتن الّا آشکار
هرکه را خوف و طمع در کار نیست
از ختا باکش نباشد وز تتار
#منهای_ویرایش
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۱‌‌۱‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍198👏4
اضافه_شدن_پسوند_«_ی»_مصدری_به_اسامی_معنی.pdf
497.8 KB
علی‌اشرف صادقی، «اضافه شدن پسوند "i-" مصدری به اسامی معنی»، نامۀ فرهنگستان، شمارۀ ۸ (۱۳۹۱)، ص ۲-۹
#دستورزبان
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۱‌‌‌۲‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
👍73
Morir De Amor
Franck Pourcel-@music_lights
🎵 مرگ عشق (Morir de Amor)
🎼 اثری ماندگار از فرانک پورسل (۱۹۱۳ - ۲۰۰۰)، آهنگ‌ساز نامدار سدۀ بیستم
#منهای_ویرایش
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۱‌‌‌۲‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
24👏3🕊2👍1
دربارۀ نام زیبای «نیکا»

بسیاری از نام‌های دخترانه، گذشته از ریشه و پیشینۀ آن‌ها، به «ا» پایان می‌یابند: آتنا، آتوسا، آدرینا، آرمیتا، آزیتا، آناهیتا، آیدا، اسما، الیسا، الیکا، باربارا، بشرا، پارمیدا، پانته‌آ، تارا، ثمینا، چیستا، حسنا، حلما، حمیرا، حورا، درسا، رزیتا، رویا، زهرا، ژیلا، ژینا، السا، سارینا، سرنا، سمیرا، سوفیا، سیما،‌ شهلا، شیما، صفورا، طهورا، فریبا، کاملیا، کیانا، کیمیا، گلوریا، گیشا، لعیا، لیلا، ماندانا، محیا، مهرسا، مهسا، مینا، نکیسا (در اصل، نام مردان که امروز برروی زنان نیز گذاشته می‌شود)، نورا، نیوشا، هانا، هدا، هلنا، هما، هیما، یسنا، یلدا، و ... .

فراوانی این نام‌ها موجب شده‌است که فارسی‌زبانان گمان کنند «-ا» پسوندی برای ساختن نام‌های دخترانه و زنانه هم هست. بنابراین گاهی آن را در پایان برخی از واژه‌‌ها می‌افزایند و آن‌ها را به‌عنوان نام دختران و زنان به‌کار می‌برند، مانند «سهیلا» و «نیکا» که به‌ترتیب از واژۀ عربی «سهیل» و صفت «نیک» به‌علاوۀ پسوند «-ا» ساخته شده‌اند.

گفتنی است این پسوند، در کاربرد امروزی‌اش، به پسوند اسم‌ساز و صفت‌ساز «-ا» (مثلاً در «گرما» و «دانا»)، که صورت تغییریافته و کوتاه‌شدۀ āy- و āg- فارسی میانه است، ارتباطی ندارد.
#دستورزبان #واژه‌شناسی
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۱‌‌‌۴‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
🕊4024👍10👏5🥰4😢2
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
من
به وسعت آسمان
سرزمینم ایران را دوست دارم.

یک فرمول ساده برای تشخیص حرف اضافۀ مرکب!
#دستورزبان #فاصله‌گذاری
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۸‌/‌‌۱۸‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍148👌1
داستان‌هایی که شهرزاد نگفت!

روشنک: کدام قصه را خوش داری بشنوی؟ قصه‌های بازرگانان؟ قصه‌های جانوران؟ قصه‌های عشاق؟ قصه‌های جن و پری؟
میرخان: شاید هم مکر زنان!
روشنک: خِرد تا به زنان برسد، نامش مکر می‌شود نه؟ و مکر تا به مردان برسد، نام عقل می‌گیرد!
میرخان: قصه‌هایی هم هست دربارۀ زنان بدکاره!
روشنک: که نتیجۀ مردان بدکارند!
میرخان: و دربارۀ غلامان و کنیزان!
روشنک: که هوشیارتر از اربابان خودند!
میرخان: و دربارۀ بندگان!
روشنک: که به آزادی می‌رسند!
میرخان: پس تو همه را خوانده‌ای!
روشنک: من دوستدار قصۀ زنی هستم که پشت پردۀ نِی‌ای می‌‌نشست و مردمان را شفا می‌داد!
[میرخان قداره می‌کشد!]
رخسان [جیغ‌کِشان]: مرگ در راه است!
میرخان [تیغ بالا می‌بَرد]: بگو بشتابد!
روشنک: و تو راه مرگ جارو کن! این تک‌خانه‌ای انگشت‌نماست، با نشانی سرراست. مرگ در پیچ کدام کوچه‌پس‌کوچه از نفس افتاده؟
میرخان: پس تو همه را خوانده‌ای!
روشنک: و برای همین است که به مرگ خود راضی‌ام!
رخسان: وای خواهرکم! کاش من هم خوانده بودم و کنار تو می‌مردم!
روشنک: خواندنْ ارث من است برای تو. مهریه‌ام را به گدایان ببخش و پیرهن تنم تنها مال خواهرم.
میرخان: نمی‌توانم مرگ تو را آرزو کنم. ولی این بر من گران است. پس تو، تو، همه را خوانده‌ای!
روشنک: حتی بیش از این. من چیزهایی هم نوشته‌ام که دیگران بخوانند.
میرخان: تو نوشته‌ای؟!
روشنک: داستان‌هایی را که شهرزاد نگفت!
بهرام بیضایی، شب هزارویکُم [نمایشنامه] (چاپ ششم: تهران، نشر روشنگران و مطالعات زنان، ۱۳۹۵)، ص ۱۰۵ و ۱۰۶
#منهای_ویرایش
۱۴‌۰۱/‌۰۸/‌۲۱‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
29👏5👍2
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
ویراسته:
طلوعِ اولِ صبحِ چشمانت به‌خیر می‌کند هر روز مرا.

دو نکته:
۱) وقتی به‌ناچار دو یا سه واژه‌ یا بیشتر به هم اضافه می‌شوند، بهتر است کسرهٔ آن‌ها را بگذاریم تا آسان و روان خوانده شوند. پس کسره را فقط برای رفع ابهام یا خوانش درست و آسان می‌گذاریم.

۲) «به‌خیر» همیشه نیم‌فاصله نوشته می‌شود. مثال: وقت به‌خیر، سفر به‌خیر، به‌خیر گذشتن. اما «ختم به خیر» بافاصله، و «عاقبت‌به‌خیر» نیم‌فاصله نوشته می‌شود.
#تمرین_ویرایش #فاصله‌گذاری
۱۴‌۰۰‌/‌۰۹‌/۱۰‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👌25👍92👏2👎1
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
یک نکته دربارۀ «قدغن» که نمی‌دانید!
چگونه یکی از این املاها را برگزینیم؟:
قدغن، غدقن،‌ قدقن، غدغن.
#واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط
۱۴‌۰۰‌/‌۰۹‌/۱‌۱‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍126
دربارۀ «جناب»

واژۀ عربی «جناب» به‌ معنای «درگاه و آستان» است: صبا! خاک وجود ما بدان عالی جناب انداز/ ... (حافظ). بنابراین «عالی جناب»، در این بیت و کاربرد خاص، یعنی «آستان والا» که بافاصله نوشته می‌شود. ولی «عالی‌جناب»، که عنوان احترام‌آمیزی است برای افراد بلندپایه، نیم‌فاصله نوشته می‌شود.
تلفظ معیار این واژه در فارسی /جِناب/ و در عربی /جَناب/ است. «جناب» به دو صورت با واژۀ پس از خود فاصله‌گذاری می‌شود:
۱) با نیم‌فاصله (بدون کسره): جناب‌سروان، جناب‌سرگرد، جناب‌سرهنگ.
۲) به‌صورت اضافه و با یک فاصله: جناب آقای رئیس‌، جناب استاد، و ... .
یادآوری:
کسره در واژۀ مرکب «جنابِ‌عالی/ جنابِعالی» به‌اصطلاح خفیف است و بهتر است آن را با نیم‌فاصله بنویسیم.
#واژه‌شناسی #فاصله‌گذاری
۱۴‌۰۱/‌۰‌۹‌/‌۰۱
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
12👏4👍3👎2
بیست واژۀ «نظر»دار که کسرۀ خفیف دارند و همیشه بی‌فاصله یا با نیم‌فاصله نوشته می‌شوند (نیازی به گذاشتن کسره‌ها نیست):
اتفاقِ‌نظر، اجماعِ‌نظر، اختلافِ‌نظر، اظهارِنظر، اعمالِ‌نظر، اِمعانِ‌نظر، اهلِ‌نظر، تبادلِ‌نظر، تجدیدِنظر، تحتِ‌نظر، توافقِ‌نظر،‌ جلبِ‌نظر، حُسنِ‌نظر، دقتِ‌نظر، زیرِنظر، صرفِ‌نظر، قطعِ‌نظر، مدِنظر، موردِنظر، وحدتِ‌نظر.
#فاصله‌گذاری
۱۴‌۰۱/‌۰‌۹‌/‌۰‌۲‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍76
به‌مناسبت ۲۵ نوامبر و ۵ آذر
روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان

برخی از مصوبات کارگروه واژه‌گزینی مطالعات زنان در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای واژه‌های بیگانه:
بیوه‌زن: widow
تبعیض جنسیتی: gender discrimination, sex discrimination, sexism
حق‌رأی زنان: women's suffrage, female suffrage
خشونت جنسیتی: gender-based violence, violence agents of women
زن نوین: new woman
زنان کتک‌خورده: battered women
زنانه‌سازی: feminization
زن‌باور: womanist
زن‌سالاری: gynarchy, gynecocracy, gynocracy
زن‌کُشی: femicide, gynecide
زن‌مداری: woman-centredness
زن‌هراسی: gynophobia
زیبایی‌شناسی زنانه: female aesthetics, feminine aesthetics, feminist aesthetics
فلسفۀ روح زنانه: woman spirit
قاچاق زنان: women's trafficking, sex trafficking of women
مادرتباری: matrilineality
مادرسالاری: matriarchy
مردبرترباوری: male chauvinism
مطالعات زنان / زن‌شناسی: women's studies
مطایبات زنانه / مزاح‌های زنانه: women’s humour
#واژه‌شناسی #گرده‌برداری
۱۴‌۰۱/‌۰‌۹‌/‌۰‌‌‌۵‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
16👍4👌4
زنان مؤدّب؛ تاریخ شعر و ادب زنان ایران‌زمین از آغاز تا ۱۳۲۰ شمسی
بنفشه حجازی (چاپ اول: تهران، قصیده‌سرا، ۱۳۹۶)

این کتاب دربارۀ فعالیت‌های شعری ـ ادبی زنان (از آغاز تا عصر پهلوی دوم) و معرفی آنان در نُه فصل است.
فصل ۱: ادبیات شفاهی زنان (ترانه‌ها، لالایی‌ها، و ...)
فصل ۲ تا ۶: فعالیت‌های ادبی زنان از بعد از اسلام تا پهلوی دوم
فصل ۸ و ۹: زنان شاعر و فارسی‌گو
در هر فصل، تقسیم‌بندی زمانی و موضوعی رعایت شده و نام زنان نیز براساس حروف الفبا تنظیم گردیده‌است.

برخی از آثار بنفشه حجازی در زمینۀ زنان:
- به زیر مقنعه؛ بررسی جایگاه زن ایرانی از قرن اول هجری تا عصر صفوی؛
- تاریخ هیچکس؛ بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر افشاریه و زندیه؛
- تذکرۀ اندرونی؛ شرح احوال و شعر شاعران زن در عصر قاجار تا پهلوی اول؛
- چند کلمه از مادرشوهر؛ امثال و حکم مربوط به زنان در زبان فارسی؛
- زن به ظنّ تاریخ؛ جایگاه زن ایرانی از عهد باستان تا پایان دوران ساسانیان؛
- زنان ترانه؛ بررسی حضور زن در ترانه‌ها و اشعار عامیانه.
#کتاب_خوب_بخوانیم
۱۴‌۰۱/‌۰‌۹‌/‌۰‌‌‌۵‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍152
ارزش_ادبی_ابهام_از_دومعنایی_تا_چندلایگی_معنا؛_محمود_فتوحی.pdf
670.7 KB
محمود فتوحی (رودمَعجَنی)، «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ ۶۲ (پاییز ۱۳۸۷)، ص ۱۷-۳۶
#زبان‌شناسی #ادبیات
۱۴‌۰۱/‌۰‌‌۹/‌‌۰‌۶‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
👍5👏2
Forwarded from Matnook | ﻣﺘﻨﻮک (سید محمد بصام)
"If you do not write for publication, there is little point in writing at all." ― George Bernard Shaw

«اگر برای انتشار نمی‌نویسی، دیگر نوشتن معنای خاصی ندارد.» (جورج برنارد شا)

اگرم می‌نویسی که چاپ و دیده بشه، باید ویرایش یاد بگیری! 😁
#منهای_ویرایش
۱‌۴۰‌۰‌/‌‌۱‌‌۱‌/‌‌۱‌۲‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
😁20👍6👌5
دو نکته دربارۀ «پرستار»
به‌مناسبت روز ملی پرستار

۱) «پرستار»، مصوب فرهنگستان برای nurse، در فارسی قدیم به معنای «کنیز یا خدمتکار» و نیز «فرمان‌بردار» بوده‌است:
«اتفاق افتاد که بر پرستاری عاشق شد [= «بر کنیزی عاشق شد»]، قیمت وی صدوپنجاه دینار.» (خواجه نظام‌الملک، سیاست‌نامه، ص ۱۶۲)
پرستارِ امرش همه چیز و کس (= «فرمان‌بردار امرش»)
بنی‌آدم و مرغ و مور و مگس (سعدی)
۲) می‌دانیم که پسوند «-ار» تنها به بن ماضی می‌پیوندد و اسم یا صفت می‌سازد، مانند «کشتار» و «خریدار». اما «پرستار» تنها واژه‌ای است که از بن مضارع «پرستیدن» (= «پرست») و پسوند «-ار» ساخته شده‌است، زیرا «پرست»، در رویکرد هم‌زمانی،‌ از لحاظ صوری و ساخت آوایی، مانند بن‌‌های ماضی است (برای بررسی تاریخی (درزمانی) ← احمدرضا قائم‌مقامی، «پرستار (بحث لغوی و دستوری)»، مجلۀ فرهنگ‌نویسی، شمارۀ ۱۷ (اسفند ۱۳۹۹)، ص ۵۷ به بعد).
دوازدهم مِی نیز، زادروز خانم فلورانس نایتینگِل، بنیان‌گذار پرستاری نوین، روز جهانی پرستار است.
God found some of the strongest women and made them nurses.
خداوند برخی از تواناترین زنان را یافت و آنان را پرستار کرد.
#واژه‌شناسی #دستورزبان
۱۴‌۰‌۱‌/‌۰‌۹‌/‌‌۰‌۹
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍218👎7
فاصله‌گذاری ۱۱۵ قید حرف‌اضافه‌ای

الگوی «حرف اضافه + اسم»، وقتی قید می‌سازد (یا در نقش قید به‌کار می‌رود)، همواره با نیم‌فاصله نوشته می‌شود. این الگو دو ساخت رایج دارد.

۱) «به» + اسم:
به‌آرامی، به‌آسانی، به‌آهستگی، به‌اجبار، به‌اجمال، به‌اصطلاح، به‌اکراه،‌ به‌اندازه، به‌تدریج، به‌ترتیب، به‌تفصیل، به‌تفکیک، به‌تمامی، به‌تندی، به‌تنهایی، به‌جا، به‌جِد، به‌حق، به‌خصوص، به‌خوبی، به‌درستی، به‌دقت، به‌راحتی، به‌راستی، به‌روشنی، به‌زحمت، به‌زودی، به‌زور، به‌زیبایی، به‌سادگی، به‌سختی، به‌سرعت، به‌سلامتی، به‌شدت، به‌ظاهر، به‌عکس، به‌عمد، به‌فراوانی، به‌قاعده، به‌کَرّات، به‌کُندی، به‌مراتب، به‌مرور، به‌مناسبت، به‌موقع، به‌ناچار*، به‌نرمی، به‌نسبت، به‌واقع،‌ به‌وضوح، به‌وفور، به‌ویژه*، به‌یقین، ... .

۲) «بی» + اسم:
بی‌اجازه، بی‌اطلاع، بی‌اغراق، بی‌امان، بی‌اندازه، بی‌بروبرگرد*، بی‌پرده، بی‌پروا، بی‌تأمل، بی‌تردید، بی‌تفاوت، بی‌توجه، بی‌جا، بی‌جهت، بی‌چون‌وچرا، بی‌حال، بی‌حجاب، بی‌حرکت، بی‌حساب، بی‌حساب‌وکتاب، بی‌حوصله، بی‌خبر، بی‌خود، بی‌خودی، بی‌خیال،‌ بی‌دردسر، بی‌درنگ، بی‌دریغ، بی‌دقت، بی‌دلیل، بی‌ربط، بی‌رخصت، بی‌رودربایستی، بی‌رودرواسی، بی‌رویه، بی‌زحمت، بی‌سبب، بی‌شبهه، بی‌شک، بی‌شک‌وتردید، بی‌صبرانه*،‌ بی‌صدا، بی‌طرف، بی‌علاقه‌، بی‌علت، بی‌غرض، بی‌فاصله، بی‌قیدوشرط، بی‌کم‌وزیاد، بی‌کم‌وکاست، بی‌کم‌وکسر، بی‌گفت‌وگو، بی‌گمان، بی‌محابا، بی‌مقدمه، بی‌مناسبت،‌ بی‌منظور، بی‌مورد،‌ بی‌موقع، بی‌نهایت، بی‌وقت، بی‌هوا، ... .
#دستورزبان #فاصله‌گذاری
۱‌۴۰‌۱/۱‌۰/‌۰۱‌
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com
👍376
2025/07/08 14:53:06
Back to Top
HTML Embed Code: