از رفتار دیگران آزرده نشو، آگاه شو؛ آن‌ها در حال معرفی کردن خودشان هستند.

نکته:
۱) میان دو جمله‌ای که تضاد یا تقابلی را نشان می‌دهند ویرگول می‌گذاریم.
۲) میان دو جمله‌ای که دومی با اولی معنا می‌یابد نقطه‌ویرگول می‌گذاریم.
#نشانه‌گذاری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

«هم‌زادپنداری» یا «هم‌ذات‌پنداری»؟
مسئله این است!
#واژه‌شناسی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

مبتداسازی در جمله‌؛ چیستی و چرایی

در دستورزبان زبان‌شناختی، به فرایند انتقال یکی از بخش‌های جمله به آغاز جمله «مبتداسازی» می‌گویند. مبتداسازی برای برجسته‌ کردن بخشی از جمله به کار می‌رود که موضوع اصلی گوینده یا نویسنده است و در نظر او اهمیت بسزایی دارد. مثال (زیرخط‌دارها مبتداسازی شده‌اند):
قرن ۴: «شبیب کارش (= کار شبیب) چنان بزرگ شد که همۀ خوارج، که بر حَجاج بیرون شدند، از وی بتر نبود.» (بلعمی، تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۵۶۹)
قرن ۵: «پدر ابراهیم کارش (= کار پدر ابراهیم) بتگری بود.» (نیشابوری، قصص‌الانبیا، ص ۴۳)
قرن ۹: کار امروز را مباش اسیر (= اسیر کار امروز مباش) / بهر فردا ذخیره‌ای برگیر (جامی، هفت اورنگ، ج ۱، ص ۳۲۲)
قرن ۱۱: «امروز را فردا در پی است (= فردا در پی امروز است).» (حبله‌رودی، جامع‌التمثیل، ص ۲۹)
قرن ۱۳: «درخت آلوزرد ثمرش (= ثمر درخت آلوزرد) خوب و درشت و آب‌دار و بی‌کِرم می‌شود.» (تحویلدار، جغرافیای اصفهان، ص ۴۴)
قرن ۱۴: «سالارالدوله کارش (= کار سالارالدوله) بالا گرفته‌است.» (معیّرالممالک، وقایع‌الزمان، ص ۳۷)
معاصر: «جنبش کارگری وظیفه‌اش (= وظیفۀ جنبش کارگری) بیرون کشیدن رهبری از دست استثمارگران است.» (به‌آذین، از هر دری، ج ۱، ص ۱۲۵)
معاصر: «خدا علمش (= علم خدا) فعلی است، نه انفعالی.» (الهی قمشه‌ای، حکمت الهی، ج ۲، ص ۲۵۸)
معاصر: «کیف رضا را قفلش را (= قفل کیف رضا را) بریدند.» (پرویز دوایی، باغ، ص ۱۰۷)
معاصر: «شریفه چادرش (= چادر شریفه) می‌لغزد رو شانه‌اش.» (احمد محمود، داستان یک شهر، ص ۲۵)
معاصر: «عشق منطقش (= منطق عشق) دیوانگی است.» (از اینترنت)

یادآوری:
۱) جمله‌ای که در تصویر پیوست آمده‌است نمونه‌ای از همین فرایند مبتداسازی است و درست است: مجموعۀ روحانیت کارش ادامۀ کار انبیاست. تفاوت این جمله با جملۀ «کار مجموعۀ روحانیت ...» در این است که عبارت «مجموعۀ روحانیت» موضوع اصلی گوینده بوده و بر آن تأکید داشته‌است. بنابراین، برای برجسته‌سازی، آن را در آغاز سخن خود آورده‌‌است.
۲) برخی از ویراستاران (بخوانید «ویرگولاستاران»)، از سر ناآشنایی با دستور زبان‌شناختی و ناآگاهی از ویژگی‌های ساختاری زبان، مبتداسازی را ـ به گمان‌های واهی (از جمله این‌که نوعی گرده‌برداری است) ـ نادرست می‌دانند و با ویرایش و تغییر جمله، نادانسته، برجسته‌سازی و تأکید نویسنده را از میان می‌برند. أعاذنا الله و ایّاکم من شرور أعمالهم و خرابکاری‌های أنفسهم!
#دستورزبان #زبان‌شناسی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com
https://www.tg-me.com/Matnook_com/5006

سه قاعدۀ املایی

۱) واژۀ پایان‌یافته به «ء» (مانند «شیء» و «جزء») به‌علاوۀ «-ی» چگونه نوشته می‌شود؟ این‌گونه: شیئی، جزئی.

۲) واژۀ پایان‌یافته به «أ» (مانند «خلأ» و «مبدأ») به‌علاوۀ «-ی» چگونه نوشته می‌شود؟ این‌گونه: خلئی، مبدئی.

۳) واژۀ پایان‌یافته به «ی» به‌علاوۀ «-ی» چگونه نوشته می‌شود؟ این‌گونه: قوری‌ای،‌ مانتویی‌ای، قهوه‌ای‌ای،‌ تیزپِی‌ای.

«سعی» چطور؟ «سعی‌ای» یا «سعیی»؟ اینجا را ببینید.
#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

۵ فعل ممنوع در نامه‌های اداری
+ جایگزین فارسی آن‌ها که باید بدانید!
#متن‌آوا #ویرایش_زبانی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

دربارۀ واژۀ «ناطور»

«ناطور» واژه‌ای عربی و به معنای «پالیزبان و نگهبان کشتزار» است. املای *ناتور نادرست است. املای واژه‌ها را تنها باید از فرهنگ‌های معتبر گرفت و نباید آن‌ها را تغییر داد. با این حال، در ارجاع‌دهی، املای کتاب‌ها را ـ حتی اگر نادرست باشند ـ تغییر نمی‌دهیم و به همان صورت چاپی می‌نویسیم (املای اَسناد هویتی و حقوقی را نیز همچنین). پس اگر مثلاً از ناتور دشت (کتاب سمت راست در تصویر) نقل می‌کنیم، نباید این املای نادرست را ویرایش و اصلاح کنیم.
#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

۲ نکته دربارۀ نشانه‌گذاری نقل‌قول

نکتۀ اول:
اگر نقل‌قول مستقیم را پس از یک جملۀ مستقلِ فعل‌دار آوردیم،
۱) پس از آن جمله، دونقطه می‌گذاریم؛
۲) سپس نقل‌قول را در گیومه می‌آوریم؛
۳) و نشانۀ‌ پایانیِ نقل‌قول را داخل گیومه می‌گذاریم. مثال:
- امام علی می‌فرماید: «نوشتۀ تو رساترین سخنگو از جانب توست.»
- سیاستمداری گفته‌است: «ارزشمندترین استعداد این است که دو واژه به‌ کار نبریم وقتی تنها یک واژه کافی است.»

نکتۀ دوم:
اگر جمله‌ای را با «به‌ قول ...» و عبارت‌های مشابه آن آغاز کردیم،
۱) پس از آن عبارت، ویرگول می‌گذاریم؛
۲) سپس نقل‌قول را در گیومه می‌آوریم؛
۳) و نشانۀ‌ پایانیِ جمله را بیرون از گیومه می‌گذاریم. مثال:
- به‌ گفتۀ ارنست همینگوی، «مست بنویس، هشیار ویرایش کن».
- به نظر برخی از حکیمان، «نوشتۀ آدمی نشانۀ خرد و برتری اوست».
- به‌ قول معروف، «قطره‌قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود».
#نشانه‌گذاری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

۱۷۰ غلط‌ املایی رایج
(ستاره‌دارها نادرست‌اند.)

*آزوقه ← آذوقه
*آواکادو ← آووکادو
*احتزاز ← اهتزاز
*اختلاص ← اختلاس
*ارازل ← اراذل
*ارجینال / *اورجینال ← اریجینال / اریژینال
*ازدهام ← ازدحام
*استحظار ← استحضار
*اصراف ← اسراف
*اصطحکاک ← اصطکاک
*اطراق ← اتراق
*اظطراری ← اضطراری
*الحمدالله ← الحمدللّه
*الویت ← اولویت
*انشاللّه ← ان‌شاءالله
*انظباط ← انضباط
*ایدئال ← ایده‌آل
*بارگزاری ← بارگذاری
*بچه‌گانه ← بچگانه
*بح‌بح ← به‌به
*بحر خیابان ← بَر خیابان
*برخواستن ← برخاستن
*برگذاری ← برگزاری
*بزار / *نزار ← بذار / نذار (از «گذاشتن»)
*بغچه ← بقچه
*بلاخره / *بلخره ← بالاخره
*بنیان‌گزار ← بنیان‌گذار
*به قطع یقین / قطع به یقین ← به قطع و یقین
*بهبوهه ← بحبوحه
*به‌ذاته ← بذاته
*به‌رأی‌العین ← برأی‌العین
*به‌شخصه ← بشخصه
*به‌عینه‌ ← بعینه
*به‌نفسه‌ ← بنفسه
*بیافتد / *بیوفتد ← بیفتد
*بیافروزد ← بیفروزد
*بیاندازد ← بیندازد
*بیاندیشد ← بیندیشد
*بیانگارد ← بینگارد
*بیانگیزد ← بینگیزد
*بی‌مهابا ← بی‌محابا
*پاچه‌خواری ← پاچه‌خاری
*پلمپ ← پلمب
*پهباد ← پهپاد
*پیارسال ← پیرارسال
*تاس ← طاس
*ترجیه ← ترجیح
*تزئین ← تزیین
*تکنسین ← تکنیسین
*تکّه‌کلام ← تکیه‌کلام
*تِلورانس ← تولِرانس
*توجیح ← توجیه
*تورک ← تُرک
*توفان ← طوفان
*توو ← تو(ی)
*تهکّم ← تحکّم
*جذرومد ← جزرومد
*جناغ سینه ← جناق سینه
*چک‌نویس ← چرک‌نویس
*حاظر ← حاضر
*حتّاکی ← هتّاکی
*حدالامکان ← حتی‌الامکان
*حلیم ← هلیم
*حیات خانه ← حیاط خانه
*حیاط وحش ← حیات وحش
*خاروذلیل ← خواروذلیل
*خاستگاری ← خواستگاری
*خدمت‌گذاری ← خدمت‌گزاری
*خط‌مشی‌ای ← خط‌مشیی
*خلَع ← خلأ
*خوارش ← خارش
*دردودل ← دردِدل
*دغدقه ← دغدغه
*دقّ‌ودلی ← دقِّ‌دلی
*دمق ← دمغ
*دوبی ← دبی
*دوروزمانه ← دورِ زمانه
*دیدبان ← دیده‌بان
*راجبه ← راجع‌به
*راکتور ← رِآکتور
*رزالت ← رذالت
*رزل ← رذل
*رنگ‌‌و‌رو ← رنگِ رو
*روزمره‌گی ← روزمرّگی
*رییس ← رئیس
*زجّه ← ضجّه
*زخم‌وزبان ← زخمِ‌زبان
*زِرته / *ضِرته ← ضِرطه
*زِرس / *زِرص قاطع ← ضِرس قاطع
*زوزنقه ← ذوزنقه
*زیباشناسی ← زیبایی‌شناسی
*ژولای ← جولای
*سانتریفیوژ ← سانتریفوژ
*سایبان ← سایه‌بان
*سپاس‌گذاری ← سپاس‌گزاری
*سپرده‌گزاری ← سپرده‌گذاری
*سعی‌ای ← سعیی
*سئوال ← سؤال
*شکرگذاری ← شکرگزاری
*شئ ← شی‌ء
*ضَرّادخانه ← زَرّادخانه
*ضرب‌العجل ← ضرب‌الاجل
*ظل آفتاب ← زل آفتاب
*عبداله ← عبدالله
*عبدالهی ← عبداللّهی
*علاقمند ← علاقه‌مند
*علی‌رقم ← علی‌رغم
*عیاق ← ایاق
*غراضه ← قراضه
*غیره‌وذلک ← غیرذلک
*غیض ← غیظ
*فارق از ← فارغ از
*فالوعر ← فالوور / فالوئر
*فراقت ← فراغت
*فرفوژه ← فرفورژه
*فمنیست / *فمنیسم ← فمینیست / فمینیسم
*فن‌آوری ← فناوری
*فوش ← فحش
*فیثاغورث ← فیثاغورس
*قانون‌گزاری ← قانون‌گذاری
*قائله ← غائله
*قتل‌وعام ← قتلِ‌عام
*قوائد ← قواعد
*کج‌دارومریض ← کج‌دارومریز
*کشکِ‌بادمجان ← کشک‌وبادمجان
*کورد ← کُرد
*کوله‌بر ← کول‌بر
*لب‌تاب ← لپ‌تاپ
*لحجه ← لهجه
*لشگر ← لشکر
*مابه‌ازا ← مابِازا
*مارموز ← مارموذ
*ماکارانی ← ماکارونی
*مبداء ← مبدأ
*متالوژی ← متالورژی
*مثه ← مثِ
*محجوب‌به‌حیا ← مأخوذبه‌حیا
*مُحَیّا ← مُهَیّا
*محی‌الدین ← محیی‌الدین
*مخمسه ← مخمصه
*مذبور ← مزبور
*مرحم ← مرهم
*مشمول‌الذّمّه ← مشغول‌الذّمّه
*مصلّی تهران ← مصلّای تهران
*مضخرف ← مزخرف
*مطمعن ← مطمئن
*معزل / *معظل ← معضل
*ملات ← ملاط
*ملاحضه ← ملاحظه
*مَلقمه ← مَلغمه
*مناضره ← مناظره
*مِنَسّۀ ظهور ← مِنَصّۀ ظهور
*منشاء ← منشأ
*منظبط ← منضبط
*موزی ← موذی
*موقه ← موقع
*مهراب ← محراب
*مؤذّب ← معذّب
*میابد ← می‌یابد
*ـن (*حتمن و ...) ← ـاً (حتماً و ...)
*ناتور دشت ← ناطور دشت
*نسیب ← نصیب
*نیاندازد ← نیندازد
*نیوزلند ← نیوزیلند
*نئشه / *نشعه / *نعشه ← نشئه
*وحله ← وهله
*ـه‌ایی (*پروانه‌ایی و ...) ← ـه‌ای (پروانه‌ای و ...)
*هکّاکی ← حکّاکی
*یاروغار ← یارِ غار
*یهو ← یه‌هو (یک‌هو)
#املا_رسم‌الخط
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

سرفصل‌های دورۀ جامع ویرایش متنوک
با ۱۴ عنوان و ۱۴۴ زیرعنوان

۱) زبان‌شناسی برای ویراستاران (۲۸ زیرعنوان)؛
۲) دستورزبان زبان‌شناختی (۱۰ زیرعنوان)؛
۳) ویرایش زبانی (۱۵ زیرعنوان)؛
۴) عربی در فارسی (۵ زیرعنوان)؛
۵) حشو و گرده‌برداری (۱۰ زیرعنوان)؛
۶) رسم‌الخط و املا (۱۵ زیرعنوان)؛
۷) فاصله‌گذاری (۱۹ زیرعنوان)؛
۸) نشانه‌گذاری (۲۲ زیرعنوان)؛
۹) ارجاع‌دهی و کتابنامه (۷ زیرعنوان)؛
۱۰) قواعد شکسته‌نویسی (۵ زیرعنوان)؛
۱۱) نقد غلط ننویسیم (۵ زیرعنوان)؛
۱۲) معرفی کتاب‌های تخصصی (۳ زیرعنوان)؛
۱۳) تمرین کارگاهی و عملی (۲ جلسه)؛
۱۴) اصول پاراگراف‌نویسی و صدها نکتۀ دیگر... .

🎁هدایا و مزایای رایگان ثبت‌نام در دورۀ جامع ویرایش😍

🎞نظرات و نتایج دانشجویان ما:👇
@Matnook_01
👩🏻‍💻ثبت‌نام سریع و آسان:👇
@MatnookAdmin3
@Matnook_com

سلسله‌چالش‌های ویرایش گروه متنوک (۶)

در این ویدیوی آموزشی، که بخشی از دورۀ جامع ویرایش گروه متنوک است، با نوعی تقسیم‌بندی جدید از فعل مرکب و اهمیت آن در ویرایش و نگارش آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید چگونه فعل‌های مرکب را ویرایش کنید که جملۀ شما زودیاب و خوش‌خوان شود.

حتماً ببینید: ۶ نکته دربارۀ گیومه که شاید ندانید!
#دستورزبان #ویرایش_زبانی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

🔺راضیه فانی، پژوهشگر دورۀ پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان و مدرس دانشگاه، از شرکت‌کنندگان در دورۀ جامع ویرایش گروه متنوک

🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

پدر خیال می‌کرد آدم وقتی در حجرۀ خودش تنها باشد تنهاست؛ نمی‌دانست که تنهایی را فقط در شلوغی می‌شود حس کرد.
(عباس معروفی)

دو نکته:
۱) امروز به‌جای «خیال کردن» (مانند جملۀ بالا) معمولاً می‌گوییم و می‌نویسیم «فکر کردن». در محاوره اشکالی ندارد، ولی در نوشتار نباید این‌ دو را به‌جای هم به‌کار ببریم، چون «فکر کردن» چیزی است و «خیال کردن» (/ «گمان کردن»، «تصور کردن»، «پنداشتن») چیزی دیگر. پس مثلاً ننویسیم «او فکر می‌کرد اگر بلوز و شلوار بپوشد، شکل پسرها می‌شود»، بنویسیم «او خیال می‌کرد اگر بلوز و شلوار بپوشد، شکل پسرها می‌شود». البته توجه داریم که «خیال کردن» صورت غیررسمی «گمان کردن» (/ «تصور کردن» و «پنداشتن») است.
۲) برخی مترجمان از سر بی‌دقتی فعل think را بیشتر به «فکر کردن» ترجمه می‌کنند، ولی این فقط یکی از معانی آن است. think به معنای «گمان کردن، پنداشتن، باور داشتن، در نظر داشتن، بررسی کردن»، و جز این‌ها هم هست که از بافت و کاربرد آن در جمله مشخص می‌شود. بنابراین نباید همه‌جا آن را به «فکر کردن» ترجمه کنیم.
#ویرایش_زبانی #گرده‌برداری
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

🔺فریبا نقوی، ویراستار و کارشناس ارشد نگارش و ویرایش

🎞ویدئو سایر شرکت‌کنندگان:
@Matnook_01
🔰کانال مؤسسه در تلگرام:
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com

تتابع افعال چیست؟
آیا نوشتن دو فعل در پی هم نادرست است؟

ابتدا پاسخ این‌ پرسش‌ها را در این فایل صوتی بشنوید و سپس به نمونه‌های زیر و صورت ویراستۀ آن‌ها دقت کنید.

ناویراسته:
هیچ میزان از اضطراب تغییری در آنچه قرار است رخ بدهد ایجاد نمی‌کند.

ویراسته:
اضطراب، کم یا زیاد، در آنچه پیش خواهد آمد تغییری به‌ وجود نمی‌آورد.

نا‌ویراسته:
مطالعات نشان داده‌است واکنش‌های احساسی پیش از این‌که مغز زمان داشته باشد عاملی را که باعث واکنش می‌شود ثبت کند اتفاق می‌افتند.

ویراسته:
پژوهش‌ها نشان داده‌است واکنش‌های احساسی پیش از این‌که مغز بتواند عامل واکنش‌زا را ثبت کند روی می‌دهند.

ببینید: جمله‌های «دیریاب» و «زودیاب».
#ویرایش_زبانی #متن‌آوا
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

«مثلاً» یا «مثلن»؟ تنوین یا «ن»؟
آیا می‌توانیم واژه‌های تنوین‌دار را با «ن» بنویسیم؟
داستان تنوین و پاسخ این پرسش‌ها را در این فایل صوتی بشنوید.
#املا_رسم‌الخط #متن‌آوا
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com

نکته‌ای دربارۀ پیوند «چه ... چه ...»

پیوند «چه ... چه ...» برای هم‌پایه کردن دو یا چند گروه یا جمله به کار می‌رود و برابریِ دو یا چند مقوله را نشان می‌دهد. بنابراین نوشتن آن به‌صورت «چه ... *یا ...»، که گاهی در ترجمه‌ها دیده می‌شود، نادرست است.
درست: هر کتابی، چه ترجمه باشد و چه تألیف، نیازمند ویرایش است.
نادرست: هر کتابی، چه ترجمه باشد و *یا تألیف، نیازمند ویرایش است.
#دستورزبان #ویرایش_زبانی
سید محمد بصام
@Matnook_com
www.matnook.com