مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۳ ـ جدیدترین سنگ‌نگاره در مسیر یزد به شیراز متعلق به سال ۶۴۸ ق. در اطراف توران‌پشت
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۳ ـ جدیدترین سنگ‌نگاره در مسیر یزد به شیراز متعلق به سال ۶۴۸ ق. در اطراف توران‌پشت
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۴ ـ نمونه‌ای از سنگ‌نگاره ناقص در مسیر یزد به شیراز در اطراف توران‌پشت
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۴ ـ نمونه‌ای از سنگ‌نگاره ناقص در مسیر یزد به شیراز در اطراف توران‌پشت
@MohsenAlviri
🇮🇷🔹بازدید از آثار تاریخی روستای توران‌پشت، قدمگاه امام رضا علیه السلام در فراشاه، آرامستان یهودیان یزد و امامزاده جعفر یزد ـ بخش دوم
نگاره بز کوهی به صورت مستقل و یا همراه با دیگر نوشته‌ها روی سنگ‌نگاره‌ها به چشم می‌خورد، معلوم نیست از قبل روی این سنگ‌ها بوده و در همان زمان نگاشتن کتیبه‌ها ترسیم شده است، همان طور که به درستی روشن نیست مفهوم آن و پیام مورد نظر نگارگران آن چه بوده است. (تصویر شماره ۵) ظاهرا در این منطقه، جمعا ۱۶ سنگ‌نوشته که دست کم بخشی از عبارت متن آن قابل خواندن است، وجود دارد.
پس از بازدید سنگ‌نگاره‌ها به بازدید قبرستان عمومی صوفی رفتیم. این قبرستان که هنوز هم از آن برای دفن درگذشتگان بهره برده می‌شود (تصویر شماره ۶) که بر بالای یک تپه مشرف به روستا قرار گرفته و از آنجا به آسانی می‌توان همه بخش‌های روستا از جمله یک قبرستان عمومی دیگر (تصویر شماره ۷) را تماشا کرد. که دو بقعه شیخ جنید و چهل دختران (تصویر شماره ۸) و قبر تنی چند از بزرگان توران‌پشت از جمله یکی از بانوان علویه از جدات خاندان حیدری (تصویر شماره ۹) در آن قرار دارد.
بر اساس تابلوی نصب شده از سوی میراث فرهنگی بر سر در ورودی قلعه چهل دختران، تاریخ بنای این سازه به قرن پنجم هجری برمی‌گردد. (تصویر شماره ۱۰) بقعه شیخ جنید هم که در شنیدن نخست، نام یکی از بزرگان صوفیه را به ذهن متبادر می‌سازد، آرامگاه یکی از امیران توران‌پشت یعنی ابوطاهر عمار بن علاء بن عبدالرحمن است که به دستور فرزندش جنید بن عمار در سال ۵۴۳ ق. ساخته شده است. در واقع نام بقعه به شخص سازنده آن نسبت داده شده است نه به شخصیت مدفون در آن.
کتیبه داخل این بقعه که در بردارنده این اطلاعات است هم اکنون در موزه ملی ایران نگاهداری می‌شود. ظاهرا دو بقعه دیگر هم به نام‌های سیدگل سرخ و پیرمراد در این قبرستان وجود داشته که اکنون وجود ندارد و یا ما از آن بازدید نداشتیم.
مقصد بعدی در توران‌پشت، قبرستان قلعه غوری بود (تصاویر شماره ۱۱ و ۱۲) که به گفته آقای ایرج افشار در قسمت پنجم مقاله اطلال پارس (چاپ شده در مجله یغما، شماره ۳۳۸، سال ۱۳۵۵، صص ۴۶۶ ـ ۴۷۳) از نوادر قبرستان‌های غزنوی و سلجوقی است. از این قبرستان بیش از بوی مرگ، بوی زندگی و نشاط به مشام می‌رسید.
آقای دکتر میثم صادقی تورانپشتی ۵۱۰ سنگ قبر در این گورستان شناسایی و ثبت کرده‌اند که ۲۴۷ سنگ دارای تاریخ و ۲۶۳ سنگ هم فاقد تاریخ است. قدیم‌ترین سنگ قبر این قبرستان متعلق به سال ۴۰۹ ق. و جدیدترین آن دارای تاریخ ۷۱۸ ق. است و البته اغلب این سنگ‌نوشته‌ها متعلق به قرن ششم هجری هستند. بر پایه یافته‌های یکی از پژوهش‌های آقای دکتر میثم صادقی تورانپشتی ثبت آیاتی از قرآن که در آن واژه اولیاء و عباد به کار رفته و وجود تعابیر و اصطلاحاتی مانند شاب (۴۳ بار) و شیخ (۳۵ بار) و قطب و زاهد و صالح و عابد در متن این سنگ قبرها می‌تواند نشانه‌ای قابل اعتنا و اعتماد از گرایش به تصوف در قرن‌های پنجم و ششم هجری در این منطقه باشد.
نمونه متن یک سنگ قبر بدون نقطه و بدون تاریخ با متن آیه ۳۰ سوره مبارکه فصلت چنین است (تصویر شماره ۱۳):
"بسم الله الرحمن الرحیم إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا
رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَا
ئِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا
بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ غفر الله لعلی
بن احمد بن علی بن احمد و اسعده بالر
حمة و الرضوان و جعله فی اعلی الدرجات
من الجنان"
و نمونه متن یک سنگ قبر با نقطه داخل یک حاشیه مربع و دارای تاریخ ۵۶۳ و در بردارنده آیه ۱۸۵ سوره مبارکه آل عمران چنین است (تصویر شماره ۱۴):
"بسم الله الرحمن الرحیم
كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ
أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۖ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ
وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَاز وَمَا الْحَيَوةُ
الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِهذا قبر
شیخ جلیل ابونصر احمد بن ابراهیم بن موسی
غفر الله له و لوالدیه و لجمیع المؤمنین
فی ؟ رجب سنة ثلث و ستین
و خمس مائة"
افزون بر محتوای این گورنوشته‌ها، جنبه‌های ظاهری آن‌ها از جمله خط تقریبا خوش و خوانای آن‌ها، سبک نگارش کلمات، طولانی بودن نسبی متن‌ها به ویژه آیات قرآنی منتخب، سطربندی متن و حاشیه‌های متنی و تصویری آن‌ها هم قابل توجه و شایسته تحلیل است. (تصاویر شماره ۱۵ تا ۱۸)
۱۹ امرداد ۱۴۰۴
@MohsenAlviri
نگاره بز کوهی به صورت مستقل و یا همراه با دیگر نوشته‌ها روی سنگ‌نگاره‌ها به چشم می‌خورد، معلوم نیست از قبل روی این سنگ‌ها بوده و در همان زمان نگاشتن کتیبه‌ها ترسیم شده است، همان طور که به درستی روشن نیست مفهوم آن و پیام مورد نظر نگارگران آن چه بوده است. (تصویر شماره ۵) ظاهرا در این منطقه، جمعا ۱۶ سنگ‌نوشته که دست کم بخشی از عبارت متن آن قابل خواندن است، وجود دارد.
پس از بازدید سنگ‌نگاره‌ها به بازدید قبرستان عمومی صوفی رفتیم. این قبرستان که هنوز هم از آن برای دفن درگذشتگان بهره برده می‌شود (تصویر شماره ۶) که بر بالای یک تپه مشرف به روستا قرار گرفته و از آنجا به آسانی می‌توان همه بخش‌های روستا از جمله یک قبرستان عمومی دیگر (تصویر شماره ۷) را تماشا کرد. که دو بقعه شیخ جنید و چهل دختران (تصویر شماره ۸) و قبر تنی چند از بزرگان توران‌پشت از جمله یکی از بانوان علویه از جدات خاندان حیدری (تصویر شماره ۹) در آن قرار دارد.
بر اساس تابلوی نصب شده از سوی میراث فرهنگی بر سر در ورودی قلعه چهل دختران، تاریخ بنای این سازه به قرن پنجم هجری برمی‌گردد. (تصویر شماره ۱۰) بقعه شیخ جنید هم که در شنیدن نخست، نام یکی از بزرگان صوفیه را به ذهن متبادر می‌سازد، آرامگاه یکی از امیران توران‌پشت یعنی ابوطاهر عمار بن علاء بن عبدالرحمن است که به دستور فرزندش جنید بن عمار در سال ۵۴۳ ق. ساخته شده است. در واقع نام بقعه به شخص سازنده آن نسبت داده شده است نه به شخصیت مدفون در آن.
کتیبه داخل این بقعه که در بردارنده این اطلاعات است هم اکنون در موزه ملی ایران نگاهداری می‌شود. ظاهرا دو بقعه دیگر هم به نام‌های سیدگل سرخ و پیرمراد در این قبرستان وجود داشته که اکنون وجود ندارد و یا ما از آن بازدید نداشتیم.
مقصد بعدی در توران‌پشت، قبرستان قلعه غوری بود (تصاویر شماره ۱۱ و ۱۲) که به گفته آقای ایرج افشار در قسمت پنجم مقاله اطلال پارس (چاپ شده در مجله یغما، شماره ۳۳۸، سال ۱۳۵۵، صص ۴۶۶ ـ ۴۷۳) از نوادر قبرستان‌های غزنوی و سلجوقی است. از این قبرستان بیش از بوی مرگ، بوی زندگی و نشاط به مشام می‌رسید.
آقای دکتر میثم صادقی تورانپشتی ۵۱۰ سنگ قبر در این گورستان شناسایی و ثبت کرده‌اند که ۲۴۷ سنگ دارای تاریخ و ۲۶۳ سنگ هم فاقد تاریخ است. قدیم‌ترین سنگ قبر این قبرستان متعلق به سال ۴۰۹ ق. و جدیدترین آن دارای تاریخ ۷۱۸ ق. است و البته اغلب این سنگ‌نوشته‌ها متعلق به قرن ششم هجری هستند. بر پایه یافته‌های یکی از پژوهش‌های آقای دکتر میثم صادقی تورانپشتی ثبت آیاتی از قرآن که در آن واژه اولیاء و عباد به کار رفته و وجود تعابیر و اصطلاحاتی مانند شاب (۴۳ بار) و شیخ (۳۵ بار) و قطب و زاهد و صالح و عابد در متن این سنگ قبرها می‌تواند نشانه‌ای قابل اعتنا و اعتماد از گرایش به تصوف در قرن‌های پنجم و ششم هجری در این منطقه باشد.
نمونه متن یک سنگ قبر بدون نقطه و بدون تاریخ با متن آیه ۳۰ سوره مبارکه فصلت چنین است (تصویر شماره ۱۳):
"بسم الله الرحمن الرحیم إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا
رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَا
ئِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا
بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ غفر الله لعلی
بن احمد بن علی بن احمد و اسعده بالر
حمة و الرضوان و جعله فی اعلی الدرجات
من الجنان"
و نمونه متن یک سنگ قبر با نقطه داخل یک حاشیه مربع و دارای تاریخ ۵۶۳ و در بردارنده آیه ۱۸۵ سوره مبارکه آل عمران چنین است (تصویر شماره ۱۴):
"بسم الله الرحمن الرحیم
كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ
أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۖ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ
وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَاز وَمَا الْحَيَوةُ
الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِهذا قبر
شیخ جلیل ابونصر احمد بن ابراهیم بن موسی
غفر الله له و لوالدیه و لجمیع المؤمنین
فی ؟ رجب سنة ثلث و ستین
و خمس مائة"
افزون بر محتوای این گورنوشته‌ها، جنبه‌های ظاهری آن‌ها از جمله خط تقریبا خوش و خوانای آن‌ها، سبک نگارش کلمات، طولانی بودن نسبی متن‌ها به ویژه آیات قرآنی منتخب، سطربندی متن و حاشیه‌های متنی و تصویری آن‌ها هم قابل توجه و شایسته تحلیل است. (تصاویر شماره ۱۵ تا ۱۸)
۱۹ امرداد ۱۴۰۴
@MohsenAlviri
تحليلي بر مقولة انتخاب آيات.pdf
453.8 KB
مربوط به یادداشت بالا
متن کامل مقاله "تحليلی بر مقولی انتخاب آيات در مزارنوشته‌های توران پشت؛ يادمانی با داده‌های فرهنگی و تاريخی"
@MohsenAlviri
متن کامل مقاله "تحليلی بر مقولی انتخاب آيات در مزارنوشته‌های توران پشت؛ يادمانی با داده‌های فرهنگی و تاريخی"
@MohsenAlviri
سنگ‌نوشته‌های کهن قرآنی.pdf
1.2 MB
مربوط به یادداشت بالا
متن کامل مقاله "سنگ‌نوشته‌های کهن قرآنی در توران‌پشت، بازنمودی از فرهنگ تصوف"
@MohsenAlviri
متن کامل مقاله "سنگ‌نوشته‌های کهن قرآنی در توران‌پشت، بازنمودی از فرهنگ تصوف"
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۵ ـ نمونه‌ای از تصویر بز کوهی در سنگ‌نگاره‌ای در مسیر یزد به شیراز در اطراف توران‌پشت
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۵ ـ نمونه‌ای از تصویر بز کوهی در سنگ‌نگاره‌ای در مسیر یزد به شیراز در اطراف توران‌پشت
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۷ ـ نمایی از یک قبرستان دیگر توران‌پشت از قبرستان صوفی
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۷ ـ نمایی از یک قبرستان دیگر توران‌پشت از قبرستان صوفی
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۸ ـ نمایی از بقعه شیخ جنید (سمت چپ تصویر) و چهل دختران (سمت راست تصویر) در قبرستان صوفی
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۸ ـ نمایی از بقعه شیخ جنید (سمت چپ تصویر) و چهل دختران (سمت راست تصویر) در قبرستان صوفی
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۰ ـ تابلوی سر در ورودی قلعه چهل دختران در قبرستان صوفی
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۰ ـ تابلوی سر در ورودی قلعه چهل دختران در قبرستان صوفی
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۳ ـ نمونه یک گورنوشته با متن آیه ۳۰ سوره مبارکه فصلت در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۳ ـ نمونه یک گورنوشته با متن آیه ۳۰ سوره مبارکه فصلت در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۴ ـ نمونه یک گورنوشته با متن آیه ۱۸۵ سوره مبارکه آل عمران در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۴ ـ نمونه یک گورنوشته با متن آیه ۱۸۵ سوره مبارکه آل عمران در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۵ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۵ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۶ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۶ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۷ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۷ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
مربوط به یادداشت بالا
تصویر شماره ۱۸ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri
تصویر شماره ۱۸ ـ نمونه‌ای دیگر از گورنوشته‌ها در قبرستان قلعه غوری
@MohsenAlviri