نقدآگین

ظل السياسي العربي قومياً كان أو يسارياً أو إسلامياً، يؤمن بحتمية النصر لا بواقعيته ومتطلباته. سننتصر لأن ذلك من حتميات التاريخ لا لأننا نمتلك مقومات النصر!

💡پیروزی و شکست: از عقلانیت عرفی تا سیاست عربی
— منتشره در سایت درج مدیا (۱/۲)

✍🏻 #حسین_الوادعی (نویسنده، ستون‌نویس و فعال حقوقی یمنی است که در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و حقوق بشر فعالیت می‌کند)

⚔️ پیروزی، الزاماً به‌معنای بُردنِ نبرد نیست و از دست دادنِ سرزمین و جان‌ها نیز لزوماً شکست محسوب نمی‌شود.

🗣 و اگر روزی اعترافی به شکست صورت گیرد، این اعتراف معمولاً با دو شرط همراه است:

🛡 شرط نخست، انداختنِ مسئولیتِ شکست بر گردنِ عاملی خارجی است — امپریالیسم، استعمار، یا آمریکا — و شرط دوم، یافتنِ نامی جایگزین برای واژه‌ی شکست.

🏷 به این ترتیب، شکستِ سال ۱۹۴۸ شد «نکبه»، شکستِ ۱۹۵۶ شد «عدوان ثلاثی» (تجاوز سه‌گانه)، و شکستِ ۱۹۶۷ شد «نکسه» (پس‌رفت).

🪄 با این جادوگریِ زبانی، شکست پنهان می‌شود و کلمات به ابزاری برای پوشاندن واقعیت بدل می‌گردند.

🎭 اما پیروزی در سیاست عربی نیز کمتر از شکست، مبهم و دوپهلو نیست. همه‌ی «پیروزی‌های بزرگ» عربی پیروزی‌هایی مسئله‌دارند که در آن‌ها شورِ غرور با تلخیِ ناکامی درهم می‌آمیزد.

❓ آیا جمال عبدالناصر در جنگ ۱۹۵۶ واقعاً پیروز شد؟

📉 به همه‌ی معیارهای نظامی، او شکست خورد. اسرائیل به‌آسانی صحرای سینا را اشغال کرد، فرانسه و بریتانیا بر همه‌ی ورودی‌های کانال سوئز مسلط شدند، و ارتش مصر تلفات سنگینی در نفرات و تجهیزات متحمل شد. اگر دخالت اتحاد جماهیر شوروی و فشار ایالات متحده نبود، قاهره هدف بعدی جنگ می‌بود.

💸 حتی پس از عقب‌نشینی نیروهای متجاوز، مصر مجبور شد میلیون‌ها دلار غرامت به بریتانیا و فرانسه بپردازد و آزادی کشتیرانی برای کشتی‌های اسرائیلی و غربی را بدون محدودیت تضمین کند.

🗺 در سوی دیگر، قدرت‌های استعمار نوین (شوروی و آمریکا) جای استعمار کهن (فرانسه و بریتانیا) را گرفتند و نفوذ خود را در منطقه گستراندند.

📖 جنگ سوئز لحظه‌ای سرنوشت‌ساز بود؛ لحظه‌ای که معیارهای مبهم عربی برای پیروزی و شکست تثبیت شد. از آن پس، عباراتِ کلیشه‌ای چون:

«نبرد را باختیم اما جنگ را نه»، یا «نظامی شکست خوردیم اما سیاسی پیروز شدیم»، یا «پیروزی اخلاقی» و «پیروزی معنوی» و «پیروز شدیم چون نظام سقوط نکرد»

، همگی از آن دوره زاده شدند و به «انجیل» توجیه شکست‌ها و پیروزی‌های عربی بدل گشتند.

🥀 اما بهای پنهان کردنِ شکست، خود شکستی دیگر است، تلخ‌تر و عمیق‌تر.

🔄 اگر سیاست عربی در سال ۱۹۵۶ به شکست اعتراف کرده بود، شاید فاجعه‌ی ۱۹۶۷ رخ نمی‌داد. زیرا شکست ۱۹۶۷ چیزی نبود جز تکراری تراژیک از شکستِ ۱۹۵۶. اسرائیل در ۱۹۶۷ همان‌گونه سینا را اشغال کرد که در ۱۹۵۶ کرده بود، و بار دیگر توانست هواپیماهای مصری را پیش از برخاستن از زمین نابود کند.

💔 هزینه‌ی گزافِ انکارِ شکست، تکرارِ آن است — گاه به‌شکلی مضحک، گاه به‌شکلی تراژیک.

👑 امین معلوف در کتاب «اختلال جهان» شگفت‌زده است که

چگونه عبدالناصر، با وجود تحقیرآمیزترین شکست‌های عربی، محبوب‌ترین قهرمانِ توده‌های عرب است، در حالی که سادات — صاحبِ تنها پیروزی نظامی بزرگ عربی — منفورترین رهبر در میان مردم است.

💥 عبدالناصر در همه‌ی جنگ‌هایش شکست خورد، از جمله در جنگ یمن که به قتل‌عامی روزانه برای سربازان مصری و شکستی سیاسی تمام‌عیار تبدیل شد.

🎯 اما میلِ عربی به احساسِ پیروزی دائمی، معیارهای تازه‌ای برای پیروزی ساخت:

🇾🇪 در یمن، پیروزی یعنی حفظ نظام جمهوری نوپا؛

🗓 در ۱۹۶۷، پیروزی یعنی بقای عبدالناصر؛

🇮🇶 و در ۱۹۹۱، پیروزی صدام آن بود که تا سال ۲۰۰۳ همچنان بر عراق حکومت کرد.

⚖️ پیروزی‌های عربی بسیار سنگین‌اند. هیچ کشور عربی وارد «گردونه‌ی پیروزی» نشد مگر آنکه ملتِ خود را به ورطه‌ی فقر، جنگ داخلی، و استبداد افکند.

🇱🇧 لبنان پس از خروج اسرائیل از جنوب در سال ۲۰۰۰ وارد این گردونه شد. حزب‌الله آن را به «پیروزی تاریخی» بدل کرد و با تکیه بر آن، قدرت را به‌تنهایی قبضه کرد و نوعی «اشغال درونی» را به سود منافع خود و ولی‌فقیه برقرار ساخت.

🧱 پیروزی ۲۰۰۶ هزینه‌ی سنگین‌تری داشت: ویرانی شهرها و عقب‌رفتِ اقتصاد به دهه‌ها پیش. دولت تضعیف شد و اقتصاد فروپاشید، اما حزب باقی ماند — و همین، بار دیگر، معیار پیروزی عربی شد.

(ادامه دارد)
➖➖➖

🌾 @Naqdagin

868 viewsedited 12:59