✨
دوستان عزیز سلام🌹
یکی از مشکلات جدی بشر در مقابله با کوروناویروس جدید، اطلاعات اشتباه بود (و هست).
اطلاعات اشتباهی که دانسته یا نادانسته، عمدی یا سهوی تولید و بازنشر می‌شدند (و می‌شوند).

از نخستین روزهای شیوع کووید-۱۹،
آن‌وقت‌ها که هنوز این بیماری نام نداشت،
در این کانال کوشیده شد اطلاعاتی مطرح شود که سبب کاهش تولید و بازنشر غیرعمدی مطالب نادرست شود؛
و با نقد و تکذیب اطلاعات نادرست، در حد امکان راه کسانی که اطلاعات نادرست را عمداً تولید و منتشر می‌کردند سد شود.

در این راه هر کاری که می‌توانستیم کردیم
اما تعدد مطالب نادرست و حجم عظیم نشر و بازنشر آن‌ها در حدی بود که بدون کمک عدۀ بسیار زیادی در بازنشر نکات، نقدها و تکذیب‌ها نمی‌شد آن‌قدر که لازم است مطالب نادرست خنثی و از عوارض و تبعات آن‌ها پیشگیری شود،
و کمک عدۀ بسیار زیادی هم نرسید!
(مطلب ۳ سال قبل در مورد نرسیدن کمک:
www.tg-me.com/nouritazeh/3358 )

هنوز هم پس از بیش از سه سال،
هر روز به‌فراوانی شاهد اطلاعات نادرست جدید، اطلاعات نادرست تکراری و اطلاعات نامطمئنی که درست و نادرست بودنشان معلوم نیست اما به اسم اطلاعات درست منتشر می‌شوند هستیم.

هنوز پاندمی کووید-۱۹ تمام نشده
و هنوز کورونا دارد آدم می‌کشد و عدۀ بسیار بیشتری را دچار عوارض می‌کند
و چون درصد افرادی که با این عوارض روبه‌رو هستند خیلی کم است صدای غالب، صدای کسانی‌ست که هنوز گمان می‌کنند کورونا در حد سرماخوردگی است!
غافل از این‌که برای همان‌ها هم که خفیف بوده ریسک خطرناکی وجود دارد:
www.tg-me.com/nouritazeh/12943

درصد افرادی که مشکل جدی پیدا می‌کنند کم است اما هم تعدادشان زیاد است، هم این چرخه تکرار می‌شود و مثل داستان سه‌گاو، که شیر می‌رفت برای خوردن گاو بعدی، کورونا می‌رود سراغ گروه بعدی ...

از روز نخست نوشته شد و هنوز هم باید نوشته شود که
«برای غلبه بر کوروناویروس به رسیدن سریع اطلاعات درست به همگان و عمل به آنها نیازمندیم».

«ادعای نادرست با قصد فریب مردم» مثل «انداختن سنگ در چاه» است و «قانع کردن مخاطب عموم به این‌که آن ادعاها نادرست است»، مثل «بیرون آوردن سنگ از چاه».
ما هنوز با همان عزمی که روزهای نخست داشتیم در مقابل اطلاعات نادرست ایستاده‌ایم.

✨
زمانی برای کاری که با همکاری عدۀ زیادی با موفقیت به انجام رسید نوشته بودم:

من «آن یک ذره شن» هستم در این سد
که با شن‌های دیگر دست در دست
خیال سیل را از او گرفتیم ...
دلم بشکست اما عهد نشکست
[بهزاد پاکروح]

دریغ که کورونای بی‌دست‌وپا با کمک کسانی که اطلاعات غلط دادند از بشر شکست نخورد
و نشد که این شعر برای پیروزی بر کورونا نوشته شود.
➖➖➖➖➖➖

🆘 در چند مطلب که از پیام بعد آغاز می‌شود
می‌خواهیم ببینیم مطلب یک رسانۀ فارسی‌زبان خارج از کشور که در آن ادعا شده «ماسک نه‌تنها مفید نیست بلکه مضر هم هست» آیا به منابع قابل قبولی استناد کرده؟ و درست نتیجه‌گیری کرده است یا نه؟
ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4192

1⃣
⚠️Backlash after Frontiers journals added to list of questionable publishers

از نکاتی که به ما کمک می‌کند اعتبار یک مقاله را بسنجیم، اعتبار نشریه‌‌ای است که آن را منتشر کرده.
مثلاً برخی نشریات با گرفتن پول، مقالات را بدون بررسی، داوری و ویرایش منتشر می‌کنند.
وقتی چنین نشریه‌ای مقاله‌ای را منتشر کرده باشد به محتوای مقاله اعتماد بسیار کمتری داریم و در صورت نیاز به استفاده از محتوای مقاله باید قادر به تشخیص درست یا نادرست بودن داده‌ها، روشها و استنتاجها باشیم، اگر قادر به این کار نیستیم باید آن مقاله را نادیده بگیریم.
اگر مقاله‌ای این اشکال را هم نداشته باشد باید برای استفاده از محتوای آن نکات متعددی را در نظر داشت، از جمله باید از تمام مقالاتی که نتایج موافق، مغایر یا مخالف آن را داشته‌اند مطلع بود.

🚨اگر عزیزانی گمان می‌کنند نتایج هر مقاله‌ای لزوماً درست و قابل استناد است، یا نتایج هر مقاله‌ای قابل تعمیم است، یا مطالب به‌نقل از مقالات را در رسانه‌های عمومی و صفحات مجازی خبری و سرگرمی جدی می‌گیرند، لطفاً این دو مطلب را ملاحظه بفرمایند:
www.tg-me.com/nouritazeh/2131

www.tg-me.com/nouritazeh/13447
ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4193

2⃣
⚠️Investigating journals: The dark side of publishing

کانال
www.tg-me.com/COVIDPapers
حاوی بیش از ۱۵,۰۰۰ مقاله دربارۀ کووید-۱۹ است.

مقالات متعددی را داریم که نتایجشان با هم مغایرت جدی دارد و حتی در مواردی کاملاً برعکس یکدیگر است.
اگر قرار باشد با استناد به هرمقاله‌ای به‌تنهایی حرف خود را ثابت کنیم، آن وقت ممکن است کسانی که برعکس هم نظر می‌دهند هم هریک برای اثبات حرف خود مقاله‌ای داشته باشند!

همچنین با خواندن هر مقاله‌ای نمی‌توان مطلبی برای رسانه‌ها ساخت! آن هم توسط کسی که اطلاعات کافی در این زمینه ندارد.
متأسفانه به دلایل مختلفی که قبلاً مطرح شده در موضوع کووید این مشکلات به‌فراوانی پیش آمده و در مجموع قدرت رسانه‌ای منابع غیرتخصصی پراشتباه بسیار بیش از منابعی بوده که مطالبشان دقت و صحت قابل قبولی داشته‌اند.

🔴از آغاز پاندمی این مطلب بسیار مهم:
www.tg-me.com/nouritazeh/2131
را باید به اطلاع عموم می‌رساندیم تا برداشتهای اشتباه کمتر شود.
این مطلب ۳ سال قبل در کانال نوشته شده اما
رساندنش به اطلاع تعداد بسیار زیادی از مردم کار یک نفر و ده نفر و صد نفر نیست، نیاز به همکاری جدی عدۀ بسیار زیادی دارد.
ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4194

3⃣
🚨نشریات یغماگر
predatory journals
نشریاتی‌اند که با گرفتن پول از نویسندگان مقالات، بدون بررسی کیفی و داوری همتا (انجام صوری این مراحل) مقالاتی را منتشر می‌کنند.

پژوهشگری به نام جفری بیل از سال ۲۰۱۰ با جمع‌آوری آگهیهای نشریاتی که با دریافت پول مقالات را به سرعت منتشر می‌کردند و بررسی آنها، لیستی از نشریات یغماگر را منتشر کرد که به
Beall's List
معروف شد.
برخی نشریات که در این لیست بودند با ایجاد مزاحمتهایی برای او سبب شدند لیست از صفحه‌اش حذف شود اما در منابع مختلفی قابل مشاهده است.

تمام مقالاتی که در چنین نشریاتی منتشر می‌شوند نامعتبر نیستند
اما از نشریۀ منتشرکننده نمی‌توان اعتباری به مقاله داد
و کار کسی که می‌خواهد از محتوای مقاله استفاده کند بسیار سخت می‌شود چرا که خود به جای داوران باید بتواند مقاله را از تمام جنبه‌ها بررسی کند.
متأسفانه در موضوعات مورد توجه عموم، افرادی در برخی رسانه‌ها بدون اطلاع از جوانب مختلف و بدون داشتن اطلاعات کافی، گمان می‌کنند با ترجمۀ تیتر یا خلاصۀ مقالات می‌توان مطلب درستی را برای عموم تولید کرد.
بسیار دیده‌ایم که حتی به ترجمۀ آن هم اشراف ندارند.
ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4196

5⃣
❌برای پیشگیری از بازنشر مطلبی نادرست

مطلب بالا در یک رسانۀ فارسی‌زبان خارج از کشور تدوین و منتشر شده

🔸نویسنده‌اش گمان کرده:
🔹از یک مقاله به‌تنهایی (بی‌توجه به انبوهی مقاله معتبر با نتایج خلاف آن) می‌تواند نتیجه بگیرد که ماسک فایده ندارد!
🔹و از مقالۀ دیگری به همین ترتیب نتیجه بگیرد که ضرر هم دارد!

چند پیامی که از اینجا:
www.tg-me.com/nouritazeh/13456
آغاز شده دربارۀ همین مطلب است.

🔸چون ممکن است نوشتن مطالب بعدی و نتیجه‌گیری کمی طول بکشد،
زودتر در اینجا اعلام می‌شود که عزیزانی که مطلب مورد اشاره را در وبسایت یا کانال تلگرام آن رسانه یا صفحات دیگران می‌بینند برای بازنشر آن عجله نکنند!

بسیاری از دوستان برای اینکه بدانند آن مطلب پراشکال است نیازی به توضیح ندارند

بعضی از دوستان با چهار مطلب قبلی
متوجه می‌شوند

بعضی هم با خواندن چند مطلبی که در ادامه نوشته می‌شود؛

تعدادی از خوانندگان آن مطلب هم کاری به نقد و بررسی مطلب و درست یا غلط بودنش ندارند،
همین که از مطلب خوششان بیاید برایشان کافی‌ست،
می‌خوانند و بازنشر می‌کنند!

ممکن است مطالب قبلی و بعدی برای چند درصد از این اشخاص هم مفید باشد.
ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4200

8⃣
😷❓آیا ماسک بی‌اثر است؟
یا اشکال از «درست ماسک نزدن»، «برداشتن ماسک در جایی که نباید» و «بی‌توجهی به سایر راهکارهایی مانند افزایش گردش هوا به میزان کافی» است که «همزمان» باید به آن‌ها توجه کرد؟
www.tg-me.com/nouritazeh

🔴 برخی مطالعات در ظاهر به «اثر داشتن یا نداشتن ماسک بر کاهش سرایت کووید-۱۹» پرداخته‌اند؛

اما با توجه به «مدت و چگونگی ماسک زدن عموم»، این مقالات باید به جای آن‌که از اثر داشتن یا نداشتن ماسک صحبت کنند،
از «اثر داشتن یا نداشتن نحوۀ رایج ماسک زدن صحبت کنند»

اگر هدف، سنجیدن اثر داشتن یا نداشتن ماسک است، باید گروهی را دارای ماسک بدانیم که در زمان حضور در مکان‌های تعیین شده، تمام‌وقت ماسک دارند (مثلاً در همان مکان غذا نخورند و چای ننوشند) و درست ماسک زده باشند (نه به شکلی که از اطراف بینی‌شان، ملخ و از اطراف ماسکشان مگس می‌تواند عبور کند).

همچنین روش‌های علمی دیگری برای ارزیابی تأثیر ماسک وجود دارد که قبلاً مطرح شده است.⬇️

❓لباس زنبورداران را دیده‌اید؟
اگر زنبورداری فقط چنددقیقه در بین زنبورهای وحشی لباسش را بیرون بیاورد
یا طوری آن لباس را بپوشد که راه بزرگی برای ورود زنبورها باز باشد،
اگر زنبورها او را نیش بزنند، نشانۀ بی‌اثر بودن آن لباس است؟

⚠️کورونا هر بار با سوش مسری‌تری شایع شده است
و میزان مسری بودن سوش‌های شایع کنونی بسیار زیاد است
زیادتر از آن که بتوان
ماسک را در مقابل یک ناقل در فضای بسته، دقیقه‌ای برداشت و چای نوشید
یا ماسک را به بهترین نحو نزد
یا از ماسک بی‌کیفیت استفاده کرد.

⚠️⚠️ماسک به‌تنهایی قادر نیست مانع ابتلا شود.
ماسک ریسک انتقال بیماری را تا حدی کاهش می‌دهد (بیشتر برای طرف مقابل و کمی برای کسی که ماسک زده)
از این رو برای کاهش هرچه بیشتر ریسک، به استفادۀ همزمان از تمام راهکارهای ممکن نیاز است.
دو مورد مهم از این راهکارها «افزایش گردش هوا به میزان کافی از روی علم به‌روز نه دستورالعملهای قدیمی» و «کاهش مدت زمان حضور در فضای بسته» است.
این دو مطلب این گفته را ملموستر می‌کند:
www.tg-me.com/CovidPapers/20826
&
www.tg-me.com/nouritazeh/12762
➖➖➖➖➖➖

❓چه فرقی دارد که ماسک «اساساً بی‌اثر است» یا «به علت اشکال در نحوۀ استفاده»؟
پاسخ:
حالت دوم با آموزش بهبود می‌یابد. در واقع عدۀ زیادی ماسک می‌زدند و هنوز عده‌ای ماسک می‌زنند اما نکات مهم استفادۀ درست از ماسک به‌خوبی به اطلاع اغلب آنها نرسیده.

❓«اگر ماسک در غیاب سایر راهکارها مانند افزایش گردش هوا نقش کامل ندارد، با توجه به اینکه گردش هوا در اغلب فضاهای بستۀ عمومی در حد کافی نیست، چرا ماسک بزنیم؟»
پاسخ:
هریک از راهکارها، حدی از تأثیر را دارد، اگر نمی‌توانیم همزمان از تمام آن‌ها به بهترین نحو استفاده کنیم، استفاده از هریک به سهم خود ریسک ابتلا را کاهش می‌دهد.

❓آیا وقتی اغلب مردم «درست ماسک نمی‌زنند» باز هم اثر دارد؟
پاسخ:
ماسکی که خوب پوشیده نشده باشد هم بی‌اثر نیست (در شبیه‌سازی‌ها میزان کاهش انتشار ریزقطرکها در حالت خوب پوشیده نشدن ماسک هم مشاهده شده)

🔴 دو پیام زیر پاسخ به مقاله‌ای دیگر است اما در مورد مطلب مورد بحث هم صادق است:
www.tg-me.com/nouritazeh/12916

www.tg-me.com/nouritazeh/12917

⬆️🔸۲۱ پیام که از این‌جا آغاز شده:
www.tg-me.com/nouritazeh/7231
پاسخی‌ست به برخی اطلاعات غلط دربارۀ ماسک

🔸در ۱۵ پیام که از این‌جا آغاز شده:
www.tg-me.com/HealthNotes/23497
اشتباهات ماسک زدن را می‌بینیم.

ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4204

9⃣
🔴 این مقالۀ پر اشکال دوم است که نویسندۀ بخش فارسی آن رسانۀ خارجی به آن استناد کرده است.
(مطلب منتشر شده در آن وب‌سایت از زبان دیگری ترجمه نشده، یک نویسندۀ فارسی‌زبان آن را به فارسی نوشته است.)
حدس من این است که دست‌دوم‌خوانی کرده و به منبع اول ارجاع داده.
Physio-metabolic and clinical consequences of wearing face masks—Systematic review with meta-analysis and comprehensive evaluation

💥در چند مطلب که از این پیام آغاز شده:
www.tg-me.com/nouritazeh/13456
دیدیم که مطلبی که در آن ادعا شده «ماسک نه‌تنها مفید نیست بلکه مضر هم هست» آیا به منابع قابل قبولی استناد کرده؟ و درست نتیجه‌گیری کرده است یا نه؟

این نقد در پیامهای بعدی ادامه خواهد یافت:
www.tg-me.com/nouritazeh
➖
🔴 نقد و تکذیب مطالب نادرست کار دشواری نیست (البته وقت تلف می‌شود!)، اما دو اشکال وجود دارد:

یکی اینکه تعداد مطالب نادرست فوق‌العاده زیاد است و فرصتی برای نقد و تکذیب تعداد زیادی از آنها نیست؛

دیگر اینکه بسیاری از کسانی که مطالب نادرست را خوانده‌اند نقد و تکذیبشان را نمی‌بینند:
www.tg-me.com/andishehsarapub/8937

ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4205

🔟
این بررسی سیستماتیک و متاآنالیز روی مضرات ماسک که ادعا می‌کند اثرات منفی ماسک زدن را بر روی عوامل بیماریزای متعددی نشان می‌دهد، به‌تازگی در وب انتشار گسترده داشته
اما متأسفانه پر از مشکلات و اشتباهات فاحش است.

مقاله که در این‌جا قابل مشاهده است:
www.tg-me.com/nouritazeh/13479
در یکی از ژورنال‌های فرانتیرز منتشر شده.

نویسندگان مقاله نتیجه‌گیری کرده‌اند که مطالعه‌شان نشان می‌دهد که ماسک سبب آسیب تنفسی می‌شود بنابراین هرگز نباید استفاده از آن‌ها الزامی باشد.

ادامه:
www.tg-me.com/SarsCoVTwo/4207