" 2.45 ሚሊዮን ህዝብ አስቸኳይ የምግብ እርዳታ ይፈልጋል " - የክልሉ የአደጋ ስጋት አመራር ኮሚሽን

ከሁለት አመቱ ደም አፋሳሽ ጦርነት ባላገገመው የትግራይ ክልል ውስጥ፣ 2 ሚሊዮን 450 ሺህ ህዝብ አስቸኳይ የነፍስ አድን እርዳታ እንደሚፈልግ ተገለፀ፡፡

የእርዳታ ፈላጊው ብዛት የታወቀው በጥቅምትና ታህሳስ ወራት የ2016/2017 የምርት ዘመን ላይ በተደረገ ጥናት መሰረት መሆኑን፣ የክልሉ የአደጋ ስጋት አመራር ኮሚሽን ሐላፊ ዶ/ር ገብረህይወት ገ/እግዚአብሔር ለቲክቫህ ኢትዮጵያ ተናግረዋል፡፡

ጥናቱ የሚመለከታቸው የሀገር ውስጥና አለምአቀፍ የእርዳታ ተቋማት የተሳተፉበት፣ በሁሉም ባለድርሻ አካላት የተገመገመና ሁሉም ተቋማት የተስማሙበት እንደሆነም ተናግረዋል፡፡

ጥናቱ ፦
- በእርሻ፣
- በትምህርት፣
- በጤና፣
- በመጠጥ ውሀ፣
- በምግብ አቅርቦት፣
- በሴቶችና ወጣቶች ተጠቃሚነት ያሉትንም ክፍተቶች የዳሰሰ መሆኑንም አመልክተዋል፡፡

ከተጠቀሰው 2 ነጥብ 45 ሚሊዮን የእርዳታ ፈላጊ ውስጥ አንድ ሚሊዮኑ በመጠለያ ጣቢያዎች የሚኖር ተፈናቃይ ሲሆን፣ 1 ነጥብ 45 ሚሊዮኑ ደግሞ የዘላቂ ማቋቋሚያ ሳይደረግለት ወደ ፈረሰ ቤቱ የተመለሰ ህዝብ መሆኑን ሐላፊው አመልክተዋል፡፡

የአሜሪካው አለምአቀፍ የተራድኦ ድርጅት/ዩኤስኤይድ የእርዳታ አቅርቦት ከአራት ወራት በፊት በፕረዝደንት ትረምፕ ትእዛዝ በመቋረጡ፣ በትግራይ ያለው የሰብአዊ እርዳታ አቅርቦት አደጋ ላይ ወድቋል ያሉት ዶ/ር ገብረህይወት፣ “ የትግራይ ህዝብ በአሁኑ ወቅት የጥይት ድምፅ በሌለበት ጦርነት ውስጥ ነው የሚገኘው ” ሲሉም የሰብአዊ ቀውሱን አስከፊነት ገልፀዋል፡፡

ከአንድ ሚሊዮን በላይ ተፈናቃዮች ወደ ቀዬያቸው አልተመለሱም፣ በስቃይ ውስጥ መኖር ከጀመሩ አምስተኛ አመታቸውን ይዘዋል ያሉት ሐላፊው፣ ወደ ቀዬያቸው ቢመለሱ ኖሮ፣ በመሬታቸው ላይ ሰርተው ራሳቸውን ማስተዳደር በቻሉ ነበር በማለት ገልፀዋል፡፡

ተፈናቃዮቹን ወደ ቀዬያቸው በመመለስ ዘላቂ መፍትሔ እስኪሰጣቸው ድረስ ግን፣ አለምአቀፉ ማህበረሰብና የረድኤት ድርጅቶች የትግራይን የሰብአዊ እርዳታ ጉዳይ እንደገና ካላዩትና የፍላጎቱን መጠን ዳግም ካልከለሱ፣ እስካሁን በእርዳታ ያቆዩትን ማህበረሰብ ከዚህ በኋላ ለእልቂት መዳረግ ነው የሚሆነው ሲሉም ስጋታቸውን ተናግረዋል፡፡  

ዶ/ር ገብረህይወት ገብረእግዚአብሔር በዝርዝር ምን አሉ ?

" ቀደም ሲል በዩኤስኤይድ ሲሰጥ የነበረው እርዳታ በቂ ባይሆንም፣ የተሻለ የቀለብና የመድሐኒት አቅርቦት ነበር፡፡ በተወሰነ መልኩ የኑሮ ማሻሻያ ስራዎችም ሲከናወኑ ነበር፡፡ አሁን ግን ይህ አርዳታ ቀንሶዋል፡፡

ለምሳሌ የአለም ምግብ ፕሮግራም ከሚቀጥለው ወር ጀምሮ እርዳታ ማቅረብ ሊያቆም እንደሚችል ገልፆዋል፡፡ ለዚህ ያቀረበው ምክንያት ደግሞ በፕረዝደንት ትራምፕ የዩኤስኤይድ እርዳታ ማቋረጥን ተከትሎ የእርዳታ አቅርቦት በመቀነሱ እህል የለኝም የሚል ነው፡፡

የአለም ምግብ ፕሮግራም በ 30 የትግራይ ወረዳዎች በምግብና በጥሬ ገንዘብ እስከ 8 መቶ ሺህ ህዝብ ሲረዳ ነበር፡፡ የሰሜን ምዕራብ ትግራይ 15 ወረዳዎች፣ የመቐለ 7 ክፍለ ከተሞች፣ በደቡብ ትግራይ 6 ወረዳዎች በዚህ ተቋም ነበር የሚታገዙት፡፡ ይህ የረድኤት ድርጅት ከዚህ ስራ ወጣ ማለት፣ እስከ 8 መቶ ሺህ የሚሆን ህዝብ ለሞት፣ ለችግርና ለበሽታ ይጋለጣል ማለት ነው፡፡ ከሚቀጥለው ወር ጀምሮ እነዚህ 30 ወረዳዎች ምንም አይነት ድጋፍና እገዛ አያገኙም ማለት ነው፡፡

የአለም ምግብ ፕሮግራም 80 በመቶ እርዳታ ከዩኤስኤይድ ነበር የሚገኘው፡፡ ሌላኛው የረድኤት ድርጅትም ሲሰጠው የነበረው እርዳታ በሙሉ በሚባል መልኩ ከዚሁ ከዩኤስኤይድ ነበር የሚያመጣው፡፡ ይህ እርዳታ ያለምንም ማስጠንቀቂያ በመቋረጡ በትግራይ ትልቅ ችግር አስከትሏል፡፡ የዩኤስኤይድ እርዳታ መቋረጥ የፈጠረው ክፍተት በሌሎች ድርጅቶች የሚሸፈን አይደለም፡፡

ይህ ውሳኔ እንደገና ካልታየና ካልተሻሻለ፣ በትግራይ ክልል ያለውን ችግር በቀላሉ መቅረፍ የሚቻል አይደለም፡፡ አሁን እየታየ ያለው ሰብአዊ ቀውስ በአብዛኛው የዩኤስኤይድ እርዳታ በመቋረጡ የመጣ ነው፡፡ በአጠቃላይ ያ እርምጃ በትግራይ የሰብአዊ እርዳታ ስርዓቱን ነው ያናጋው፡፡ በህዝቡ እርዳታ አቅርቦት ላይ የፈጠረው ተፅዕኖ ግዙፍ ነው፡፡

አሁን ለአለምአቀፉ ማህበረሰብ ውትወታ የማናደርግና ጠንካራ ጥሪ የማናቀርብ ከሆነ፣ ችግር ላይ የሚወድቅ ህዝብ ነው ያለን፡፡ የትግራይ ህዝብ በረሀብ ሳይረግፍና፣ ለከፋ ማህበራዊ ቀውስ ከመጋለጡ በፊት ልንደርስለት ይገባል፡፡ አለምአቀፉ ማህበረሰብ ይህንን ሊገነዘብና ድጋፉን ሊቀጥልበት ይገባል፡፡ "

ቲክቫህ ኢትዮጵያ
አዲስ አበባ
#TikvahEthiopiaFamilyAA

@tikvahethiopia

መገጭ መቼ ነው የሚጠናቀቀው ?

የመገጭ የመስኖ ግድብ በሚቀጥለው በጀት ዓመት ይጠናቀቃል ተባለ።

በጎንደር ዙሪያ እየተገነባ ያለውና ከ16 ዓመታት በላይ የፈጀው የመገጭ የመስኖ ግድብ በቀጣይ በጀት አመት እንደሚጠናቀቅ ተገልጿል።

በ2001 ፕሮጀክቱ ሲጀመር፥ ለአከባቢው የመስኖ ፕሮጀክት እንዲሁም በጎንደርና አከባቢው በስፋት ለሚስተዋለው የመጠጥ ውኃ ችግር መፍትሔ ይሆናል ተብሎ እምነት ተጥሎበት ነበር።

ሥራው ሲጀመር ፕሮጀክቱ በ2.4 ቢሊዮን በጀት ቢሆንም በተባለው በጀትና ጊዜ መጠናቀቅ ባለመቻሉ የበርካቶች የዓመታት ጥናቄ ሆኖ ቆይቷል።

ፕሮጀክቱ ባለፈው ዓመት ግንቦት ወር ላይ ከዚህ ቀደም ሥራ ላይ የነበረውን ተቋራጭ ውል በመሰረዝ ' ባይካ ' ከተባለ አዲስ ተቋራጭ ጋር በ14 ቢሊዮን ብር ካፒታል ውል ተገብቷል።

በዚህ ተቋራጭ የፕሮጀክቱ ሥራ አስኪያጅ የሆኑት አቶ ጌታቸው አረጋ፥ የመገጭ የመስኖ የግድብ ፕሮጀክት የስትራክቸር ሥራ በዚህ ዓመት ነሐሴ ወር ላይ እንደሚጠናቀቅ ለቲክቫህ ኢትዮጵያ ገልጸዋል።

ሥራ አስኪያጁ በዝርዝር ምን አሉ ?

" የመገጭ ግድብ 185 ሚሊዮን ሜትር ኪዩብ ውኃ የይዛል፤ ግድቡ ሲጠናቀቅ እስከ 5 ኪ.ሜ ወደ ኋላ ውኃ የሚተኛ ይሆናል።

የውኃ መቆጣጠሪያው (Intake Tower) አጠቃላይ 64 ሜትር (16 ፎቅ ርዝመት) ሲኖረው ከዚህ ውስጥ አሁን ላይ ቀሪ 14 ሜትር ግንባታ ይቀራል።

እንደዚህ አይነቱ ግንባታ በኢትዮጵያውያን ተቋራጭ ሲሰራ ለመጀመሪያ ጊዜ ነው፤ አብዛኛው ጊዜ ለቻይኖች ነበር የሚሰጠው።

ከዚህ በተጨማሪም ከፍተኛ ውኃ ቢመጣ በግድቡ ሳይሆን ማስተንፈሻ (Spillway) አለው። አጠቃላይ የስትራክቸር ሥራው በዚህ ዓመት ይጠናቀቃል።

ፕሮጀክቱ አሁን ላይ 73.5 ከመቶ የተጠናቀቀ ሲሆን በሚቀጥለው ዓመት ሙሉ ለሙሉ ትኩረታችንን ግድቡ ላይ አድርገን እንሰራለን።

ፕሮጀክቱ ሲጠናቀቅ ከ17 ሺ አስከ 20ሺ ሄክታር መሬት በመስኖ የማልማት አቅም ሲኖረው ከአጠቃላይ የውኃ መጠኑ ደግሞ 32 ሜትር ኪዩቢክ የሚሆነው ለጎንደርና አከባቢው ንጹሕ መጠጥ ውኃ ለማቅረብ ግብዓት የሚውል ነው " ብለዋል።

የፕሮጀክቱ አማካሪ የሆነው የኢትዮጵያ ኢንጂነሪንግ ኮርፖሬሽን ተጠሪ መሐንዲስ የሆኑት ወርቅነህ አሰፋ በበኩላቸው ፕሮጀክቱን በመጪው ዓመት ለማጠናቀቅ እየሰሩ መሆኑን ገልጸውልናል።

ተጠሪ መሐንዲሱ በዝርዝር ምን አሉ ?

" ይህ ፕሮጀክት ቀድሞ ከነበረው ተቋራጭ ስንረከብ 60.3 በመቶ ሥራው ተጠናቆ ነበር። ይሄ አሰሪው በሚያውቀው ነው። ወደኋላ ተመልሶ የተሰሩ ሥራዎች አሉ ይህ ወደፊት ይስተካከላል።

ዲዛይኑ አጠቃላይ 50 የደለል ዓመት አለው። ከዚህም በላይ ከዚህም በታች የአገልግሎት እድሜ እንዲኖረው የሚያስችለው የተፋሰሱ አከባቢዎች ላይ የሚሰሩ የተፈጥሮ ጥበቃ ሥራዎች ናቸው። እኛ ሥጋታችን እሱ ነው በዚህ ዙሪያ ሰፊ የአከባቢ ጥበቃ ሥራ ይጠይቃል።

ለመጠጥ ውኃው 1.5 ኪሜ ከግድቡ እስከ ማጣሪያው እናወጣለን። የውኃ ማጣሪያው እና የስርጭት መስመሩ ሌላ ፕሮጀክት ነው" ብለዋል።

በተደጋጋሚ ለሚጠየቀው የጎንደር የመጠጥ ውኃ ችግር መፍትሄ ምን እየተሰራ ነው ሲል ቲክቫህ ኢትዮጵያ የጎንደር ከተማ አስተዳደር ም/ከንቲባ ደብሬ የኋላን አነጋግሯል።

ም/ከንቲባዋ ምን አሉ ?

" የጎንደር የንጹህ መጠጥ ውኃ ችግር የቆየ ችግር ነው። ይህንን ለመፍታት ልዩ ልዩ አማራጮችን አቅርበናል አንዱ የመገጭ የውኃ ፕሮጀከት ነው።

አማራጮቹ በፌደራል መንግስት ሥር ያሉ አማራጮች ናቸው። አብሮ ከግድቡ ጋር እንዲመረቅ ካስፈለገ አብሮ በትይዩ መቀጠል አለበት።

ልዩ ልዩ የዲዛይን ሥራዎች አልቀዋል። አሁን ይጀመራል ብለን እናምናለን፤ የውኃ እና ኢነርጂ ሚኒስቴር ውሳኔ ነው የሚጠበቀው " ሲሉ ገልጸዋል።

ቲክቫህ ኢትዮጵያ
#TikvahEthiopiaFamilyAA

@tikvahethiopia

" አባት ተገድሏል ፤ እናት ቀላል የአካል ጉዳት ደርሶባታል " - ነዋሪዎች

አንድ የኤርትራ ወታደር ሁለት ሲቪሎች ላይ ተኩሶ አንድ ሰው ሲገድል ፤ ሌላ ሰው ማቁሰሉን ነዋሪዎች ለቲክቫህ ኢትዮጵያ ተናገሩ።

የግድያና የማቁሰል ደርጊቱ የተፈጸመው በድንበር ከተማዋ ዛላኣንበሳ ሲሆን በአከባቢው የሚገኘውን ህዝብ ክፉኛ አሰቆጥተዋል።

ከትላንት በስቲያ አርብ ሰኔ 20 ቀን 2017 ዓ/ም በኤርትራ ወታደር በሲቪል የዛላንበሳ ነዋሪ ባልና ሚስት የተፈፀመውን ግፍ የሚመለከት መረጃ ለድህንነታቸው ሲባል ስማቸው እንዲገለፅ ያልፈቀዱ የከተማዋ ነዋሪዎች ለቲክቫህ ኢትዮጵያ መቐለ አጋርተውታል።

እንደ ነዋሪዎቹ ቃል ፥ በከተማዋ ሲቪል ለብሰው የአልኮል መጠጥ ሲቀማምሱ የዋሉ ሁለት የኤርትራ ወታደሮች ከሰዓት በኋላ ወደ መኖሪያ ካምፓቸው እያመሩ ሳለ ሁለት ህፃናት በቤታቸው አጠገብ ሲጫወቱ ያገኛሉ።

አንደኛው ወታደር ሰክሮ ስለነበር ህፃናቱን ከመስደብ አልፎ  ይመታቸዋል።

ይህንን ተግባር በቅርብ ርቀት ሲመለከት የነበረው የህፃናቱ ወላጅ አባት ቀረብ ብሎ " ለምን መታሃቸው ? " ብሎ ጠይቆ ሳይጨርስ የሰከረው ወታደር የታጠቀው ሽጉጥ አውጥቶ ይተኩስበታል። አባትም ይወድቃል።

ተግባሩ ያስደነገጣት እናት እየጮኸች ባልዋ ወደ ወደቀበት ስትጠጋ ወታደሩ እሷም ላይ እንደተኮሰባት ነዋሪዎቹ ገልጸዋል።

አባት ትዳሩንና ልጆቹ ትቶ በተተኮሰበት ጥይት ህይወቱ ተቀጥፏል።

እናት በተተኮሰው ጥይት ቀላል ጉዳት ደርሶባታል።

" ሌላኛው አብሮ የነበረው ወታደር ጉዳዩን ወታደር ከአረመኔያዊ ተግባሩ ባያስጥለው ኖሮ የጉዳቱ መጠን ካጋጠመው በላይ ይሆን ነበር " ሲሉ በቅርብ ርቀት ክስተቱን ያዩ የአይን እማኞች ተናግረዋል።

ቲክቫህ ኢትዮጵያ
መቐለ
#TikvahEthiopiaFamilyMekelle

@tikvahethiopia