✳️ آیت‌الله سیستانی و حقوق شهروندی: حق مردم در حکمرانی شایسته

✍️ #محمدهادی_زاهد_غروی

حق اداره شایسته کشور از جمله حقوقی است که هر شهروند باید از آن برخوردار باشد؛ حقی که ایجاب می‌کند مسئولان با رعایت قانون‌مداری، شایسته‌سالاری، کارآمدی، پاسخ‌گویی و شفافیت، در اداره امور کشور بکوشند. آیت‌الله سیستانی با دقت و از ابعاد مختلف به این حق توجه کرده است.

حق اصلاحات یکی از اصلی‌ترین مطالبات شهروندان است. ایشان بر این باورند که برای تحقق حکمرانی شایسته، باید ساختار سیاسی و اداری کشور اسلامی اصلاح شود. آیت‌الله سیستانی اصلاحات را نه تنها یک ضرورت، بلکه یک نبرد سرنوشت‌ساز می‌داند که می‌تواند به فساد و ناکارآمدی پایان دهد. این اصلاحات باید در راستای انتخاب مردم و با حضور گسترده آنان انجام شود. ایشان بر این نکته تأکید می‌کنند که اگر خواسته‌های مردم نادیده گرفته شود، آنان با قدرت و گستردگی بیشتری دوباره بازخواهند گشت.

حق مبارزه با فساد از دیگر حقوق اساسی شهروندان است. آیت‌الله سیستانی فساد را یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای اداره شایسته کشور اسلامی می‌دانند. ایشان تأکید دارند که مسئولان باید به‌طور جدی با فساد مبارزه کرده و از مسئولیت‌های خود در پیگرد مفسدان و بازپس‌گیری اموال مردم غافل نشوند. در این راستا، معتقدند که نهادهای قضائی و نظارتی باید مسئولیت‌های خود را به‌طور کامل ایفا کنند.

حق زندگی کریمانه نتیجه مستقیم حکمرانی شایسته است. آیت‌الله سیستانی زندگی شرافت‌مندانه و با عزت نفس را حق هر شهروند می‌دانند. ایشان معتقدند که تأمین امنیت، فراهم آوردن خدمات عمومی، ایجاد فرصت‌های شغلی و کاهش رنج و سختی مردم از جمله وظایف اصلی دولت است. مسئولان باید بدون در نظر گرفتن وابستگی‌های ملی، دینی و فکری، برای همه شهروندان زندگی شایسته‌ای فراهم کنند.

در مجموع، آیت‌الله سیستانی با تأکید بر اصلاحات، مبارزه با فساد و تأمین زندگی شایسته برای همه شهروندان، به مسئولان یادآور می‌شوند که حکمرانی شایسته نه تنها حق مردم است، بلکه مسئولیتی عظیم بر دوش آن‌ها قرار دارد.

🔰 برگرفته از کتاب «آیت‌الله سیستانی و حقوق شهروندی» محمدهادی زاهد غروی، پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، زمستان 1403، ص44-49.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ گذر از قراردادگرایی به نظامی‌گرایی پس از پیامبر

✍️ #داود_فیرحی

در ادبیات پیامبر گسترش اسلام همیشه با قلم و امضا بود، ولی در دوران بعدی، با شمشیر صورت می‌گیرد. در دوره پیامبر و در سال نهم هجری چیزی به نام «عام الوفود» شکل گرفت که هیئت‌های نمایندگی نه برای تسلیم و ایمان، که برای مذاکره به مدینه ‌آمدند و به‌گونه‌ای شد که با استفاده از شبکه قراردادها، دولت پیامبر در فاصله سال‌های هشتم تا دهم هجری از مدینه و حجاز گذر کرد و به خلیج فارس رسید. درحالی‌که این سنّت بعد از پیامبر دگرگون شد و وجهه نظامی پیدا کرد.

طبق اسنادی که در دست داریم، در دوره بعد از پیامبر، اصلاً قراردادی نبوده و بعد از پیامبر، واژه‌ای به ‌نام «صدفه» داریم که به معنای اتفاقی از سر اضطرار است. براساس خوانش جدید از صدر اسلام و از سیره پیامبر، اتفاقی که بعد از پیامبر می‌افتد این است که شهر تهاجمی می‌شود.

🔰 برشی از کتاب «پیامبری و قرارداد»، درس‌گفتارهای داود فیرحی، تنظیم و تحقیق اکبر محمدی، نشر نی، با همکاری پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، 1403، ص188.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

خشم در برابر ظلم و محبت در برابر مردم

✍️ #ناصر_نقویان

غضب روی دیگر محبت است. شما به اندازه‌ای که یتیمی را دوست دارید، به همان اندازه به کسی که به یتیمی ظلم می‌کند خشم دارید. ... به همان اندازه که مردم را دوست دارید، در مقابل کسانی که به مردم ظلم می‌کنند ناراحت می‌شوید. کسی که ادعای دوستی مردم را دارد، در برابر کسانی که به مردم ظلم می‌کنند می‌ایستد.

ماجرای سوده هَمْدانی بسیار شیرین است. خدمت حضرت امیر آمد و گفت کارگزار شما به ما سخت می‌گیرد. چشمان مبارک حضرت پر از اشک شد و دست به آسمان بلند کرد و فرمود خدایا تو شاهدی که من نگفتم اینها به بندگان تو ظلم کنند. وقتی برای او مسلم شد، نامه‌ای نوشت و والی را همان‌جا عزل کرد.

علی(ع) با یک گزارش ظلم به خشم می‌آمد و دریای وجودش متلاطم می‌شد. اگر بچه یتیمی را می‌دید، خوابش نمی‌برد. خودش را به تنور آتش نزدیک می‌کرد و می‌گفت: «علی! بچش که در حکومت تو یتیمی گرسنه خوابیده است».

اگر این حکومت و ولایت و مردم‌داری است، کارهایی که ما به‌نام شیعه می‌کنیم چیست؟ برخی از کارهای مسئولان موجب شرمندگی است و از مردم خجالت می‌کشیم، اما اسم جامعه را هم جامعه قرآنی گذاشته‌ایم و می‌گوییم که چقدر حافظ قرآن داریم.

خدا شهید بهشتی را رحمت کند؛ می‌فرمود جامعه‌ای که در آن فقر و ظلم است، اگر تمام ظاهر آن را هم قرآنی کنید باز هم لجن است.

🔰 برشی از کتاب «سیاست دینی و زیست اخلاقی در پرتو قرآن و نهج‌البلاغه»، جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، نشر میراث اهل قلم، 1400، ص48-49.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ بازخوانی نواندیشی دینی در متن زمانه: جایی برای تحول یا انجماد؟

✍️ #سیدصادق_حقیقت

تحولات سال 1401 نمایانگر آن بود که نسل جدید از زبان و مطالبات متفاوتی برخوردار است که با زبان روحانیت، چه اصول‌گرا و چه اصلاح‌طلب، تفاوت آشکاری دارد. در این میان، نشان داد که زبان مشترکی میان متفکران نواندیش، اصول‌گرا، روحانیت و نسل جدید وجود ندارد؛ به همین دلیل، تفکر در این فضا قادر به انتقال نمی‌باشد. زبان به‌عنوان خانه فکر عمل می‌کند، نه فقط وسیله‌ای برای انتقال آن. این امر باعث محدودیت تفکر می‌شود؛ زیرا هر نسل در خانه‌ای متفاوت می‌اندیشد و وقتی هیچ پل ارتباطی میان این خانه‌ها وجود نداشته باشد، مفاهیم نیز منتقل نمی‌شوند.

مفروض ما این است که متن باید در زمینه خود تفسیر شود. یکی از مشکلات اساسی اجتهاد حوزوی این است که در آن، متن به‌وسیله خود متن تفسیر می‌شود و این در حالی است که روش‌شناسی‌های مدرن، به‌ویژه هرمنوتیک، بر لزوم تفسیر متن در کانتکست یا زمینه تأکید دارند. مقوله‌هایی مانند شأن نزول در اجتهاد وجود دارند، اما متأسفانه مسائل سیاسی و اجتماعی که متن‌ها در آن‌ها شکل می‌گیرند، در این اجتهاد کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. این نگاه محدود، نقدی جدی به اجتهاد حوزوی وارد می‌آورد که در آن متن در درون زمینه خود تفسیر نمی‌شود.

اگر نواندیشی دینی را به‌عنوان یک متن در نظر بگیریم، آینده آن باید در متن زمانه و زمینه‌های اجتماعی و سیاسی شکل گیرد. تغییرات زمینه‌ای از سال 1400 تا 1401 نشان‌دهنده آن است که وضعیت‌های اجتماعی و سیاسی به‌طور مداوم در حال تغییر هستند و نواندیشی دینی نیز باید در این تغییرات بازتعریف شود. مطالعه نواندیشی دینی تنها در کتاب‌ها و مقالات کفایت نمی‌کند؛ بلکه باید در بسترهای سیاسی و اجتماعی آن را جست‌وجو کرد. در این راستا، اولین مسئله‌ای که با آن مواجه خواهیم شد، شکاف نسلی است که میان نسل جدید و نسل قدیم، اعم از دانشگاهیان و حوزویان، به وضوح قابل مشاهده است.

🔰 برگرفته از کتاب «دینداری نواندیشانه؛ چالش‌ها و اولویت‌ها (در گفتگو با نواندیشان حوزوی)»، رضا تاران، خانه اندیشوران، 1402، ص531-532.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

گشودن افق‌های تازه با صلح ابتدایی: از مذاکره تا توافقات نوین

✍️ #داود_فیرحی

در سنت فکری و فقهی ما، صلح همواره به‌عنوان ضدیت با نزاع و خصومت مطرح شده است. به‌ویژه، مفهوم «صلح ترمیمی» که به ترمیم وضعیت پس از وقوع جنگ و اختلافات پرداخته و در پی بازگرداندن شرایط به حالت پیشین است. این نوع صلح، هنوز در بسیاری از موارد پرطرفدار و رایج است.

اما از این دیدگاه محدود باید فراتر رفت و باید به «صلح ابتدایی» به‌عنوان یک رویکرد نوین و پویای فلسفی و حقوقی سخن گفت که افق‌های تازه‌ای در حل‌وفصل منازعات و ایجاد توافقات سازنده می‌گشاید. صلح ابتدایی، برخلاف صلح ترمیمی، نه به‌دنبال ترمیم وضعیت موجود، بلکه به‌دنبال پیشگیری از وقوع هرگونه نزاع و برقراری سازش قبل از بروز مشکلات است.

صلح ابتدایی، نه‌تنها به‌عنوان یک راه‌حل برای مشکلات موجود، بلکه به‌عنوان فرصتی برای ساختن آینده‌ای سازنده و متفاوت معرفی می‌شود. این نوع صلح به‌گونه‌ای است که طرفین در آن به توافق می‌رسند بدون اینکه لزوماً در وضعیت بحرانی یا نزاعی قرار داشته باشند. به عبارت دیگر، صلح ابتدایی بر پایه «تسالم» و رضایت طرفین شکل می‌گیرد و هیچگونه پیش‌فرضی از وجود نزاع یا خصومت در آن وجود ندارد.

این رویکرد نوین به‌عنوان استراتژی پیشگیرانه در حقوق عمومی و سیاست بین‌الملل، با استفاده از گفتگو و تفاهم، به‌جای انتظار برای منازعه، زمینه‌ساز توافقات نوآورانه پیش از بروز مشکل می‌شود. این رویکرد پلی میان سنت و تجدد است که می‌تواند قراردادهای جدید را مشروع کرده و در سیاست‌های بین‌المللی نقش کلیدی ایفا کند.

به‌طور خاص، صلح ابتدایی به مذاکره‌کنندگان این امکان را می‌دهد که قبل از بروز هرگونه نزاع، با خلاقیت و آگاهی از تفاوت‌ها و منافع متقابل، توافقاتی را شکل دهند که از بروز منازعات در آینده جلوگیری کند. مثال‌هایی همچون قراردادهای بین‌المللی در زمینه‌های مختلف، مانند کشتیرانی یا قراردادهای بیمه، می‌توانند نمونه‌هایی از این نوع توافقات باشند که به‌جای تکیه بر ترمیم و حل‌وفصل منازعات، به پیشگیری و تعامل سازنده میان طرفین تأکید دارند.

این نوع صلح بیش از آنکه در حوزه‌های حقوق خصوصی کاربرد داشته باشد، در سیاست‌های عمومی و بین‌المللی می‌تواند مؤثر باشد و به‌ویژه در حل‌وفصل مسائل بین‌المللی به‌وسیله دیپلماسی فعال و پیشگیرانه نقش‌آفرینی کند.

در نهایت، می‌توان گفت که «صلح ابتدایی» نه‌تنها فرصتی است برای پیشگیری از نزاع، بلکه یک ابزار کارآمد در ساختن آینده‌ای مبتنی بر تفاهم و همکاری است. این نوع صلح، با ایجاد قواعد جدید و نوآورانه در زمینه‌های حقوقی و سیاسی، به‌دنبال گشودن افق‌هایی تازه در دیپلماسی و سیاست‌های جهانی است.

🔰 برگرفته از «داود فیرحی مطرح کرد: صلح ابتدایی می‌تواند راهگشای مسئله بانکداری اسلامی باشد».

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ دین و چالش‌های ورود به فضای عمومی سکولارشده

✍️ #مهراب_صادق‌نیا

دیوید هالنباخ، الاهیات‌دان معاصر مسیحی، می‌گوید امروزه، گروه‌های مذهبی برای آن‌که بتوانند در حوزه‌ی عمومی وارد شوند و در تحقق خیر عمومی(common good) مشارکت داشته باشند، با دو چالشِ آزاردهنده روبه‌رو هستند:

نخست این‌که باید جامعه‌ای که تا اندازه‌ی زیادی "سکولار" شده است، را قانع کنند که آن‌ها نیز به اندازه‌ی کافی شایستگی ورود بی‌دردسر و بدونِ تنش‌آفرینی در حوزه‌ی عمومی و هم‌کاری با افراد، گروه‌ها، و سازمان‌های غیرِ دینی را دارند؛ به این معنا که با حضور و عمل‌کردِ خود شکاف اجتماعی ایجاد نکرده و یا شکاف‌های موجود را پررنگ نمی‌کنند و حاضرند دیگران را به رسمیّت شناخته و با آن‌ها هم‌کاری کنند.

و دوم این‌که به این پرسش پاسخ دهند که با کدام خوانشِ مذهبی از میان خوانش‌های متکثّر از مسیحیت بنا دارند در حوزه‌ی عمومی فعال باشند. این از آن جهت است که از نگاه او، گروه‌های مذهبی خوانش‌های مختلفی از دین خود دارند. وجود این خوانش‌ها این پرسش را پدید می‌آورد که کدام خوانش می‌تواند وارد حوزه‌ی عمومی شده و برای تامین خیرِ عمومی و صلح بکوشد.

سخن هالنباخ به این معناست که دین برای ورود به حوزه‌ی عمومی، هم سکولارها را باید قانع کند و هم گروه‌های دینی‌ای را که خوانش‌های متفاوتی دارند. تصور من این است که از میان این دو چالش، دوّمی خطیرتر و دشوارتر باشد. سکولارها را شاید بتوان قانع کرد و به آن‌ها قبولاند که مذهب هم می‌تواند در تامین صلح و عدالت و امنیت اجتماعی نقشی داشته باشد؛ ولی گروه‌های مذهبی با خوانش‌های متفاوت به این سادگی راضی نمی‌شوند. به همین دلیل است که هالنباخ معتقد است مشکل اصلی حضور مسیحیّت در حوزه‌ی عمومی گروه‌های مذهبیِ مخالف هستند و نه گروه‌های سکولار.

🔰 @sadeghniamehrab / https://www.tg-me.com/sadeghniamehrab

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ فیرحی و بحران ملی‌گرایی در ایران: تبارگرایی یا قراردادگرایی؟

✍️ #میثم_بادامچی

دکتر فیرحی در تحلیل خود از دوران مشروطه به دو نوع ناسیونالیسم در ایران اشاره می‌کند: یکی ناسیونالیسم تبارگرا، مبتنی بر هویت‌های قومی و باستان‌گرایانه و دیگری ناسیونالیسم مدنی، مبتنی بر قانون اساسی و اصول قرارداد.

ناسیونالیسم تبارگرا چهار ویژگی اصلی دارد: جوهرگرایی، رمانتیسیسم، باستان‌گرایی و نژادپرستی، که بر خلوص قومی، احساسات مشترک، میراث تاریخی و برجسته‌سازی نژاد تأکید دارد.

در مقابل، ناسیونالیسم مدنی یا قراردادی بر مبنای قانون اساسی استوار است و گروه‌ها بر اساس منافع مشترک و عقلانیت به یکدیگر می‌پیوندند. در این نوع ناسیونالیسم، تصمیم‌گیری دموکراتیک و عقلایی مطرح است.

به باور ایشان: با وجود آنکه ملی‌گرایی ایران در آغاز با تکیه بر قانون اساسی مشروطه و پتانسیل تبدیل شدن به ناسیونالیسم مدنی شکل گرفت، متأسفانه به سمت ناسیونالیسم تبارگرا حرکت کرده و حتی گفتمان‌های ملی‌گرایانه مذهبی نیز به این سمت گرایش پیدا کرده‌اند:

«جالب این است [که] مذهبی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هم، زمانی که به ناسیونالیسم فکر کردند‌، این را به صورت پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرض در نظر گرفتند که ناسیونالیسم مساوی با تبارگرایی است. یعنی به امکان بدیل آن که ناسیونالیسم دموکراتیک است، فکر نکرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در این تبارگرایی ایرانی، یک باستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرایی‌، پان اسلامیسم‌، رمانتیسیسم و احیاگری (زنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردن سنن باستان در امروز) حضور دارد.»

فیرحی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گفت ناسیونالیسم تبارگرا هم در سیاست خارجی و هم در سیاست داخلی خصم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود را ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و تبارگرایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدیل را تقویت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. به بیان دقیق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر، این گفتمان، پان‌ایرانیسم را در ایران‌، پان‌عربیسم، پان‌ترکیسم و پان‌کردیسم را در منطقه تقویت می‌‌کند:

«در سیاست داخلی وقتی شما پان‌ایرانیسم را طرح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید، نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید از جنبش الاهوازیه پرهیز کنید و نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید در مناطقی که من شاهد آنم مثل زنجان و بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر‌، از پان‌ترکیسم فرار کنید... ناسیونالیسم باستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرای ایرانی‌، ضد دولت مدرن ملی دموکراتیک است و به دلایلی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به این سمت حرکت کند.»

🔰 برشی از کتاب «الهی‌دان سیاست؛ یادنامه استاد داود فیرحی»، پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (کمیته سالگرد دکتر فیرحی)، ص134-135.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ حفظ نفس، تلاشی برای حفظ کرامت انسانی

✍️ #مهدی_پورحسین

حفظ نفس در شریعت اسلامی تنها یک حکم تکلیفی و الزامی نیست، بلکه به‌عنوان یکی از مقاصد اصلی شریعت در نظر فقیهان، جایگاه ویژه‌ای دارد. این نگاه، در واقع ناظر به هدفمندی شریعت است؛ هدفی که فراتر از تکالیف فردی به مقاصدی کلان‌تر برای تکامل انسان و جامعه می‌پردازد. خلقت الهی در کائنات، دارای غرض و هدفی متعالی است که شریعت نیز به‌عنوان یک سازوکار الهی، برای هموار ساختن مسیر انسان‌ها به سوی این هدف طراحی شده است. به این معنا، شریعت و احکام آن به هیچ وجه بی‌هدف و بدون فلسفه نیستند؛ بلکه هر حکم در راستای تحقق یک مصلحت است.

در این راستا، شریعت اسلام نه تنها به حفظ جان انسان‌ها به‌عنوان یکی از مقاصد اولیه خود اشاره دارد، بلکه درصدد تحقق این هدف از طریق تدوین قوانین و احکام است که به حفظ کرامت انسانی و تأمین نیازهای اساسی بشر کمک می‌کند. فقیهان اسلامی به‌ویژه در مباحث مقاصد شریعت، حفظ نفس را در کنار چهار مقصد دیگر همچون حفظ دین، عقل، نسل و مال، به‌عنوان ضروری‌ترین نیازهای انسانی برشمرده‌اند. این مقاصد، ریشه در عقل انسان دارند و در تمامی شرایع الهی، به‌عنوان اصول مشترک شناخته می‌شوند.

در اندیشه‌های فقهی اهل سنت و شیعه، حفظ نفس همواره در کانون توجه قرار داشته است. برای مثال، شاطبی، فقیه بزرگ اهل سنت، مقاصد شریعت را به دو دسته ضروری و کمالی تقسیم کرده و حفظ نفس را در زمره ضروریات قرار داده است. این دیدگاه، بر لزوم حفظ کرامت انسانی در تمامی جوامع انسانی تأکید می‌کند. همچنین فقیهان شیعه، با الهام از منابع دینی، به‌ویژه روایات اهل بیت (ع)، در تأکید بر حفظ نفس اجماع دارند.

می‌توان گفت که حفظ نفس در شریعت اسلامی فراتر از یک حکم دینی است و به‌عنوان یکی از مقاصد عالی شریعت، در تمامی قوانین الهی برای حفظ کرامت انسانی و جلوگیری از هرگونه تباهی و فساد در زندگی فردی و اجتماعی، جایگاه ویژه‌ای دارد. این مقصود، که در کنار سایر مقاصد شریعت قرار می‌گیرد، اجماعی است که در میان تمامی انسان‌ها، به‌ویژه در احکام و قوانین دینی، به‌عنوان یک ضرورت عقلانی و انسانی شناخته می‌شود.

🔰 برگرفته از کتاب «درآمدی بر قاعده کرامت در فقه» مهدی پورحسین، نشر لوگوس (با همکاری گروه پژوهشی اندیشه دینی معاصر)، 1403، ص150-153.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ فقه امامیه و حقوق کودکان نامشروع: تحلیل فقهی و اجتماعی

✍️ #سید_محمدعلی_ایازی

حقوق کودکان نامشروع در فقه امامیه، از مسائل چالش‌برانگیز و در تعارض با نظام بین‌المللی حقوق کودک است. صاحب جواهر به محرومیت‌هایی چون شهادت، امامت جماعت، ارث و کاهش دیه برای ولد زنا اشاره می‌کند، حال آنکه قرآن کریم تفاوتی میان این کودکان و دیگران قائل نشده است.

این احکام، ریشه در روایات حدیثی فریقین دارد که با عقلانیت امروز و کرامت انسانی ناسازگار است. چرا کودکی که نقشی در گناه والدینش ندارد، از حقوق اجتماعی محروم و تحقیر می‌شود؟ این تبعیض، برخلاف عدالت و اخلاق تلقی می‌گردد و با آیه «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى» معارض است.

در گذشته، این احکام به بستر فرهنگی و انسان‌شناسی عصر فقیهان وابسته بود که ولد زنا را موجودی حقیر، غیرقابل تربیت و ناپاک می‌دانست. روایاتی چون «ولد زنا هیچ‌گاه نجیب نمی‌شود» یا «تا هفت نسل پاک نمی‌شود» این دیدگاه را تقویت می‌کرد.

سید مرتضی نیز در مذهب امامیه ولد زنا را فاقد ایمان و طهارت ذاتی می‌داند، دیدگاهی که در میان فقیهان غیرشیعه نیز مطرح بود. روایات دیگری ولد زنا را در ردیف جذامیان و دیوانگان قرار داده و حتی سؤر او را ناپاک می‌شمارند.

این توصیف‌های تاریخی، شگفت‌انگیز و خلاف اصول قرآنی است که انسان را مسئول اعمال خود می‌داند.

منشأ این برداشت‌ها، روایات ضعیف و تاریخ‌مند است که با واقعیات انسانی و ارادی افراد ناسازگار است. عقل و سیره عقلا امروز این تبعیض را ظلم می‌دانند؛ چگونه کسی که جرمی نکرده، باید مجازات شود؟ اگر پدر توبه کند، شهادتش پذیرفته است، اما فرزند، حتی اگر عادل باشد، محروم می‌ماند. این محرومیت، خلاف عدل الهی و غیراخلاقی است.

اعتبارات عقلایی معاصر چنین تبعیضی را برنمی‌تابد و تأویل این احکام بر اساس نگرش عقلایی امروز ضروری است.

🔰 برگرفته از «اعتباری بودن احکام اخلاقی و حل چالش‌های فقهی دنیای معاصر».

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ رالز و عقل عمومی: چگونه در دنیای متکثر به همکاری اجتماعی برسیم؟

✍️ #حسین_هوشمند

تنش میان التزام دینی و تکالیف شهروندی، ماهیت و جریان دموکراسی مدرن را شکل داده است. دموکراسی‌های مدرن با تکثر آموزه‌های جامع فلسفی، اخلاقی و دینی توصیف می‌شوند. این واقعیت، پرسش مهمی را طرح می‌کند: «چگونه می‌توان در طول زمان، جامعه‌ای عادلانه و پایدار و متشکل از شهروندان آزاد و برابر داشته باشیم که عمیقاً تحت تأثیر آموزه‌های دینی، فلسفی و اخلاقی معقول و متفاوتی قرار می‌گیرند؟»

جان رالز در لیبرالیسم سیاسی «ایده عقل عمومی» را مطرح ‌کرده که بر وفق آن شهروندان باید مباحث اساسی سیاسی خود را در چارچوب یک برداشت سیاسی از عدالت ارائه کنند که مبتنی بر ارزش‌هایی است که دیگران به طور معقول پذیرفته‌اند. این ایده به این معنی است که شهروندان باید آماده باشند و بتوانند نشان دهند که دیدگاه‌های سیاسی آنها می‌تواند توسط «عقل عمومی» یعنی دلایل مشترک و همگانی حمایت شود؛ زیرا از این طریق است که شهروندان همکاری خود را نشان می‌دهند و قصدشان این نیست که دیگران را به پذیرش دلایلی مجبور کنند که آنها نمی‌توانند به طور معقول تأیید کنند.

این امر ایجاب می‌کند تا آنها در حوزه سیاسی برای اهداف مدنی مشترک، از طرح اختلافات عمیق و فیصله ناپذیر متافیزیکی، معرفت شناختی، اخلاقی و دینی خود در باره حقیقت جهان، عقلانیت، خدا و ماهیت آدمی، اجتناب ورزند. آنها باید بکوشند تا مهمترین فضایل سیاسی و مدنی مانند مدارا و همکاری اجتماعی بر اساس احترام متقابل را در پرتو نظام اخلاقی ـ دینی خویش یا به منزله مؤلفه آن، مورد تصدیق قرار دهند.

رالز می‌گوید فلسفه سیاسی باید به دنبال زمینه‌های مشترک قابل دستیابی برای عموم شهروندان باشد. از آنجایی که در جوامع متکثر، همه شهروندان به نحو معقولی نمی‌توانند یک آموزه جامع را به اشتراک بگذارند، ایده عقل عمومی رالز، یک وظیفه اخلاقی را ایجاد می‌کند که شهروندان باید در مرزها و محدوده آن زندگی کنند.

🔰 برشی از کتاب «اندیشه دینی معاصر: رویکردها و چالش‌ها؛ دفتر دوم»، پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، نشر میراث قلم، 1399، ص137-138.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

#نشست_علمی
🔰با همکاری مشترک پژوهشکده اندیشه دینی معاصر و معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، نشست علمی زیر برگزار می‌شود:


🔹دلیل انگاری سیره‌ی متشرعه در نفی حکمرانی زنان
🎙با ارائه: دکتر علی الهی خراسانی (عضو هیات علمی پژوهشکده‌ی بنیاد پژوهش‌های اسلامی)

🔹تاثیر ذهنیت‌های سنتی بر فهم دینی از حقوق اجتماعی زنان
🎙 با ارائه: هدی مصطفائی(دانشجوی دکتری مطالعات زنان)

⏰ : دوشنبه 28 مهر 1404 ، ساعت 17
📍: مشهد، پژوهشکده ثامن، سناباد 41 ، تقاطع اول، سمت راست

🌐: لینک مجازی جلسه در گوگل میت
https://www.meet.google.com/thm-ztpx-pkn

✳️ تنوع در دل وحدت؛ رؤیای اقتصادی شهید صدر

✍️ #محمدرضا_یوسفی‌شیخ‌رباط
در روش شهید صدر، احکام نقشی کلیدی در کشف مکتب اقتصادی اسلام دارند، اما او در این مسیر با مشکلی بنیادین روبه‌رو بود: دسترسی نداشتن به همه احکام الهی. وی تصریح می‌کرد که شاید تنها پنج درصد از احکام موجود، به طور قطع، الهی و واقعی باشند. ازاین‌رو، شهید صدر بر ضرورت روش فقیهان تأکید نمود؛ روشی که در آن، احکام اجتهادی به جای احکام واقعی می‌نشینند. احکام اجتهادی، نتایج تلاش علمی مجتهدانی است که با رعایت موازین و اصول معتبر، در پی دستیابی به احکام واقعی برمی‌آیند. هرچند این احکام ممکن است با احکام واقعی تفاوت داشته باشند، اما به دلیل اتکا بر روش معتبر، از حجیت و اعتبار شرعی برخوردارند.
شهید صدر پس از طرح سازوکارهای سلامت اجتهاد، به نکته‌ای مهم اشاره می‌کند: از اجتهادهای گوناگون، احکام متفاوت و در نتیجه مکتب‌های اقتصادی متنوعی پدید می‌آیند که همگی، به سبب مشروعیت روش استنباط، از اعتبار شرعی برخوردارند. بدین‌سان، او به تعدد مکتب‌های اقتصادی اسلام باور دارد؛ مکتب‌هایی که هرچند در جزئیات متفاوت‌اند، اما در بنیاد و هدف، در چارچوب اسلام باقی می‌مانند. این نگرش، نوعی پلورالیسم اقتصادی در دل وحدت دینی را نشان می‌دهد.
بااین‌حال، شهید صدر بر این باور است که جامعه ناگزیر از گزینش یک مکتب برتر برای اجراست. او برای این انتخاب، سه معیار ارائه می‌کند: نخست، برخورداری از قوی‌ترین عناصر درونی؛ دوم، توانایی در حل مشکلات اقتصادی زندگی؛ و سوم، توان تحقق اهداف عالی اسلام. بدین‌ترتیب، هرچند همه مکتب‌های اقتصادی معتبرند، اما تنها مکتبی که از این سه ویژگی برخوردار باشد، می‌تواند به عنوان مکتب برگزیده و کارآمد اقتصاد اسلامی شناخته شود.

🔰 برگرفته از کتاب «اندیشه دینی معاصر: رویکردها و چالش‌ها؛ دفتر دوم»، پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، نشر میراث قلم، 1399، ص213-214.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

#نشست_علمی
🔸پژوهشکده اندیشه دینی معاصر با همکاری معاونت ریاست‌جمهوری در امور زنان و خانواده وگروه فقه زنان و خانواده پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار می‌کند:

📚 موضوع نشست:
«مرجعیت زنان؛ ابعاد و چالش‌ها»

🟢 ارائه‌دهنده:
حجت‌الاسلام‌ و المسلمین مهدی سجادی‌امین
عضو هیئت‌علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه زن و خانواده

🔵 ناقد:
حجت‌الاسلام‌ و المسلمین محمدهادی فاضل بابلی
عضو شورای علمی گروه فقه امور زنان و خانواده
پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

🟣 دبیر جلسه:
حجت‌الاسلام‌ و المسلمین دکتر مهدی سعادتی‌نسب
عضو گروه فقه تخصصی زن و خانواده
مرکز پژوهشی مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی

🗓 زمان برگزاری:
دوشنبه ۵ آبان ۱۴۰۴ – ساعت ۱۸:۳۰

📍 مکان:
قم، خیابان دورشهر، کوچه ۳۰، پلاک ۵۳
پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

🌐 امکان حضور مجازی:🔻
🔗 bbb.riicj.com/rooms/ffe-obk-afb-qiq/join

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ درخشش آثار پژوهشکده اندیشه دینی معاصر در سومین دوسالانه‌ کتاب عاشورا

سومین دوره دوسالانه کتاب عاشورا در آبان‌ماه ۱۴۰۴ با ارزیابی ۱۹۴ عنوان کتاب و انتخاب ۱۵ اثر منتخب از میان ۳۸ نامزد نهایی برگزار شد. در این رویداد برجسته، دو اثر علمی از پژوهشکده اندیشه دینی معاصر در کانون توجه و مورد تقدیر ویژه قرار گرفتند. هدف اصلی این دوسالانه ترویج فرهنگ عاشورایی و شناسایی آثار فاخر در حوزه تاریخ، تحلیل واقعه عاشورا و فرهنگ عزاداری است.

کتاب‌های «رویکردهای ایرانی به واقعه‌ی عاشورا» و «عاشورا؛ فساد و اصلاح»، با قلم اساتید و پژوهشگران پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، در این دوره از دوسالانه برگزیده و شایسته تقدیر شناخته شدند.

1ـ رویکردهای ایرانی به واقعه‌ی عاشورا؛ اثر دکتر علی مهجور، با نگاهی پدیدارشناسانه به رابطه ایرانیان به واقعه عاشورا، به‌عنوان اثر برگزیده در رشته تحلیل و تبیین عاشورا معرفی شد. این کتاب که به همت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، توسط انتشارات نیستان در ۴۲۶ صفحه منتشر شده، تفسیرهای ایرانی از عاشورا را در هفت رویکرد مختلف بررسی کرده و عاشورا را نه‌تنها به‌عنوان یک رخداد تاریخی، بلکه به‌عنوان یک منبع فرهنگ‌ساز در ایران معرفی می‌کند.

2ـ عاشورا؛ فساد و اصلاح؛ اثر استاد فقید دکتر داود فیرحی، که مجموعه‌ای از نُه سخنرانی ایشان است، نیز در همین دوره شایسته تقدیر شناخته شد. این کتاب که به همت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر و با تنظیم دکتر علی مهجور منتشر شده، تحلیل‌های عمیق تاریخی و جامعه‌شناختی دکتر فیرحی از واقعه عاشورا را در بازه‌ای ۲۴‌ساله از تاریخ صدر اسلام ارائه می‌دهد. این اثر، عاشورا را نه تنها به‌عنوان یک قیام مذهبی، بلکه به‌عنوان یک منبع اصلاح و مبارزه با فساد در دوران معاصر معرفی می‌کند.

این درخشش علمی گواهی بر تعهد پژوهشکده اندیشه دینی معاصر به ترویج معارف عاشورا و بازتعریف این فرهنگ در بستر زمان است.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)
🌐 http://www.andishedini.com

✳️ فخرفروشی حاکمان: پیش‌درآمدی بر استبداد

✍️ #هادی_سروش

وقتی حاکمان در مسیر تفاخر و فخرفروشی گام می‌زنند، این نشان‌دهنده‌ی شروع فاصله میان دولت و مردم است. حاکمیت‌هایی که تنها به قدرت خود می‌اندیشند و توهمی از قدرت نامحدود دارند، به تدریج مردم را از خود دور می‌کنند. این دولت‌ها که غرق در خودخواهی و تکبر هستند، به هیچ مصلحتی توجه نمی‌کنند و بدون در نظر گرفتن خواسته‌های ملت، مسیرشان را پیش می‌برند.

تفاخر و تکبر در نهایت به استبداد سیاسی منجر می‌شود و این همان نقطه‌ای است که فاصله‌ی حاکمیت از مردم شروع می‌شود. همان‌طور که امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «بدترین حالت برای زمامداران نزد مردم صالح زمانی است که فکر کنند به تفاخر علاقه دارند و امورشان بر اساس کبر و خودخواهی است.» (نهج‌البلاغه، خ 216)

حاکمان باید از مردم بیاموزند و در تواضع و فروتنی رفتار کنند، نه اینکه خود را بالاتر از مردم بدانند و همواره در تلاش برای نصیحت و آموزش آن‌ها باشند. حضرت علی (ع) به ما می‌آموزد که «کسی که خود را تربیت کرده و به اصلاح نفس خود پرداخته است، شایسته‌تر از آن است که معلم دیگران باشد.» (نهج‌البلاغه) این سخنان، یادآوری می‌کند که حکمرانی صحیح تنها با فخر و تکبر امکان‌پذیر نیست.

دولت‌هایی که در مسیر فخرفروشی و استبداد قرار می‌گیرند، مردم را به طعمه‌هایی برای خود تبدیل می‌کنند. همان‌طور که حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «سلاطینشان درندگان و مردم عادی طعمه‌های آن‌ها و فقرا مرده‌های آن‌ها می‌شوند.» (نهج‌البلاغه، خطبه 108) دولتی که در مسیر ظلم و خشونت گام می‌برد، خود را از مردم جدا کرده و آن‌ها را در معرض نابودی قرار می‌دهد.

🔰 برگرفته از «خطر شکاف بین حاکمیت‌ها و ملت‌ها»؛ در سایت جماران

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

#نشست_علمی

✳️ بررسی چالش‌های قانون عادلانه در نظام‌های حقوقی فقه مبنا و پیامدهای آن بر حقوق انسانی

🔸 با معرفی و گفتگو در خصوص کتاب «عدالت فقه و قانون»

🔸اثر دکتر محمدهادی حاضری (عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر)

📌 زمان: دوشنبه 12 آبان‌ماه، ساعت 15 الی 17

📌 مکان: تهران، دفتر مرکزی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران


🌐 لینک امکان حضور مجازی:
https://app.bigbluebutton.me/join/kui67uk3n5

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✳️ خطر ظاهرگرایی دینی در جامعه

✍️ #سیدضیاء_مرتضوی

🔹 یکی از مهمترین آسیب‌های جوامع دینی، ظاهرگرایی و تقدم فروع بر اصول است؛ یعنی همان جامعه‌ای که به فاطمه زهرا(س) ظلم می‌کند و دربرابر تضییع حق مسلمش بی‌تفاوت است، می‌خواهد برایش تشییع جنازه باشکوه بگیرد تا ثواب ببرد.

🔹 وصیت حضرت زهرا مبنی بر تشییع مخفیانه، مقابله با این کج فهمی جامعه و انحراف در دین است. آن حضرت وقتی با سکوت و بی‌تفاوتی مدعیان اسلام مواجه می‌شود، وصیت به تدفین مخفیانه می‌کند؛ چرا که نمی‌خواهد جامعه‌ای که با سکوت و بی‌تفاوتی خود ظلم را تایید کرده، در تشییع و تدفین او حضور یافته و نمایشی برای حفظ ظاهر اسلام درست کند.

عباس عموی پیامبر(ص) دنبال آن بود که ضمن احترام به حضرت زهرا(س)، با تشییع و تدفین عمومی پیکر ایشان، ظواهر امور دینی را حفظ کرده و آن را در جامعه زیبا نشان دهد. این نشانه بروز انحراف در جامعه اسلامی بلافاصله پس از فوت پیامبر(ص) بود که اصل و فرع در دین جابجا شد؛ اصل، که رعایت حق انسان‌ها و مقابله با ظلم است، تحت الشعاع فرع (حفظ ظاهر و برگزاری تشییع جنازه باشکوه) قرار گرفت.

🔹 جامعه امروز ما هم به این انحراف مبتلاست و جان انسان‌ها و حق الناس کم اهمیت شده و حفظ ظواهر دینی و تشییع جنازه پر اهمیت دیده می‌شود.

رعایت ظاهر دینی و عیادت و تشییع و تدفین حضرت زهرا(س)، در واقع، سرپوش گذاشتن بر گناه بزرگ بی‌تفاوتی جامعه در برابر ظلم آشکاری بود که نسبت به آن حضرت روا داشته بودند. در حالی که حضرت زهرا چهل روز پیاپی به در خانه مسلمانان می‌رفت، هیچ‌کس شجاعت پاسخ دادن به درخواست یاری آن حضرت را نداشت؛ سکوت و بی‌تفاوتی جامعه در برابر ظلم آشکار به یک انسان، آن هم دختر پیامبر که حقش قابل انکار نیست، گناهی نابخشودنی بود.

🔹 امروز نیز شاهدیم که برخی آقایان، نسبت به ریختن خون انسان‌ها، از هر طرف که باشد یا آسیب دیدن بسیاری از افراد و خانواده‌ها، اهمیت چندانی نمی‌دهند؛ اما حفظ ظاهر و حجاب را که البته در جای خود مهم است، بر اصولی که حفظ جان انسان‌ها و حقوق مردم است، اولویت می‌دهند؛ این همان ظاهرگرایی در دین است.

فقهای بزرگ ما، قاعده‌ای دارند به نام «حرمت تنفیر از دین» که براساس آن، رفتار و فعلی که موجب تنفر مردم و جامعه از دین شود، حرام است؛ حالا ببینید در این دوره چقدر از جوان‌ها و مردم از دین زده شده‌اند؛ آیا رفتار ما شامل این قاعده نمی‌شود؟ آیا در قرآن نداریم که نجات جان یک انسان، نجات کل انسان‌ها و کشتن یک انسان غیر قاتل، کشتن همه انسان‌هاست؟

🔹 وقتی امیرمومنان(ع) را با ریسمان می‌بردند، فاطمه زهرا(س) خلیفه را مخاطب قرار داد و فرمود: چرا به ما ظلم می‌کنی؟ اگر پریشان کردن مو زشت نبود، به خدا قسم موهایم را پریشان می‌کردم و شکوه به خدا می‌بردم، آنجا فردی گفت علی را رها کنید و رها کردند.

چرا باید وضع ظلم و تضییع حقوق مردم، جان انسانها، چشم انسانها و آزادی انسانها به وضعی برسد که زنان راهی جز پریشان کردن مو برای تظلم و دادخواهی نداشته باشند و کسانی که ادعای دینداری دارند، نه تنها از مظلوم حمایت نکنند، بلکه با وارونه کردن اولویتها بخواهند ظلم را توجیه کنند؟

https://www.tg-me.com/szmortazavi/636
⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

نشست علمی با موضوع «مرجعیت زنان؛ ابعاد و چالش‌ها» با همکاری مشترک پژوهشکده اندیشه دینی معاصر، معاونت ریاست‌جمهوری در امور زنان و خانواده و گروه فقه زنان و خانواده پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار گردید.

نشست علمی «مرجعیت زنان؛ ابعاد و چالش‌ها» با طرح دیدگاه‌های متنوع فقهی و اجتماعی، تلاش کرد ابعاد مختلف مسئله را در چارچوبی علمی و منصفانه بررسی کند. محور اصلی مباحث، تفکیک میان شئون ولایی و غیرولایی مرجع تقلید و تبیین نقش جنسیت در هر یک از این دو ساحت بود.

در این نشست، دکتر مهدی سجادی‌امین با تأکید بر این‌که اجتهاد و افتاء فرایندی علمی و جنسیت‌ناپذیر است، تفاوت‌های فقهی میان زن و مرد را ناظر به حوزه شئون ولایی دانست و تصریح کرد که نفی ولایت از زنان به معنای سلب حق نیست، بلکه از سنخ رفع مسئولیت و تکلیف است. در مقابل، حجت‌الاسلام والمسلمین فاضل بابلی ضمن تأیید امکان اجتهاد برای زنان، بر ضرورت بازخوانی ادله فقهی و تاریخی در زمینه مرجعیت تأکید نمود و یادآور شد که نباید مرجعیت علمی با ولایت اجتماعی خلط شود.

همچنین در بخش پایانی نشست، دکتر توفیقی با نقد برخی مبانی سنتی، بر لزوم بازاندیشی در ساختار نهادی مرجعیت و امکان مشارکت زنان در قالب‌های شورایی یا تخصصی تأکید کرد و بر اهمیت تفکیک مباحث فقهی از تحلیل‌های اجتماعی و کلامی اشاره داشت.

🌐 گزارش تفصیلی این نشست علمی در سایت پژوهشکده اندیشه دینی معاصر در دسترس است.

⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)

✅ «فیرحی و تجدد»

نقد و بررسی اندیشه دکتر داوود فیرحی

با حضور:

_دکتر جهانگیر معینی علمداری
«هیئت علمی دانشگاه تهران»

_دکتر رضا تاران
«عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر»

_دکتر عبدالمجید مبلغی
«هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی »

زمان: شنبه ۱۷ آبان ماه ۱۴۰۴ | ساعت ۱۴:۳۰

مکان: دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی، سالن دکتر عنایت

@politics_law
⚡️ پژوهشکده اندیشه دینی معاصر (آدم)