2000-ы: байкот выбараў, з’яўленне TUT.BY, Завадскі і «эскадроны смерці»
Відэа IMBY згадвае асноўныя падзеі 2000 года ў Беларусі:
• Парламентскія выбары, якім апазіцыя абвясціла байкот;
• Стварэнне TUT.BY - новай медыя-рэальнасці, якая хутка стала самым папулярным незалежным парталам;
• Знікненне журналіста Дзмітрыя Завадскага і дыскусіі пра дзейнасць «эскадронаў смерці»;
• Музычныя маркеры часу: N.R.M. з «Трыма чарапахамі», «Би-2», Gods Tower.

Ці мусіць перамога ў Аршанскай бітвы (1514) мець статус Дня воінскай славы?
З нагоды чарговых ўгодак гэтай бітвы рэкамендуем паглядзець дыскусію двух беларускіх гісторыкаў - Віктара Якубава і Аляксандра Казакова, якія абмяркоўваюць, чаму бітва пад Оршай можа мець значэнне для нашай ваеннай памяці і ці варта яе адзначаць як Дзень воінскай славы. Ці кожная перамога заслугоўвае статусу нацыянальнага свята, ці толькі тыя, што змяняюць ход лёсу?

Каментар для Белсат акадэмічнага дырэктара Беларускага інстытуту публічнай гісторыі Аляксея Ластоўскага з нагоды 511-й гадавіны перамогі ў Аршанскай бітве.

Копія берлінскага помніка «Воін-вызваліцель» у мінскай гімназіі – расійская ініцыятыва?

1 верасня ў гімназіі № 5 г. Мінска імя герояў сустрэчы на Эльбе ўрачыста адкрылі двухметровую копію манумента «Воін-вызваліцель» з берлінскага Трэптаў-парка. Копію аднаго з галоўных савецкіх помнікаў стварылі пры дапамозе 3D-друку з пластыка.

Як высветлілася, праект рэалізаваны Рэспубліканскім творчым моладзевым грамадскім аб'яднаннем «Продвижение молодежи», якое было зарэгістравана ў Беларусі ў канцы 2020 года і заўважана ў правядзенні сумесных з РФ акцый. На адкрыцці помніка прысутнічалі прадстаўнікі пасольства Расіі ў Беларусі. Кіраўнік «Продвижение молодежи» Андрэй Мяхедка заявіў, што «ужо ёсць ідэя ўсталяваць такія помнікі ва ўсіх абласцях Беларусі і ў рэгіёнах Расіі».

Адзначым, што ў чэрвені каля паўночнай брамы мемарыяльнага комплексу «Брэсцкая крэпасць-герой» акрылі помнік савецкім пагранічнікам – ён быў створаны за грошы міністэрства абароны Расіі.

17 верасня 1939 года для Беларусі і Польшчы

Для ўдзелу ў дыскусіі прайдзіце, калі ласка, рэгістрацыю па спасылцы: https://us02web.zoom.us/webinar/register/WN_EtUCJpANS1KNHVZ4C7xI3Q#/registration

17 верасня 1939 года — адна з самых супярэчлівых дат у беларускай гісторыі. У гэты дзень Чырвоная Армія перайшла мяжу і заняла тэрыторыі, якія на той момант былі ў складзе Польшчы — заходнюю частку сучаснай Беларусі. Як гэтыя падзеі паўплывалі на лёсы людзей у Заходняй Беларусі? Як у Беларусі і ў Польшчы трактуецца 17 верасня 1939 года? Што стаіць за рашэннем зрабіць 17 верасня дзяржаўным святам у Беларусі? Як афіцыйная палітыка памяці ўплывае на ўспрыманне гісторыі сёння — у Беларусі, у Польшчы, у заходняй Еўропе? Ці паўплывала нядаўняя міграцыя праз беларуска-польскую і ўкраінска-польскую мяжу пасля пачатку паўнамаштабнай вайны Расіі супраць Украіны на памяць пра 1939 год у гэтых грамадствах?

У Магілёве з’явілася вуліца ў гонар гісторыка Мікалая Сташкевіча. Чым можа тлумачыцца рашэнне?

Нядаўна мясцовыя ўлады прынялі рашэнне пра падаўжэнне праспекта 17 верасня (адкрыты ў Магілёве летась) і з’яўленне новай вуліцы імя Мікалая Сташкевіча. Чым вядомы гэты чалавек? Мікалай Сташкевіч (1938 - 2011) доўгі час працаваў у Інстытуце гісторыі партыі пры ЦК КПБ, у 1999 - 2005 гадах выконваў абавязкі дырэктара Інстытута гісторыі НАН.

Калегі характарызавалі яго як «прыхільніка савецкай цывілізацыі» і гісторыка, які «цвёрда стаяў на савецкіх пазіцыях». Вядома, што Сташкевіч крытыкаваў Беларускую Народную Рэспубліку.

Але чаму пра ідэолага цяпер узгадалі? Сташкевіч быў навуковым кіраўніком у Ігара Мазалюка і Вадзіма Гігіна. Апошні рэгулярна ўзгадваў пра свайго настаўніка пасля яго смерці. Нагадаем, што цяпер Гігін – гендырэктар Нацыянальнай бібліятэкі. Ён – уплывовы прапагандыст і з’яўляецца прыхільнікам ідэалогіі заходнерусізму, згодна якому беларусы — не асобны народ, а адгалінаванне рускага этнаса.

У Нацыянальным гістарычным музеі працуе выстава «Песня — душа народа», прысвечаная гісторыі капэлы Рыгора Шырмы

11 верасня у гістарычным музеі адкрылася выстава «Песня — душа народа», падрыхтаванага архівам-музеем літаратуры і мастацтва і архівам кінафотафонадакументаў.

Назву выставе далі словы «Песня – гэта душа народа, яго жывая гісторыя», якія належаць харавому дырыжору, кампазітару, педагогу, фалькларысту-музыказнаўцу Рыгору Шырме, заснавальніку акадэмічнай харавой капэлы Рыгор Шырма. Праект прымеркаваны да 85-годдзя капэлы.

На працягу ўсяго жыцця Шырма займаўся даследаваннем фальклору. Ён з'яўляецца аўтарам запісаў, гарманізацый, музычнага афармлення і публікацыі больш за 5000 беларускіх народных песень, артыкулаў і даследаванняў па пытаннях беларускага мастацтва, фальклору, харавым выкананні. Чытаць на сайце або без VPN.

Нейрасеткі робяць цуды з гістарычнай спадчынай Беларусі ШМАТ ФОТА

Новая мадэль Gemini ад Google здольная вяртаць даўно страчаныя помнікі архітэктуры і гістарычныя цэнтры гарадоў Беларусі ў іх першапачатковым выглядзе і робіць гэта фантастычна нават на аснове вельмі дрэнных фота і старадаўніх малюнкаў. 

https://nashaniva.com/376707

Без VPN — https://bit.ly/nashaniva#/376707

Выйшла з друку новая кніга Беларускага Інстытута ў Празе

Надоечы пабачыла свет кніга „Instituce v exilu. Sto let od příchodu exilové vlády Běloruské lidové republiky do Prahy“, падрыхтаваная па выніках міжнароднага сімпозіума 2023 года.
У выданні сабраныя не толькі артыкулы даследчыкаў, але і матэрыялы з выставы, прысвечанай стагоддзю прыходу ў Прагу ўраду Беларускай Народнай Рэспублікі ў выгнанні.

Кніга будзе цікавая тым, хто хоча лепш зразумець:
- як фармаваліся міграцыйныя працэсы пасля Першай сусветнай вайны;
- якую ролю адыгрывалі беларускія эмігранцкія асяродкі ў міжваеннай Еўропе;
- як дзейнічала Рада БНР у эміграцыі і якія дакументы з яе гісторыі нядаўна знойдзены ў Славянскай бібліятэцы;
- чаму ў чэшскай мове замацавалася назва Bělorusko замест Belorus;
- шмат іншых цікавых фактаў з гісторыі беларускай палітычнай і інтэлектуальнай эміграцыі.

Кніга ўжо даступная для набыцця на сайце Славянскай бібліятэкі: Замовіць тут

Якія планы ў таварыства Мядзінскага па ўсталяванню ў Беларусі новых помнікаў. Частка 1

У апошнія месяцы з публікацый Расійскага ваенна-гістарычнага таварыства (РВГТ) стала вядома пра яго вялікія планы наконт Беларусі. Як высветлілася, працягвае дзейнічаць створаная ў 2023 годзе па ініцыятыве Пуціна і Лукашэнкі «сумесная расійска-беларуская камісія па гісторыі», якую ўзначальваюць Уладзімір Мядзінскі, памочнік Пуціна і кіраўнік РВГТ, і Дзмітрый Круты, кіраўнік Адміністрацыі Лукашэнкі.

З ведама сумеснай камісіі РВГТ заяўляе пра праектаванне шэрага помнікаў у Беларусі. З публікацый таварыства вядома, што сярод іх помнікі:

▪️Канстанціну Ракасоўскаму ў Гомелі (камандаваў Гомельска-Рэчыцкай аперацыяй у 1943 годзе, нарадзіўся ў Целяханах Івацэвіцкага раёна) – помнік яму плануюць усталяваць ужо 26 лістапада гэтага года (на ілюстрацыі);

▪️Якаву Смушкевічу ў Віцебску (генерал-лейтэнант авіяцыі, расстраляны як «вораг народа» ў 1941 годзе, служыў у Віцебску з перапынкамі ў 1927 - 1936 гг.);

Працяг ніжэй

Якія планы ў таварыства Мядзінскага па ўсталяванню ў Беларусі новых помнікаў. Частка 2

Пачатак вышэй

▪️Івану Паскевічу ў Гомелі (расійскі фельдмаршал, удзельнічаў ва «ўціхамірванні» паўстання 1830 - 1831, валодаў палацам у Гомелі);

▪️Навуму Эйцінгону ў Магілёве (савецкі разведчык, распрацоўшчык аперацыі па ліквідацыі Льва Троцкага, нарадзіўся ў Шклове);

▪️Данілу Казакевічу ў Мінску (савецкі военачальнік, нарадзіўся ў вёсцы Радзеўцэ Маладзечанскага раёна);

▪️Алене Мазанік, Надзеі Траян і Марыі Осіпавай у Мінску (удзельніцы аперацыі па знішчэнню генеральнага камісара Беларусі Вільгельма Кубэ).

Дадамо, што старшыню Расійскага ваенна-гістарычнага таварыства Уладзіміра Мядзінскага многія лічаць ілжэгісторыкам. З заяваў памочніка Пуціна вядома, што ён лічыць рускіх і беларусаў адзіным народам і выступае за неабходнасць «збалансавання» ў выкладанні гісторыі ў Расіі і Беларусі. Два гады таму Мядзінскі вітаў усталяванне ў Калінінградзе помніка Міхаілу Мураўёву, вядомаму ў Беларусі па мянушцы «Вешальнік».

17 верасня сёння афіцыйна падаецца як «Дзень народнага адзінства». Але гэтая дата ў беларускай гісторыі неадназначная — для часткі грамадства яна асацыюецца з трагічнымі наступствамі савецкага ўварвання 1939 года.
Рэкамендуем відэа, у якім абмяркоўваецца, што насамрэч адбылося 17 верасня і як па-рознаму можна ўспрымаць гэтую падзею: як акт гістарычнай справядлівасці або як пачатак новага падзелу і рэпрэсій.

Церашковіч: «Рукамі тых, хто нас катаваў, мы аб’ядналіся на адной палітычнай прасторы»

17 верасня Лукашэнка павіншаваў беларусаў з так званым «Днём народнага адзінства». Гэтае свята ўлады абвясцілі ў 2021 годзе як дзяржаўнае, але «сшыць» расколатае грамадства з яго дапамогай відавочна не атрымліваецца.

А дэкан гістфака БДУ Аляксандр Каханоўскі сцвярджае, што 17 верасня «адзначалася многія гады», потым адышло крыху ў бок, але было «адноўлена тымі людзьмі, хто змагаўся за ўз’яданне Заходняй Беларусі з БССР».

Колькі ў гэтых словах маніпуляцыі, а што праўда? На гэтае пытанне адказаў гісторык Павел Церашковіч. А таксама ён распавёў, чаму ж насамрэч не спрацоўвае ідэя ўкараніць у Беларусі «Дзень народнага адзінства».

Чытайце на сайце

Без VPN

Беларусы Коўна збіраюць грошы на памятную шыльду Беларускаму асобнаму батальёну ў Літоўскім войску. Адкрыць яе плануецца 23 лістапада — на будынку, дзе ў 1920–1921 кватэравала падраздзяленне.

"Батальён праславіўся ў баях супраць бальшавікоў, — расказваюць ініцыятары акцыі. — Яго ваяры атрымалі афіцыйную падзяку ад прэзідэнта Літвы Антанаса Сметоны. 51 жаўнер быў адзначаны найвышэйшай узнагародай Літвы — Крыжом Віціса".

Як падтрымаць гэтую ініцыятыву? Глядзіце тут (Facebook) ці тут (адмысловы сайт).

«Яны ўжо ніколі не вярталіся». Беларусы стварылі мультфільм пра палескую шляхту, якая вымушана выехала ў Польшчу

Беларусы стварылі анімацыйны фільм «Казкі старога Палесся» — пра гомельскую шляхту, якая пасля рэвалюцыі эмігравала ў Польшчу. Адшукаць гістарычныя крыніцы на радзіме было складана, таму аўтары карысталіся лістамі і ўспамінамі, якія захаваліся ў польскіх архівах. Рэжысёрка праекта Марыя Булавінская расказала @mostmediaio, як ствараліся «Казкі».

https://nashaniva.com/377331

Без VPN — https://bit.ly/nashaniva#/377331

19 верасня 1991 года Вярхоўны Савет прыняў новую назву дзяржавы — Рэспубліка Беларусь, а таксама зацвердзіў нацыянальныя і гістарычныя сімвалы ў якасці дзяржаўнай сімволікі — гістарычны герб Пагоня і нацыянальны бел-чырвона-белы сцяг.