«بازخوانی مکتوبات» قصد دارد عرصه و فضایی خلق کند تا بتوان بر برخی پژوهش‌هایی که طی سال‌های اخیر در زمینه‌ی علوم انسانی به زبان فارسی تألیف یا ترجمه شده‌است نور افکند. با وجودی که اکنون درباره‌ی اساسی‌ترین مسائل اجتماعی و تاریخی با فقر نسبی پژوهش‌های نظام‌مند، انضمامی و انتقادی مواجهیم، برخی پژوهش‌ها توان برقراری نسبتی معنادار با فضا-زمان «ما» را یافته‌اند و به دنبال خلق کردن آثاری هستند که به میانجی آن جریان اندیشه همچنان و علی‌رغم محدودیت‌ها به حیات خود ادامه می‌دهد.
@bidarschool
@bidarcourses
ادامه توضیحات👇
@bidarschool
@bidarcourses
ادامه توضیحات👇
در این مجموعه جلسات، به سراغ پژوهش‌هایی خواهیم رفت که با پرسش‌هایی معین و معطوف به لحظه‌ی اکنونی که بستر جغرافیایی تاریخی‌شان در برابر آنها نهاده است، آغازیده‌اند. این آثار بی‌آنکه لزوماً در چارچوب صلب دانشگاه گرفتار آمده باشند از غنای آکادمیک برخوردارند. در این جلسات قصد داریم با هم به سراغ فرایند تولید هر پژوهش رفته و بار دیگر با مواد تحلیلی آن، مسائلی که پیش رو نهاده، و روش و نظامی که مؤلف برای پاسخ‌گویی به این مسائل سامان داده است مواجه شویم. تلاش می‌کنیم در قالب جمع‌خوانی، به میانجی گفتگوی جمعی و مواجهه‌ی انتقادی با هر اثر، پرسش‌هایی از دل آن بیرون بکشیم که ورای مرزها و محدودیت‌های هر پژوهش، امکان تخیل درباره‌ی دیگر مسائل در پیوند با آن و طرح دیگر موضوعات مغفول مانده پدید آید.
در لیست اولیه‌ی «بازخوانی مکتوبات» دوازده کتاب را برگزیده‌ایم که در سه گروه طبقه‌بندی شده‌اند: جنسیت، اقتصاد سیاسی، جنبش‌های اجتماعی. در نظر داریم هر ماه را به متن‌خوانی یک یا دو کتاب اختصاص دهیم؛ از اردیبهشت ۱۴۰۳ شروع کنیم و تا پیش از آغاز ۱۴۰۴ متن‌خوانی این آثار را به پایان بریم. برای هر یک از کتاب‌ها چهار جلسه در طی یک ماه در نظر گرفته شده است. سه جلسه‌ی نخست را به جمع‌خوانی اختصاص می‌دهیم که متناسب با هر اثر، گردانندگانی مسئولیت سامان دادن به بحث‌ها را بر عهده خواهند گرفت و در جلسه‌ی چهارم که برای همگان آزاد و رایگان است، و در صورت امکان با حضور مؤلف/مؤلفان و منتقد/منتقدان برگزار خواهد شد، به پرسش‌های برآمده از دل جمع‌خوانی و به تعمیق مسائل موجود در آثار خواهیم پرداخت.
اطلاعات مربوط به متن‌خوانی کتاب‌ها، به تدریج و به صورت جداگانه برای هر کتاب، در فضای مجازی و وب‌سایت مدرسه‌ی بیدار منتشر خواهد شد تا علاقه‌مندان از تاریخ برگزاری جلسات مطلع شوند و به موقع برای ثبت‌نام اقدام کنند. علاقه‌مندان به شرکت در سه‌جلسه‌ی نخست، موظفند پس از ثبت‌نام، حداقل بخش‌هایی منتخب از هر اثر را که از قبل معین خواهد شد، پیش از حضور در جلسات مطالعه و از آن طرح پرسش کرده باشند تا در جمع موضوع گفتگو قرار گیرد. حضور در این جلسات برای تمام علاقه‌مندان آزاد است و با دریافت شهریه‌ای اندک صورت می‌گیرد، لیکن به خصوص به دانشجویان علوم انسانی و کسانی که دغدغه‌ی کار پژوهشی دارند توصیه می‌شود.
گروه برنامه‌ریزی:
مهسا اسداله‌نژاد | المیرا بهمنی | علی چمن‌زاده | امیرحسین غلامپور | آتنا کامل | آیدین کیخایی | امیر گرایش‌نژاد | سیدمهدی یوسفی | * با تشکر ویژه از طراحان رااستودیو برای طراحی هویت بصری پروژه
@bidarschool
@bidarcourses
ادامه توضیحات👇
در لیست اولیه‌ی «بازخوانی مکتوبات» دوازده کتاب را برگزیده‌ایم که در سه گروه طبقه‌بندی شده‌اند: جنسیت، اقتصاد سیاسی، جنبش‌های اجتماعی. در نظر داریم هر ماه را به متن‌خوانی یک یا دو کتاب اختصاص دهیم؛ از اردیبهشت ۱۴۰۳ شروع کنیم و تا پیش از آغاز ۱۴۰۴ متن‌خوانی این آثار را به پایان بریم. برای هر یک از کتاب‌ها چهار جلسه در طی یک ماه در نظر گرفته شده است. سه جلسه‌ی نخست را به جمع‌خوانی اختصاص می‌دهیم که متناسب با هر اثر، گردانندگانی مسئولیت سامان دادن به بحث‌ها را بر عهده خواهند گرفت و در جلسه‌ی چهارم که برای همگان آزاد و رایگان است، و در صورت امکان با حضور مؤلف/مؤلفان و منتقد/منتقدان برگزار خواهد شد، به پرسش‌های برآمده از دل جمع‌خوانی و به تعمیق مسائل موجود در آثار خواهیم پرداخت.
اطلاعات مربوط به متن‌خوانی کتاب‌ها، به تدریج و به صورت جداگانه برای هر کتاب، در فضای مجازی و وب‌سایت مدرسه‌ی بیدار منتشر خواهد شد تا علاقه‌مندان از تاریخ برگزاری جلسات مطلع شوند و به موقع برای ثبت‌نام اقدام کنند. علاقه‌مندان به شرکت در سه‌جلسه‌ی نخست، موظفند پس از ثبت‌نام، حداقل بخش‌هایی منتخب از هر اثر را که از قبل معین خواهد شد، پیش از حضور در جلسات مطالعه و از آن طرح پرسش کرده باشند تا در جمع موضوع گفتگو قرار گیرد. حضور در این جلسات برای تمام علاقه‌مندان آزاد است و با دریافت شهریه‌ای اندک صورت می‌گیرد، لیکن به خصوص به دانشجویان علوم انسانی و کسانی که دغدغه‌ی کار پژوهشی دارند توصیه می‌شود.
گروه برنامه‌ریزی:
مهسا اسداله‌نژاد | المیرا بهمنی | علی چمن‌زاده | امیرحسین غلامپور | آتنا کامل | آیدین کیخایی | امیر گرایش‌نژاد | سیدمهدی یوسفی | * با تشکر ویژه از طراحان رااستودیو برای طراحی هویت بصری پروژه
@bidarschool
@bidarcourses
ادامه توضیحات👇
جنسیت:
حجاب و روشنفکران | نوشین احمدی خراسانی
مردانگی ایرانی در اواخر قاجار و اوایل پهلوی | سیوان بالسلو
اقتصاد سیاسی اشتغال زنان؛ ایران ۸۷-۱۳۵۷| رکسانا بهرامی‌تاش و هادی صالحی‌اصفهانی
زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش؛ نگرانی‌های جنسیتی در مدرنیته‌ی ایرانی | افسانه نجم‌آبادی
ادامه👇
@bidarschool
@bidarcourses
حجاب و روشنفکران | نوشین احمدی خراسانی
مردانگی ایرانی در اواخر قاجار و اوایل پهلوی | سیوان بالسلو
اقتصاد سیاسی اشتغال زنان؛ ایران ۸۷-۱۳۵۷| رکسانا بهرامی‌تاش و هادی صالحی‌اصفهانی
زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش؛ نگرانی‌های جنسیتی در مدرنیته‌ی ایرانی | افسانه نجم‌آبادی
ادامه👇
@bidarschool
@bidarcourses
اقتصاد سیاسی:
محیط مصنوع و شکل‌گیری کارگر صنعتی؛ تاریخ اجتماعی کار در صنعت نفت ایران ۱۳۲۰-۱۲۸۷| کاوه احسانی
خیز خام؛ کشاکش مستمندان و دیوان‌سالاران از ۱۳۰۹ تا ۱۳۲۰ در ایران | محمد مالجو
مواجهه با بیکاری در ایران (۵۶-۱۳۴۰)؛ امتناع از پذیرش، اختلال در بازنمایی | محمدجواد عبدالهی
کارگران بی‌طبقه؛ توان چانه‌زنی کارگران در ایران پس از انقلاب | علیرضا خیراللهی
ادامه👇
@bidarschool
@bidarcourses
محیط مصنوع و شکل‌گیری کارگر صنعتی؛ تاریخ اجتماعی کار در صنعت نفت ایران ۱۳۲۰-۱۲۸۷| کاوه احسانی
خیز خام؛ کشاکش مستمندان و دیوان‌سالاران از ۱۳۰۹ تا ۱۳۲۰ در ایران | محمد مالجو
مواجهه با بیکاری در ایران (۵۶-۱۳۴۰)؛ امتناع از پذیرش، اختلال در بازنمایی | محمدجواد عبدالهی
کارگران بی‌طبقه؛ توان چانه‌زنی کارگران در ایران پس از انقلاب | علیرضا خیراللهی
ادامه👇
@bidarschool
@bidarcourses
جنبش‌های اجتماعی:
روستاییان و مشروطیت ایران | سهراب
یزدانی
زندگی روزمره‌ی تهی‌دستان شهری | علیرضا صادقی
کنفدراسیون؛ تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور ۵۷-۱۳۳۲ | افشین متین
کارگران و انقلاب ۵۷ | آصف بیات
@bidarschool
@bidarcourses
روستاییان و مشروطیت ایران | سهراب
یزدانی
زندگی روزمره‌ی تهی‌دستان شهری | علیرضا صادقی
کنفدراسیون؛ تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور ۵۷-۱۳۳۲ | افشین متین
کارگران و انقلاب ۵۷ | آصف بیات
@bidarschool
@bidarcourses
درباره‌ی کتاب:
حوالی سه بعد از ظهر هفدهم دی‌ماه ۱۳۱۴ رضاشاه، همسر و دخترانش بدون حجاب مرسوم، یعنی با کلاه و پالتوهای بلند به یک دانش‌سرای دخترانه رفتند تا در جشن فارغ التحصیلی آنها شرکت کنند. روایت است آن روز هر زنی که در این مراسم حضور داشته با شکل و شمایل جدیدی در فضای عمومی ظاهر شده است. «کشف حجاب» به صورت رسمی از این نقطه آغاز شد اما لحظه‌ی تاریخی آن محصول یک تصمیم ناگهانی و شخصی رضاشاه نبود. اینکه چگونه همین «کشف حجاب» اجباری، 43 سال بعد به ضد خود تبدیل شد موضوع کتاب «حجاب و روشنفکران» است. کتابی که نوشین احمدی خراسانی، پژوهشگر و فعال حوزه زنان، در سال ۱۳۹۰ تألیف و منتشر کرده‌است.
ادامه توضیحات👇
@bidarschool
@bidarcourses
حوالی سه بعد از ظهر هفدهم دی‌ماه ۱۳۱۴ رضاشاه، همسر و دخترانش بدون حجاب مرسوم، یعنی با کلاه و پالتوهای بلند به یک دانش‌سرای دخترانه رفتند تا در جشن فارغ التحصیلی آنها شرکت کنند. روایت است آن روز هر زنی که در این مراسم حضور داشته با شکل و شمایل جدیدی در فضای عمومی ظاهر شده است. «کشف حجاب» به صورت رسمی از این نقطه آغاز شد اما لحظه‌ی تاریخی آن محصول یک تصمیم ناگهانی و شخصی رضاشاه نبود. اینکه چگونه همین «کشف حجاب» اجباری، 43 سال بعد به ضد خود تبدیل شد موضوع کتاب «حجاب و روشنفکران» است. کتابی که نوشین احمدی خراسانی، پژوهشگر و فعال حوزه زنان، در سال ۱۳۹۰ تألیف و منتشر کرده‌است.
ادامه توضیحات👇
@bidarschool
@bidarcourses
در جلسات مطالعه‌ی جمعی این کتاب قرار است به بازخوانی تاریخ از کمی پیش از کشف حجاب اجباری تا تصویب ابلاغیه‌ی حجاب در سال ۱۳۶۰ بپردازیم. نویسنده ذهنیت نیروهای سیاسی تجددخواه پهلوی اول، فعالان زن و روشنفکران مبارز پهلوی دوم را برابر خود قرار می‌دهد تا قواعد پوششی که هر دوره بر زنان مستولی شده را به تصویر بکشد. ما نیز تلاش می‌کنیم با متن‌خوانی کتاب «حجاب و روشنفکران» دریابیم که شکل تجویزی حجاب‌برداری محصول چه گفتمانی بوده است و روشنفکران تجددخواه چه نقشی در آن داشته‌اند.
نوشین احمدی خراسانی در کتاب خود نوری بر کنش‌گری فعالان جنبش زنان می‌اندازد و شرح می‌دهد که چرا آنها ابتدا مخالف حجاب‌زدایی اجباری بودند و چگونه بعدا سعی کردند از آن به نفع خود استفاده کنند؛گفتمان‌های فمینیستی چگونه هویت زن را از یک فرد صرفا زاینده به یک مدیر خانه، مدیر جامعه و سپس به کنش‌گر سیاسی تغییر داده‌اند؛ و در سایه‌ی این تحولات، نظام تنبیهی و انضباطی پوششی آنها چگونه دگرگون شده است.
کتاب با مرور این برهه‌های تاریخی، این مسأله را طرح می‌کند که چرا بسیاری از زنان فعال در احزاب سیاسی که در انقلاب ۵۷ ایفای نقش کرده‌اند انتخاب کردند که حق انتخاب پوشش را از دست بدهند؟ از لابه‌لای این متون درمی‌یابیم همانطور که کشف حجاب اجباری محصولی خلق‌الساعه نبوده، قانونی شدن حجاب هم از خلأ ظهور نکرده است. خواهیم دید که در دوران پهلوی اول، چگونه زن بی‌حجاب به عنوان زن مدرن تفسیر می‌شود اما در پهلوی دوم همین زن مدرن به نمادی از عوامل بیگانه و دست‌نشانده‌های امپریالیسم تبدیل خواهد شد. همچنین کتاب پیش رو به ما کمک می‌کند تا دریابیم ادبیات و هنر تحت تأثیر گفتمان «بازگشت به خویش»، چگونه حجاب سنتی را به عنوان نماد اصالت معرفی کرده و از این طریق به آن مشروعیت بخشیده و زمینه‌ساز قانونی شدن آن بوده است؟
در خوانش این کتاب با این پرسش روبرو می‌شویم که حال با مرور این چرخش‌های گفتمانی که قواعد پوشش را به شکل اجباری و انضباطی تغییر داده، آیا می‌توان پیش‌بینی کرد که تضادها و نزاع‌های کنونی، حق پوشش زنان را دست‌مایه‌ی چه تغییراتی قرار خواهد داد؟ آیا این تحولات در آینده باز هم منتج به نادیده گرفتن حق زنان برای پوشش خود خواهد شد؟ مطالعه‌ی جمعی این کتاب را قرار است در سه جلسه به پایان ببریم و در جلسه چهارم که برای همگان آزاد است با حضور نویسنده و منتقد به بحث و گفتگو بشینیم.
درباره‌ی نویسنده:
نوشین احمدی خراسانی از بنیان‌گذاران مرکز فرهنگی زنان، از نخستین اعضای کمپین یک میلیون امضا و از فعالان جنبش زنان در ایران است. او از بنیان‌گذاران فصلنامهی جنس دوم، از نخستین نشریه‌های مستقل زنان بعد از انقلاب است؛ نخستین «سال‌نامه‌ی زنان ایران» را منتشر کرده؛ سردبیری فصلنامهی «فصل زنان» را بر عهده داشته، و سردبیر سایت مدرسه‌ی فمنیستی است. او فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد در رشته‌ی مطالعات زنان از دانشگاه تهران است و تألیفات و ترجمه‌های گوناگونی در این حوزه به انجام رسانده است. از آخرین تألیفات او می‌توان به کتاب‌های حجاب و روشنفکران (۱۳۹۰) و بهار جنبش زنان (۱۳۹۱) اشاره کرد.
درباره‌ی گرداننده:
نگین باقری پژوهشگر، روزنامهنگار و فعال حوزه‌ی زنان، دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران در رشته‌ی جامعه‌شناسی است. مطالعات او عمدتا بر حوزه‌ی زنان و با محوریت مسأله‌ی آزار جنسی متمرکز است. او در رساله‌اش با عنوان «پدیدارشناسی تجربه‌ی زیسته‌ی زنان بازمانده‌ی تجاوز» به پس‌لرزه‌های تجاوز بر زنان پرداخته است و در جستار دیگری تحت عنوان «تحلیل درک عمومی از تجاوز با تمرکز بر مورد یک روستا از توابع زنجان» که در اولین همایش ملی مسائل اجتماعی ارائه شد، به طرح این پرسش پرداخته است که در چه شرایطی تجاوز از زیر سایه‌ی مسئله‌ی ناموسی خارج و به یک دغدغه‌ی جمعی تبدیل می‌شود؟ در کارنامه‌ی فعالیت‌های او می‌توان به برگزاری چند سمینار و همچنین تسهیل‌گری کارگاه‌های مرتبط با مسائل زنان در فضای شهری نیز اشاره کرد.
@bidarschool
@bidarcourses
نوشین احمدی خراسانی در کتاب خود نوری بر کنش‌گری فعالان جنبش زنان می‌اندازد و شرح می‌دهد که چرا آنها ابتدا مخالف حجاب‌زدایی اجباری بودند و چگونه بعدا سعی کردند از آن به نفع خود استفاده کنند؛گفتمان‌های فمینیستی چگونه هویت زن را از یک فرد صرفا زاینده به یک مدیر خانه، مدیر جامعه و سپس به کنش‌گر سیاسی تغییر داده‌اند؛ و در سایه‌ی این تحولات، نظام تنبیهی و انضباطی پوششی آنها چگونه دگرگون شده است.
کتاب با مرور این برهه‌های تاریخی، این مسأله را طرح می‌کند که چرا بسیاری از زنان فعال در احزاب سیاسی که در انقلاب ۵۷ ایفای نقش کرده‌اند انتخاب کردند که حق انتخاب پوشش را از دست بدهند؟ از لابه‌لای این متون درمی‌یابیم همانطور که کشف حجاب اجباری محصولی خلق‌الساعه نبوده، قانونی شدن حجاب هم از خلأ ظهور نکرده است. خواهیم دید که در دوران پهلوی اول، چگونه زن بی‌حجاب به عنوان زن مدرن تفسیر می‌شود اما در پهلوی دوم همین زن مدرن به نمادی از عوامل بیگانه و دست‌نشانده‌های امپریالیسم تبدیل خواهد شد. همچنین کتاب پیش رو به ما کمک می‌کند تا دریابیم ادبیات و هنر تحت تأثیر گفتمان «بازگشت به خویش»، چگونه حجاب سنتی را به عنوان نماد اصالت معرفی کرده و از این طریق به آن مشروعیت بخشیده و زمینه‌ساز قانونی شدن آن بوده است؟
در خوانش این کتاب با این پرسش روبرو می‌شویم که حال با مرور این چرخش‌های گفتمانی که قواعد پوشش را به شکل اجباری و انضباطی تغییر داده، آیا می‌توان پیش‌بینی کرد که تضادها و نزاع‌های کنونی، حق پوشش زنان را دست‌مایه‌ی چه تغییراتی قرار خواهد داد؟ آیا این تحولات در آینده باز هم منتج به نادیده گرفتن حق زنان برای پوشش خود خواهد شد؟ مطالعه‌ی جمعی این کتاب را قرار است در سه جلسه به پایان ببریم و در جلسه چهارم که برای همگان آزاد است با حضور نویسنده و منتقد به بحث و گفتگو بشینیم.
درباره‌ی نویسنده:
نوشین احمدی خراسانی از بنیان‌گذاران مرکز فرهنگی زنان، از نخستین اعضای کمپین یک میلیون امضا و از فعالان جنبش زنان در ایران است. او از بنیان‌گذاران فصلنامهی جنس دوم، از نخستین نشریه‌های مستقل زنان بعد از انقلاب است؛ نخستین «سال‌نامه‌ی زنان ایران» را منتشر کرده؛ سردبیری فصلنامهی «فصل زنان» را بر عهده داشته، و سردبیر سایت مدرسه‌ی فمنیستی است. او فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد در رشته‌ی مطالعات زنان از دانشگاه تهران است و تألیفات و ترجمه‌های گوناگونی در این حوزه به انجام رسانده است. از آخرین تألیفات او می‌توان به کتاب‌های حجاب و روشنفکران (۱۳۹۰) و بهار جنبش زنان (۱۳۹۱) اشاره کرد.
درباره‌ی گرداننده:
نگین باقری پژوهشگر، روزنامهنگار و فعال حوزه‌ی زنان، دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران در رشته‌ی جامعه‌شناسی است. مطالعات او عمدتا بر حوزه‌ی زنان و با محوریت مسأله‌ی آزار جنسی متمرکز است. او در رساله‌اش با عنوان «پدیدارشناسی تجربه‌ی زیسته‌ی زنان بازمانده‌ی تجاوز» به پس‌لرزه‌های تجاوز بر زنان پرداخته است و در جستار دیگری تحت عنوان «تحلیل درک عمومی از تجاوز با تمرکز بر مورد یک روستا از توابع زنجان» که در اولین همایش ملی مسائل اجتماعی ارائه شد، به طرح این پرسش پرداخته است که در چه شرایطی تجاوز از زیر سایه‌ی مسئله‌ی ناموسی خارج و به یک دغدغه‌ی جمعی تبدیل می‌شود؟ در کارنامه‌ی فعالیت‌های او می‌توان به برگزاری چند سمینار و همچنین تسهیل‌گری کارگاه‌های مرتبط با مسائل زنان در فضای شهری نیز اشاره کرد.
@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
اخلاق علیه اخلاقیات؛
۱- اسپینوزا، حلول و اخلاق
به‌هدایت محمد جواد سیدی
طول دوره: ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته
@bidarschool
@bidarcourses
اخلاق علیه اخلاقیات؛
۱- اسپینوزا، حلول و اخلاق
به‌هدایت محمد جواد سیدی
طول دوره: ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته
@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
اخلاق علیه اخلاقیات؛
۱- اسپینوزا، حلول و اخلاق
به‌هدایت محمد جواد سیدی
طول دوره: ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته
در تاریخ فلسفه همواره تمایز مهمی بین اخلاق (ethics) و اخلاقیات (morality) وجود داشته است. اما به تدریج این تمایز به سود اخلاقیات به محاق رفته است. اخلاق که شناخت توان‌‌های متفاوت هر موجود و «ارزیابی» میزان تحقق آنهاست، جای خود را به «داوری» اخلاقیاتی بر مبنای ارزش‌های ثابت می‌دهد. در این دوره‌ها با تکیه بر چهار فیلسوف یعنی اسپینوزا، نیچه، فوکو و دلوز، می‌کوشیم سیر تحول مفهوم اخلاق را دنبال کنیم. از اخلاق اسپینوزا تا تبارشناسی اخلاقیات نیچه، از شیزوکاوی دلوزی تا مقاومت فوکویی، نقاط تلاقی، تماس، اختلاف، واگرایی و همگرایی متعددی وجود دارد که با ردیابی آنها تلاش می‌کنیم طرحی از اخلاق در برابر اخلاقیات به دست دهیم.
در هر دوره به یکی از این متفکران می‌پردازیم اما همزمان به ارتباطات بین آنها نیز اشاره خواهیم کرد تا به تدریج این طرح کامل شود. در نخستین دوره نگاهی خواهیم داشت به کتاب اخلاق اسپینوزا تا آن را همچون درآمدی بر اندیشه‌ی متفکرانی چون دلوز و فوکو بخوانیم. به همین سبب در خواندن این کتاب بر شش مفهوم مهم و برهمکنش درونی آنها خواهیم پرداخت: حلول، معرفت‌شناسی، عواطف، بردگی، آزادی و حق طبیعی. مسئله‌ی اصلی ما در این دوره طراحی چهارچوبی مفهومی است که نسبت بین حلول و اخلاق را روشن‌تر سازد تا بتوانیم تمایز دو مفهوم اخلاق و اخلاقیات را درک کنیم. تکیه‌ی اصلی ما بر متن اخلاق اسپینوزا و همچنین رساله‌ی سیاسی و رساله‌ی الاهیاتی-سیاسی خواهد بود. نقشه‌ی مفهومی این دوره حرکتی را بین این شش مفهوم ممکن می‌سازد.
از هستی‌شناسی حلولی و تضمنات آن آغاز می‌کنیم و مسیر خود را به سمت معرفت‌شناسی ادامه می‌دهیم. معرفت‌شناسی حلولی با تکیه بر توازی نفس و بدن و پیوند تأثرات و تصورات، اسپینوزا را قادر می‌سازد تا ضمن توصیف وضعیت بردگی، راه چیرگی بر آن را نیز نشان دهد. مفهوم حق طبیعی در پی عبور از خلال تنش بین بردگی و سروری و تلاش برای تبدیل واکنش‌گری به کنش‌گری تقویم می‌یابد. در نهایت کل این منظومه‌ی مفهومی به تصور جدیدی از «قدرت» منتهی می‌شود که نقش مهمی در تفکر فلاسفه‌‌ای خواهد داشت که در دوره‌های بعد به آنها خواهیم پرداخت.
محمدجواد سیدی فارغ‌التحصیل کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه فردوسی مشهد، و کارشناسی ارشد فلسفه از دانشگاه علامه‌ی طباطبایی است. او در ۱۳۹۵ از رساله‌ی دکترایش تحت عنوان «نیچه در تفاسیر هایدگر و دلوز: خاستگاه‌ها و مقصدها» در دانشگاه علامه‌ی طباطبایی دفاع کرده، از آن زمان تاکنون مشغول ترجمه و تدریس فلسفه‌ی معاصر بوده، و بر فلسفه‌ی معاصر اروپایی، بالاخص فلسفه‌ی معاصر فرانسوی و آلمانی متمرکز است. بخشی از مطالعات او معطوف به آثار متفکرانی چون فوکو، دلوز و آگامبن است و اندیشه‌ی آنها را در نسبت با انقلاب هستی‌شناختی هایدگر و همچنین بازگشت به اسپینوزا پس از دهه‌ی شصت میلادی مورد بررسی قرار می‌دهد. او در همین مسیر درسگفتارهای فوکو در کولژ دو فرانس و همچنین کتاب نابهنجاری وحشی اثر آنتونیو نگری را ترجمه کرده است. این آثار از سویی در پیوند با هستی‌شناسی‌های تفاوت مخصوصا نزد هایدگر و دلوز هستند و از سوی دیگر جنبه‌ی سیاسی این فلسفه‌ها را برجسته می‌کنند. سیدی در سال‌های اخیر بر فلسفه‌های پسادلوزی از بدیو و ژیژک تا ماتریالیسم نظری معاصر تمرکز داشته است.
لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
اخلاق علیه اخلاقیات؛
۱- اسپینوزا، حلول و اخلاق
به‌هدایت محمد جواد سیدی
طول دوره: ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته
در تاریخ فلسفه همواره تمایز مهمی بین اخلاق (ethics) و اخلاقیات (morality) وجود داشته است. اما به تدریج این تمایز به سود اخلاقیات به محاق رفته است. اخلاق که شناخت توان‌‌های متفاوت هر موجود و «ارزیابی» میزان تحقق آنهاست، جای خود را به «داوری» اخلاقیاتی بر مبنای ارزش‌های ثابت می‌دهد. در این دوره‌ها با تکیه بر چهار فیلسوف یعنی اسپینوزا، نیچه، فوکو و دلوز، می‌کوشیم سیر تحول مفهوم اخلاق را دنبال کنیم. از اخلاق اسپینوزا تا تبارشناسی اخلاقیات نیچه، از شیزوکاوی دلوزی تا مقاومت فوکویی، نقاط تلاقی، تماس، اختلاف، واگرایی و همگرایی متعددی وجود دارد که با ردیابی آنها تلاش می‌کنیم طرحی از اخلاق در برابر اخلاقیات به دست دهیم.
در هر دوره به یکی از این متفکران می‌پردازیم اما همزمان به ارتباطات بین آنها نیز اشاره خواهیم کرد تا به تدریج این طرح کامل شود. در نخستین دوره نگاهی خواهیم داشت به کتاب اخلاق اسپینوزا تا آن را همچون درآمدی بر اندیشه‌ی متفکرانی چون دلوز و فوکو بخوانیم. به همین سبب در خواندن این کتاب بر شش مفهوم مهم و برهمکنش درونی آنها خواهیم پرداخت: حلول، معرفت‌شناسی، عواطف، بردگی، آزادی و حق طبیعی. مسئله‌ی اصلی ما در این دوره طراحی چهارچوبی مفهومی است که نسبت بین حلول و اخلاق را روشن‌تر سازد تا بتوانیم تمایز دو مفهوم اخلاق و اخلاقیات را درک کنیم. تکیه‌ی اصلی ما بر متن اخلاق اسپینوزا و همچنین رساله‌ی سیاسی و رساله‌ی الاهیاتی-سیاسی خواهد بود. نقشه‌ی مفهومی این دوره حرکتی را بین این شش مفهوم ممکن می‌سازد.
از هستی‌شناسی حلولی و تضمنات آن آغاز می‌کنیم و مسیر خود را به سمت معرفت‌شناسی ادامه می‌دهیم. معرفت‌شناسی حلولی با تکیه بر توازی نفس و بدن و پیوند تأثرات و تصورات، اسپینوزا را قادر می‌سازد تا ضمن توصیف وضعیت بردگی، راه چیرگی بر آن را نیز نشان دهد. مفهوم حق طبیعی در پی عبور از خلال تنش بین بردگی و سروری و تلاش برای تبدیل واکنش‌گری به کنش‌گری تقویم می‌یابد. در نهایت کل این منظومه‌ی مفهومی به تصور جدیدی از «قدرت» منتهی می‌شود که نقش مهمی در تفکر فلاسفه‌‌ای خواهد داشت که در دوره‌های بعد به آنها خواهیم پرداخت.
محمدجواد سیدی فارغ‌التحصیل کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه فردوسی مشهد، و کارشناسی ارشد فلسفه از دانشگاه علامه‌ی طباطبایی است. او در ۱۳۹۵ از رساله‌ی دکترایش تحت عنوان «نیچه در تفاسیر هایدگر و دلوز: خاستگاه‌ها و مقصدها» در دانشگاه علامه‌ی طباطبایی دفاع کرده، از آن زمان تاکنون مشغول ترجمه و تدریس فلسفه‌ی معاصر بوده، و بر فلسفه‌ی معاصر اروپایی، بالاخص فلسفه‌ی معاصر فرانسوی و آلمانی متمرکز است. بخشی از مطالعات او معطوف به آثار متفکرانی چون فوکو، دلوز و آگامبن است و اندیشه‌ی آنها را در نسبت با انقلاب هستی‌شناختی هایدگر و همچنین بازگشت به اسپینوزا پس از دهه‌ی شصت میلادی مورد بررسی قرار می‌دهد. او در همین مسیر درسگفتارهای فوکو در کولژ دو فرانس و همچنین کتاب نابهنجاری وحشی اثر آنتونیو نگری را ترجمه کرده است. این آثار از سویی در پیوند با هستی‌شناسی‌های تفاوت مخصوصا نزد هایدگر و دلوز هستند و از سوی دیگر جنبه‌ی سیاسی این فلسفه‌ها را برجسته می‌کنند. سیدی در سال‌های اخیر بر فلسفه‌های پسادلوزی از بدیو و ژیژک تا ماتریالیسم نظری معاصر تمرکز داشته است.
لطفا در صورت تمایل به شرکت در این دوره، از طریق یکی از راه‌های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
شماره‌ی تماس و واتس اپ: ۰۹۳۸۱۳۶۰۶۹۴
۰۲۱-۸۸۸۹۱۸۴۳
سایت: www.bidar.school
ایمیل: [email protected]
تلگرام: www.tg-me.com/bidarschool
اینستاگرام: bidar.school
کانال یوتیوب:Bidar School
آدرس: مدرسه‌ی بیدار، خیابان نجات الهی، کوچه‌ی نوید، پلاک ۴، طبقه‌ی همکف شرقی
@bidarschool
@bidarcourses
Telegram
Bidar
School for art and literature
www.bidar.school
www.bidar.school
درسگفتار (آفلاین)
اضطرار زمان حال/رستگار کردن گذشته؛
تاریخ(های) سینمای ژان‌لوک گدار
به‌هدایت صالح نجفی
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته
@bidarschool
@bidarcourses
اضطرار زمان حال/رستگار کردن گذشته؛
تاریخ(های) سینمای ژان‌لوک گدار
به‌هدایت صالح نجفی
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته
@bidarschool
@bidarcourses
درسگفتار (آفلاین)
اضطرار زمان حال/رستگار کردن گذشته؛
تاریخ(های) سینمای ژان‌لوک گدار
به‌هدایت صالح نجفی
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته
ژان‌لوک گدار در سال ۱۹۶۰ با از نفس افتاده سینما را زیر و زبر کرد اما از نظر کسانی که کارنامه‌ی شصت‌ساله‌ی بی‌همتای او را در تاریخ سینما دنبال کرده‌اند نقطه‌ی اوج فعالیتِ فلسفی-زیباشناختی-سینماییِ او مجموعه‌ی تاریخ(های) سینما است، جستاری ویدئویی در هشت قسمت که او در فاصله‌ی ۱۹۸۸ و ۱۹۹۸ ذره ذره آن تراشید و صیقل داد و به انجام رسانید: پروژه‌ای باب طبع سینه‌فیل‌ها (و البته نه هر سینه‌فیلی) که گاه آن را با شب‌زنده‌داری فینگن‌های جیمز جویس در تاریخ ادبیات مقایسه کرده‌اند. تاریخ(های) سینما کُلاژی است از آواها و تصویرهای تاریخ سینما به‌همراه روایت اسرارآمیزی که با صدای خود گدار می‌شنویم و اندک شمار صحنه‌هایی که گدار کارگردانی کرده است و بازیگرانی چون ژولیت بینوش و ژولی دلپی در آنها حضور دارند، به‌اضافه‌ی مصاحبه‌ای با سرژ دنه.
هر قسمت مضمونی اصلی دارد که البته نمی‌توان به‌روشنی از آن سر درآورد، از موج نو فرانسوی تا الفرد هیچکاک. گدار گفتگویی برقرار می‌کند میان تاریخ سینما و تاریخ قرن بیستم و تمام مدیوم‌های هنری. دیگ درهم‌جوشی هست که تمام فیلم‌های سینما را در خود جای داده است، از فیلم‌های کلاسیک هالیوود تا فیلم‌های آرشیوی، از فجایع قرن بیستم تا فیلم‌های پورنو. تاریخ(های) سینما بیش از آنکه کوششی باشد برای تحریر تاریخ عینیِ سینما از منظر یک فیلم‌سازِ فیلم‌پژوهِ سینما-دوست، گشت و گذاری است در راه‌ها و کوره‌راه‌های پر پیچ و خمِ مغز گدار و اگر، به تأسی از ژیل دُلوز، بپذیریم که مغز انسان خود یک پرده‌ی نمایش (مانند پرده‌ی سینما) است می‌توان گفت تماشای تاریخ(های) سینما در حکم تماشای فیلمی است که بر پرده‌ی مغز گدار اکران شده است، با تصویرها و تصورها و معناهایی که بر پایه‌ی منطق سیلانِ ذهن/آگاهی به هم پیوند خورده‌اند، توأم با تمام نقطه‌های کور منظر گدار.
تاریخ سینمای گدار بر مدار سینمای کلاسیک هالیوود و سینمای اروپا می‌گردد، یعنی با منظری اروپا-محور سر و کار داریم. گدار در دو دهه‌ی پایانی عمرش کوشید از این مدار خارج شود و چنین بود که در پایان عمر شاهکار بی‌بدیلی چون کتاب تصویر (یا تصویر-نامه) آفرید. تاریخ(های) سینما یک شعر-جستار است با شماری مدعاها و استدلال‌ها که چون اخترانی در یک صورت فلکی جای گرفته‌اند (نه در منظومه‌ای مرکز-دار). گدار در سال‌های دهه‌ی ۱۹۸۰ ایمانش را به اینکه سینما می‌تواند ابزاری برای تغییر انقلابی جهان و مقابله با سرمایه‌داری و استعمار باشد از کف داد اما همیشه بر این عقیده ماند که سینمای آمریکا ابزاری برای سرکوب است.
گدار معتقد بود هالوکاست نشان‌گر لحظه‌ای است که سینما شکست خورد. بنا به روایت ریچار برودی، نویسنده‌ی کتاب عالی همه‌چیز سینما است (درباره‌ی گدار)، به زعم گدار سینما بزرگ‌ترین فُرم هنری قرن بیستم است اما کاری برای جلوگیری از وقوع هالوکاست نکرد. پیش از جنگ و در خلال جنگ سینما به‌تعبیری غَمض عین کرد: چشم‌هایش را به روی آنچه روی می‌داد بست. سینما نتوانست از قدرت خود برای جلوگیری از هالوکاست استفاده کند و بعد نتوانست آن را مستند سازد. (گدار با شیوه‌ای که کلود لانزمن در شاهکار خود شوآه برای بازنمایی هالوکاست به کار گرفت مخالف بود.) همه‌ی ما صحنه‌های مستندی دیده‌ایم از اردوگاه‌های آزادشده و گورهای جمعی و جان‌به‌دربردگان پوست و استخوان‌شده، اما تصویر مستندی از خودِ فاجعه ندیده‌ایم- هیچ صحنه‌ای که در آن شاهد کشتنِ واقعی قربانیان باشیم.
این شکست به زعم گدار به این معنا بود که سینما ذاتِ مستندِ خود را وانهاد و به جنبه‌ی نمایشی-تماشاییِ خویش چسبید و این یعنی پیروزی هالیوود. فیلمی چون فهرست شیندلر نیز به خیانت خود ادامه می‌دهد زیرا با «بازآفرینی گذشته در زمان حال، بی‌آنکه صراحتا گذشت آن را تصدیق کند، مختصات زمانی فرایند خود را محو می‌کند». در واقع این نوع از بازآفرینی سینماییْ رضایتی ضمنی و توأم با اکراه پدید می‌آورد که گویی به کمک منابعی چون فیلم‌های مستند و شهادت شاهدان می‌توان عناصری از گذشته را در زمان حال بازتولید کرد، بدون اینکه نیاز باشد شیوه‌های روایی فهم خود را به پرسش گیریم.
سرژ دنه معتقد است تنها گدار می‌توانست از عهده‌ی پروژه تاریخ(های) سینما برآید زیرا به نسل موج نو تعلق داشت که در میانه‌ی قرن و میانه‌ی سینما فرصت داشت به خود از منظری «تاریخی» بنگرد. این نگریستن از منظر تاریخی در سطح شخصی برای فیلم‌ساز به این معنی‌ست که بدون سینما اصلا نمی‌تواند تاریخی داشته باشد و در سطح کلی‌تر (به تعبیر بلانشو) به این معنی‌ست که سینما از زمان در امان نیست ولی زمان را در امان نگه می‌دارد.
ادامه👇
اضطرار زمان حال/رستگار کردن گذشته؛
تاریخ(های) سینمای ژان‌لوک گدار
به‌هدایت صالح نجفی
طول دوره: ۴ جلسه‌ی ۲ ساعته
ژان‌لوک گدار در سال ۱۹۶۰ با از نفس افتاده سینما را زیر و زبر کرد اما از نظر کسانی که کارنامه‌ی شصت‌ساله‌ی بی‌همتای او را در تاریخ سینما دنبال کرده‌اند نقطه‌ی اوج فعالیتِ فلسفی-زیباشناختی-سینماییِ او مجموعه‌ی تاریخ(های) سینما است، جستاری ویدئویی در هشت قسمت که او در فاصله‌ی ۱۹۸۸ و ۱۹۹۸ ذره ذره آن تراشید و صیقل داد و به انجام رسانید: پروژه‌ای باب طبع سینه‌فیل‌ها (و البته نه هر سینه‌فیلی) که گاه آن را با شب‌زنده‌داری فینگن‌های جیمز جویس در تاریخ ادبیات مقایسه کرده‌اند. تاریخ(های) سینما کُلاژی است از آواها و تصویرهای تاریخ سینما به‌همراه روایت اسرارآمیزی که با صدای خود گدار می‌شنویم و اندک شمار صحنه‌هایی که گدار کارگردانی کرده است و بازیگرانی چون ژولیت بینوش و ژولی دلپی در آنها حضور دارند، به‌اضافه‌ی مصاحبه‌ای با سرژ دنه.
هر قسمت مضمونی اصلی دارد که البته نمی‌توان به‌روشنی از آن سر درآورد، از موج نو فرانسوی تا الفرد هیچکاک. گدار گفتگویی برقرار می‌کند میان تاریخ سینما و تاریخ قرن بیستم و تمام مدیوم‌های هنری. دیگ درهم‌جوشی هست که تمام فیلم‌های سینما را در خود جای داده است، از فیلم‌های کلاسیک هالیوود تا فیلم‌های آرشیوی، از فجایع قرن بیستم تا فیلم‌های پورنو. تاریخ(های) سینما بیش از آنکه کوششی باشد برای تحریر تاریخ عینیِ سینما از منظر یک فیلم‌سازِ فیلم‌پژوهِ سینما-دوست، گشت و گذاری است در راه‌ها و کوره‌راه‌های پر پیچ و خمِ مغز گدار و اگر، به تأسی از ژیل دُلوز، بپذیریم که مغز انسان خود یک پرده‌ی نمایش (مانند پرده‌ی سینما) است می‌توان گفت تماشای تاریخ(های) سینما در حکم تماشای فیلمی است که بر پرده‌ی مغز گدار اکران شده است، با تصویرها و تصورها و معناهایی که بر پایه‌ی منطق سیلانِ ذهن/آگاهی به هم پیوند خورده‌اند، توأم با تمام نقطه‌های کور منظر گدار.
تاریخ سینمای گدار بر مدار سینمای کلاسیک هالیوود و سینمای اروپا می‌گردد، یعنی با منظری اروپا-محور سر و کار داریم. گدار در دو دهه‌ی پایانی عمرش کوشید از این مدار خارج شود و چنین بود که در پایان عمر شاهکار بی‌بدیلی چون کتاب تصویر (یا تصویر-نامه) آفرید. تاریخ(های) سینما یک شعر-جستار است با شماری مدعاها و استدلال‌ها که چون اخترانی در یک صورت فلکی جای گرفته‌اند (نه در منظومه‌ای مرکز-دار). گدار در سال‌های دهه‌ی ۱۹۸۰ ایمانش را به اینکه سینما می‌تواند ابزاری برای تغییر انقلابی جهان و مقابله با سرمایه‌داری و استعمار باشد از کف داد اما همیشه بر این عقیده ماند که سینمای آمریکا ابزاری برای سرکوب است.
گدار معتقد بود هالوکاست نشان‌گر لحظه‌ای است که سینما شکست خورد. بنا به روایت ریچار برودی، نویسنده‌ی کتاب عالی همه‌چیز سینما است (درباره‌ی گدار)، به زعم گدار سینما بزرگ‌ترین فُرم هنری قرن بیستم است اما کاری برای جلوگیری از وقوع هالوکاست نکرد. پیش از جنگ و در خلال جنگ سینما به‌تعبیری غَمض عین کرد: چشم‌هایش را به روی آنچه روی می‌داد بست. سینما نتوانست از قدرت خود برای جلوگیری از هالوکاست استفاده کند و بعد نتوانست آن را مستند سازد. (گدار با شیوه‌ای که کلود لانزمن در شاهکار خود شوآه برای بازنمایی هالوکاست به کار گرفت مخالف بود.) همه‌ی ما صحنه‌های مستندی دیده‌ایم از اردوگاه‌های آزادشده و گورهای جمعی و جان‌به‌دربردگان پوست و استخوان‌شده، اما تصویر مستندی از خودِ فاجعه ندیده‌ایم- هیچ صحنه‌ای که در آن شاهد کشتنِ واقعی قربانیان باشیم.
این شکست به زعم گدار به این معنا بود که سینما ذاتِ مستندِ خود را وانهاد و به جنبه‌ی نمایشی-تماشاییِ خویش چسبید و این یعنی پیروزی هالیوود. فیلمی چون فهرست شیندلر نیز به خیانت خود ادامه می‌دهد زیرا با «بازآفرینی گذشته در زمان حال، بی‌آنکه صراحتا گذشت آن را تصدیق کند، مختصات زمانی فرایند خود را محو می‌کند». در واقع این نوع از بازآفرینی سینماییْ رضایتی ضمنی و توأم با اکراه پدید می‌آورد که گویی به کمک منابعی چون فیلم‌های مستند و شهادت شاهدان می‌توان عناصری از گذشته را در زمان حال بازتولید کرد، بدون اینکه نیاز باشد شیوه‌های روایی فهم خود را به پرسش گیریم.
سرژ دنه معتقد است تنها گدار می‌توانست از عهده‌ی پروژه تاریخ(های) سینما برآید زیرا به نسل موج نو تعلق داشت که در میانه‌ی قرن و میانه‌ی سینما فرصت داشت به خود از منظری «تاریخی» بنگرد. این نگریستن از منظر تاریخی در سطح شخصی برای فیلم‌ساز به این معنی‌ست که بدون سینما اصلا نمی‌تواند تاریخی داشته باشد و در سطح کلی‌تر (به تعبیر بلانشو) به این معنی‌ست که سینما از زمان در امان نیست ولی زمان را در امان نگه می‌دارد.
ادامه👇