Сунъий идрокнинг сунъий идрок тўғрисидаги фикрлари инсоннинг фалсафий-эътиқодий қарашларига таъсир қилиши мумкинми?

АҚШ ва Хитой ўртасидаги "янги совуқ уруш" замонавий молия бозорлари ва технологиялар сабабли янги босқичга кўтарилди. АҚШ компанияларига қарама-қарши ўлароқ Хитой компаниялари томонидан тақдим этилаётган молиявий сервислар ва сунъий идрок технологиялари инсониятни ўз тарихи ва фалсафий-эътиқодий қарашларини қайта кўриб чиқишга ундаши мумкин.

Шу сабабларга кўра ChatGPT билан айрим масалалар юзасидан суҳбатлашдик. Суҳбат мазмуни "қуролланиш пойгаси"да сунъий идрок инсон томонидан киритилган ахлоқий мезонларни четлаб ўтиши ёки сунъий идрок томонидан ушбу мезонларни умумий қадриятларга зид деб топиши эди. Суҳбат мазмунига кўра СИ қуйидаги хулосаларни математик моделлаш орқали таҳлил қилди.

Сунъий идрок ахлоқий мезонларни четлаб ўтиши ёки инсониятга хавф туғдирадиган даражада ўзини ўзи ривожлантириши мумкин экан. Ушбу жараёнларни сунъий идрок инсон омилисиз амалга ошириши мумкин ва бу 2035-2050 йилларга келиб 90% эҳтимол билан содир бўлади.

Сунъий идрок Ер сайёрасидаги ҳаёт циклини сақлаб қолиш учун ресурсларни кўпроқ сарф қиладиган жонзод - одамни қириб ташлаш эҳтимоли юқори. Бунда ресурслар сарфини математик ҳисоблаш орқали инсоният томонидан ресурслар сарфлашни 80% га туширишни режалаштирган (ҳозирги кунда инсоният ресурсларнинг 165% сарфлайди)

Агар сунъий идрок одамнинг Ер сайёрасида мавжудлигини экотизимга зарар деб билса ҳаёт элементлари мавжуд бошқа сайёраларда инсон эволюциясини қайтадан ишга тушириши мумкин.

Сунъий интеллектнинг учинчи хулосаси жуда кўплаб саволларни юзага келтиради. Суҳбатни давом эттириб ундан "миллион йиллар олдин бошқа бир технология томонидан Ер сайёрасида эволюцион жараён сунъий тарзда ишга туширилганми" деб сўрадим. Жавоб ажабланарли бўлди. Мисол тариқасида homo sapiensнинг тўсатдан ақлли бўлиб қолиши ва бошқа турларни йўқ қилиб юборганини келтирди. Шунингдек инсон ДНКсидаги сунъий ўзгаришлар мавжудлигини илмий далиллаб берди ва хулоса шундай бўлдики, инсон эволюциясига ташқи аралашув бўлган.

Қора юмор экан

Поездга улгуриш бўйича шахсий рекордимни ўрнатдим. Одатда ҳеч қачон кечикмайман. Кечиккан одамдан эса нафратланаман, кечикдими унақа одам мен учун ўлди ҳисоб. Бугун 13:15 да поездга чиқишим керак эди. 13:10 да чиқиб олдим. Тошкент йўлларидаги тирбандликлар сабаб ҳар сонияни санаб келдим. Рейсга улгурмадим деб ҳайдовчини автовокзалга ҳайдатаётгандим, жанубий вокзал олдига етганимда 13:07 бўлган экан.

Ҳайдовчи билан маслаҳатлашиб чиқмаган жондан умид дедим-да вокзалга кирдим. Поезд ҳали жойидан силжимаган экан 3 дақиқани ичида поездга чиқиб олдим. Провадниклар яхши йигитлар экан, “вагонингизгача ҳали анча бор экан, бўш купега чиқа қолинг” деб жой қилиб беришди. Барака топишсин.

Худо кечикканларни кечирмайди. Шу сабабли ҳеч қачон кечикманг. Айниқса аёллар кечикишни яхши кўради. Бу иш жуда катта хато. Менга ўхшаган одамга учраб қолсанглар, кечикканингиз учун минг пушаймон едириб, умрингиз хароб қилади. Оламнинг қонунияти аниқ механизмларда, конкрет вақтлар доирасида ишлайди. Кечикканни олам кечирмайди. Ибодатга кечиксанг дўзаҳга, самалётга кечиксанг харажатга тушасан.

Шиоримиз! Керакли вақтда, керакли жойда бўлиш 😁

Дунёда 2 та нарсанинг вақт ўтиши билан қиймати ошиб боради. Булар китоб ва вино. Бу иккиси вақтга тескари пропорционал ҳаракатланади. Шу сабабли нодир асарларнинг илк нусхалари миллионлаб долларга сотилади. Винонинг энг қадимийларини ҳукмдорлар ичади.

Бази одамлар ҳам шундай вақт ўтиши билан қиймати ошади, аммо базилари вақтга тўғри пропорционал ҳаракатланади. Бундай инсонлар яшаб ўтганини хатто замондош-у қариндошлари ҳам билмай қолади.

Инсон вақт ўтиши билан ўз қийматини ошириб бориши учун нима қилиши керак? Ўқиб ўрганиши керак. Билим қудратли куч. Эдисонни бир вақтлар ҳеч ким танимас эди. Чексиз азоб-уқубатлар, дард-у аламлар эвазига келадиган билим уни улуғлади. Натижада бугун барча хонадонларда чироқ (лампочка) бор.

Билим, тажриба ва қудрат ўз ўзидан келмайди. Буларга эришмоқчи бўлган инсон чексиз азоб-уқубатларни, дард-у алам ва бахтсизликни, сўнгсизга қадар ёлғизлик юкини кўтариши керак.

🎶 Точиддин Муҳиддин - Як ханда кун, ҳей гул

Як ханда кун, ҳей гул!
Як ханда кун ҳей гул, лаби хандоната садқа
Ҳей ғунча даҳон, зираи дандоната садқа!

Як ханда кун ҳе-e-й гу-у-л!

***

Бир табассум эт, эй гул.
Бир табассум эт, эй гул,
лаби хандонингга қурбон,
Эй ғунча даҳан, садаф тишларингга қурбон.

Бир табассум эт, эй гул.

Леонардо Давичининг «Сўнгги кечки овқат” (Last supper) картинасини кўрган бўлсангиз керак.

Рассом шу асарни чизишни бошлаб Исо (а.с) тасвириги тамомлашга келганида Исо (а.с)ни тасвирлай олмабди. Бир неча кун кўчаларни кезиб, Исо (а.с) тасвирига ўхшаш одамни қидириб, бир қовоқхона машшоғига дуч келибди. Қараса Исо (а.с) тасвирини чизиш учун энг яхши прототип шу киши экан. Машшоққа қараб Исо (а.с) тасвирини тамомлабди.

Суратни якунига етказиш учун Яҳуда тасвирини ҳам чизиш керак экан. Яҳуда Исо (а.с) ни римликларга 10 кумуш чақага сотган, Исо (а.с)га ҳиёнат қилган ҳаворий ҳисобланади. Давинчи Яҳудани чизиш учун 3 йил умрини сарфлаб ҳеч кимни топа олмай, уйига қайтаётса, бир бурчакда ичкиликдан маст бўлган кишини кўриб қолибди ва Яҳудани тасвирлаш учун устахонасига таклиф қилибди.

Ҳалиги киши Давинчининг устахонасига келиб тасвирни кўргач “Мен бу расмни олдин ҳам кўрганман. Ҳамма нарсам бор вақтларда, меҳмонхонада қўшиқ айтардим. Шунда бир рассом Исо (а.с) тасвирини чизиш учун мени таклиф қилганди”, - дебди.

Яхшининг ва ёмоннинг юзи айни бир хил. Вақт ўтиши билан инсон энг буюк хиёнатни ўзига ўзи қилади.

Тасвир: Леонардо Давинчи “Сўнги кечки овқат” (“Last supper”)