شورای نظامی گینه پیش از همه‌پرسی قانون اساسی، سه حزب اصلی سیاسی را به حالت تعلیق درآورد. بیشتر بخوانید.

📢 #Call_for_papers

✅ Constitutions for Peace Conference at the University of Miami


❇️ The deadline for abstracts is September, 15, 2025.


📍Key themes include (but are not limited to):

Constitutional design in post-conflict settings

The role of transitional justice in constitutional reform

Comparative approaches to constitutional peacebuilding

The relationship between constitutions and peace agreements

Case studies of constitutional transitions and their outcomes

س ۱. کمی درباره کتاب برای ما بگویید.

قوانین اساسی پس از بهار عربی چگونه تدوین شدند؟ مهم‌ترین عناصر تداوم و تغییر در متون جدید قانون اساسی چیست؟ این متون برای چه اهدافی طراحی شده‌اند؟ مفاد قانون اساسی تا چه حد اجرا شده‌اند؟ آیا اصول قانون اساسی در مقایسه با گذشته تقویت شده است؟ اینها برخی از سوالات کلیدی هستند که کتاب من به آنها می‌پردازد. «ساخت قانون اساسی پس از بهار عربی». «یک دیدگاه تطبیقی» هفت تجربه ملی ساخت قانون اساسی پس از قیام‌های ۲۰۱۱ (یعنی مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، مصر، سوریه و اردن) را بررسی می‌کند و بر دوره زمانی آغاز بهار عربی تا انتخابات پارلمانی تونس در سال ۲۰۲۳ تمرکز دارد. به طور خاص‌تر، این کتاب این هفت تجربه ملی را از طریق چهار چارچوب تحلیلی مقایسه می‌کند: تدوین قانون اساسی و فرآیندهای اصلاح قانون اساسی؛ تفکیک قوا و اشکال حکومت؛ عدالت در قانون اساسی؛ و دین، زنان و غیرمسلمانان در چارچوب شهروندی.

س۲. چه چیزی شما را به نوشتن ترغیب کرد؟

من به نظام‌های حقوقی اسلامی (علاقه دوران دانشگاه من زمانی که با پایان‌نامه‌ای در مورد حقوق اسلامی فارغ‌التحصیل شدم) و کشورهای در حال گذار (حتی اولین تک‌نگاری من - دادگاه‌های قانون اساسی اروپا و گذار به دمکراسی (انتشارات ه کمبریج ۲۰۲۰) - به فرآیندهای گذار می‌پرداخت) علاقه‌مند بوده‌ام. وقتی بهار عربی در ۲۰۱۱ آغاز شد، نوشتن در مورد این موضوع به ذهنم رسید، اگرچه در آن زمان فکر نمی‌کردم که کتابی در مورد این موضوع بنویسم.

چند سال بعد، زمانی که شروع به ارائه آموزش و مشاوره (در پروژه‌های مختلف مربوط به تدوین قانون اساسی و حاکمیت قانون) به نهادهای دولتی و قضایی در منطقه عرب، به ویژه در مراکش، اردن و فلسطین کردم، تصمیم به انجام این کار گرفتم. این فعالیت‌ها - که بیشتر آنها توسط بنیاد ماکس پلانک برای صلح بین‌المللی و حاکمیت قانون (هایدلبرگ) سازماندهی شده است، جایی که من ابتدا به عنوان پژوهشگر ارشد و سپس به عنوان مشاور حقوقی خدمت کرده‌ام - به من این فرصت را داد تا برخی از این فرآیندهای تدوین قانون اساسی را از نزدیک تجربه کنم. این تجربه میدانی انگیزه زیادی برای انجام این پروژه کتاب به من داد.

س ۳. آثار چه کسی در طول پروژه بر شما تأثیر گذاشت؟

بسیاری از آثار ناتان جی. براون بر من بسیار تأثیرگذار بودند، اما «قوانین اساسی در جهانی بدون قانون اساسی. قوانین اساسی عرب و چشم‌اندازهایی برای دولت پاسخگو» (انتشارات SUNY، ۲۰۰۲) بدون شک اثری بود که بیشترین تأثیر را بر من گذاشت. هنگام نوشتن تک‌نگاری‌ام، اغلب بسیاری از سؤالاتی را که براون در کتابش مطرح کرده بود، از خودم می‌پرسیدم. حتی تصمیم به تمرکز تحلیلم بر زمان حال، در عین ترکیب یک دیدگاه تاریخی، مدیون «قوانین اساسی در جهانی بدون قانون اساسی» است.

آثار پیشگامانه زید العلی، رفاعه و ید بن آشور، ناتالی برنارد-موگیرون و کلارک بی. لومباردی در مورد نظام‌های مشروطه عرب نیز منابع الهام بسیار مهمی بودند. وقتی به طور خاص به زنان و غیرمسلمانان می‌پردازیم، باید از آثار برجسته عبداللهی احمد النعیم و نایلا طبارا نام ببرم.

در نهایت، اما مطمئناً نه کم‌اهمیت‌ترین، من از آموزه‌ها و آثار استادانم، جوزپه دِ ورگوتینی و سوزانا مانچینی، در زمینه روش‌شناسی تطبیقی، بسیار بهره بردم.

س ۴. در نوشتن این کتاب با چه چالش‌هایی روبرو بودید؟

من هنگام نوشتن این کتاب با چالش‌های متعددی روبرو بودم. از دیدگاه عملی، به‌روز ماندن در مورد تحولات کلیدی سیاسی و قانون اساسی در هفت کشور بسیار پیچیده و همچنین زمان‌بر بود. یکی دیگر از چالش‌های دشوار، یافتن منابع اولیه و مطالب قابل اعتماد در مورد کشورهایی بود که درگیر جنگ و درگیری‌های مسلحانه بودند (مانند لیبی و سوریه). حتی تجزیه و تحلیل فرآیندهای اجرای قانون اساسی نیز بسیار پیچیده بود: اغلب مدت زمان زیادی طول می‌کشید تا کاملاً بفهمم که آیا، چگونه و تا چه حد برخی از مفاد قانون اساسی اعمال می‌شوند.

از دیدگاه روش‌شناختی، بزرگترین چالش مربوط به ماهیت بین رشته‌ای کتاب بود. اگرچه این رویکرد کاملاً ضروری بود (فقط کافی است رابطه جدایی‌ناپذیر بین قانون و دین در جهان عرب و اسلام را در نظر بگیرید)، باید اعتراف کنم که عملی کردن آن به هیچ وجه آسان نبود. از این منظر، پیچیده‌ترین فصل، فصل مربوط به دین، زنان و غیرمسلمانان در چارچوب شهروندی بود، فصلی که در آن، از جمله، برخی آیات قرآنی و سایر مطالب اولیه مذهبی (از جمله اسناد و اعلامیه‌های رهبران و نهادهای برجسته مذهبی منطقه) را بررسی می‌کنم. باید از فادی داو و نایلا تابارا که در بهبود این فصل به من کمک شایانی کردند، تشکر کنم.

س ۵. امید دارید این کتاب چه سهمی در گفتمان دانشگاهی و به طور کلی‌تر، حقوق اساسی یا عمومی داشته باشد؟

از منظر دانشگاهی، امیدوارم کتابم بتواند سهم ارزشمندی در مطالعات فرآیندهای تدوین قانون اساسی داشته باشد. تدوین قانون اساسی شامل سه مؤلفه اصلی است: الف) فرآیند تدوین قانون اساسی یا اصلاح قانون اساسی، ب) انتخاب‌های اساسی انجام شده توسط تدوین‌کنندگان قانون اساسی که در متن قانون اساسی جدید رسمیت یافته‌اند، و ج) فرآیند اجرای قانون اساسی. تجزیه و تحلیل این مؤلفه‌ها، که هسته اصلی کتاب من را تشکیل می‌دهد، برای درک کامل از فرآیند گذار به قانون اساسی ضروری است.

به طور عملی‌تر، همچنین امیدوارم کتابم بتواند بینش‌های مفید و کاربردی برای کشورهایی که در حال حاضر (یا احتمالاً در آینده) فرآیند تدوین قانون اساسی را پس از سقوط یک رژیم دیکتاتوری تجربه می‌کنند (مانند مورد سوریه پس از برکناری بشار اسد از قدرت در دسامبر 2024) ارائه دهد. در واقع، این کتاب نه تنها توضیح می‌دهد که پس از قیام‌های عربی چه مشکلاتی پیش آمد و چگونه حاکمان اغلب از قانون اساسی به عنوان ابزار قدرت استفاده می‌کردند، بلکه شامل یک تفسیر نیز می‌شود که - به صراحت یا ضمنی - گزینه‌ها و مسیرهای مختلفی را برای یک نظم مشروطه دموکراتیک‌تر پیشنهاد می‌دهد.

س ۶(آخر). قدم بعدی چیست؟

در حال حاضر روی دو پروژه اصلی کار می‌کنم. اول، در حال ویرایش مشترک کتابی در مورد تاریخ تطبیقی ​​قانون اساسی هستم. جلد ۳: قضاوت‌های برجسته (انتشارات بریل، در شرف انتشار در ۲۰۲۶) به همراه همکارانم جاستین او. فروسینی و جیسون مازون. این جلد - که سومین جلد از مجموعه «تاریخ تطبیقی ​​قانون اساسی» است - شامل مجموعه‌ای از مقالاتی است که در کنفرانسی با عنوان «قضاوت‌های برجسته» که در سپتامبر ۲۰۲۳ در بولونیا برگزار شد، ارائه شدند. هدف این کتاب، مشارکت در بحث در مورد قضاوت‌های برجسته از منظر نظری و تطبیقی، با مشارکت محققانی از شمال و جنوب جهان است.

دوم، در حال نوشتن فصلی با عنوان «قوه قضائیه تحت رژیم‌های غیرلیبرال و پوپولیستی» برای چاپ دوم کتاب راهنمای آکسفورد در مورد قانون اساسی تطبیقی ​​(ویرایش شده توسط سوزانا مانچینی، میشل روزنفلد و آندراش سایو) هستم. در این فصل توضیح می‌دهم که چگونه و چرا دادگاه‌ها توسط نیروهای غیرلیبرال-پوپولیستی تسخیر می‌شوند، و همچنین استدلال دادگاه‌های پوپولیستی را بررسی می‌کنم که با ابزاری کردن اصول و مفاهیم معمول قانون اساسی لیبرال-دموکراتیک مشخص می‌شود. علاوه بر این، ابزارها و تکنیک‌های مختلفی را که دادگاه‌ها می‌توانند برای جلوگیری از روند پسرفت دموکراتیک استفاده کنند، و همچنین اینکه چگونه طراحی قانون اساسی و نهادهای بین‌المللی می‌توانند به محافظت (حداقل تا حدی) از استقلال و خودمختاری قوه قضائیه کمک کنند، مورد بحث قرار می‌دهم.