دکتر محمد خدادادی 596

تأملی در دلیل آفرینش

✍️ قسمت دوم

عرفا و فلاسفه، از جمله شیخ الرئیس، ابن سینا و صدرالمتألهین، ملاصدرا، در آثار خود دلایل متقنی در اثبات عشقِ خداوند به ذاتِ خویش و ضرورت آن بیان نموده اند که در ادامه، به صورت گذرا، به خلاصۀ دیدگاه های ایشان اشاره می شود.
ایشان معتقدند که عشق، محصول درک زیبایی است و اگر کسی، وجودی زیبا بیابد و به آن معرفت یابد، به آن وجود عشق می ورزد؛ مگر اینکه آن وجود زیبا نباشد و یا آن شخص در معرفت زیبایی ناقص باشد و درک صحیحی از زیبایی نداشته باشد.
از آنجا که خداوند زیباست و به زیبایی خود معرفت و علم دارد؛ بنابراین، این معرفت به زیبایی، اقتضا می کند که او عاشقِ ذات خویشتن باشد. اگر خداوند به ذاتِ خویش عشق نورزد، یا زیبایی او کامل نیست و یا او به زیبایی خود علم و معرفت ندارد و از آنجا که خداوند، منزه از هر نقصان است و به کمال زیبایی و جمال خود واقف است، این کمال، مقتضی عشق او به ذات خویشتن است.
با در نظر گرفتن این موضوع که «عشق، محصول درک زیبایی است»، اثباتِ عشقِ حق به ذات خود، به صورت یک قیاس ساده قابل نمایش است:
خداوند در کمال زیبایی است.
خداوند به زیبایی خود علم دارد.
هر آنکه کمال زیبایی را دریابد عاشق آن می شود.
پس، خداوند، عاشقِ ذات خویشتن است. (نتیجه)
طبق همین استدلالهای فلسفی است که اکثر عرفا و فلاسفه به این باور رسیده اند که خداوند از ازل و «به طور مطلق، محبّ و عاشق ذات خود بود و حبّ و عشق به ذاتش، بزرگترین عشقها و محبّتهاست... پس، وی هم محبوب و معشوق اوّل است و هم محبّ و عاشق اوّل».
از مطالب فوق اینگونه نتیجه گرفته می شود که خداوند عاشق و معشوق است و طبیعتاً عشق او به ذات خویش در نهایت کمال است، زیرا تمام صفات او در نهایت کمال است. حال باید دید که این عشق کامل، چگونه باعث ظهور و بروز کثرات شده است؟
از دیدگاه عرفا، کمال عشق، از خودگذشتگی است؛ یعنی اگر کسی ادعای عشق داشته باشد و از خودگذشتگی ننماید، هنوز وارد مرحلة عشق نشده و تنها لافِ عشق میزند. طبیعتِ عشق از خودگذشتگی است و اساساً به همین اعتبار نام محبّت شدید را عشق نهاده اند؛ چرا که عاشق به طور کلّی از خویش تهی می شود و جز نامی از او باقی نمی-ماند؛ چنانکه وقتی عَشَقَه به جان گیاهی می افتد، آن را از درون تهی می کند و چیزی از آن باقی نمی گذارد. به همین مناسبت، عرفا معتقدند که کمال عشق، همراه با از خودگذشتگی و تهی شدن از درون است؛ چنانکه عینالقضات همدانی می گوید: «در عشق قدم نهادن کسی را مسلّم شود که با خود نباشد، و ترک خود بکند، و خود را ایثار عشق کند... عاشقی، بیخودی و بی رأیی باشد».
عطار نیشابوری نیز معتقد است که عشق، یعنی از خودگذشتگی و بیرون آمدن از خویش:
عشق چیست؟ از خویش بیرون آمدن
غرقه در دریای پرخون آمدن

(مأخذ: آینه روی دوست: انسان کامل در عرفان نظری و ادبیات عرفانی، دکتر محمد خدادادی)👇
https://www.tg-me.com/dr_mohamad_khodadadi

637 views04:40