📖 گابریل گارسیا مارکز، اگر زنده یود، امروز (۶ مارس) ۹۸ساله می‌شد. این نویسندۀ بزرگ در ایران چنان مشهور و پرطرفدار است که هنوز هم ناشرها آثار او را با ترجمه‌های جدید منتشر کنند. اما بین این همه رمان مارکز، با این همه ترجمه، مارکز خواندن را از کجا شروع کنیم؟ در این یادداشت قدیمی، پیشنهادهایی برای مارکزخوانی و ترتیب خواندن آثار او از آسان به سخت (و البته دلایلی برای دوست داشتن آثار او) را داده‌ام:
@ehsanname

🔺غلط نگارشی برای هر کسی ممکن است پیش بیاید، ولی این متن آشفته نوشتۀ هر کسی نیست، ایشان سه سال وزیر «فرهنگ» سرزمین سعدی و حافظ بوده!

🔹عصر ایران گزارشی منتشر کرده‌است از عجایب فرهنگستان هنر (لینک) که بامزه‌ترین قسمتش، قرارداد میلیاردی برای کتابی دربارۀ جن‌های مصری (بله، واقعا جن‌های مصری) است. باور نمی‌کنید خودتان عین متن خبر را بخوانید:

➖در فرهنگستان هنر توافق‌نامه‌ای برای انتشار یک کتاب بسته شده با عنوان «اربابان تاریکی در مصر باستان» که به بررسی حضور جن‌ها در تمدن نیل و ریشه‌یابی انحرافات فکری بنی‌اسرائیل می‌پردازد. این کتاب نوشته شهریار بحرانی (کارگردان فیلم «ملک سلیمان» و دوست مجید شاه‌حسینی، رییس فعلی فرهنگستان هنر) است.
➖فرهنگستان هنر در ۱۳ اسفند ۱۴۰۳ توافق‌نامه‌ای به مبلغ یک میلیارد و ۳۵۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان (دقت محاسبه را دارید؟) برای انتشار این کتاب امضا کرده. در حالی که تا پیش از این، بالاترین قرارداد چاپ کتاب در تاریخ فرهنگستان ۱۱۰ میلیون تومان بوده.
➖شورای پژوهشی فرهنگستان هنر که وظیفۀ بررسی و تأیید کتاب‌ها پیش از انتشار را دارد، هیچ نسخه‌ای از اربابان تاریکی را ندیده و این کتاب مهرماه در «گروه تخصصی هنر انقلاب» تصویب شده است.
➖این کتاب قرار است در قطع رحلی بزرگ، ۷۰۰ صفحه تمام‌رنگی با کاغذ گلاسه و قیمت پشت جلد ۵میلیون تومان منتشر شود. ظاهراً محتوای متنی کتاب کمتر از ۱۷۰ صفحه است و باقی صفحات با عکس پر شده‌اند. (متاسفانه در متن خبر نیامده که چه عکسی؟ عکس همان جن‌های مورد نظر؟!)
➖مطابق توافق‌نامه، فرهنگستان هنر، خودش ۴۰۰ نسخه از چاپ کتاب را، البته با ۳۲درصد تخفیف، می‌خرد که این هم می‌شود یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون تومان دیگر. (باز بگویید جن، ترس دارد!)
@ehsanname

🗓 ۲۵ اسفند، روز پایان سرایش «شاهنامه» است. این تاریخ را خود عالیجناب فردوسی در آخرین بیت‌های این  کتاب آورده است، جایی که در آن از ۷۱سالگی خود می‌گوید و توضیح می‌دهد که از نتیجۀ کارش راضی است:

سر آمد کنون قصهٔ یزدگرد
به ماهِ سفندارمذ روز اِرد
ز هجرت شده پنج هشتاد بار
به نام جهان‌داورِ کردگار
از این پس نمیرم که من زنده‌ام
که تخمِ سخن را پراگنده‌ام

طبق گفتهٔ فردوسی پایان کار بزرگ او، سال ۴۰۰ (پنج هشتاد بار) هجری و روز «اِرد» از ماه اسفند است. در ایران باستان، هر روز از ماه اسمی داشته که به جای عدد، آن روز را با اسمش می‌شناختند. مثلاً روز ۱۱ ماه به اسم خور (آفتاب) بوده و روز ۱۲ به اسم ماه. روز اِرد، روز ۲۵م هر ماه است. در «لغتنامه» دهخدا جلوی مدخل اِرد می‌خوانیم:  «نام فرشته‌ای‌ست که موکّل بر دین و مذهب است و تدبیر و مصالح. روز ارد که بیست وپنجم از هر ماه شمسی است بدو تعلق دارد، نیک است در این روز نو بریدن و پوشیدن و بد است نقل و تحویل کردن.»
این تاریخ (۲۵ اسفند)، البته قاعدتاً تاریخ ویرایش نهایی «شاهنامه» است. آن‌طور که دکتر ریاحی در کتاب «سرچشمه‌های فردوسی‌شناسی» توضیح داده، سیر تدوین و سرودن «شاهنامه» سه مرحله داشته. فردوسی در چهل سالگی و حدود ۳۷۰ قمری، بعد از کشته شدن دوستش دقیقیِ شاعر، کار ناتمام او را برعهده می‌گیرد و نظم شاهنامه را آغاز می‌کند و ۱۴ سال بعد نخستین ویرایش کتاب را به پایان می‌رساند. بعد هم دو نوبت آن را ویرایش می‌کند، تا عاقبت کار این کتاب در ۲۵ اسفند سال ۴۰۰ قمری (برابر با ۳۸۸ شمسی و ۱۰۱۰ میلادی) به پایان می‌رسد و «بسی رنج بردن» فردوسی در طول ۳۰ سال کار به نتیجه می‌رسد.
@ehsanname
🔸علاوه بر نکات تاریخ ادبیاتی، روز ۲۵ اسفند و مناسبتش می‌تواند به درد زندگی روزمره هم بیاید. این، تاریخ به ما می‌گوید که با انجام درست فقط و فقط یک کار هم می‌توان به جاودانگی رسید. (فردوسی بزرگ همین یک اثر را دارد). این تاریخ به ما یادآوری می‌کند که اصلاح خود، مهمترین کاری است که باید انجام دهیم (فردوسی ۱۶ سال صرف ویرایش شاهکارش کرد). این تاریخ تذکر می‌دهد آن کس که کار می‌کند، می‌ماند. که زحمت کشیدن و عرق ریختن و دود چراغ خوردن و سراغ دربار محمودهای غزنوی نرفتن، ارزشش را دارد. دارد. دارد.
@ehsanname

🎼 بهار دلکش رسید و دل به جا نباشد ...
تصنیف عارف قزوینی، با تار محمدرضا لطفی و صدای محمدرضا شجریان - یادگاری از سه استاد
@ehsanname
🔸جالب است که عارف قزوینی این تصنیف را در ایام جنگ جهانی اول سروده بوده. (در بند پنجم شعر گفته: «ز جنگ بین الملل مرا خبر نباشد / ز بارش تیر آهنین حذر نباشد/ مرا به غیر از غمت غم دگر نباشد ...»)

🗓 نامه به ۱۴۰۴

«الی الایام القادمه! ارجوکی مرٌی بسلام، فقلوبنا متعبه»

به روزهای پیش رو! لطفی کنید و آرام بگذرید، دل‌های ما خسته است.
@ehsanname

بهترین کتابهایی که در ۱۴۰۳ خواندم

📗قاموس خزران (میلوارد پاویچ، ترجمه کورش نوروزی، نشر مرکز)
➖خلاقیت محض. نبوغ خالص. ماجرا بررسی تاریخ قوم خزر و تغییر دین آنها به سه روایت اسلامی، مسیحی و یهودی، در قالب یک دانشنامه است. نویسنده، داستان در داستان می‌آورد، شخصیتهای خیالی و تاریخ‌های ساختگی جور می‌کند، و با ایده‌هایی مطلقا حیرت‌انگیز در باب مفاهیمی مثل خواب، شیطان، جهنم و موسیقی، میخکوبتان می‌کند.

📓انیس (لی باردوگو، ترجمه امیرکسرا آریان، کتابسرای تندیس)
➖از وسط‌های داستان، می‌شود آخرش را حدس زد، ولی شیوه روایت به‌قدری سرخوشانه پیش می‌رود که باز هم ادامه می‌دهیم و می‌گذاریم داستان ما را با خود ببرد. عاشقانه‌ای در بستر تاریخ و جادو.

📔تنهایی الیزابت (ویلیام ترور، ترجمه فرناز حائری، نشر بیدگل)
➖رمان، خیلی پراتفاق نیست، ولی در نقب زدن به عمق جان شخصیتها، و بلکه آدمی، بی‌نظیر است.

📕بیست و یک داستان (ارنست همینگوی، ترجمه نجف دریابندری، نشر کارنامه)
➖این کتاب را باید باید ذره ذره خواند، مزمزه کرد و لذتش را برد. ترکیب همینگوی و دریابندری، ترکیب برنده است.

📘همه‌چیز از اینجا دور است (مجموعه داستان، ترجمۀ مژده دقیقی، نشر نیلوفر)
➖۱۵ داستان کوتاهی که در این کتاب، انتخاب و ترجمه شده، همگی شاهکار هستند. اگر دوست دارید نویسنده شوید و فوت و فن نویسندگی را یاد بگیرید، یا اگر می‌خواهید خواننده حرفه‌ای شوید و سلیقه‌تان ارتقا یابد، این کتاب را از دست ندهید.

📓تاریخ کتابخوانی (آلبرتو مانگوئل، ترجمه رحیم قاسمیان، نشر هرمس)
➖امسال چاپ سوم و ویراست جدید کتاب آمد و من دوباره خواندمش و دوباره کیف کردم. بر هر کتابخوان حرفه‌ای است که این کتاب را دریابد و دُر یابد و ببیند که با خواندن هر صفحه از کتاب، چه کار مهمی دارد می‌کند.

📕آناکارنینای مشکل‌گشا (ویو گراسکاپ، ترجمه لیلا نصیری‌ها، نشر چشمه)
➖داستان خواندن به چه دردی می‌خورد؟ این کتاب، جواب همین پرسش است، با بررسی مصداقی رمان‌های روسی. ترجمۀ روان و خواندنی دارد.

📗شاهنامه بزرگ ایلخانی (ابوالعلاء سودآور، ترجمه علیرضا بهارلو و کیانوش معتقدی، خانه فرهنگ و هنر مان)
➖ایلخان ابوسعید بهادرخان، دستور تهیه و تصویر نسخه‌ای از شاهنامه را داد که امروزه به نام تاراجگر آن، دموت معروف است. این کتاب با بررسی تصاویر بازمانده از آن شاهنامه نشان داده که چطور یک حاکم مغول هم متوسل به شاهنامه می‌شود. این کتاب عظیم هویتی ما ایرانیان.

📘پیامبران بومی‌گرای ایران در سده‌های آغازین اسلام (پاتریشیا کرون، ترجمه کاظم فیروزمند، نشر نامک)
➖تعدد منابعی که از زبان‌های مختلف مورد مراجعه بوده و روشمندی بحث، در کنار روایت جذاب، تصور شما را از یک کتاب تاریخی و همین‌طور از کلیشه‌های رایج در مورد قرون اولیه اسلامی عوض می‌کند.

📙زرافه در تاریخ و هنر (برتولد لاپفر، ترجمه فاطمه مهری، نشر کرگدن)
➖تصور فرهنگها و آدمهای تاریخی مختلف از زرافه چی و چطور بوده؟ مصداق علم لاینفع و عیش حلال.
@ehsanname