ancient history of oromoo
@etbisahusen
NADHII GAMMADAA
Kutaa 1ffaa
Qabsaawaa Oromoo
Nadhii Gammadaa (1955-) qabsaawaa mirga Oromoofi miseensa ABO ture. Nadhii Gammadaa bara 1993 keessa bakka buuteen isaa kan dhabame yoo ta’u du’uu ykn mana hidhaa jiraatuun isaa haga yoonatti hinmirkaneeffamne.
Seenaa Duuba
Nadhiin naannoo Oromiyaa aanaa
Zuwaay Dugdaatti Maqaan dhalootaa isaa Qaasim H/Usmaan Roobaa jedhama. Maqaan ittiin waamamu maqaa qabsoo Nadhii Gammadaa jedhamuun beekkama. Nadhiin bara 1955 Kutaa Arsii Aanaa Zuway Dugdaa keessatti, Abbaa isaa H/Usmaan Roobaafi Haadha isaa Aadde Amiinaa Borsee irraa dhalate. Maqaan Nadhii jedhu kun maqaa abbaa isaa kan H/Usmaan Roobaa ture. Abbaan isaa amantaa Islaamaa erga baratee booda, maqaa isaa gara H/Usmaanitti jijjiirrate. Nadhiin maqaa abbaa isaa kana fudhatee Nadhii Gammadaa jedhamee waammamuu jalqabe. Nadhiin obboloota dhiiraa saddeetiifi obboloota durbaa afur qaba.
Nadhiin mana barnoota sadarkaa 1ffaa irraa kaasee hanga yuunivarsiitiitti barumsaan cimaa ture. Nadhiin qormaata biyyoolessaa darbee
Yuunivarsiitii Finfinnee gale.
Yuunivarsiitii Finfinneetti barnootaa faarmaasii baratee waggaa tokko akkuma fixeen barnoota addaan kutee qabsoo bilisummaa Oromoo geggeessuuf bara 1978 ABOtti makame.
ABOtti makamee yeroo gabaabaa keessatti miseensa koree giddugaleessa ta’e.
Nadhiin bara 1993 wal ga’ii ABO irratti hirmaachuuf Waardiyoota isaa ja’a (6) wajjiin osoo gara iddoo Bookee 27 jedhamuutti deemuuu, bakka Asakoo jedhamu tan daangaa Arsiifi Harargee jidduutti argamtutti butamee, achi buuteen isaa dhabame. Nadhiin goota sammuu qaroo, kan yoo dubbatu haasawa isaa jechoota akka rasaasaatti onnee nama kutu, kan sagalee onnattummaafi kutannoon dubbatu saniin hedduu beekama. Akka namoonni tokko tokko jedhanitti Nadhii Gammadaa Maqaleetti dararaan mana hidhaatti irra gahaa jira yoo jedhan kaanimmoo Nadhiin lubbuun hin jiru jedhu. kunis ragaa qabatamaan kan deggerame miti.
Walumaa galatti Nadhiin seenaa Oromoo keessatti nama seenaan isaa barabaraan yaadatamu eessa akka jiru du’ee jiraafi lubbuun jiraan isaa kan hinbeekamne nama seenaa guddaa qabuudha. Nadhii Gammadaa as-buuteen dhabame haajedhamu malee, barbaacha isaaf xiyyeeffaannoon gama mootummaatiin wanti hojjatame hinjiru. Namnii namaaf falmuuu haa barbaadamu ilaalun gaariidha.
Akkuma sagalee haasawa isaa Nadhiin goota murannoofi kutannoo dhugaa kan qabuudha. Jechoota muraasa gatii qabdu, kan haasawa isaa humna qabeessaa keessaa;
1. “Biyya keenya jaalannu nama wajjiin qoodanna, feenu immoo akka barbaadnetti bulfachuun mirga keenya.!”
2. “Osoo halagaan biyya keenyarratti nu bulchuuf lafa dhiituu, kan hidhatee muratee dhaadatu, nuti ammoo mirga keenya kabachiisuudhaaf wanti murachuu nu hanqisu hin jiru.!”
3. “Hiree Ummata Oromoo kan murteessu, Ummata Oromooti malee, anatu sii beeka, karaa kana deemtu malee, kan nuun jedhuufi kan afaan qawweetiin nu doorsisu jiraatu, Ummanni keenya fudhachuuf qophii miti.!”
4. “Seenaa Abaaboota keenyaa kan Aanooleetti dhumanii san jiraachisuun, biyya keenya Oromiyaa harka Oromootti, Oromiyaa harka ilmaan haqaa kan Oromoo Ummata Oromootiif dhaabbataniitti galchuu qofaani.!”
5. “Hundi keenyayyuu; Ummanni Oromoo bakkayyuu, harka wal qabannee, waliin dhaabbannee, waan warri Aanoolee itti wareegamaniif san gatii itti godhuudhaaf fuuldura haa tarkaanfannuu.”
6. “Oromoon tokko. Amantiin addan bahu. Oromoon gosaan addan bahu. Lagaan addan bahu. Gaaraan addan bahu. Kan Oromoo adda qooduuf tattaafatu haa badu.”
7. “Biyya Oromoo irratti abbaan biyyaa Oromoodha. Biyya Oromoorratti Oromoo malee, namni biraa murteessuu hin danda'u. Kan warra biraa nurratti murteessisuu dhidhiibu haa badu.!” fi kan biroo jechoota hedduu Ummata Oromoo hundaaf dhaamee jira.”...itti fufa
@etbisahusen
Kutaa 1ffaa
Qabsaawaa Oromoo
Nadhii Gammadaa (1955-) qabsaawaa mirga Oromoofi miseensa ABO ture. Nadhii Gammadaa bara 1993 keessa bakka buuteen isaa kan dhabame yoo ta’u du’uu ykn mana hidhaa jiraatuun isaa haga yoonatti hinmirkaneeffamne.
Seenaa Duuba
Nadhiin naannoo Oromiyaa aanaa
Zuwaay Dugdaatti Maqaan dhalootaa isaa Qaasim H/Usmaan Roobaa jedhama. Maqaan ittiin waamamu maqaa qabsoo Nadhii Gammadaa jedhamuun beekkama. Nadhiin bara 1955 Kutaa Arsii Aanaa Zuway Dugdaa keessatti, Abbaa isaa H/Usmaan Roobaafi Haadha isaa Aadde Amiinaa Borsee irraa dhalate. Maqaan Nadhii jedhu kun maqaa abbaa isaa kan H/Usmaan Roobaa ture. Abbaan isaa amantaa Islaamaa erga baratee booda, maqaa isaa gara H/Usmaanitti jijjiirrate. Nadhiin maqaa abbaa isaa kana fudhatee Nadhii Gammadaa jedhamee waammamuu jalqabe. Nadhiin obboloota dhiiraa saddeetiifi obboloota durbaa afur qaba.
Nadhiin mana barnoota sadarkaa 1ffaa irraa kaasee hanga yuunivarsiitiitti barumsaan cimaa ture. Nadhiin qormaata biyyoolessaa darbee
Yuunivarsiitii Finfinnee gale.
Yuunivarsiitii Finfinneetti barnootaa faarmaasii baratee waggaa tokko akkuma fixeen barnoota addaan kutee qabsoo bilisummaa Oromoo geggeessuuf bara 1978 ABOtti makame.
ABOtti makamee yeroo gabaabaa keessatti miseensa koree giddugaleessa ta’e.
Nadhiin bara 1993 wal ga’ii ABO irratti hirmaachuuf Waardiyoota isaa ja’a (6) wajjiin osoo gara iddoo Bookee 27 jedhamuutti deemuuu, bakka Asakoo jedhamu tan daangaa Arsiifi Harargee jidduutti argamtutti butamee, achi buuteen isaa dhabame. Nadhiin goota sammuu qaroo, kan yoo dubbatu haasawa isaa jechoota akka rasaasaatti onnee nama kutu, kan sagalee onnattummaafi kutannoon dubbatu saniin hedduu beekama. Akka namoonni tokko tokko jedhanitti Nadhii Gammadaa Maqaleetti dararaan mana hidhaatti irra gahaa jira yoo jedhan kaanimmoo Nadhiin lubbuun hin jiru jedhu. kunis ragaa qabatamaan kan deggerame miti.
Walumaa galatti Nadhiin seenaa Oromoo keessatti nama seenaan isaa barabaraan yaadatamu eessa akka jiru du’ee jiraafi lubbuun jiraan isaa kan hinbeekamne nama seenaa guddaa qabuudha. Nadhii Gammadaa as-buuteen dhabame haajedhamu malee, barbaacha isaaf xiyyeeffaannoon gama mootummaatiin wanti hojjatame hinjiru. Namnii namaaf falmuuu haa barbaadamu ilaalun gaariidha.
Akkuma sagalee haasawa isaa Nadhiin goota murannoofi kutannoo dhugaa kan qabuudha. Jechoota muraasa gatii qabdu, kan haasawa isaa humna qabeessaa keessaa;
1. “Biyya keenya jaalannu nama wajjiin qoodanna, feenu immoo akka barbaadnetti bulfachuun mirga keenya.!”
2. “Osoo halagaan biyya keenyarratti nu bulchuuf lafa dhiituu, kan hidhatee muratee dhaadatu, nuti ammoo mirga keenya kabachiisuudhaaf wanti murachuu nu hanqisu hin jiru.!”
3. “Hiree Ummata Oromoo kan murteessu, Ummata Oromooti malee, anatu sii beeka, karaa kana deemtu malee, kan nuun jedhuufi kan afaan qawweetiin nu doorsisu jiraatu, Ummanni keenya fudhachuuf qophii miti.!”
4. “Seenaa Abaaboota keenyaa kan Aanooleetti dhumanii san jiraachisuun, biyya keenya Oromiyaa harka Oromootti, Oromiyaa harka ilmaan haqaa kan Oromoo Ummata Oromootiif dhaabbataniitti galchuu qofaani.!”
5. “Hundi keenyayyuu; Ummanni Oromoo bakkayyuu, harka wal qabannee, waliin dhaabbannee, waan warri Aanoolee itti wareegamaniif san gatii itti godhuudhaaf fuuldura haa tarkaanfannuu.”
6. “Oromoon tokko. Amantiin addan bahu. Oromoon gosaan addan bahu. Lagaan addan bahu. Gaaraan addan bahu. Kan Oromoo adda qooduuf tattaafatu haa badu.”
7. “Biyya Oromoo irratti abbaan biyyaa Oromoodha. Biyya Oromoorratti Oromoo malee, namni biraa murteessuu hin danda'u. Kan warra biraa nurratti murteessisuu dhidhiibu haa badu.!” fi kan biroo jechoota hedduu Ummata Oromoo hundaaf dhaamee jira.”...itti fufa
@etbisahusen
Tuulamni Ijoollee sadii qaba.Isaanis Daaccii, Bachoo fi Jillee dha. Yeroo mara namooti hedduun gaafa maqaa Sooddoo jedhu dhagayan akka qomoo Guraageetti kan ilaalan hedduu dha. Sooddoon ijoollee sadii godhatee lafasaa maqaasaatiin moggaafatee irra jiraachaa ture. Sadan ijoollee sooddoo; Odituu, Ummee(Tum’e) fi Liiban jedhamu. Isaan kunniinidha kan har’a sadan sooddoo jedhamanii beekaman. Lafti Sooddoo naannoo Shawa kibba lixaa, Kibba laga Hawaas (Awaash)irraa hamma Arsiisi fi daangaa naannoo uummattoota kibbaa ga’a. Karaa kaabaa immoo Bachoofi Galaan, Kraaaa lixaa, Waliisoo wajjin wal daangessa.
Giddu galli siyaasaa fi amantii Odaa Nabee yoo ta’u,giddu galli heeraafi seera kan itti tumaniifi labsii labsan Odaa kallachaa jedhama. Aanoti Sooddoo ,Daacii , Walisoo, Tolee, bu’ii, Qarsa Maalimmaan fi Soddoo Daacii yemmuu ta’u karaa ba’aatiin Maqii dugdaa, karaa kibbaatiin, aanaa bu’iitiin daangeffama. Akkuma armaan olitti ibsuuf yaalle Sooddoon ilma daaccii yeroo ta’u, Daacciin Ilmaan sadii godhate sadan sana keessaa inni tokko Sooddoo dha. Isaan kaanimmoo Galaaniifi Aboo jedhamu.
Goototni ilmaan Oromoo lakkaa’amanii hindhuman. Isaan keessaa akka fakkeenyaatti Taddeesee Birruu, Abdiisaa Aagaa, Waaqoo Guutuu, Oliiqaa Dingilii fi kan kana fakkaatan yeroo mara kaafna. Egaa goototi kunniin, Ilmaan Oromoo fi lafa Oromiyaa naannoo adda addaarratti kan dhalatan ta’uun beekamaadha. Akkuma kana ilmaan Oromoo damee Tuulamaa warra sadan sooddoorraa goototi dhalatanis hedduudha.
Bara Xaaliyaaniin biyya keenya weerarte gootummaa olaanaa raawwatanii diina biyya weeraruu dhufe wajjin kokkee walqabanii gootummaa isaanii kan mirkaneessan ilmaan Oromoo baayi’ee maqaa dhahuun ni danda’ama.Abdiisaa Aagaa,Jeneraal Taaddasaa Birruu Oliiqaa Dingilfi isaan kaanis maqaa dhahuun ni danda’ama. Gootota Oromoo dame Tuulamaa ilmaan sadan Sooddoo keessaa hedduu maqaa dhayuun ni danda’ama. Duula Xaaliyaanii 1ffaa fi 2ffaa irratti kan hirmaateefi Duula Maqaleefi aduwaarratti gootummaa guddaa kan raawwatanii beekamtii guddaa argatan keessaa kan maqaansaa akka biyyoolessaatti waamamu Dajjaazimaachi Baalchaa Safoo (abbaa nafsoo) damee Tuulamaa ilma Oromoo hidda Sooddoo ta’uunsaa beekamaa dha.
Gootootni sadan Sooddoo heddumminaan haa jiraataniyyuu malee akka fakkeenyaatti goota jalqabaa kan ta’an Suuraa Goota Sooddoo, Baalchaa abbaa Safoo (Abbaa Nafsoo) kanatti Fayyadamneerra.
Dajjaazimaachi Baalchaan bulchaa naannoo Sidaamoo fi boodammoo Harar ta’uun tajaajilaa turaniiru. Xaliyaaniin lafa abbaa isaanii weeraruuf yeroo dhufe sana rukutuudhaan gootummaa guddaa raawwataniiru. Baalchaan Dajjaazimaachi Baalchaan Soorama ba’anii utuu jiranii Xaaliyaaniin deebitee biyyaa weerartee jennaan dulloomeera jedhanii utuu hin taa’in umrii waggaa 73ffaa isaatti,”… biyyi koo diinaan weeraramtee gabroomuu ishee taa’ee hin ilaalu jechuudhaan, xaaliyaaniitti duulanii utuu lolanii lubbuun isaanii dabarte.
Goototi ilmaan Oromoo Sooddoo isaan qofaas miti, Gootota lafti Sooddoo biqilchite keessaa gootummaa isaaniitiin kan beekaman Dajjaazimaachi Baqqalaa wayyaa Obsees isaan tokkodha. Gootummaa olaanaa raawwataniif maqaa isaaniitiin manni barumsaa finfinnee keessatti moggafamee yaadannoof jira. Gooti ilma Oromoo lafti Sooddoo biqilchite keessaa kan gootummaa isaaniitiin beekaman, Dajjaazimaachi G/maariyaam Gaarii Godaanadha.
Gootummaa isaanii kanaafis yaadannoo akka ta’uuf maqaa isaaniitiin magaalaa Finfinnee keessatti kan argamu manni barumsaa Lise G/Maariyaam jedhamu maqaa isaaniitiin moggaafame.Yeroo baayi’ee garuu maqaan abbaafi akkaakayyuu isaanii barreessitoota mootummoota dabraniin hin ibsamne.
Egaa kabajamtoota dubbistootaa! goototi sadan Sooddoo baayi’eedha.Kan akka Dajjaazimaaci Ganamee Badhaanee, Fituwararii Merdaasaa Gadaa,Fituwraarii Taddesee Gananame, Qenyi azmach Bayyanee Guddataa Awaash, akka akka fakkeenyaatti kaasuu dandeenya.
Sooddoon lafa abbaasaa Oromoorra kan jiraatuufi aadaasaa kabajee kunuunsee eeggatee hidda sanyii Oromoo Oromummasaatiin boonudha.
@etbisahusen
Giddu galli siyaasaa fi amantii Odaa Nabee yoo ta’u,giddu galli heeraafi seera kan itti tumaniifi labsii labsan Odaa kallachaa jedhama. Aanoti Sooddoo ,Daacii , Walisoo, Tolee, bu’ii, Qarsa Maalimmaan fi Soddoo Daacii yemmuu ta’u karaa ba’aatiin Maqii dugdaa, karaa kibbaatiin, aanaa bu’iitiin daangeffama. Akkuma armaan olitti ibsuuf yaalle Sooddoon ilma daaccii yeroo ta’u, Daacciin Ilmaan sadii godhate sadan sana keessaa inni tokko Sooddoo dha. Isaan kaanimmoo Galaaniifi Aboo jedhamu.
Goototni ilmaan Oromoo lakkaa’amanii hindhuman. Isaan keessaa akka fakkeenyaatti Taddeesee Birruu, Abdiisaa Aagaa, Waaqoo Guutuu, Oliiqaa Dingilii fi kan kana fakkaatan yeroo mara kaafna. Egaa goototi kunniin, Ilmaan Oromoo fi lafa Oromiyaa naannoo adda addaarratti kan dhalatan ta’uun beekamaadha. Akkuma kana ilmaan Oromoo damee Tuulamaa warra sadan sooddoorraa goototi dhalatanis hedduudha.
Bara Xaaliyaaniin biyya keenya weerarte gootummaa olaanaa raawwatanii diina biyya weeraruu dhufe wajjin kokkee walqabanii gootummaa isaanii kan mirkaneessan ilmaan Oromoo baayi’ee maqaa dhahuun ni danda’ama.Abdiisaa Aagaa,Jeneraal Taaddasaa Birruu Oliiqaa Dingilfi isaan kaanis maqaa dhahuun ni danda’ama. Gootota Oromoo dame Tuulamaa ilmaan sadan Sooddoo keessaa hedduu maqaa dhayuun ni danda’ama. Duula Xaaliyaanii 1ffaa fi 2ffaa irratti kan hirmaateefi Duula Maqaleefi aduwaarratti gootummaa guddaa kan raawwatanii beekamtii guddaa argatan keessaa kan maqaansaa akka biyyoolessaatti waamamu Dajjaazimaachi Baalchaa Safoo (abbaa nafsoo) damee Tuulamaa ilma Oromoo hidda Sooddoo ta’uunsaa beekamaa dha.
Gootootni sadan Sooddoo heddumminaan haa jiraataniyyuu malee akka fakkeenyaatti goota jalqabaa kan ta’an Suuraa Goota Sooddoo, Baalchaa abbaa Safoo (Abbaa Nafsoo) kanatti Fayyadamneerra.
Dajjaazimaachi Baalchaan bulchaa naannoo Sidaamoo fi boodammoo Harar ta’uun tajaajilaa turaniiru. Xaliyaaniin lafa abbaa isaanii weeraruuf yeroo dhufe sana rukutuudhaan gootummaa guddaa raawwataniiru. Baalchaan Dajjaazimaachi Baalchaan Soorama ba’anii utuu jiranii Xaaliyaaniin deebitee biyyaa weerartee jennaan dulloomeera jedhanii utuu hin taa’in umrii waggaa 73ffaa isaatti,”… biyyi koo diinaan weeraramtee gabroomuu ishee taa’ee hin ilaalu jechuudhaan, xaaliyaaniitti duulanii utuu lolanii lubbuun isaanii dabarte.
Goototi ilmaan Oromoo Sooddoo isaan qofaas miti, Gootota lafti Sooddoo biqilchite keessaa gootummaa isaaniitiin kan beekaman Dajjaazimaachi Baqqalaa wayyaa Obsees isaan tokkodha. Gootummaa olaanaa raawwataniif maqaa isaaniitiin manni barumsaa finfinnee keessatti moggafamee yaadannoof jira. Gooti ilma Oromoo lafti Sooddoo biqilchite keessaa kan gootummaa isaaniitiin beekaman, Dajjaazimaachi G/maariyaam Gaarii Godaanadha.
Gootummaa isaanii kanaafis yaadannoo akka ta’uuf maqaa isaaniitiin magaalaa Finfinnee keessatti kan argamu manni barumsaa Lise G/Maariyaam jedhamu maqaa isaaniitiin moggaafame.Yeroo baayi’ee garuu maqaan abbaafi akkaakayyuu isaanii barreessitoota mootummoota dabraniin hin ibsamne.
Egaa kabajamtoota dubbistootaa! goototi sadan Sooddoo baayi’eedha.Kan akka Dajjaazimaaci Ganamee Badhaanee, Fituwararii Merdaasaa Gadaa,Fituwraarii Taddesee Gananame, Qenyi azmach Bayyanee Guddataa Awaash, akka akka fakkeenyaatti kaasuu dandeenya.
Sooddoon lafa abbaasaa Oromoorra kan jiraatuufi aadaasaa kabajee kunuunsee eeggatee hidda sanyii Oromoo Oromummasaatiin boonudha.
@etbisahusen
Doktor Hayilee Fidaa (1939?-1979) nama siyaasaa yoo ta'u hogganaa Warraaqsa Sooshaalistii Guutuu-Itoophiyaa (irra caala maqaa Amaariffaa "ME'ISOON" jedhamuun beekkama) ture. Gumaachasaa keessa inni guddaan Dargii bakka bu'uun Sagantaa Warraaqsa Dimokiraatawaa Biyyooleessa baasuu isaatini. Kana malees, Dr Hayileen qorannoo adda addaa qubee Afaan Oromoorratii fi caasluga Afaan Oromoorratti godheen beekkama.
Seenaa Duubaa
Hayilee Fidaa Wallagga keessa magaalaa Arjootti dhalatee Naqamtetti guddate. Hayileen barnoota sadarkaa tokkoffaa Mana Barumsaa Arjootti yoo baratu sadarkaa giddu galeessa (kutaa 5-8) ammoo Naqamtetti mana barumsaa yeroo sana Mana Barumsaa Sadarkaa Lammaffaa Hayila Sillaasee I jedhamutti barate. Barnootasaa ittuma fufuun, sadarkaa lammaffaa Finfinneettii Mana Barumsa Jeneraal Wiingeetitti barate qaphxii olaanadhaan xumure. Kana booda barsiisaa ta'ee qacaramuun Dadaritti waggaa tokko barsiisaa ture.
Bara 1961tti, Hayileen Yuunivarsiitii Finfinnee galee barnoota ji'ooloojii baratee qaphxii guddaadhan eebbifame. Dr Hayileen barata cimaa ture; barnoota sadarkaa lammaffaa A kudhanii fi B lamaan xumure. Yuunivarsiititti ammoo qaphxii 4.0 fiduudhan barata kabajaa ta'ee (great distinction) eebbifame. Erga eebbifamee booda, achuma Yuunivarsiitii Finfinneetti, Dippartimentii Ji'ooloojitti Gargaaraa Eebbifamaa ta'ee akka barsiisaatti qacarame. Yuunivarsiitii Finfinnee keessatti erga waggaa tokko barsiisee booda barumsa digirii lammaffaa
gara Firaansi deeme.
Dr Hayileen Firaansitti jalqaba barumsa Ji'oofiiziksii, itti aansee waggaa lamaaf ammoo Sosooloojii baratee eebbifame. Hayileen sochii Tokkummaa Barattoota Itoophiyaa kan Yuurooppi keessatti godhurraan kan ka'ee fi mootummaa Hayilasillaasee waan balaaleffatuuf, paaspootii fi iskoolaasrhiippinsaa jalaa haqame. Sababa kanaaf biyyatti deebi'uu waan hin dandeenyeef, wagga lamaaf mana barumsaa Firaansi tokkotti qacaramee barsiisaa ture. Ittii aansee, paaspoortii dhoksaadhan imbaasin Itoophiyaa kan Jarmanii keenneefin gara Jarmanii deemee, Yuunivarsiitii Hambargitti waggaa lamaaf barsiise. Amajjii 1975 erga Warraaqsi dhoo'ee booda gara Itoophiyaatti deebi'e.
Sochii Siyaasaa
Yeroo Firaansi turetti, Hayileen Maarkisizimii Sooviyeetii fudhatee ture; Rene LaFort akka jedhetti Hayileen miseensa Paartii Koministii Firaansi ture. Waamicha Dargiin Itoophiyaanonni baratan gara biyya isaanitti deebi'anii akka tajaajilan godhe fudhachuun, Hayileen bara 1975 keessa gara biyyaatti achas deebi'e. Nagadee Goobazee, kan achuma Firaansitti barachaa ture wajjin naannoo Yuunivarsiitii Finfinneetti "mana kitaabaa tarkaanfataa" bane; kunis kitaabota Maarkisizim-Leeninizimii lammii biyyaattiitif dhiyeessuf ture. Manni kitaabaa dulloomaa fi dadhabaa ture kun barattootaan guuttame, kitaabonni haaraa dhufan battalumatti gurguramanii dhumu ture. ittii fufaa
#ancient_history_of_oromoo
#seenaa
@etbisahusen
Seenaa Duubaa
Hayilee Fidaa Wallagga keessa magaalaa Arjootti dhalatee Naqamtetti guddate. Hayileen barnoota sadarkaa tokkoffaa Mana Barumsaa Arjootti yoo baratu sadarkaa giddu galeessa (kutaa 5-8) ammoo Naqamtetti mana barumsaa yeroo sana Mana Barumsaa Sadarkaa Lammaffaa Hayila Sillaasee I jedhamutti barate. Barnootasaa ittuma fufuun, sadarkaa lammaffaa Finfinneettii Mana Barumsa Jeneraal Wiingeetitti barate qaphxii olaanadhaan xumure. Kana booda barsiisaa ta'ee qacaramuun Dadaritti waggaa tokko barsiisaa ture.
Bara 1961tti, Hayileen Yuunivarsiitii Finfinnee galee barnoota ji'ooloojii baratee qaphxii guddaadhan eebbifame. Dr Hayileen barata cimaa ture; barnoota sadarkaa lammaffaa A kudhanii fi B lamaan xumure. Yuunivarsiititti ammoo qaphxii 4.0 fiduudhan barata kabajaa ta'ee (great distinction) eebbifame. Erga eebbifamee booda, achuma Yuunivarsiitii Finfinneetti, Dippartimentii Ji'ooloojitti Gargaaraa Eebbifamaa ta'ee akka barsiisaatti qacarame. Yuunivarsiitii Finfinnee keessatti erga waggaa tokko barsiisee booda barumsa digirii lammaffaa
gara Firaansi deeme.
Dr Hayileen Firaansitti jalqaba barumsa Ji'oofiiziksii, itti aansee waggaa lamaaf ammoo Sosooloojii baratee eebbifame. Hayileen sochii Tokkummaa Barattoota Itoophiyaa kan Yuurooppi keessatti godhurraan kan ka'ee fi mootummaa Hayilasillaasee waan balaaleffatuuf, paaspootii fi iskoolaasrhiippinsaa jalaa haqame. Sababa kanaaf biyyatti deebi'uu waan hin dandeenyeef, wagga lamaaf mana barumsaa Firaansi tokkotti qacaramee barsiisaa ture. Ittii aansee, paaspoortii dhoksaadhan imbaasin Itoophiyaa kan Jarmanii keenneefin gara Jarmanii deemee, Yuunivarsiitii Hambargitti waggaa lamaaf barsiise. Amajjii 1975 erga Warraaqsi dhoo'ee booda gara Itoophiyaatti deebi'e.
Sochii Siyaasaa
Yeroo Firaansi turetti, Hayileen Maarkisizimii Sooviyeetii fudhatee ture; Rene LaFort akka jedhetti Hayileen miseensa Paartii Koministii Firaansi ture. Waamicha Dargiin Itoophiyaanonni baratan gara biyya isaanitti deebi'anii akka tajaajilan godhe fudhachuun, Hayileen bara 1975 keessa gara biyyaatti achas deebi'e. Nagadee Goobazee, kan achuma Firaansitti barachaa ture wajjin naannoo Yuunivarsiitii Finfinneetti "mana kitaabaa tarkaanfataa" bane; kunis kitaabota Maarkisizim-Leeninizimii lammii biyyaattiitif dhiyeessuf ture. Manni kitaabaa dulloomaa fi dadhabaa ture kun barattootaan guuttame, kitaabonni haaraa dhufan battalumatti gurguramanii dhumu ture. ittii fufaa
#ancient_history_of_oromoo
#seenaa
@etbisahusen
Oduma baayyee hin turin Hayileen Dargiin biratti qofa odoo hin taane hogganaa Dargii Mangistuu Hayilamaariyam biratti beekkame, Dargiin yeroo sana deeggartoota siivilii fi gorsaa Maarkisizim-Leeninizimii barbaada ture. Muddee 1975, barreessan Dargii kutaa Biiroo Dhimma Ijaarsa Uummataa kan Yeroo (kan Ingiliffaan POMOA jedhamu) dhaabe, Hayilee Fidaas hogganaa godhe. Kaayyon POMOA Dargiin deeggarsa ummata biratti akka argatu gochuu qofa odoo hin taane siviloota bitaa warra kaan dhqqabuu ture. Hogganaa kutaa kanaa ta'ee odoo jiruuti kan Dr Hayileen Sagantaa Warraaqsa Dimokiraatawaa Biyyoolessaa kan qopheesse, dookimentin kunis dhaadhannoo Itiopiya Tikdem (Itoophiyaan haa dursitu) jedhu kan Dargiin akka kallattiitti itti fayyadamaa ture garuu kan ifa hin turin bakka bu'e. Tokkummaa warraaqsa hojjattootaa, qonnaan-bulaa fi burjaa xixiqqaa tarkaanfataatin, fiiwudaalizimii, impeeriyaalizimii fi kaappitaalizimiin barbadaa'anii dhumarratti Rippabiliika Dimokiraatawaa Ummataa Itoophiyaa uummame. Mangistuun Warraaqsa Dimokiraatawaa Biyyoolessaa fudhatamee hojiirra hooluusaa hiriira Ebla 20, 1976 irratti beeksise.
Haa ta'u malee, POMOAn mormitoota siivilii wajjin walqunnamtii uumuu dadhabe. Namoota Duula irratti hirmaatan kan hojii baadiyyaatti i
rratti ramadaman dhiisanii gara magaalaatti deebi'anii wajjin mormitoonni Dhaabaa Warraaqsaa Ummattoota Itophiyaa (kan Ingiliffaan EPRP jedhamu) deeggaran; kunis lakkoofsa miseensotasa fi dhiibbaa inni uumu dabale. MEISON Dargii yoo deeggaru, EPRPn Dargiin sochii uummataa humna waraanatin akka ukkaamse dubbachuun balaaleffate. Karaan sooshaalistii inni qajeelton mootummaa uummataa kan dhugaa hundeessuf qabsaawuu itti fufuu malee Dargii isa nama hacuucu akka hin fudhanne ifoomsan.
Shoora Dargiin Warraaqsa Itoophiyaa too'achuu keessatti tabachuu qabu irratti garaagarummaa hadhaawaa qabaataniyyuu, MEISON fi EPRP "sagantaa walfakkaatu baasan". Akka Ottaways, kan mormii kana ijaan arge jedhutti, "Itoophiyaanonni hedduun, warrumti baratanillee hubachuu hin dandeenye".
Ottaways akka jedhanitti:
Beektonni Itoophiyaa hunduu Maarkisizim-Leeninizimii keessa of galchuuf dirqaman. Barreessitoonni kun pirofeesaroota yuunivarsiitii kan mormii siyaasaa kanaan baayyee jaanja'anii fi hubachuuf jecha kitaabota duriii hedduu dubbisani arganiiru. Barattoonni yuunivarsiitii waggaa sadaffaa fi afraffaa barruu Addis Zamanirra jiranii fi paamfiletii dhoksaan maxxanfaman hiikanii nuu kennan garuu mormiin dhaabota siyaasaa adda addaa gidduu jiru maal akka ta'e hubachuu akka hin dandeenye dubbatu. Hoggantoonni hojii hiikaa Ejensii Oduu Itoophiyaa keessatti hojjatan hiikaa dhaamsota mootummaa kan tiyoorin guuttaman kan Biiroo Siyaasaarraa dhufan akka hin hubanne dubbatu.
Haala kana keessatti, Hayilee Fidaa walitti hidhata Dargii wajjin qabu cimse. Hagayya 1975, Hayileen Sisaay Haptee kan Koree Dhimma Siyaasaa Dargii ture wajjiin rakkoo Eertiraa keessa jirurratti biyyoota Arabaa ja'a wajjin mari'achuuf bobba'e.
Jechaan kan wal moo'uu dadhaban mormitoonni kun gara tarkaanfii humnaatti ce'an. Namni jalqaba tarkaanfin irratti fudhatame Tiyoodor Baqqalaa yoo ta'u gaafa Gurraandhala 25 1977 ajjeefame. Tiyoodor Baqqalaa miseensa MEISON fi hogganaa Tokkummaa Hojjattoota Guutuu-Itoophiyaa ture. Kun jalqaba Goolii Diimaa ture, yeroo kanas namoonni dhibbatamatti lakkaawwaman yoo du'an moo'amuu EPRPtin xumurame. Namoonni goolii kana jalaa ba'an Finfinneedhaa gara Tulluu Asiimbatti baqatan. itti fufa ....
#ancient_history_of_oromoo
#seenaa
www.tg-me.com/etbisahusen
Haa ta'u malee, POMOAn mormitoota siivilii wajjin walqunnamtii uumuu dadhabe. Namoota Duula irratti hirmaatan kan hojii baadiyyaatti i
rratti ramadaman dhiisanii gara magaalaatti deebi'anii wajjin mormitoonni Dhaabaa Warraaqsaa Ummattoota Itophiyaa (kan Ingiliffaan EPRP jedhamu) deeggaran; kunis lakkoofsa miseensotasa fi dhiibbaa inni uumu dabale. MEISON Dargii yoo deeggaru, EPRPn Dargiin sochii uummataa humna waraanatin akka ukkaamse dubbachuun balaaleffate. Karaan sooshaalistii inni qajeelton mootummaa uummataa kan dhugaa hundeessuf qabsaawuu itti fufuu malee Dargii isa nama hacuucu akka hin fudhanne ifoomsan.
Shoora Dargiin Warraaqsa Itoophiyaa too'achuu keessatti tabachuu qabu irratti garaagarummaa hadhaawaa qabaataniyyuu, MEISON fi EPRP "sagantaa walfakkaatu baasan". Akka Ottaways, kan mormii kana ijaan arge jedhutti, "Itoophiyaanonni hedduun, warrumti baratanillee hubachuu hin dandeenye".
Ottaways akka jedhanitti:
Beektonni Itoophiyaa hunduu Maarkisizim-Leeninizimii keessa of galchuuf dirqaman. Barreessitoonni kun pirofeesaroota yuunivarsiitii kan mormii siyaasaa kanaan baayyee jaanja'anii fi hubachuuf jecha kitaabota duriii hedduu dubbisani arganiiru. Barattoonni yuunivarsiitii waggaa sadaffaa fi afraffaa barruu Addis Zamanirra jiranii fi paamfiletii dhoksaan maxxanfaman hiikanii nuu kennan garuu mormiin dhaabota siyaasaa adda addaa gidduu jiru maal akka ta'e hubachuu akka hin dandeenye dubbatu. Hoggantoonni hojii hiikaa Ejensii Oduu Itoophiyaa keessatti hojjatan hiikaa dhaamsota mootummaa kan tiyoorin guuttaman kan Biiroo Siyaasaarraa dhufan akka hin hubanne dubbatu.
Haala kana keessatti, Hayilee Fidaa walitti hidhata Dargii wajjin qabu cimse. Hagayya 1975, Hayileen Sisaay Haptee kan Koree Dhimma Siyaasaa Dargii ture wajjiin rakkoo Eertiraa keessa jirurratti biyyoota Arabaa ja'a wajjin mari'achuuf bobba'e.
Jechaan kan wal moo'uu dadhaban mormitoonni kun gara tarkaanfii humnaatti ce'an. Namni jalqaba tarkaanfin irratti fudhatame Tiyoodor Baqqalaa yoo ta'u gaafa Gurraandhala 25 1977 ajjeefame. Tiyoodor Baqqalaa miseensa MEISON fi hogganaa Tokkummaa Hojjattoota Guutuu-Itoophiyaa ture. Kun jalqaba Goolii Diimaa ture, yeroo kanas namoonni dhibbatamatti lakkaawwaman yoo du'an moo'amuu EPRPtin xumurame. Namoonni goolii kana jalaa ba'an Finfinneedhaa gara Tulluu Asiimbatti baqatan. itti fufa ....
#ancient_history_of_oromoo
#seenaa
www.tg-me.com/etbisahusen
Doktor Hayilee Fidaa (1939?-1979)
Kutaa 3
EPRP baqatuyyuu, haalli jiru Hayilee Fidaafis ta'ee MEISONf hin fooyyofne. Adoolessa 10 1976, fonqolchi Mangistuu aangorraa buusuf godhame fashale, Sisaay Haptee guyyaa sadi'i booda gargaartotasaa 17 wajjin ajjeefame. Kana booda dhuma bara 1976 keessa, mormiin Mangistuu fi MEISON gidduutti uummame. Kana booda Mangistuun miseensota MEISON kan mootummaa keessa jiran aangoorraa kaasuu jalqabe. Filannoo ministerotaa Bitootessa 11 1977 godhamerratti MEISON aangoo tokkoyyuu odoo hin argatin waan hafeef haalli jiru ittuu hammaate. Waxabajjii 14 hoggansi POMOA MEISONirraa fudhatame. Hayilee Fidaa fi miseensonni MEISON tarkaanfin itti aanu hamaa akka ta'u waan baraniif dafanii tarkaanfii fudhatan: Hagayya 19 hoggantoonni MEISON 19 fi kaadiroonni 500 ta'an ifatti socho'uu dhiisanii lafa jala socho'uutti geeddaran; Finfinneedhaa baqatanii gara baadiyyaatti baqatan. Mangistuun haasaa guyyaa shan booda godherratti MEISON balaleffate. Hagayya 26 Hayilee Fidaa fi hoggantoonni MEISON kaan naannoo Finfinneetti qabamanii Gibbii durii kan biiroon Dargii keessa jiru keessatti hidhaman. Hoggantoonni MEISON baayyen dhukaasa humnoota Dargii fi isaan gidduutti godhameen du'an. Nagadee Goobazee qofatu gara Yamanitti baqatee lubbuun hafe.
Hayilee Fidaa mana hidhaa keessatti yeroo dheeraaf hanga dhumarratti ajjeefamutti haala hamaa keessa jiraachaa ture. Haalii ajjeechaasaa ifa miti, garuu Andaargachoo Xurunash Hayileen erga hidhamee waggaa lama booda, bara 1979tti ajjeefame jedhe.
Hayileen dura ta'aa Tokkummaa Barattoota Itoophiyaa kan Yuurooppi ture.
Qorannoo Afaan Oromoo
Dr Hayileen qubee Afaan Oroomoo uumuu keessatti ga'ee guddaa qaba. Yeroo Yuurooppi jiru, Hayileen miseensa garee barattoota Oromoo kan qorannoorratti xiyyeeffatu fi kan Garee Qorannoo Barattoota Oromoo jedhamuu ture. Gareen qorannoo kun barattoota Oromoo biyyoota akka Firaansi, Jarmanii, Iswiidin, Tokkummaa Sooviyet, Hanga
arii fi Yugoslaaviyaa keessa jiraatan hammata. Gareen kun Afaan Oromoo afaan barreeffamaa akka ta'uf qorannoo bal'aa godhe. Haaluma kanaan, gareen kun bara 1972 barruu qorannoosaa kana kan Languages in Ethiopia: Latin or Geez for Writing Afan Oromo, Tatek, 1972 maxxanse. Barruun kunis Afaan Oromoo qubee Laatiniitin barreessun filatamaa akka ta'ee seera ittiin Afaan Oromoo Laatiniidhan barreeffamu bu'uura kan kaa'e ture. Qorannoo kanarratti Dr Hayileen gumaacha guddaa qaba.
Dr Hayileen, itti fuufdhan qubee Afaan Oromoo haara kanatti fayyadamuun kitaabota lama walitti aansuun maxxanse. Kitaabni inni jalqabaa Hirmaata Dubbi Afaan Oromoo kan jedhamu yoo ta'u qorannoo caasluga Afaan Oromooti. Kitaabni kun kan maxxanfame bara 1973, magaalaa Paarisitti. Kitaabni inni lammataa ammoo Barra Birraan Barihe jedhama.
Barruulee Maxxanse
Languages in Ethiopia: Latin or Geez for Writing Afan Oromo, Tatek, 1972Hirmaata Dubbi Afaan Oromoo. Paris, 1973 Bara Birraan Barihe. Paris
seenaa oromoo fi seenaa goototaa oromoo
#ancient_history_of_oromoo
#seenaa
@etbisahusen
Kutaa 3
EPRP baqatuyyuu, haalli jiru Hayilee Fidaafis ta'ee MEISONf hin fooyyofne. Adoolessa 10 1976, fonqolchi Mangistuu aangorraa buusuf godhame fashale, Sisaay Haptee guyyaa sadi'i booda gargaartotasaa 17 wajjin ajjeefame. Kana booda dhuma bara 1976 keessa, mormiin Mangistuu fi MEISON gidduutti uummame. Kana booda Mangistuun miseensota MEISON kan mootummaa keessa jiran aangoorraa kaasuu jalqabe. Filannoo ministerotaa Bitootessa 11 1977 godhamerratti MEISON aangoo tokkoyyuu odoo hin argatin waan hafeef haalli jiru ittuu hammaate. Waxabajjii 14 hoggansi POMOA MEISONirraa fudhatame. Hayilee Fidaa fi miseensonni MEISON tarkaanfin itti aanu hamaa akka ta'u waan baraniif dafanii tarkaanfii fudhatan: Hagayya 19 hoggantoonni MEISON 19 fi kaadiroonni 500 ta'an ifatti socho'uu dhiisanii lafa jala socho'uutti geeddaran; Finfinneedhaa baqatanii gara baadiyyaatti baqatan. Mangistuun haasaa guyyaa shan booda godherratti MEISON balaleffate. Hagayya 26 Hayilee Fidaa fi hoggantoonni MEISON kaan naannoo Finfinneetti qabamanii Gibbii durii kan biiroon Dargii keessa jiru keessatti hidhaman. Hoggantoonni MEISON baayyen dhukaasa humnoota Dargii fi isaan gidduutti godhameen du'an. Nagadee Goobazee qofatu gara Yamanitti baqatee lubbuun hafe.
Hayilee Fidaa mana hidhaa keessatti yeroo dheeraaf hanga dhumarratti ajjeefamutti haala hamaa keessa jiraachaa ture. Haalii ajjeechaasaa ifa miti, garuu Andaargachoo Xurunash Hayileen erga hidhamee waggaa lama booda, bara 1979tti ajjeefame jedhe.
Hayileen dura ta'aa Tokkummaa Barattoota Itoophiyaa kan Yuurooppi ture.
Qorannoo Afaan Oromoo
Dr Hayileen qubee Afaan Oroomoo uumuu keessatti ga'ee guddaa qaba. Yeroo Yuurooppi jiru, Hayileen miseensa garee barattoota Oromoo kan qorannoorratti xiyyeeffatu fi kan Garee Qorannoo Barattoota Oromoo jedhamuu ture. Gareen qorannoo kun barattoota Oromoo biyyoota akka Firaansi, Jarmanii, Iswiidin, Tokkummaa Sooviyet, Hanga
arii fi Yugoslaaviyaa keessa jiraatan hammata. Gareen kun Afaan Oromoo afaan barreeffamaa akka ta'uf qorannoo bal'aa godhe. Haaluma kanaan, gareen kun bara 1972 barruu qorannoosaa kana kan Languages in Ethiopia: Latin or Geez for Writing Afan Oromo, Tatek, 1972 maxxanse. Barruun kunis Afaan Oromoo qubee Laatiniitin barreessun filatamaa akka ta'ee seera ittiin Afaan Oromoo Laatiniidhan barreeffamu bu'uura kan kaa'e ture. Qorannoo kanarratti Dr Hayileen gumaacha guddaa qaba.
Dr Hayileen, itti fuufdhan qubee Afaan Oromoo haara kanatti fayyadamuun kitaabota lama walitti aansuun maxxanse. Kitaabni inni jalqabaa Hirmaata Dubbi Afaan Oromoo kan jedhamu yoo ta'u qorannoo caasluga Afaan Oromooti. Kitaabni kun kan maxxanfame bara 1973, magaalaa Paarisitti. Kitaabni inni lammataa ammoo Barra Birraan Barihe jedhama.
Barruulee Maxxanse
Languages in Ethiopia: Latin or Geez for Writing Afan Oromo, Tatek, 1972Hirmaata Dubbi Afaan Oromoo. Paris, 1973 Bara Birraan Barihe. Paris
seenaa oromoo fi seenaa goototaa oromoo
#ancient_history_of_oromoo
#seenaa
@etbisahusen
#Haaji_Ahmad_Nuuree_Hin_Dagatamu
Nama seenaan yaadachuu qabdu, nama kabajamaa fi jaalatamaa dha. Hararghee keessatti namni isa hin beeyne waan jiru nati hin fakkaatu. Hawaasa Oromoo Hararghee keessatti nama maqaa guddaa horachuu dandayye dha. Qoosaa,kooflaa fi tapha isaa qofaanii miti. Qabsoo Bilisummaa ummata Oromoo yeroo jalqabaatiif Ona Ituu,Carcaritti dhootee keessatti fi sana boodattis shooraa guddaa taphateeni fi warreegama cimaa ummata isaatiif kaffaleen maqaa guddaa horachuu nama danda'e dha. #Haaji_Ahmad_Nuuree. Nu wajiin turaa!!!
Inni kun warra eessaati? hin ja'inaa, gabaabumatti warra galamsootti. Ati silaafuu Ganda keessanii hin faggaatus naan hin ja'ina. Galamsoo qofaa miti Gandi keenya Carcari, gandi keenya Hararghee, gandi keenya Oromiyaa guutuu dha. Haaji Ahmad Nuuree nama saba isaatiif warreegama guddaa kaffalee seenaan isaa immoo hanga inni kaffale osoo hin himaminiif hafee dha. #Ituu_Oromoo_Post seenaa awwaalamte baasna. Dhugaa sabni qabu ragaa baana.
Akka lakkoofsa faranjii bara 1970n keessa qabsoo bilisummaa Oromoo yeroo duraatiif bifa hammayyaa'een Elemoo Qilxuu, Hundee Dhaabaa, Mahammadzaakir (Meeyraa) carcariti jalqaban keessattis tahe, san boodas achuma Carcaritti qabsoo Taaddasaa Birruu itti fufe keessatti ilmaan Oromoota Hararghee hedduun warreegama ulfaata kaffalanii, haala ulfaataa keessatti kufuufis dirqamanii ture. Taate Xirrooti uumamte tanatti aanee, sababa qabsoo Oromoo carxaritti dhukkaateen, uleen juntaa mootummaa Darguu Manneen Oromoota Carcar seenuunun, ummata hin cafaqiin hin jirtu. Dhugumatti yeroon sun yeroo Ilmaan Oromoo,Keessumaafuu ilmaan Murawwaa tiif, yeroo rakkistuu turte dha.
Haa tahuuti, akkumma gootowwaan Oromoo hedduu bilisummaa saba isaanitiif hojjatanii darbanitti, Haaji Ahmad Nuureetis nama osoo guyyaa tokkolee qabsoo Saba isaa jalaa hin hafin lubuun darbee dha. Fuulbana 5/2074ti Xirrooti warreegamuu hoggoontoota cicimoo akka Elemoo, Ahmad Taqii, Kol.Mahdii, Sheikh Jamaal fi Suleeyman booda, mootummaan Juntaa Darguu Oromoota carcar,keessaafuu soorreeyii gurguddoo warra ja'uu 70 kan caalan Baddeessaa, Galamsoo, Machaaraa, Waaccuu fi magaaloota carcar hedduu keessaa walitti guuree hidhe. Sababni hidheef qabsoo bilisummaa oromoo tan xirroo san duubaan jirtan sababa jadhuni ture.Namoota hidhaman kan 70 caalan kana keessaa namoota 8 mana murtii waraanaa magaalaa Hararitti argamu geefaman. Himanni adda addaa irratti baname. Biyya diiguu kan jadhu himata hedduu keessaa adda duree dha. Saddeetanuu murtiin du'aa itti laatamte. Garuu tokkoon isaanii osoo hin du'in hafan. Ji'a saddaasa bara 1975 hundi gad lakkifaman. Yeroon tun yeroo mootummaan darguu ummata Oromoo bakka hundatti rashanaa jiru. Oromoo qofaa miti qaamoolee shakke kamuu #qayshibbir jechuun yeroo kumaantamaan nama hirriirsee itti gattu ture. Kanaafu yeroo kana keessatti Darguun dhiifamaan isaan gad ni dhiisa wanni jadhu hin yaadamu Duuba Saddeettan duuti itti murtooyte kun akkamitti bahan?. Gabaabumatti rabbiiti aansee, Qabsoo Haaji Ahmad Nuureetu du'arraa isaan oolche jechuun ni danda'ama. Oddeefannoo qalloo ajjeefamuuf deemuu hiriyootaa fi waahillan qabsoo isaa kaneeni akkumma dhagaheeti, Haaji Abdoosh Ahmayyuu wajiin tahun fala qabsaa'oota kana du'a jalaa lubuu ittiin baraaru barbaaduuti seene. Lubuu ofii qabsiisee Angawoota Mootummaa Darguu gurguddaa akka #Dammisee_Dheereessaa, #Dabalaa_Dhiinsaa, #Fisahaa_Gadaa fi #Takkaa_Tulluu biratti daddeebi'uun akka jaallan kana hidharraa hiikan amansiisuuf hedduu carraaqe. Carraaqii taasiseen, fitinaa meeqa booda angawoota kana amansiisuu dandayye. Garuu tokkoon tokkoo hidhamtoota saddeettan duuti itti murtooyterraa qarshii 5000 kennuu akka qabu isa gaafatan. Haaluma kanaan maatii hidhamtootaa fi warra biyyaa irraa qarshii 40 000 sassaabee angawoota saniif kennuun, goota lubuu ilmaan Oromoo bitee, saba biratti guyyaa akka qabu galmeessuu danda'ee dha Haaji Ahmad Nuuree. Wanni nama ajaa'ibu yeroo sanitti qarshii 5000 (Kuma Shan) jechuun waan salphaa hin ture. Gatiin koonkoolaataa #Peajeo_404 jadhamtuu yeroo sanitti qarshii 4000 ture. ittii fufaa
@etbisahusen
Nama seenaan yaadachuu qabdu, nama kabajamaa fi jaalatamaa dha. Hararghee keessatti namni isa hin beeyne waan jiru nati hin fakkaatu. Hawaasa Oromoo Hararghee keessatti nama maqaa guddaa horachuu dandayye dha. Qoosaa,kooflaa fi tapha isaa qofaanii miti. Qabsoo Bilisummaa ummata Oromoo yeroo jalqabaatiif Ona Ituu,Carcaritti dhootee keessatti fi sana boodattis shooraa guddaa taphateeni fi warreegama cimaa ummata isaatiif kaffaleen maqaa guddaa horachuu nama danda'e dha. #Haaji_Ahmad_Nuuree. Nu wajiin turaa!!!
Inni kun warra eessaati? hin ja'inaa, gabaabumatti warra galamsootti. Ati silaafuu Ganda keessanii hin faggaatus naan hin ja'ina. Galamsoo qofaa miti Gandi keenya Carcari, gandi keenya Hararghee, gandi keenya Oromiyaa guutuu dha. Haaji Ahmad Nuuree nama saba isaatiif warreegama guddaa kaffalee seenaan isaa immoo hanga inni kaffale osoo hin himaminiif hafee dha. #Ituu_Oromoo_Post seenaa awwaalamte baasna. Dhugaa sabni qabu ragaa baana.
Akka lakkoofsa faranjii bara 1970n keessa qabsoo bilisummaa Oromoo yeroo duraatiif bifa hammayyaa'een Elemoo Qilxuu, Hundee Dhaabaa, Mahammadzaakir (Meeyraa) carcariti jalqaban keessattis tahe, san boodas achuma Carcaritti qabsoo Taaddasaa Birruu itti fufe keessatti ilmaan Oromoota Hararghee hedduun warreegama ulfaata kaffalanii, haala ulfaataa keessatti kufuufis dirqamanii ture. Taate Xirrooti uumamte tanatti aanee, sababa qabsoo Oromoo carxaritti dhukkaateen, uleen juntaa mootummaa Darguu Manneen Oromoota Carcar seenuunun, ummata hin cafaqiin hin jirtu. Dhugumatti yeroon sun yeroo Ilmaan Oromoo,Keessumaafuu ilmaan Murawwaa tiif, yeroo rakkistuu turte dha.
Haa tahuuti, akkumma gootowwaan Oromoo hedduu bilisummaa saba isaanitiif hojjatanii darbanitti, Haaji Ahmad Nuureetis nama osoo guyyaa tokkolee qabsoo Saba isaa jalaa hin hafin lubuun darbee dha. Fuulbana 5/2074ti Xirrooti warreegamuu hoggoontoota cicimoo akka Elemoo, Ahmad Taqii, Kol.Mahdii, Sheikh Jamaal fi Suleeyman booda, mootummaan Juntaa Darguu Oromoota carcar,keessaafuu soorreeyii gurguddoo warra ja'uu 70 kan caalan Baddeessaa, Galamsoo, Machaaraa, Waaccuu fi magaaloota carcar hedduu keessaa walitti guuree hidhe. Sababni hidheef qabsoo bilisummaa oromoo tan xirroo san duubaan jirtan sababa jadhuni ture.Namoota hidhaman kan 70 caalan kana keessaa namoota 8 mana murtii waraanaa magaalaa Hararitti argamu geefaman. Himanni adda addaa irratti baname. Biyya diiguu kan jadhu himata hedduu keessaa adda duree dha. Saddeetanuu murtiin du'aa itti laatamte. Garuu tokkoon isaanii osoo hin du'in hafan. Ji'a saddaasa bara 1975 hundi gad lakkifaman. Yeroon tun yeroo mootummaan darguu ummata Oromoo bakka hundatti rashanaa jiru. Oromoo qofaa miti qaamoolee shakke kamuu #qayshibbir jechuun yeroo kumaantamaan nama hirriirsee itti gattu ture. Kanaafu yeroo kana keessatti Darguun dhiifamaan isaan gad ni dhiisa wanni jadhu hin yaadamu Duuba Saddeettan duuti itti murtooyte kun akkamitti bahan?. Gabaabumatti rabbiiti aansee, Qabsoo Haaji Ahmad Nuureetu du'arraa isaan oolche jechuun ni danda'ama. Oddeefannoo qalloo ajjeefamuuf deemuu hiriyootaa fi waahillan qabsoo isaa kaneeni akkumma dhagaheeti, Haaji Abdoosh Ahmayyuu wajiin tahun fala qabsaa'oota kana du'a jalaa lubuu ittiin baraaru barbaaduuti seene. Lubuu ofii qabsiisee Angawoota Mootummaa Darguu gurguddaa akka #Dammisee_Dheereessaa, #Dabalaa_Dhiinsaa, #Fisahaa_Gadaa fi #Takkaa_Tulluu biratti daddeebi'uun akka jaallan kana hidharraa hiikan amansiisuuf hedduu carraaqe. Carraaqii taasiseen, fitinaa meeqa booda angawoota kana amansiisuu dandayye. Garuu tokkoon tokkoo hidhamtoota saddeettan duuti itti murtooyterraa qarshii 5000 kennuu akka qabu isa gaafatan. Haaluma kanaan maatii hidhamtootaa fi warra biyyaa irraa qarshii 40 000 sassaabee angawoota saniif kennuun, goota lubuu ilmaan Oromoo bitee, saba biratti guyyaa akka qabu galmeessuu danda'ee dha Haaji Ahmad Nuuree. Wanni nama ajaa'ibu yeroo sanitti qarshii 5000 (Kuma Shan) jechuun waan salphaa hin ture. Gatiin koonkoolaataa #Peajeo_404 jadhamtuu yeroo sanitti qarshii 4000 ture. ittii fufaa
@etbisahusen
bitu dandayya ture.
Namooni 8 erga duuti itti murtooytee booda qabsoo Haaji Ahmad Nuureetiin bilisa bahan;-
1. Muuttaqii Sheikh Muhammad-Rashiid (Abbaa Afandii Muttaqiiti).
2. Ahmad Al-Hadi Hussein (madda Seenaa qabsoo Oromoo Caracr kan tahe ).
3. Mohammed Bakar
4. Usmail Ahmayyu
5. Najaash Usmail (Abbaa Mahammadi fi Iliyaas Najaashee faa)
6. Wayyaa Ibroo (Abbaa Ahmadoo Wayyaa)
7. Mohammed Abdoo (Luungoo)
8. Amiinoo Abdurahman (Amiinoo Tuutii, Abbaa Iskindar fi Muja'id) faa dha turan.
Yeroo sanitti saddeetan kana malees namooni 3 haala addaatiin, Harar fi Shaggaritti akka hidhaman tahe. Hidhaa ji'a 6 booda gadi lakkifaman. Saddeen kun ;-
1. Mahaammed Zakir (Meyraa)
2. Sa'id Sufiyaan
3. Sa'id Hulloo (Ilma Huulloo Wadaay) turan.
Haaji Ahmad Nuuree Qabsaa'aa dha, Goota, Dippiloomaatii dha, nama ta Taphataa abbaa koflaa fi jaalalaati. Iddoo inni jiru mara sabboonummaa qofaa miti, kolfaa fi taphaatu jira. Nama hawaasni Carcar guutuun jaalala isaatiin booji'ame tokko yoo jiraate Haaji Ahmad Nuureeti. Yeroo tokko Artsit Dr Alii Birraan afaan isaatiin akka naaf himeeti, "Ani galamsoo amma duraa takkaa dhaqee hin beeku ture. garuu nama tokko kaniin bara Haayilasilaaseerraa kaasee sabboonummaa fi amala gaariin isa beekuun qaba. Innis Haaji Ahmad Nuuree ti" naan ja'ee ture. Kunnimoo kan nutti agrsiisu Haaji Ahmad Nuuree dur irraa jalqabee nama iddoo sabboontootni oromoo jiru mara dhaqee isaaniin wal quba qabu tahuu isaati. (Haa tahu garuu booda Dr Artist Alii Birraanis bara 2013 Galamsoo Dhaqee, Magaalatti Seena qabeessa taate tanas argee jira. Dhimma hojiitiif waji dheeyne ture).
Haaji Ahmad Nuuree Galamsoo keessaa nama ilmaan hedduu qabu tahunis ni beekama. Dubartoota 14 akka dhalche himama. Sabboonummaa fi onnee qabsoo ofiif qabus ilmaan isaa akka dhaalchisse jiru sabboonummaan yeroo ammaa ilmaan isaa fi ilmaan ilmaan isarraa mul'atu ragaa dha. Haaji Ahmad Nuuree Soddaa #Artist_Daawwitee_Mokoonan, #Soddaa_Dinquu_Dayyaas fi Kkf ti turan. Ilmaan Haaji Ahmad Nuureetis dhaloota Eenyummaa ofiitii fi saba isaaniitiin qoosa hin beeyne,ijoolee jajjabee bakka nuuf buusee nama gara fuula rabbii deeme dha Haaji Ahmad Nuuree. Seenaa fi gumaachi Haaji Ahmad Nuuree qabsoo Ummata Oromoo keessatti arjoome hangana qofaa miti hedduu dha. Fuul duras kan itti dachaanu taha. Ammaf kanumaan adda galla.
Fuulli Rabbi Itti Haa Tolu!!!
#Horaa_Bulaa
#Deebanaa!!
@etbisahusen
Namooni 8 erga duuti itti murtooytee booda qabsoo Haaji Ahmad Nuureetiin bilisa bahan;-
1. Muuttaqii Sheikh Muhammad-Rashiid (Abbaa Afandii Muttaqiiti).
2. Ahmad Al-Hadi Hussein (madda Seenaa qabsoo Oromoo Caracr kan tahe ).
3. Mohammed Bakar
4. Usmail Ahmayyu
5. Najaash Usmail (Abbaa Mahammadi fi Iliyaas Najaashee faa)
6. Wayyaa Ibroo (Abbaa Ahmadoo Wayyaa)
7. Mohammed Abdoo (Luungoo)
8. Amiinoo Abdurahman (Amiinoo Tuutii, Abbaa Iskindar fi Muja'id) faa dha turan.
Yeroo sanitti saddeetan kana malees namooni 3 haala addaatiin, Harar fi Shaggaritti akka hidhaman tahe. Hidhaa ji'a 6 booda gadi lakkifaman. Saddeen kun ;-
1. Mahaammed Zakir (Meyraa)
2. Sa'id Sufiyaan
3. Sa'id Hulloo (Ilma Huulloo Wadaay) turan.
Haaji Ahmad Nuuree Qabsaa'aa dha, Goota, Dippiloomaatii dha, nama ta Taphataa abbaa koflaa fi jaalalaati. Iddoo inni jiru mara sabboonummaa qofaa miti, kolfaa fi taphaatu jira. Nama hawaasni Carcar guutuun jaalala isaatiin booji'ame tokko yoo jiraate Haaji Ahmad Nuureeti. Yeroo tokko Artsit Dr Alii Birraan afaan isaatiin akka naaf himeeti, "Ani galamsoo amma duraa takkaa dhaqee hin beeku ture. garuu nama tokko kaniin bara Haayilasilaaseerraa kaasee sabboonummaa fi amala gaariin isa beekuun qaba. Innis Haaji Ahmad Nuuree ti" naan ja'ee ture. Kunnimoo kan nutti agrsiisu Haaji Ahmad Nuuree dur irraa jalqabee nama iddoo sabboontootni oromoo jiru mara dhaqee isaaniin wal quba qabu tahuu isaati. (Haa tahu garuu booda Dr Artist Alii Birraanis bara 2013 Galamsoo Dhaqee, Magaalatti Seena qabeessa taate tanas argee jira. Dhimma hojiitiif waji dheeyne ture).
Haaji Ahmad Nuuree Galamsoo keessaa nama ilmaan hedduu qabu tahunis ni beekama. Dubartoota 14 akka dhalche himama. Sabboonummaa fi onnee qabsoo ofiif qabus ilmaan isaa akka dhaalchisse jiru sabboonummaan yeroo ammaa ilmaan isaa fi ilmaan ilmaan isarraa mul'atu ragaa dha. Haaji Ahmad Nuuree Soddaa #Artist_Daawwitee_Mokoonan, #Soddaa_Dinquu_Dayyaas fi Kkf ti turan. Ilmaan Haaji Ahmad Nuureetis dhaloota Eenyummaa ofiitii fi saba isaaniitiin qoosa hin beeyne,ijoolee jajjabee bakka nuuf buusee nama gara fuula rabbii deeme dha Haaji Ahmad Nuuree. Seenaa fi gumaachi Haaji Ahmad Nuuree qabsoo Ummata Oromoo keessatti arjoome hangana qofaa miti hedduu dha. Fuul duras kan itti dachaanu taha. Ammaf kanumaan adda galla.
Fuulli Rabbi Itti Haa Tolu!!!
#Horaa_Bulaa
#Deebanaa!!
@etbisahusen
Seenaan ha yaadatuu hangafaa qabsoo duraa😭
~~
``~~~``
~~~
Jarraa Abbaa Gadaa hangafaa duraa
Gaafa manaa bahu jalqabuma duraa
Haadhaa fi abbaa obboleeyyan mara
Ollaa fi ganda ahliidhaa fi fira
Osoo hin jaalatin sosssobachaa garaa
Dirqamuma ta’eef ka’ee bu’e karaa.
Amna jalqabuuf galaa sinqeeffatee
Manguddoof jaarsooliin eebba eebbifatee
Ijoollee biyyaa fi-qabuun hammatee
“Abshiir jajjabaadhaan” dhaamsa dabarsatee
Osoo ijji boochuu imimmaan haqatee
Takka tarkaanfatuun if duuba mil’atee
Harka hafarsuun nagaya dhaammate.
Ifumaan dubbachuun if keessat-guungumee
Kaayyoo manaa baheef ifiin ifitti himee
Galmaan akka gahu fuuldurat-tilmaamee
Firii argamsiisuuf amna dheeraa deeme.
Akka bakkaan gahu abdiin jala muree
Laggeenii fi gaarreen tulluudhaa fi raaree
Hunda qaxxaamuruun hallayyaa fi qarree
Qorraa-aduun janne ganamaa fi waaree
Dukkana cillimiin obsuun dhagaaf qoree
Bineeyyii hahhamoo miliqee irraa goree
Rakkoo beelaaf dheebuu ciniinnachaa sabree
Irra hin kaayyanne yoo lubbulleen dabre;😭
Kaayyoo kaayyeeffateet arguu saba furee.
Bu’aa ba’ii meeqaan oliif gad meeratee
Mukkeen adda addaa kan arge sooratee
Yoo dhabellee dhiisee obsuun ciniinnatee
Bineensa bosonaa hiriyaa godhatee
Qorra hamadayaan baala haguuggatee
Abdii osoo hin kutin daranuu onnatee
Qananii jireenyaa achuma godhate.
Qabeenya horatee jiraachuu hin dadhabne,
Bultii ijaarratee ilmaan horuu hin yaanne,
Sodaa diinaatiif mataa gad hin qabne,
Rakkoo itti galteef harka hin kannine,
Bu’aa ifii laalee lammii isaa hin ganne,
Roorroo adawwiitiif sabarraa hin baqanne
Lubbuu isaa takkittii isaaniif if kanne.
Inni suni goota goota Oromootii
Kan saba dammeeysee qabsaawe dhugatti
Kan lubbuu isaa dhabe daandii haqaarratti
Wareegamni isaanii wareega seenaatii;
Kanumaaf yaadanna baraa fi baratti.
Sirna gita bittaa fonqolchuuf muratee
Bilisummaa arguuf hawwiidhaan tashatee
Galii osoo hin argin kan lubbuunsaa baate😭
Dhugaaf manaa bahuun dhugarratti kutee
Arra Oromoonnis isaanumaan boontee
Kanumaaf bara-baraan wal gahuun yaadatte.
Daandii haqaa saaquun nutti garsiisanii
Addaan hin baanuun gurmuun tokkoomanii
Waliin wal qabachuun walumaan dhumanii
Dhaloota ammaatiif fakkeenya tahani.
Tasa hin hifanne hin sodaanne diina
Tirachaati ture qabsoo teenya tanaa
Gootoota qaqqaalii kanneen nuuf gaachanaa
Wabii bilisummaati isaanumaan boonnaa
Dagatamuun-tahan barayyuu yaadanna.
Dagatamuun-tahan barayyuu yaadanna.
@etbisahusen
~~
``~~~``
~~~
Jarraa Abbaa Gadaa hangafaa duraa
Gaafa manaa bahu jalqabuma duraa
Haadhaa fi abbaa obboleeyyan mara
Ollaa fi ganda ahliidhaa fi fira
Osoo hin jaalatin sosssobachaa garaa
Dirqamuma ta’eef ka’ee bu’e karaa.
Amna jalqabuuf galaa sinqeeffatee
Manguddoof jaarsooliin eebba eebbifatee
Ijoollee biyyaa fi-qabuun hammatee
“Abshiir jajjabaadhaan” dhaamsa dabarsatee
Osoo ijji boochuu imimmaan haqatee
Takka tarkaanfatuun if duuba mil’atee
Harka hafarsuun nagaya dhaammate.
Ifumaan dubbachuun if keessat-guungumee
Kaayyoo manaa baheef ifiin ifitti himee
Galmaan akka gahu fuuldurat-tilmaamee
Firii argamsiisuuf amna dheeraa deeme.
Akka bakkaan gahu abdiin jala muree
Laggeenii fi gaarreen tulluudhaa fi raaree
Hunda qaxxaamuruun hallayyaa fi qarree
Qorraa-aduun janne ganamaa fi waaree
Dukkana cillimiin obsuun dhagaaf qoree
Bineeyyii hahhamoo miliqee irraa goree
Rakkoo beelaaf dheebuu ciniinnachaa sabree
Irra hin kaayyanne yoo lubbulleen dabre;😭
Kaayyoo kaayyeeffateet arguu saba furee.
Bu’aa ba’ii meeqaan oliif gad meeratee
Mukkeen adda addaa kan arge sooratee
Yoo dhabellee dhiisee obsuun ciniinnatee
Bineensa bosonaa hiriyaa godhatee
Qorra hamadayaan baala haguuggatee
Abdii osoo hin kutin daranuu onnatee
Qananii jireenyaa achuma godhate.
Qabeenya horatee jiraachuu hin dadhabne,
Bultii ijaarratee ilmaan horuu hin yaanne,
Sodaa diinaatiif mataa gad hin qabne,
Rakkoo itti galteef harka hin kannine,
Bu’aa ifii laalee lammii isaa hin ganne,
Roorroo adawwiitiif sabarraa hin baqanne
Lubbuu isaa takkittii isaaniif if kanne.
Inni suni goota goota Oromootii
Kan saba dammeeysee qabsaawe dhugatti
Kan lubbuu isaa dhabe daandii haqaarratti
Wareegamni isaanii wareega seenaatii;
Kanumaaf yaadanna baraa fi baratti.
Sirna gita bittaa fonqolchuuf muratee
Bilisummaa arguuf hawwiidhaan tashatee
Galii osoo hin argin kan lubbuunsaa baate😭
Dhugaaf manaa bahuun dhugarratti kutee
Arra Oromoonnis isaanumaan boontee
Kanumaaf bara-baraan wal gahuun yaadatte.
Daandii haqaa saaquun nutti garsiisanii
Addaan hin baanuun gurmuun tokkoomanii
Waliin wal qabachuun walumaan dhumanii
Dhaloota ammaatiif fakkeenya tahani.
Tasa hin hifanne hin sodaanne diina
Tirachaati ture qabsoo teenya tanaa
Gootoota qaqqaalii kanneen nuuf gaachanaa
Wabii bilisummaati isaanumaan boonnaa
Dagatamuun-tahan barayyuu yaadanna.
Dagatamuun-tahan barayyuu yaadanna.
@etbisahusen
Forwarded from Qaroo Waamaraa (Kéñbóñ T Kùmsà)
Amaloota Hiriyaa Sobaa !!
=======================
Traits of a fake friend"👈
1 Yeroo waa sirraa barbaadan qofa sitti haasawu,gaafa ati barbaaddu hin argaman gaafa ofiif si barbaadu malee !
2. Gaarummaa kee akka gowwummatti ilaalanii sitti fayyadamuu barbaadu,gaafa waan barbaadan sirraa dhaban, siin oodu,si cufu,amala sitti jijjiiratu!
3. Milkaa'ina keetitti hin gammadan,akka ati isaan dursitee milkooftu hin fedhan, ykn milkaa'ina isaanii sitti odeessanii akka sitti dhaga'amu godhu barbaadu !!
4. Yeroo hunda gad si qabu, bifa keetiin,amala kee qeequ,filannoo kee akka jibbitu si godhu,walumaa galatti akka gad aantummaan sitti dhagahamtu si godhu barbaadu !!
Isaan malee ati akka faayidaa hin qabne godhani si duuba waa'e kee namoota birootiif odeessu !!
5. Yeroo siif hin kennan, sin dhageeffatan,rakkoo isaanii akka dhageeffattu barbaadu,yeroo hunda Negative dha! Of jaalatu, amala isaanii hin beektu,ni jijjiiramu ,yeroo hunda sababa baayyisu,gaafa ati barbaaddu amala akkasiiti agarsiisu !!
=======================
Traits of a fake friend"👈
1 Yeroo waa sirraa barbaadan qofa sitti haasawu,gaafa ati barbaaddu hin argaman gaafa ofiif si barbaadu malee !
2. Gaarummaa kee akka gowwummatti ilaalanii sitti fayyadamuu barbaadu,gaafa waan barbaadan sirraa dhaban, siin oodu,si cufu,amala sitti jijjiiratu!
3. Milkaa'ina keetitti hin gammadan,akka ati isaan dursitee milkooftu hin fedhan, ykn milkaa'ina isaanii sitti odeessanii akka sitti dhaga'amu godhu barbaadu !!
4. Yeroo hunda gad si qabu, bifa keetiin,amala kee qeequ,filannoo kee akka jibbitu si godhu,walumaa galatti akka gad aantummaan sitti dhagahamtu si godhu barbaadu !!
Isaan malee ati akka faayidaa hin qabne godhani si duuba waa'e kee namoota birootiif odeessu !!
5. Yeroo siif hin kennan, sin dhageeffatan,rakkoo isaanii akka dhageeffattu barbaadu,yeroo hunda Negative dha! Of jaalatu, amala isaanii hin beektu,ni jijjiiramu ,yeroo hunda sababa baayyisu,gaafa ati barbaaddu amala akkasiiti agarsiisu !!
የቄስ ዳፋ ጀሞ እና ቃናቱ ካሮርሳ በወለጋ አይራ 1930ዎች ጋብቻና ሚዜዎቻቸው በኃላም ከጋብቻ በኃላ ሁለት ልጆቻቸውን ይዘው የተነሱት ታሪካዊ ማስታወሻ ፎቶ። ዳኒ ይህንን የቤተሰቦችህንና ፎቶ
Ethiopian couple Daffa Jammoo & Qanatu Karorsa in Ayra/Welega in the 1930s G.C
[ባላምባራስ ነጋሽ]
👇👇👇👇👇👇👇
@etbisahusen
The 1st two pictures were taken in 1935/1936 during their marriage, and the remining two pictures in 1939 after they gave birth to two children.
University of Southern California Libraries/International Mission Photography Archive:
http://digitallibrary.usc.edu
@etbisahusen
Ethiopian couple Daffa Jammoo & Qanatu Karorsa in Ayra/Welega in the 1930s G.C
[ባላምባራስ ነጋሽ]
👇👇👇👇👇👇👇
@etbisahusen
The 1st two pictures were taken in 1935/1936 during their marriage, and the remining two pictures in 1939 after they gave birth to two children.
University of Southern California Libraries/International Mission Photography Archive:
http://digitallibrary.usc.edu
@etbisahusen
This bot helps you to search for anything Channel, a group or movie
https://www.tg-me.com/OkSearchBot?start=338489991
https://www.tg-me.com/OkSearchBot?start=338489991
Telegram
OkSearch Bot
An amazing bot you can't refuse!
Searching group: @enSearchGroup
Searching group: @enSearchGroup
Music, Joy & Celebratory gun shots at a wedding feast in the Ayra district of Welega in 1952 G.C
University of Southern California Digital Library - International Mission Photography Archive
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
University of Southern California Digital Library - International Mission Photography Archive
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
LEENJISOO DIIGAA
Leenjisoo Diigaa Beektuu Laata?
Seenaa qabsoo diddaa gabrummaa Oromoonni Sirna gitabittaa nafxanyaa irratti gaggeessan keessaa qabsoon Oromoon Arsii(Sikkoo Mandoo) bara 1881-1887tti gaggeesse
akkaan hadhaawaa fi Aarsaa guddaa kan gaafate akkasumas injifannoowwan dirree waraanaa irratti Oromoon Nafxanyaa irratti gonfate keessaa injifannoon Doddotaa, Albasoo, Dibbee, Haroo Hamoommotaa fi laga Qalaxaatti Humni Waraana Arsii Leenjisoo Diigaatiin Hoogganamu si'a shaniif bara 1881-1885 tti Minilik itti Jilbiiffachiise kan yoomuu dagatamuu miti. fakkeenyaaf, Waraana bara 1884tti gaggeeffameen Leenjisoon akkasumas Jaatamee Bultumii fi ilmaan isaa farda Minilik Yaabbate kan Abbaa Daanyoo jedhamu
ajjeesuudhaan hanga Dibbee fi Gonfoo mataa minilik irraa fuudhanitti kan kalaahe ture. haa
ta'uu malee Minilik xinnomaaf lubbuunsaa baraaramtee jirti. Guyyaa sana Leenjisoon Minilikiif Jal-deemtuu isaa hanga Magaalaa Mojootti fardaan ari'ee biraa deebi'ee ture. Leenjisoo Diigaa harka muraa fi Harma muraa Aanoleetiin booda waan harka kennate fakkaachuudhaan nafxanyaan waraana akka hiikkattu erga taasiseen booda Hoogganaa Waraana Nafxanyaa Dajjaach Wasanee jedhamu ajjeesuudhaan Gootummaa isaa mirkaneessee jira. Oromoon Arsii har'as ijoollee isaa yommuu Eebbisu Onnee Leenjisoo, Harka Leenjisoo, Ija Leenjisoo, Gurra Leenjisoo isiniif haa kennu jedha. kunis Gootummaa fi Hayyummaa
Leenjisoo mirkaneessuudhaaf. Leenjisoon Gosa Arsii kan Kolooba Jedhamu keessaa dhalatus kan isa guddise garuu gosa Harmee isaa Abeeta akka ta'e himama. ilmi Oromoo Arsii tokko akka Aadaatti gosa Abbaa Malee kan haadhaa biratti hin guddatu ture. haa ta'uu malee wayta inni ijoollee turetti Abbaan isaa waan irraa du'eefhaati isaa maatii ishee bira fiddee laatte. Leenjisoon gosti Abbaa isaa Koloobni waan isa hin guddifneef aarii irraa qaba ture. guyyaa tokko Bosona deemee ijoollummaa isaatti Leenca erga ajjeeseen booda Gosa Kolooba jedhamu kan Abbaa Kootii naaf yaamaa jedhee Eessuma isaa ajaje. Eessumni isaas Gosa koloobaa keessaa namoota baay'ee wameef kana booda Leenjisoon haala Armaan gadii kanaan gosa Abbaa Isaa Kolooba geerarsaan qaanesse '' Koloobni gadi gatee Abeetni guddifatee waan boru biyyaa tahu waan boru Arsii tahu Leenjoon har'uma mudhifatee,,,,(2x). Leenjisoon kana jedhee kan geerareef gosa Abbaa isaa Kolooba Gaabbii keessa galchuuf ture. Gootummaan Leenjisoo tan guyyaa keessa dhufte osoo hin taane tan ijoollummaa irraa waliin guddate ta'uu umrii ijoollummaatti adamoo bahee Leenca Ajjeesuun isaa kun ragaadha. Gaaf Leenjisoon du'e Ummanni Sikkoo Mandoo kan Waabee gamaa fi gamanaa marti yaa'ee boohe manguddoon Sirna Awwaalcha isaa irratti argaman tokko immoo haala armaan gadiitiin Leenjsoo faarsuudhaan
ummata tasgabbeessaniiru.
'' Waan akka Leenjisoo
Homuu hin qabnee
warri midhaan nyaatu
nuyyuu hafnee,,,,,,(2x)''
. Hiikkaan dubbii tanaas,
Leenjisoon Seenaa Yoomuu hin duune hojjateera waan ta'eef hin duune. kan du'e immoo nuyi warra Seenaa osoo hin hojjanne midhaan nyaatu kan qabsoon keenya midhaaniif bishaan ta'e malee jechuudha.,,,,,,,,,,Leenjisoon Heexosaa irraa dhiheenyatti kan argamu naannawa Doddotaatti akka dhalate ni himama. Goonni du'us Seenaan isaa bara bara baraan kan jiraatu ta'a.
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
Leenjisoo Diigaa Beektuu Laata?
Seenaa qabsoo diddaa gabrummaa Oromoonni Sirna gitabittaa nafxanyaa irratti gaggeessan keessaa qabsoon Oromoon Arsii(Sikkoo Mandoo) bara 1881-1887tti gaggeesse
akkaan hadhaawaa fi Aarsaa guddaa kan gaafate akkasumas injifannoowwan dirree waraanaa irratti Oromoon Nafxanyaa irratti gonfate keessaa injifannoon Doddotaa, Albasoo, Dibbee, Haroo Hamoommotaa fi laga Qalaxaatti Humni Waraana Arsii Leenjisoo Diigaatiin Hoogganamu si'a shaniif bara 1881-1885 tti Minilik itti Jilbiiffachiise kan yoomuu dagatamuu miti. fakkeenyaaf, Waraana bara 1884tti gaggeeffameen Leenjisoon akkasumas Jaatamee Bultumii fi ilmaan isaa farda Minilik Yaabbate kan Abbaa Daanyoo jedhamu
ajjeesuudhaan hanga Dibbee fi Gonfoo mataa minilik irraa fuudhanitti kan kalaahe ture. haa
ta'uu malee Minilik xinnomaaf lubbuunsaa baraaramtee jirti. Guyyaa sana Leenjisoon Minilikiif Jal-deemtuu isaa hanga Magaalaa Mojootti fardaan ari'ee biraa deebi'ee ture. Leenjisoo Diigaa harka muraa fi Harma muraa Aanoleetiin booda waan harka kennate fakkaachuudhaan nafxanyaan waraana akka hiikkattu erga taasiseen booda Hoogganaa Waraana Nafxanyaa Dajjaach Wasanee jedhamu ajjeesuudhaan Gootummaa isaa mirkaneessee jira. Oromoon Arsii har'as ijoollee isaa yommuu Eebbisu Onnee Leenjisoo, Harka Leenjisoo, Ija Leenjisoo, Gurra Leenjisoo isiniif haa kennu jedha. kunis Gootummaa fi Hayyummaa
Leenjisoo mirkaneessuudhaaf. Leenjisoon Gosa Arsii kan Kolooba Jedhamu keessaa dhalatus kan isa guddise garuu gosa Harmee isaa Abeeta akka ta'e himama. ilmi Oromoo Arsii tokko akka Aadaatti gosa Abbaa Malee kan haadhaa biratti hin guddatu ture. haa ta'uu malee wayta inni ijoollee turetti Abbaan isaa waan irraa du'eefhaati isaa maatii ishee bira fiddee laatte. Leenjisoon gosti Abbaa isaa Koloobni waan isa hin guddifneef aarii irraa qaba ture. guyyaa tokko Bosona deemee ijoollummaa isaatti Leenca erga ajjeeseen booda Gosa Kolooba jedhamu kan Abbaa Kootii naaf yaamaa jedhee Eessuma isaa ajaje. Eessumni isaas Gosa koloobaa keessaa namoota baay'ee wameef kana booda Leenjisoon haala Armaan gadii kanaan gosa Abbaa Isaa Kolooba geerarsaan qaanesse '' Koloobni gadi gatee Abeetni guddifatee waan boru biyyaa tahu waan boru Arsii tahu Leenjoon har'uma mudhifatee,,,,(2x). Leenjisoon kana jedhee kan geerareef gosa Abbaa isaa Kolooba Gaabbii keessa galchuuf ture. Gootummaan Leenjisoo tan guyyaa keessa dhufte osoo hin taane tan ijoollummaa irraa waliin guddate ta'uu umrii ijoollummaatti adamoo bahee Leenca Ajjeesuun isaa kun ragaadha. Gaaf Leenjisoon du'e Ummanni Sikkoo Mandoo kan Waabee gamaa fi gamanaa marti yaa'ee boohe manguddoon Sirna Awwaalcha isaa irratti argaman tokko immoo haala armaan gadiitiin Leenjsoo faarsuudhaan
ummata tasgabbeessaniiru.
'' Waan akka Leenjisoo
Homuu hin qabnee
warri midhaan nyaatu
nuyyuu hafnee,,,,,,(2x)''
. Hiikkaan dubbii tanaas,
Leenjisoon Seenaa Yoomuu hin duune hojjateera waan ta'eef hin duune. kan du'e immoo nuyi warra Seenaa osoo hin hojjanne midhaan nyaatu kan qabsoon keenya midhaaniif bishaan ta'e malee jechuudha.,,,,,,,,,,Leenjisoon Heexosaa irraa dhiheenyatti kan argamu naannawa Doddotaatti akka dhalate ni himama. Goonni du'us Seenaan isaa bara bara baraan kan jiraatu ta'a.
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
Telegram
ancient history of oromoo
https://youtube.com/@ancienthistoryoforomoo6668?si=BLiCBeAVIkfyX3VG
#አፄ ኃይለ ሥላሴ ፀረ ሙስልም።
አፄ ተብዬዎች የሀገር ከንሰር ነበሩ !!
+****
የአፄ ኃይለ ሥላሴን መንግሥት ፀረ-ኢስላም ስትራቴጂዎች በጣም በጥቂቱ ቀንጨብ በማድረግ አስነብባችኋለሁ።
ኃይለ ሥላሴ ፀረ- ሙስሊም ዘመቻውን ማጧጣፍ የጀመረው ገና ሥልጣን ሳይቆናጠጥ ነበር። ወንበር አያያዙ ራሱ ሙስሊሙ ላይ በተሸረበ ሴራ ነበር።
‹‹እስላም አይነግስም!›› በሚል በመኳንንትና በቀሳውስት የጋራ ፀረ–ኢስላም አድማ ነበር
ግንባር ፈጥረው ልጅ እያሱን የጣሉት። እንዲህ ሲሉ ነበር ያወጁት፡- ‹‹አዋጅ! የኢትዮጵያ
ሕዝብ ስማ! መስሚያ አይንሳህና ልጅ እያሱ ወደ እስላም ሃይማኖት ስለገቡ መንግሥት አይገባቸውም… ከአዋጁ በላይ የእስላም ወገን ሆኖ ሲረዳ የተገኘ አይቀጡ ቅጣት ይቀጣል››
አፄ ኃይለ ሥላሴ ሥልጣኑን ከጨበጠ በኋላ በሕገ መንግስቱ ላይ በግልፅ ሥልጣን የሚገባው ለክርስቲያኑ ብቻ እንደሆነ ደንግጓል።
ለይስሙላ ያህል ራሱን ለሁሉም ኢትዮጵያው ያንተ ተቆርቋሪ መሪ ለማስመሰል አስቂኝ ሙከራዎችን አድርጓል። የኃይለ ሥላሴ መንግሥት ፀረ-ሙስሊም ስትራቴጂዎች በርካታ ቢሆኑም ለዛሬ አሥራ አንዱን ብቻ ለማሳየት እጥራለሁ።
መልካም ንባብ።
by Oromo_geography
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
አፄ ተብዬዎች የሀገር ከንሰር ነበሩ !!
+****
የአፄ ኃይለ ሥላሴን መንግሥት ፀረ-ኢስላም ስትራቴጂዎች በጣም በጥቂቱ ቀንጨብ በማድረግ አስነብባችኋለሁ።
ኃይለ ሥላሴ ፀረ- ሙስሊም ዘመቻውን ማጧጣፍ የጀመረው ገና ሥልጣን ሳይቆናጠጥ ነበር። ወንበር አያያዙ ራሱ ሙስሊሙ ላይ በተሸረበ ሴራ ነበር።
‹‹እስላም አይነግስም!›› በሚል በመኳንንትና በቀሳውስት የጋራ ፀረ–ኢስላም አድማ ነበር
ግንባር ፈጥረው ልጅ እያሱን የጣሉት። እንዲህ ሲሉ ነበር ያወጁት፡- ‹‹አዋጅ! የኢትዮጵያ
ሕዝብ ስማ! መስሚያ አይንሳህና ልጅ እያሱ ወደ እስላም ሃይማኖት ስለገቡ መንግሥት አይገባቸውም… ከአዋጁ በላይ የእስላም ወገን ሆኖ ሲረዳ የተገኘ አይቀጡ ቅጣት ይቀጣል››
አፄ ኃይለ ሥላሴ ሥልጣኑን ከጨበጠ በኋላ በሕገ መንግስቱ ላይ በግልፅ ሥልጣን የሚገባው ለክርስቲያኑ ብቻ እንደሆነ ደንግጓል።
ለይስሙላ ያህል ራሱን ለሁሉም ኢትዮጵያው ያንተ ተቆርቋሪ መሪ ለማስመሰል አስቂኝ ሙከራዎችን አድርጓል። የኃይለ ሥላሴ መንግሥት ፀረ-ሙስሊም ስትራቴጂዎች በርካታ ቢሆኑም ለዛሬ አሥራ አንዱን ብቻ ለማሳየት እጥራለሁ።
መልካም ንባብ።
by Oromo_geography
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
ኤለሞ ቂልጡ............
.
ወላጆቹ ያወጡለት ስም ሀሰን ኢብራሂም ኡመር ይባላል፡፡ትውልዱ ሀረርጌ ውስጥ ወተር ቡልሎ ከምትባለው መንደር በ1936 ነው፡፡የልጅነት ታሪኩ እምብዛም ባይታወቅም
እስከ1956 በትውልድ መንደሩ የእስልምና ትምህርትን የተማረ ሲሆን በ20አመቱ ወደ ድሬዳዋ በመሄድ ትውልዳቸው የመን
ከሆኑ የየመን ነጋዴዎች የጨርቃጨርቅ መደብር ስራ አግኝቶ በታማኝነት ለአጭር ጊዜ እንደሰራ የወጣቱን መልካም ባህሪ ያስተዋሉት ቀጣሪዎቹ ወደ የመን ይዘውት ሄደው ኑሮውን በኤደን መሰረተ፡፡
.
ያ..ወጣት በአጭር ጊዜ በንግዱ አለም የተዋጣለት ሁኖ ነበር፡፡ አንዳንድ ጊዜ የሀገሩ ልጆች በሱ ቤት ሰብሰብ ብለው ስለ
"ኦሮሙማ" ሲያወሩ እምብዛም ትኩረት ባይሰጠውም በኤደን ያለው የኢትዮጵያ ቆንጽላ ጽህፈት ቤት ቀልብ ግን ሀሰን
ኢብራሂም እና በቤቱ የሚሰባሰቡ የኦሮሞ ተወላጆች ላይ ትኩረቱን አጠናክሯል፡፡
.
. በ1967ለኢትዮጵያ መንግስት ይሰልል የነበረ የሀረሪ ተወላጅ ሰው አዴን ይሄድና ዕቃ በዱቤ ተቀብሎት ከሱ ጋር ወደ ፊንፊኔ በመሄድ ክፍያውን እንዲቀበል ይህን ወጣት አግባባው። ወጣቱ ምንም አላቅማማም ተስማምቶ አብሮት ወደ ፊንፊኔ ተጓዘ።
.
ፊንፊኔ እንደደረሰም ወድያውኑ በቁጥጥር ስር ውሎ በፀረ ኢትዮጵያ አሸባሪዎች እንቅስቃሴ አባልነት ተከሰሰ። በእስር ቤቱም እጅግ አሰቃቂ አካላዊና ስነ ልቦናዊ ስቃይ ደረሰበት።ይህ
አጋጣሚ የዚህን ወጣት ህይወት ቀየረው፡፡ኦሮሞነት ወንጀል መሆኑን፡፡
.
.ወገኖቹ ገንዘብ በማዋጣት ለእስር ቤቱ ሃላፊ ከፍ ያለ ገንዘብ በመስጠት ከእስር ቤቱ አስለቀቁት። ወጣቱ በእስር ቤቱ በነበረው ሁኔታ አመለካከቱን ብቻ አልነበረም የቀየረው ስሙንም ጭምር እንጂ፡፡ወላጆቹ ያወጡለትን ስም በመተው ለራሱ "ኤለሞ ቂልጡ "በማለት ለጓደኞቹ ሲያስተዋውቃቸው በደስታ
ነበር የተቀበሉት፡፡
.
ኤሌሞ በኦሮሞነት ስለታሰረ በማንነቱ እንዲያምን አደረገው።ወድያውኑም በወቅቱ
በመጫና ቱለማ ራስ አገዝ ማህበር አመካኝነት በሀገሪቱ ፈንጥቆ የነበረውን የኦሮሞ ብሄራዊ ንቅናቄን ተቀላቀለ።
.ብዙም ሳይቆይ ግን የመጫእናቱለማ አባላት ወደ እስር ሲጋዙ ያ የኦሮሙማው ቀንዲል መቶ አለቃ ማሞ መዘምርን አንገት ንጉሱ ለገመድ ሲዳርጉ የነጻነት ፋኖውን ጀነራል ታደሰ ብሩን
ለግዞት መላካቸውን ያየው ኤለሞ ልቡ እንዳገነገነ በዝምታ አልተቀመጠም፡፡ትግሉ በመሳሪያ እና መሳሪያ ብቻ መሆኑን አምኗል፡፡
.
በ1968 ኤሌሞ በምስጥር ወደ ሶማሊያ (ሞቃድሾ)በመሄድ የኦሮሞ ብሄራዊ አቀንቃኞች ስብሰባ ላይ ተካፍሎ የኦሮሞ
ብሄራዊነት አጀንዳ ማስተዋወቅ የሚል ተልዕኮ
ተሰጠው። ወደ አዴን ተመለሰና የኦሮሞ ማህበረሰብ ህብረትን መሰርቶ የአዴን ከተማ አስተዳደሪን በማሳመን የኦሮሞ ፖለቲካ
ቢሮን ከፈተ።ከተለያዩ ሀገራት፣ ከፍልስጤም ነጻነት ንቅናቄ እና የኤርትራ ነፃ አውጭ ግንባር ድጋፍን ማፈላለግ ጀመረ።በኢራቅ መንግስት እርዳታም የ7 ወር ወታደራዊ ስልጠና ፕሮግራም ለኦሮሞ ነጻነት ተዋጊዎች በማዘጋጀት ጠንካራ የሽምቅ ተዋጊዎችን አፈራ።እነዚህንም ሀይሎች በጓደኛው
አብዱልከሪም ሀጂ ኢብራሂም (ጃራ አባ ገዳ) መሪነት በሰሜን ሶማሊያ በኩል ወደ ኢትዮጵያ ላከ።
.
በ1973 መጀመሪያ ላይም ኤሌሞ በፊንፊኔ የኦሮሞ ምስጥራዊ ንቅናቄ መሪዎች ስብሰባ ላይ እንዲሳተፍ ተጋበዘ። በስብሰባውም የኦሮሞ ነፃነት ግንባር ለመጀመሪያ ግዜ ተመሰረተ። ኤሌሞ ቂልጡም በኢትዮጵያ
መንግስት ላይ የትጥቅ ትግልን የመክፈት ሃላፊነት ተሰጠው።ከስብሰባውም በኋላ የትጥቅ ትግሉን ለመጀመር ከትግል ጓደኛው ሁንዴ ታቂ ጋር ወደ ገለምሶ አቀኑ።
.
በ1974ሚያዚያ ወር ከጥቂት ተከታዮቹ ጋር በጨርጨር አውራጃ (የአሁኑ ምዕራብ ሀረርጌ ዞን) ውስጥ ከሚገኘው የጉባቆርቻ ወረዳ የትጥቅ ትግሉን ጀመረ፡፡ በወቅቱ በገለምሶ
ከተማ ውስጥ በግዞት ላይ ከሚገኙት ጄኔራል ታደሰ ብሩ እና አሕመድ ተቂ ከሚባለው ታዋቂ ነጋዴ ጋር የግንኙነት መስመር መሰረተ፡፡ እነዚህ ሶስት አርበኞች ህዝቡን በፖለቲካ እያነቁ
አደራጁ፡፡ ወጣቶችም ወደ ንቅናቄው መቀላቀል ጀመሩ፡፡በሀምሌ ወር 1974በተደረገ አንድ ኦፕሬሽን በኤሌሞ ቂልጡ የሚመራው
ጦር ጄኔራል ታደሰ ብሩን በውድቅት ሌሊት
ከገለምሶ አስወጥቶ ወደ ሸዋ አሻገረ፡፡ በዚህም የተነሳ በወቅቱ ስልጣኑን ከኃይለ ሥላሴ መንግሥት በመረከብ ላይ በነበረው
የደርግ መንግሥት ላይ ከፍተኛ መደናገጥ ተፈጠረ፡፡ ስለዚህ ደርጎች ቡድኑን አድኖ የሚያጠፋ ሁለት ሻምበል ጦር ወደ
ገለምሶ ላኩ፡፡ ይህ የደርግ አዳኝ ጦር በኤሌሞ ቂልጡ የሚመራውን የኦሮሞ ሽምቅ ተዋጊዎች ቡድን ለሁለት ወራትያህል ሲያሳድድ ከረመ፡፡ የነ ኤሌሞ ቡድንም የነበረውን አነስተኛ ቁጥር ከግምት ውስጥ በማስገባት የደርግ ጦርን ፊት ለፊት ሳይጋፈጥ አነስተኛ ጥቃቶችን እየከፈተ መሸሹን ቀጠለ::
.
ነሐሴ 30/1974ግን የቁርጥ ቀን ሆነ፡፡
ሁለቱ ሀይሎች “ጢሮ”በተሰኘች ቦታ ፊት ለፊት ተገጣጠሙ፡፡ የኤሌሞ ጦር የውጊያ ፍላጎት ያልነበረው ቢሆንም የደርግ ጦር የቀድሞ ማጥቃት እርምጃ ወሰደ፡፡ ከኤሌሞ ጦር ሁለት
ሰዎችንም ገደለ፡፡ የሁለቱ ሰዎች ሞት ኤሌሞ ቂልጡን በከፍተኛ ቁጭት ውስጥ ከተተው፡፡
በተለይ ከሟቾቹ አንዱ አሕመድ ተቂ (ሁንዴ) የተባለው የኤሌሞ ተወዳጅ ጓደኛ መሆኑ ገና ከተመሰረተ አጭር ጊዜ የሆነው የኦሮሞ ነጻነት ሽምቅ ተዋጊዎችን ለበቀል እንዲነሳሱ
አደረጋቸው፡፡ በዚህም የተነሳ ኤሌሞ ዘጠኝ ተከታዮቹን ብቻ ይዞ ከደርጉ ሀይል ጋር ተጋጠመ፡፡ሁለቱ ሀይሎች ቀኑን ሙሉ ሲዋጉ
ዋሉ፡፡ ከአንድ መቶ ሀምሳ በላይ ያለውን የደርግ ሀይል ተቋቁመው ሲመክቱ የነበሩት በኤለሞ የሚመሩት የኦሮሞ ነጻነት ሀይሎች እየተመናመነ ሄደ በመጨረሻም በፍልስጥኤም ነጻ አውጪ ድርጅት ስር
የሰለጠነው እና የደርጉን ጦር ገትሮት የዋለው ጀግና በመጨረሻ ተከበበ፡፡
.
እጅ መስጠትን ለቀጣዩ ሰራዊት ሊያስተምር እንደማይሻ እያወቀ በሆዱ ላይ ቆስሎ የነበረ በመሆኑ እርሱን የከበቡት የደርግ ሰዎች
መጥተው እንዲወስዱት ነገራቸው፡፡ ከባቢዎቹም አምስት ወታደሮችን ወደ ስፍራው ላኩ፡፡ ሆኖም ወታደሮቹ ከቦታው ደርሰው ኤሌሞን ለመውሰድ ሲሞክሩ ያልታሰበ አደጋ
ገጠማቸው፡፡ ኤሌሞ ያሰናዳው የእጅ ቦንብ የሁሉንም ጥቃቅን አካል ሽቅብ ሲያጎነው ኤሌሞ ቂልጡም በዚያች ቅጽበት ተሰዋ፡፡
በዚያ ውጊያ ላይ ከኤሌሞ ቂልጡ ጋ የተሰዉት ጓዶቹ
-አሕመድ ተቂ (ሁንዴ)
-ኮሎኔል ማሕዲ አሕመድ
- ሼኽ ጀማል እና
-ሱለይማን ይባላሉ፡፡
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
.
ወላጆቹ ያወጡለት ስም ሀሰን ኢብራሂም ኡመር ይባላል፡፡ትውልዱ ሀረርጌ ውስጥ ወተር ቡልሎ ከምትባለው መንደር በ1936 ነው፡፡የልጅነት ታሪኩ እምብዛም ባይታወቅም
እስከ1956 በትውልድ መንደሩ የእስልምና ትምህርትን የተማረ ሲሆን በ20አመቱ ወደ ድሬዳዋ በመሄድ ትውልዳቸው የመን
ከሆኑ የየመን ነጋዴዎች የጨርቃጨርቅ መደብር ስራ አግኝቶ በታማኝነት ለአጭር ጊዜ እንደሰራ የወጣቱን መልካም ባህሪ ያስተዋሉት ቀጣሪዎቹ ወደ የመን ይዘውት ሄደው ኑሮውን በኤደን መሰረተ፡፡
.
ያ..ወጣት በአጭር ጊዜ በንግዱ አለም የተዋጣለት ሁኖ ነበር፡፡ አንዳንድ ጊዜ የሀገሩ ልጆች በሱ ቤት ሰብሰብ ብለው ስለ
"ኦሮሙማ" ሲያወሩ እምብዛም ትኩረት ባይሰጠውም በኤደን ያለው የኢትዮጵያ ቆንጽላ ጽህፈት ቤት ቀልብ ግን ሀሰን
ኢብራሂም እና በቤቱ የሚሰባሰቡ የኦሮሞ ተወላጆች ላይ ትኩረቱን አጠናክሯል፡፡
.
. በ1967ለኢትዮጵያ መንግስት ይሰልል የነበረ የሀረሪ ተወላጅ ሰው አዴን ይሄድና ዕቃ በዱቤ ተቀብሎት ከሱ ጋር ወደ ፊንፊኔ በመሄድ ክፍያውን እንዲቀበል ይህን ወጣት አግባባው። ወጣቱ ምንም አላቅማማም ተስማምቶ አብሮት ወደ ፊንፊኔ ተጓዘ።
.
ፊንፊኔ እንደደረሰም ወድያውኑ በቁጥጥር ስር ውሎ በፀረ ኢትዮጵያ አሸባሪዎች እንቅስቃሴ አባልነት ተከሰሰ። በእስር ቤቱም እጅግ አሰቃቂ አካላዊና ስነ ልቦናዊ ስቃይ ደረሰበት።ይህ
አጋጣሚ የዚህን ወጣት ህይወት ቀየረው፡፡ኦሮሞነት ወንጀል መሆኑን፡፡
.
.ወገኖቹ ገንዘብ በማዋጣት ለእስር ቤቱ ሃላፊ ከፍ ያለ ገንዘብ በመስጠት ከእስር ቤቱ አስለቀቁት። ወጣቱ በእስር ቤቱ በነበረው ሁኔታ አመለካከቱን ብቻ አልነበረም የቀየረው ስሙንም ጭምር እንጂ፡፡ወላጆቹ ያወጡለትን ስም በመተው ለራሱ "ኤለሞ ቂልጡ "በማለት ለጓደኞቹ ሲያስተዋውቃቸው በደስታ
ነበር የተቀበሉት፡፡
.
ኤሌሞ በኦሮሞነት ስለታሰረ በማንነቱ እንዲያምን አደረገው።ወድያውኑም በወቅቱ
በመጫና ቱለማ ራስ አገዝ ማህበር አመካኝነት በሀገሪቱ ፈንጥቆ የነበረውን የኦሮሞ ብሄራዊ ንቅናቄን ተቀላቀለ።
.ብዙም ሳይቆይ ግን የመጫእናቱለማ አባላት ወደ እስር ሲጋዙ ያ የኦሮሙማው ቀንዲል መቶ አለቃ ማሞ መዘምርን አንገት ንጉሱ ለገመድ ሲዳርጉ የነጻነት ፋኖውን ጀነራል ታደሰ ብሩን
ለግዞት መላካቸውን ያየው ኤለሞ ልቡ እንዳገነገነ በዝምታ አልተቀመጠም፡፡ትግሉ በመሳሪያ እና መሳሪያ ብቻ መሆኑን አምኗል፡፡
.
በ1968 ኤሌሞ በምስጥር ወደ ሶማሊያ (ሞቃድሾ)በመሄድ የኦሮሞ ብሄራዊ አቀንቃኞች ስብሰባ ላይ ተካፍሎ የኦሮሞ
ብሄራዊነት አጀንዳ ማስተዋወቅ የሚል ተልዕኮ
ተሰጠው። ወደ አዴን ተመለሰና የኦሮሞ ማህበረሰብ ህብረትን መሰርቶ የአዴን ከተማ አስተዳደሪን በማሳመን የኦሮሞ ፖለቲካ
ቢሮን ከፈተ።ከተለያዩ ሀገራት፣ ከፍልስጤም ነጻነት ንቅናቄ እና የኤርትራ ነፃ አውጭ ግንባር ድጋፍን ማፈላለግ ጀመረ።በኢራቅ መንግስት እርዳታም የ7 ወር ወታደራዊ ስልጠና ፕሮግራም ለኦሮሞ ነጻነት ተዋጊዎች በማዘጋጀት ጠንካራ የሽምቅ ተዋጊዎችን አፈራ።እነዚህንም ሀይሎች በጓደኛው
አብዱልከሪም ሀጂ ኢብራሂም (ጃራ አባ ገዳ) መሪነት በሰሜን ሶማሊያ በኩል ወደ ኢትዮጵያ ላከ።
.
በ1973 መጀመሪያ ላይም ኤሌሞ በፊንፊኔ የኦሮሞ ምስጥራዊ ንቅናቄ መሪዎች ስብሰባ ላይ እንዲሳተፍ ተጋበዘ። በስብሰባውም የኦሮሞ ነፃነት ግንባር ለመጀመሪያ ግዜ ተመሰረተ። ኤሌሞ ቂልጡም በኢትዮጵያ
መንግስት ላይ የትጥቅ ትግልን የመክፈት ሃላፊነት ተሰጠው።ከስብሰባውም በኋላ የትጥቅ ትግሉን ለመጀመር ከትግል ጓደኛው ሁንዴ ታቂ ጋር ወደ ገለምሶ አቀኑ።
.
በ1974ሚያዚያ ወር ከጥቂት ተከታዮቹ ጋር በጨርጨር አውራጃ (የአሁኑ ምዕራብ ሀረርጌ ዞን) ውስጥ ከሚገኘው የጉባቆርቻ ወረዳ የትጥቅ ትግሉን ጀመረ፡፡ በወቅቱ በገለምሶ
ከተማ ውስጥ በግዞት ላይ ከሚገኙት ጄኔራል ታደሰ ብሩ እና አሕመድ ተቂ ከሚባለው ታዋቂ ነጋዴ ጋር የግንኙነት መስመር መሰረተ፡፡ እነዚህ ሶስት አርበኞች ህዝቡን በፖለቲካ እያነቁ
አደራጁ፡፡ ወጣቶችም ወደ ንቅናቄው መቀላቀል ጀመሩ፡፡በሀምሌ ወር 1974በተደረገ አንድ ኦፕሬሽን በኤሌሞ ቂልጡ የሚመራው
ጦር ጄኔራል ታደሰ ብሩን በውድቅት ሌሊት
ከገለምሶ አስወጥቶ ወደ ሸዋ አሻገረ፡፡ በዚህም የተነሳ በወቅቱ ስልጣኑን ከኃይለ ሥላሴ መንግሥት በመረከብ ላይ በነበረው
የደርግ መንግሥት ላይ ከፍተኛ መደናገጥ ተፈጠረ፡፡ ስለዚህ ደርጎች ቡድኑን አድኖ የሚያጠፋ ሁለት ሻምበል ጦር ወደ
ገለምሶ ላኩ፡፡ ይህ የደርግ አዳኝ ጦር በኤሌሞ ቂልጡ የሚመራውን የኦሮሞ ሽምቅ ተዋጊዎች ቡድን ለሁለት ወራትያህል ሲያሳድድ ከረመ፡፡ የነ ኤሌሞ ቡድንም የነበረውን አነስተኛ ቁጥር ከግምት ውስጥ በማስገባት የደርግ ጦርን ፊት ለፊት ሳይጋፈጥ አነስተኛ ጥቃቶችን እየከፈተ መሸሹን ቀጠለ::
.
ነሐሴ 30/1974ግን የቁርጥ ቀን ሆነ፡፡
ሁለቱ ሀይሎች “ጢሮ”በተሰኘች ቦታ ፊት ለፊት ተገጣጠሙ፡፡ የኤሌሞ ጦር የውጊያ ፍላጎት ያልነበረው ቢሆንም የደርግ ጦር የቀድሞ ማጥቃት እርምጃ ወሰደ፡፡ ከኤሌሞ ጦር ሁለት
ሰዎችንም ገደለ፡፡ የሁለቱ ሰዎች ሞት ኤሌሞ ቂልጡን በከፍተኛ ቁጭት ውስጥ ከተተው፡፡
በተለይ ከሟቾቹ አንዱ አሕመድ ተቂ (ሁንዴ) የተባለው የኤሌሞ ተወዳጅ ጓደኛ መሆኑ ገና ከተመሰረተ አጭር ጊዜ የሆነው የኦሮሞ ነጻነት ሽምቅ ተዋጊዎችን ለበቀል እንዲነሳሱ
አደረጋቸው፡፡ በዚህም የተነሳ ኤሌሞ ዘጠኝ ተከታዮቹን ብቻ ይዞ ከደርጉ ሀይል ጋር ተጋጠመ፡፡ሁለቱ ሀይሎች ቀኑን ሙሉ ሲዋጉ
ዋሉ፡፡ ከአንድ መቶ ሀምሳ በላይ ያለውን የደርግ ሀይል ተቋቁመው ሲመክቱ የነበሩት በኤለሞ የሚመሩት የኦሮሞ ነጻነት ሀይሎች እየተመናመነ ሄደ በመጨረሻም በፍልስጥኤም ነጻ አውጪ ድርጅት ስር
የሰለጠነው እና የደርጉን ጦር ገትሮት የዋለው ጀግና በመጨረሻ ተከበበ፡፡
.
እጅ መስጠትን ለቀጣዩ ሰራዊት ሊያስተምር እንደማይሻ እያወቀ በሆዱ ላይ ቆስሎ የነበረ በመሆኑ እርሱን የከበቡት የደርግ ሰዎች
መጥተው እንዲወስዱት ነገራቸው፡፡ ከባቢዎቹም አምስት ወታደሮችን ወደ ስፍራው ላኩ፡፡ ሆኖም ወታደሮቹ ከቦታው ደርሰው ኤሌሞን ለመውሰድ ሲሞክሩ ያልታሰበ አደጋ
ገጠማቸው፡፡ ኤሌሞ ያሰናዳው የእጅ ቦንብ የሁሉንም ጥቃቅን አካል ሽቅብ ሲያጎነው ኤሌሞ ቂልጡም በዚያች ቅጽበት ተሰዋ፡፡
በዚያ ውጊያ ላይ ከኤሌሞ ቂልጡ ጋ የተሰዉት ጓዶቹ
-አሕመድ ተቂ (ሁንዴ)
-ኮሎኔል ማሕዲ አሕመድ
- ሼኽ ጀማል እና
-ሱለይማን ይባላሉ፡፡
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
Telegram
ancient history of oromoo
https://youtube.com/@ancienthistoryoforomoo6668?si=BLiCBeAVIkfyX3VG
GREETINGS - ሰላምታ _Salaamtaa.
_________
_________
▪️ Hi!
▫️ ታዲያስ!
♪ Dubaahoo
▪️ Hello!
▫️ ጤና ይስጥልኝ! / ሰላም!
♪ Nagayaa! Fayyaa!
▪️ How is it going?
▫️ ሰላም ነው?
♪Nagaya mitii?
▪️ Good morning.
▫️ እንዴት አደሩ? / ሰላም አደሩ?
♪Nagaa bultee? Nagaa bultanii?
▪️ Good evening.
▫️ እንዴት አመሹ? / ሰላም አመሹ?
♪ Akkam galgaleesitan?
▪️ Good afternoon.
▫️ እንዴት ዋሉ? / ሰላም ዋሉ?
♪ Akkam Ooltan?
▪️ How are you?
▫️ እንዴት ነህ?
♪ Akkam jirta?
▪️ How is life?
▫️ ኑሮ እንዴት ነው?
♪ Jireenyi Akkami?
▪️ How are your mom and dad?
▫️ እናትህ እና አባትህ እንዴት ናቸው?
♪ Haadhaaf Abbaan kee akkam jiru?
▪️ How is life treating you?
▫️ ኑሮ እንዴት ይዞሃል?
♪ Jiruun Akkam siqabeera?
▪️ How are you doing?
▫️ እንዴት ይዞሃል?
♪ Akkam siqabeera?
▪️ How have you been?
▫️ እንዴት ሰነበትክ?
♪ Akkam turte?
▪️ How do you do?
▫️ ጤና ይስጥልኝ እንዴት ነዎት?
♪ Fayyaa, Akkam jirta?
♨️ RESPONSES - መልሶች / Deebii.
▪️ Fine, thanks.
▫️ ደህና።
♪ Nagaadha
▪️ I am pretty good.
▫️ በጣም ደህና ነኝ።
♪ Baayyee nagaan qaba
▪️ So far, so good.
▫️ እስካሁን ደህና ነኝ።
♪ Hanga Ammaa Nagaan qaba.
▪️ So-so.
▫️ ምንም አልል። / ምንም አይልም።
♪ Humaan jedhu.
▪️ I am fine thank you.
▫️ ደህና ነኝ። አመሰግናለሁ።
♪ Nagaan qaba,Galatoomi.
▪️ I am very well, thanks.
▫️ በጣም ደህና ነኝ። አመሰግናለሁ።
♪ Baayyee gaaridha, Galatoomi.
▪️ It is nice.
▫️ ጥሩ ነው።
♪ Bareedaadha.
▪️ They are very fine.
▫️ በጣም ደህና ናቸው።
♪ Baayyee Nagaa qabu.
Example 1 fkn.
Sani: Good morning Nura!
ሳኒ: ሰላም አደርክ ኑራ?
Sani= Nagaa bultee Nuuraa?
Nura: Good morning Sani.
ኑራ: ደና አደርክ ሳኒ?
Nuuraa= Nagaa bultee saanii?
Sani: How are you?
ሳኒ: እንዴት ነህ?
Sani= Akkam jirta?
Nura: I'm fine thanks, and you?
ኑራ: ደህና ነኝ አመሰግናለሁ። አንተስ?
Nuuraa= Nagaya qaba Niin galatoonfadha. Atoo?
Sani: I'm also fine. How is life?
ሳኒ: እኔም ደህና ነኝ። ኑሮ እንዴት ነው?
Saanii= Anis Nagaadha.Jiruun Akkami?
Nura: It is nice, what about?
ኑራ: ጥሩ ነው። ካንተ ጋስ?
Nuuraa= Gaaridha. sibirattoo?
Sani: So far, so good.
ሳኒ: እስካሁን ደህና ነው።
Saanii= Hanga Ammaa bareeda.
Example 2
Sitra: How are you this morning?
ሲትራ: ሰላም አደርሽ?
Sitra. Nagaa bultee?
Lina: Not very well.
ሊና: ትንሽ አሞኛል።
Lina. Xiqqoo na dhukubeera.
Sitra: What is wrong with you?
ሲትራ: ምነው ምን ሆንሽ?
sitraa. Maaloo!! Maal taate?
Lina: I have headache.
ሊና: እራሴን አሞኛል።
Lina. Mataa koo na dhukuba.
Sira: I hope you feel better soon.
ሲትራ: አይዞሽ አሁን ይሻልሻል።
Sitraa. Abshir, Sidhiisa
Lina: Thank you.
ሊና: አመሰግናለሁ።
Lina. Galatoomi.
Example 3
Emad: How do you do, Salim?
ኢማድ: ጤና ይስጥልኝ እንዴት ነህ ሳሊም?
imad. Akkam jirta saalim?
Salim: How do you do, Emad?
ሳሊም: ጤና ይስጥልኝ ኢማድ እንዴት ነህ?
Saalim. imad Akkam ati?
_________
_________
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
_________
_________
▪️ Hi!
▫️ ታዲያስ!
♪ Dubaahoo
▪️ Hello!
▫️ ጤና ይስጥልኝ! / ሰላም!
♪ Nagayaa! Fayyaa!
▪️ How is it going?
▫️ ሰላም ነው?
♪Nagaya mitii?
▪️ Good morning.
▫️ እንዴት አደሩ? / ሰላም አደሩ?
♪Nagaa bultee? Nagaa bultanii?
▪️ Good evening.
▫️ እንዴት አመሹ? / ሰላም አመሹ?
♪ Akkam galgaleesitan?
▪️ Good afternoon.
▫️ እንዴት ዋሉ? / ሰላም ዋሉ?
♪ Akkam Ooltan?
▪️ How are you?
▫️ እንዴት ነህ?
♪ Akkam jirta?
▪️ How is life?
▫️ ኑሮ እንዴት ነው?
♪ Jireenyi Akkami?
▪️ How are your mom and dad?
▫️ እናትህ እና አባትህ እንዴት ናቸው?
♪ Haadhaaf Abbaan kee akkam jiru?
▪️ How is life treating you?
▫️ ኑሮ እንዴት ይዞሃል?
♪ Jiruun Akkam siqabeera?
▪️ How are you doing?
▫️ እንዴት ይዞሃል?
♪ Akkam siqabeera?
▪️ How have you been?
▫️ እንዴት ሰነበትክ?
♪ Akkam turte?
▪️ How do you do?
▫️ ጤና ይስጥልኝ እንዴት ነዎት?
♪ Fayyaa, Akkam jirta?
♨️ RESPONSES - መልሶች / Deebii.
▪️ Fine, thanks.
▫️ ደህና።
♪ Nagaadha
▪️ I am pretty good.
▫️ በጣም ደህና ነኝ።
♪ Baayyee nagaan qaba
▪️ So far, so good.
▫️ እስካሁን ደህና ነኝ።
♪ Hanga Ammaa Nagaan qaba.
▪️ So-so.
▫️ ምንም አልል። / ምንም አይልም።
♪ Humaan jedhu.
▪️ I am fine thank you.
▫️ ደህና ነኝ። አመሰግናለሁ።
♪ Nagaan qaba,Galatoomi.
▪️ I am very well, thanks.
▫️ በጣም ደህና ነኝ። አመሰግናለሁ።
♪ Baayyee gaaridha, Galatoomi.
▪️ It is nice.
▫️ ጥሩ ነው።
♪ Bareedaadha.
▪️ They are very fine.
▫️ በጣም ደህና ናቸው።
♪ Baayyee Nagaa qabu.
Example 1 fkn.
Sani: Good morning Nura!
ሳኒ: ሰላም አደርክ ኑራ?
Sani= Nagaa bultee Nuuraa?
Nura: Good morning Sani.
ኑራ: ደና አደርክ ሳኒ?
Nuuraa= Nagaa bultee saanii?
Sani: How are you?
ሳኒ: እንዴት ነህ?
Sani= Akkam jirta?
Nura: I'm fine thanks, and you?
ኑራ: ደህና ነኝ አመሰግናለሁ። አንተስ?
Nuuraa= Nagaya qaba Niin galatoonfadha. Atoo?
Sani: I'm also fine. How is life?
ሳኒ: እኔም ደህና ነኝ። ኑሮ እንዴት ነው?
Saanii= Anis Nagaadha.Jiruun Akkami?
Nura: It is nice, what about?
ኑራ: ጥሩ ነው። ካንተ ጋስ?
Nuuraa= Gaaridha. sibirattoo?
Sani: So far, so good.
ሳኒ: እስካሁን ደህና ነው።
Saanii= Hanga Ammaa bareeda.
Example 2
Sitra: How are you this morning?
ሲትራ: ሰላም አደርሽ?
Sitra. Nagaa bultee?
Lina: Not very well.
ሊና: ትንሽ አሞኛል።
Lina. Xiqqoo na dhukubeera.
Sitra: What is wrong with you?
ሲትራ: ምነው ምን ሆንሽ?
sitraa. Maaloo!! Maal taate?
Lina: I have headache.
ሊና: እራሴን አሞኛል።
Lina. Mataa koo na dhukuba.
Sira: I hope you feel better soon.
ሲትራ: አይዞሽ አሁን ይሻልሻል።
Sitraa. Abshir, Sidhiisa
Lina: Thank you.
ሊና: አመሰግናለሁ።
Lina. Galatoomi.
Example 3
Emad: How do you do, Salim?
ኢማድ: ጤና ይስጥልኝ እንዴት ነህ ሳሊም?
imad. Akkam jirta saalim?
Salim: How do you do, Emad?
ሳሊም: ጤና ይስጥልኝ ኢማድ እንዴት ነህ?
Saalim. imad Akkam ati?
_________
_________
#ancient_history_of_oromoo
https://www.tg-me.com/etbisahusen
Telegram
ancient history of oromoo
https://youtube.com/@ancienthistoryoforomoo6668?si=BLiCBeAVIkfyX3VG
Forwarded from seenaa Oromoota 💚❤️ (Kiyu)
#Seenaa_Gooticha_Badhoo_Dilgaasaa!
Seenaa_Gooticha_Badhoo_Dilgaasaa !
Badhaadhni Salaalee Aanaa Yaayyaa Gullallee, Ganda Buyyamaa
Qo'at, Shakakkee Jedhamutti (1953) ተወለደ. ጠዋት ላይ 6 ቀናት አለዎት.
ባድድድአን አክኩማ ዳርጋግዮታ ቶራ ኢሳቲ ሉን ትክሴይ፣ ፋርዳን ጉሉፌ፣. ይህ አንቀጽ ወይም ክፍል በታማኝነት፣ በሶስተኛ ወገን ህትመቶች ውስጥ የሚታዩ ምንጮችን ወይም ማጣቀሻዎችን ይፈልጋል። ዳርጋጌሳ ቤዕካ ጋዓፋ ታኡስ፥ ራሳኣን ዋኣ ኣኬኤኬ ቆሌ ሂን ቤቁ። ባድሃዳን ዲልጋዓሳአ ማአላ፣ ደብታ ጊዱ ጋኤሳ ፊ ፉላ ዳዒማዓ ናማ አቁኡ ቱሬ። Badhaadhaa Dilgaasaa abbaa jiollee sidi akka tures ni himama.
Sanaafis Salaaleen akkanan sirbeefii jira;
Badhoo koo Badhaadhaa kiyyaa
ያ ባዱ
በኑ ኑ ኑ አብ አብ አ ዱራ ዱራ ዱራ ዱራ ዱራ
Badhookoo shurshuraa koo
Xinnaakoo hunkuraakoo
ባራ (1980) umriisaa 27tti Dargiin humnaan gara dirree waranaatti isa ergee muuxannoo loltummaa argateera. Turtii dirree waranaa waggaa 2'n booda Dargiin yoo kufu innis gara qeee warra isaatti qawwee kilaaashii tokko fudhatee deebi'e. Badhaadhni yeroo mootummaa ce'umsaa bakka bu'ota Adda Warraaqsa Ummattoota Ityoophiyaa wajjin naannoo jireenya isaatti walitti buaa tureera.
Kanaraan kan ka'e lafa dhaloota isaatti tasgabbaa'cc j iraachuu hin dandeenye.
Aarii kanarraan kan ka'e dargaggoota akka isaa rakkatan heddu qindeessee gammoojjii Mogor kan ollaa isaanii jirutti galan. የምትፈልገውን ካላገኛችሁ ጠይቁ። Innis dhugaa se'ee akka aada warra isaatti jaarsummaan araaramee qa'ee isaatti gale.
ይህ ጥሩ ሀሳብ ነው ወይስ አይደለም እርግጠኛ አይደለሁም።
Ji'oota muraasa erga mana hidhaa keessa tureen booda እዚህ tokko waardiyyaa mana hidhaa sana eegu dhahee qawwee irraa fudhachuun hidhamtoota isaa wajjin turan hedduu baase ofiifis badee bosonatti deebi'e.
Erga mana hidhaatii dccbi'een booda loltoota 200 hanga 300 ta'an of jalatti horateera. Loltoonni kanneen kan garee isaa fi humna warana Adda Bilisummaa Oromoo kan yeroo sana gammoojjii Mogor keessa socho'aniiti. ኢንኒስ ላፋ ፊ አማላ ናማ naannichaa sirriቲ waan beekuuf፣ ajajaa waraanichaa ture።
Lafaa fi nama beekuu isaatiif Salaaleen beekamtii kenneefii yoo sirbu;
Badhoo yaa Badhoo.
ማን Badhoo ቆሪቻ gadhee
ኮቱ ያአ ባዶሆ
Badhoo gaafa Dheebisaa ማነው
ኮምዩን የለም።
Ejereenis suma leellisaa
ኢንሲንኒኒስ እንዲሁ እፎይታ ያስገኛል
Daagam illee suma leelisa
Buna dhugdeetuma deebitaa!
Badhaadhni yeroo deeraaf naannawaa gammoojjii Mogorii fi Abbayyaa gamaa fi gamanaan dabalatee aanaa Warra Jaarsoo, Kuyyuu, Yaayyaa Gullallee, Meettaa, Walmaraa hanga Nyamar ceee or Amboo gahutti humnoota faallaa isaa ta'an waranaa ture. Sanarraa kan ka'e Salaale akkanaan sirbee jira;
Amboo jira jedhanii
ወደ ጓዳሪ ይሂዱ
እኔ የሚገርመኝ ባዱ ማን ነው
Badhoo Qorichaa gadhee ማን ነው?
Looyii koottuu karaa mogorii!
ባድሃዳ አሁንም ለህዝብ ክፍት ነው። Sanarraa ka'uun Salaale cimina isaa hubannaa keessa galchuun, taayitaa qabatee. biyya bulchaan akkanaan sirbeefira;
Jabeessii loli yaa Badhoo
Jabeessii loli aalgaa korii
ለዚያ ግድያ ማን ይጨነቃል።
ሊንካ ሞጎሪይ
ባድድኒ ኢንጂናራ ቶፍታኣ ሎላ ክሳዓቲ። አስተያየት ባድዳራቲን ሎላ ባኔይ ሉቡን ካን ጋሉ ሙራሳ። ዮ ሉቡን ባኢሌሌ ኢንኒ አያንቱዱሃ። Badhaadha qabuuf nama 100 olitu fly. ፊኛ ጋል ላይ።
የምትፈልገውን ካላገኛችሁ ጠይቁ። Ba'een isaanii yeroo sana Oromoota muraasaa fi loltoota afaan Tigraay dubbatan ta'uu isaanii maanguddoonni ni himu. Salaleees sana himuuf akkanaan sirbee jiira።
ማዓል ጎቻ (x2)
ቡቲ ሳላሌይ ቢያ ባዳድኒ ጂሩ ኪላሺን (x2) ባሮዴ ዴቢይን ሂን ጅሩ ...
Warri aanaa Yaayyaa Gullallee፣ toora Qarree Tokkee waa'ee Badhaadhaa yoo himan ammallee hin quufani። ዋዳ ኢንኒ ጋሌፍ ዮ ሂማኒስ፣ qabsoon isaa mootummaa Oromoo hundeessuu ture jedhu። Yaada isaa kanas baayee akka jaalatan himu. በዚህ ላይ ማን ጂቡ፣ ኢጃ ሶዳኣ fi shakkiidhaan isa ilala tures guuteera።አስተያየት ሰጪው በድንጋጤ ውስጥ ነው፣ ሊቅ ነው።
ኦሮሞዎችን የሚይዘው መኪናው ምን እንደሚያደርግ አያውቅም፣ መጎዳትን የማይፈልግ የታመመው ነው።
Salaale Badhaadhni mootummaa Oromoo nuuf hundeessaan itti abdate, gaafa mootummaan isa waraanuuf itti duulu, akkanaan sirbeefii jira;
Atuu beekta yaa Badhoo
Badhaadhaa Qarree Tokkee ማን ነው?
ሽተው እና ይቁረጡት
ሲርቢ ኩን ሳላሌ ባድሀድኒ ሲሚና ቶኦፍታኣ ሎላ በዕኩኡ ፊ ጃላላይሳፍ፥ ቻርማን ካን ኢትቲን ኢብሴ ቱሬ። Dargaggeessi Salaalee gaafa sirba kana sirbu loltoonni mootummaa isa qabuuf isa barbaacharra turan isaan reebaa fi hidhaa turan። Hata'uutii
Seenaa_Gooticha_Badhoo_Dilgaasaa !
Badhaadhni Salaalee Aanaa Yaayyaa Gullallee, Ganda Buyyamaa
Qo'at, Shakakkee Jedhamutti (1953) ተወለደ. ጠዋት ላይ 6 ቀናት አለዎት.
ባድድድአን አክኩማ ዳርጋግዮታ ቶራ ኢሳቲ ሉን ትክሴይ፣ ፋርዳን ጉሉፌ፣. ይህ አንቀጽ ወይም ክፍል በታማኝነት፣ በሶስተኛ ወገን ህትመቶች ውስጥ የሚታዩ ምንጮችን ወይም ማጣቀሻዎችን ይፈልጋል። ዳርጋጌሳ ቤዕካ ጋዓፋ ታኡስ፥ ራሳኣን ዋኣ ኣኬኤኬ ቆሌ ሂን ቤቁ። ባድሃዳን ዲልጋዓሳአ ማአላ፣ ደብታ ጊዱ ጋኤሳ ፊ ፉላ ዳዒማዓ ናማ አቁኡ ቱሬ። Badhaadhaa Dilgaasaa abbaa jiollee sidi akka tures ni himama.
Sanaafis Salaaleen akkanan sirbeefii jira;
Badhoo koo Badhaadhaa kiyyaa
ያ ባዱ
በኑ ኑ ኑ አብ አብ አ ዱራ ዱራ ዱራ ዱራ ዱራ
Badhookoo shurshuraa koo
Xinnaakoo hunkuraakoo
ባራ (1980) umriisaa 27tti Dargiin humnaan gara dirree waranaatti isa ergee muuxannoo loltummaa argateera. Turtii dirree waranaa waggaa 2'n booda Dargiin yoo kufu innis gara qeee warra isaatti qawwee kilaaashii tokko fudhatee deebi'e. Badhaadhni yeroo mootummaa ce'umsaa bakka bu'ota Adda Warraaqsa Ummattoota Ityoophiyaa wajjin naannoo jireenya isaatti walitti buaa tureera.
Kanaraan kan ka'e lafa dhaloota isaatti tasgabbaa'cc j iraachuu hin dandeenye.
Aarii kanarraan kan ka'e dargaggoota akka isaa rakkatan heddu qindeessee gammoojjii Mogor kan ollaa isaanii jirutti galan. የምትፈልገውን ካላገኛችሁ ጠይቁ። Innis dhugaa se'ee akka aada warra isaatti jaarsummaan araaramee qa'ee isaatti gale.
ይህ ጥሩ ሀሳብ ነው ወይስ አይደለም እርግጠኛ አይደለሁም።
Ji'oota muraasa erga mana hidhaa keessa tureen booda እዚህ tokko waardiyyaa mana hidhaa sana eegu dhahee qawwee irraa fudhachuun hidhamtoota isaa wajjin turan hedduu baase ofiifis badee bosonatti deebi'e.
Erga mana hidhaatii dccbi'een booda loltoota 200 hanga 300 ta'an of jalatti horateera. Loltoonni kanneen kan garee isaa fi humna warana Adda Bilisummaa Oromoo kan yeroo sana gammoojjii Mogor keessa socho'aniiti. ኢንኒስ ላፋ ፊ አማላ ናማ naannichaa sirriቲ waan beekuuf፣ ajajaa waraanichaa ture።
Lafaa fi nama beekuu isaatiif Salaaleen beekamtii kenneefii yoo sirbu;
Badhoo yaa Badhoo.
ማን Badhoo ቆሪቻ gadhee
ኮቱ ያአ ባዶሆ
Badhoo gaafa Dheebisaa ማነው
ኮምዩን የለም።
Ejereenis suma leellisaa
ኢንሲንኒኒስ እንዲሁ እፎይታ ያስገኛል
Daagam illee suma leelisa
Buna dhugdeetuma deebitaa!
Badhaadhni yeroo deeraaf naannawaa gammoojjii Mogorii fi Abbayyaa gamaa fi gamanaan dabalatee aanaa Warra Jaarsoo, Kuyyuu, Yaayyaa Gullallee, Meettaa, Walmaraa hanga Nyamar ceee or Amboo gahutti humnoota faallaa isaa ta'an waranaa ture. Sanarraa kan ka'e Salaale akkanaan sirbee jira;
Amboo jira jedhanii
ወደ ጓዳሪ ይሂዱ
እኔ የሚገርመኝ ባዱ ማን ነው
Badhoo Qorichaa gadhee ማን ነው?
Looyii koottuu karaa mogorii!
ባድሃዳ አሁንም ለህዝብ ክፍት ነው። Sanarraa ka'uun Salaale cimina isaa hubannaa keessa galchuun, taayitaa qabatee. biyya bulchaan akkanaan sirbeefira;
Jabeessii loli yaa Badhoo
Jabeessii loli aalgaa korii
ለዚያ ግድያ ማን ይጨነቃል።
ሊንካ ሞጎሪይ
ባድድኒ ኢንጂናራ ቶፍታኣ ሎላ ክሳዓቲ። አስተያየት ባድዳራቲን ሎላ ባኔይ ሉቡን ካን ጋሉ ሙራሳ። ዮ ሉቡን ባኢሌሌ ኢንኒ አያንቱዱሃ። Badhaadha qabuuf nama 100 olitu fly. ፊኛ ጋል ላይ።
የምትፈልገውን ካላገኛችሁ ጠይቁ። Ba'een isaanii yeroo sana Oromoota muraasaa fi loltoota afaan Tigraay dubbatan ta'uu isaanii maanguddoonni ni himu. Salaleees sana himuuf akkanaan sirbee jiira።
ማዓል ጎቻ (x2)
ቡቲ ሳላሌይ ቢያ ባዳድኒ ጂሩ ኪላሺን (x2) ባሮዴ ዴቢይን ሂን ጅሩ ...
Warri aanaa Yaayyaa Gullallee፣ toora Qarree Tokkee waa'ee Badhaadhaa yoo himan ammallee hin quufani። ዋዳ ኢንኒ ጋሌፍ ዮ ሂማኒስ፣ qabsoon isaa mootummaa Oromoo hundeessuu ture jedhu። Yaada isaa kanas baayee akka jaalatan himu. በዚህ ላይ ማን ጂቡ፣ ኢጃ ሶዳኣ fi shakkiidhaan isa ilala tures guuteera።አስተያየት ሰጪው በድንጋጤ ውስጥ ነው፣ ሊቅ ነው።
ኦሮሞዎችን የሚይዘው መኪናው ምን እንደሚያደርግ አያውቅም፣ መጎዳትን የማይፈልግ የታመመው ነው።
Salaale Badhaadhni mootummaa Oromoo nuuf hundeessaan itti abdate, gaafa mootummaan isa waraanuuf itti duulu, akkanaan sirbeefii jira;
Atuu beekta yaa Badhoo
Badhaadhaa Qarree Tokkee ማን ነው?
ሽተው እና ይቁረጡት
ሲርቢ ኩን ሳላሌ ባድሀድኒ ሲሚና ቶኦፍታኣ ሎላ በዕኩኡ ፊ ጃላላይሳፍ፥ ቻርማን ካን ኢትቲን ኢብሴ ቱሬ። Dargaggeessi Salaalee gaafa sirba kana sirbu loltoonni mootummaa isa qabuuf isa barbaacharra turan isaan reebaa fi hidhaa turan። Hata'uutii