صدای شیر برای حفاظت از گربه
فرهنگ استراتژیک و روایت‌های راهبردی ایران

فرهنگ استراتژیک ایران چیست؟ سیاست‌مداران و حاکمان در ایران چگونه تصمیم می‌گیرند؟ تعریف دوست و دشمن چیست و شکست و پیروزی چگونه تعریف می‌شوند؟ جغرافیا و تاریخ ایران به چه روایت‌هایی که ذهن سیاست‌مدار و حاکم ایرانی قالب‌بندی می‌کنند شکل داده است؟ و روایت‌های راهبردی چگونه به مسیرهای منتهی به جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران شکل داده است؟

دیدن نسخه کامل
https://youtu.be/ATtfoyXAyak

دکتر حسام‌الدین آشنا، متخصص ارتباطات و فرهنگ، با تحلیل فرهنگ استراتژیک ایران، مجموعه روایت‌ها و واقعیاتی را تحلیل می‌کند که در مسیر شکل دادن به وضعیت حکمرانی، سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری به هم آمیخته شده و ایران امروز را شکل داده‌اند. وی معتقد است همه روایت‌ها برای حفاظت از ایران و با آگاهی بر آسیب‌پذیرهای این کشور، ساخته شده‌اند. وی در این مسیر، روایت‌هایی را تحلیل می‌کند که نتایجی درست برخلاف مقاصد راویان‌شان داشته‌اند.

#فرهنگ_استراتژیک #انقلاب_اسلامی #پرونده_اتمی #ژئوپلتیک_ایران #جنگ_روایت #حسام_آشنا

@fazeli_mohammad

📊داده‌نوشت

پایگاه اسناد سیاست‌های صنعتی و نوآوری چین
(لینک)

@Newsonomics
۱۴۰۴/۰۷/۱۲

🔹 پایگاه اسناد سیاست‌های صنعتی و نوآوری چین

▫️«باری ناتن» امروز در ایران اقتصاددانی شناخته شده است. این استاد برجسته آمریکایی از «دانشکده سیاست و راهبرد جهانی دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیگو»، یکی از متخصصان پیشرو در زمینه اقتصاد چین قلمداد می‌شود که با تمرکز بر اصلاحات اقتصادی، سیاست صنعتی، تجارت و انتقال به اقتصاد بازار، کتاب‌های متعددی تألیف کرده که مرجع اصلی پژوهشگران و دانشجویان محسوب می‌شوند. کتاب «رشد از دل برنامه‌ریزی: اصلاحات اقتصادی چین، ۱۹۷۸-۱۹۹۳» او که در سال ۱۹۹۵ منتشر شد، تحلیلی جامع از فرآیند اصلاحات پس از مائو ارائه می‌دهد و بر چگونگی گذار چین از اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده به سمت بازار از طریق آزمایش‌های تدریجی و مشوق‌های کسب‌وکار تأکید دارد. همچنین، کتاب درسی مرجع او «اقتصاد چین: گذارها و رشد» نیز دیدگاهی جامع از اقتصاد چین از ۱۹۴۹ تا دوران معاصر ارائه می‌کند. «ناتن» در آخرین کتاب خود «ظهور سیاست صنعتی چین: ۱۹۷۸ تا ۲۰۲۰» تحولات سیاست صنعتی چین را در دوره پس از مائو بررسی می‌کند و نقش آن در رشد سریع اقتصادی و فناوری را تحلیل می‌نماید. این در این کتاب میان رویکردهای بازارگرا و مداخله دولتی مرزی نمی‌گذارد که نتیجه کار به درک تلاش‌های نوآورانه چین در بخش‌هایی مانند فناوری و تولید کمک شایانی کرده است. این کتاب توسط انتشارات چاپ و نشر بازرگانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی ترجمه شده است.

▫️حال به همت ناتن در پروژه «سیاست‌های علم، فناوری، نوآوری و صنعت» در «مؤسسه منازعات و همکاری‌های جهانی دانشگاه کالیفرنیا»، سایتی در خصوص سیاست‌های صنعتی چین راه‌اندازی شده که از جامع‌ترین‌ها در این زمینه است. این موسسه طی سه سال گذشته به بررسی تحولات در نظام علمی چین پرداخته است. این سایت که «پایگاه اسناد سیاست‌های صنعتی و نوآوری چین» نام دارد، پایگاهی بی‌سابقه است که دسترسی پژوهشگران به گنجینه‌ای از اسناد سیاستی چین را که به طور فزاینده‌ای دسترسی به آن‌ها دشوار شده، فراهم می‌کند. به این مناسبت در تاریخ ۱۱ مهرماه ۱۴۰۴ موسسه مذکور با «باری ناتن» گفت‌وگویی کرده تا دلایل نیاز به این پایگاه داده، یافته‌های کنونی آن و نقش آن در پیشبرد تحقیقات آکادمیک در برهه‌ای حساس از سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری چین را بررسی کند. با این توضیح که بخشی از پاسخ سوالات را دستیار متخصص پایگاه‌های اطلاعات او «یونگ یانگ» داده، شرح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

▪️ چه عاملی منجر به ایجاد راهنمای اسناد سیاستی شد؟
🤵‍♂️باری ناتن: ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که پیشرفت فناوری به سرعت در حال وقوع است و رقابت فناوری بین آمریکا و چین روز به روز شدت می‌یابد. این پروژه با هدف افزایش درک ما از چگونگی تدوین و اجرای اولویت‌های دولت چین در زمینه فناوری و به طور کلی‌تر، سیاست‌های صنعتی طراحی شده است. نخستین گام در این پروژه، درک سیاست‌های صریحی بود که پکن تدوین و منتشر می‌کند. این کار چالش بزرگ‌تری از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد، زیرا حزب کمونیست چین شفاف‌ترین سازمان جهان نیست. بنابراین، برای دستیابی به این هدف اولیه، مشخص شد که نیاز به ایجاد پایگاهی از اسناد سیاستی دولتی داریم که به راهنمای اسناد سیاستی منجر شد.

▪️چرا پایگاهی یکپارچه مانند راهنمای اسناد سیاستی برای این هدف کلیدی است؟
🤵‍♂️باری ناتن: نخست، چین کشوری بزرگ و پیچیده است. سطوح مختلف حکومتی در این کشور سیاست‌های متعددی را دنبال می‌کنند که دسترسی به آن‌ها لزوماً آسان نیست. دوم، تنش‌ها بین آمریکا و چین افزایش یافته است. به همین دلیل، اسناد کمتری به صورت عمومی منتشر شده‌اند و حتی برخی از اسنادی که منتشر شده‌اند، از وب حذف می‌شوند. در مجموع، هدف این پایگاه داده، اطمینان از حفظ دسترسی عمومی به طیف گسترده‌ای از سیاست‌های صنعتی و فناوری است.

@Newsonomics
۱۴۰۴/۰۷/۱۲

▪️پایگاه داده شامل چه مواردی است و این اسناد چگونه جمع‌آوری شده‌اند؟
🤵‍♂️باری ناتن: این پایگاه داده جامع‌ترین و ساختارمندترین مجموعه از سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری چین از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ است. این پایگاه داده سطوح ملی، استانی و شهرستانی را در سه چرخه برنامه پنج‌ساله پوشش می‌دهد. پایگاه داده شامل سه مجموعه اصلی از اسناد است. نخست، برنامه‌های پنج‌ساله با نگاه علم، فناوری و نوآوری در سطح ملی و استانی ۹۵ مورد و در سطح شهرستانی ۵۲۵ مورد را شامل می‌شوند. دوم، ۲۳ برنامه برای صنایع نوظهور راهبردی و صنایع آینده طراحی شده‌اند که بر بخش‌های پیشرو مانند هوش مصنوعی، فناوری کوانتومی و تولید پیشرفته تمرکز دارند. سوم، بیش از ۴۶,۰۰۰ سند (و همچنان در حال افزایش) که سیاست‌های مرتبط با صنعت و نوآوری، از جمله مقررات، رهنمودها و اعلامیه‌های برنامه‌ها را پوشش می‌دهند و از وزارتخانه‌های ملی تا دفاتر علمی شهری جمع‌آوری شده‌اند. ما این اسناد را به دو روش جمع‌آوری می‌کنیم. برای برنامه‌های برجسته، آن‌ها را به صورت دستی گزینش می‌کنیم تا از دقت و کامل بودن اطمینان حاصل شود. برای مجموعه گسترده‌تر اسناد، به استخراج گسترده از وب‌سایت‌های دولتی چین می‌پردازیم. سپس از یک مدل زبان بزرگ و مدل تایپ سفارشی برای فیلتر کردن، برچسب‌گذاری و طبقه‌بندی این اسناد بر اساس موضوع، تاریخ و محتوا استفاده می‌کنیم.

▫️همه این‌ها به این معناست که برای اولین بار، می‌توانید سیاست‌گذاری صنعتی و نوآوری پراکنده چین را در طول زمان و در سطوح مختلف حکومتی به طور دقیق جست‌وجو و فیلتر کنید. این پایگاه داده به تحلیلگران چین امکان می‌دهد بررسی کنند که چه کسی سیاست‌گذاری می‌کند، چه زمانی تغییرات سیاستی عمده رخ می‌دهد و کدام موضوعات در اولویت قرار دارند. این امر به پژوهشگران کمک می‌کند تا دریابند چگونه اهداف راهبردی بزرگ پکن به اقدامات ملموس و محلی ترجمه می‌شوند.

▪️در بهار، مرکز همکاری‌های بین‌المللی این پایگاه داده را برای اولین بار در رویدادی در واشنگتن دی‌سی به صورت عمومی به اشتراک گذاشت. کاربران مورد نظر چه کسانی هستند، آن‌ها چه کاری می‌توانند انجام دهند و تاکنون چه بازخوردهایی دریافت کرده‌اید؟
🤵‍♂️باری ناتن: این پروژه با بودجه تحقیقاتی دولت آمریکا تأمین مالی شده است، بنابراین به طور طبیعی، اولویت دسترسی به شرکای ما در وزارت امور خارجه، دفتر نماینده تجاری آمریکا، خزانه‌داری و وزارت بازرگانی، در میان دیگر نهادها، تعلق دارد. طیف گسترده‌ای از دفاتر فدرال و کنگره در تلاشند تا دسترسی خود به منابع اصلی چینی را بهبود بخشند تا کیفیت سیاست‌گذاری چین بین دولت‌های آمریکا ارتقا یابد. تمرکز بر چین در واشنگتن افزایش یافته است، اما سیاست‌ها همچنان در حال تغییر هستند. به همین دلیل، این نوع اطلاعات به‌ویژه در دولت ارزشمند است.

▫️با این حال، این یک پایگاه داده عمومی است که ما آن را به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که برای انواع مختلف کاربران، چه در دولت، چه در دانشگاه و چه در جاهای دیگر، قابل دسترسی باشد. این پایگاه به گونه‌ای تنظیم شده است که کاربران بتوانند پرس‌وجوهای تحقیقاتی خود را تعریف کنند و به داده‌ها به روشی که برای اهدافشان مناسب‌تر است، دسترسی پیدا کنند.

▪️آیا بینش‌های اولیه‌ای از آنچه تاکنون در ایجاد این پایگاه داده آموخته‌اید، می‌توانید به اشتراک بگذارید؟
🤵‍♂️باری ناتن: اولین نکته کلیدی به پیشرفت‌های اخیر و قابل توجه در زمینه هوش مصنوعی در چین مربوط می‌شود که با انتشار دیپ‌سیک-آر۱ در ژانویه نشان داده شد. در پایگاه داده سیاستی ما می‌بینیم که چین در واقع حدود ۱۰ سال پیش شروع به اولویت‌بندی تحقیقات هوش مصنوعی کرد. بنابراین، موفقیت چین در مدل‌های زبان بزرگ یک اتفاق یک‌باره نیست، بلکه نتیجه تعهدی بلندمدت به تحقیق در این حوزه است. دوم، شواهدی می‌یابیم که سیاست‌گذاران علمی چین پژوهشگران را به سمت مسائل علمی بنیادی‌تر، مانند تحقیقات ژنتیکی و ارتباطات و رایانه کوانتومی سوق می‌دهند و در نهایت، شاهد تأکید مقامات بر پاسخگویی و نظارت بر پژوهشگران چین هستیم. آن‌ها واقعاً در تلاشند تا اطمینان حاصل کنند که دانشمندان اولویت‌های تعیین‌شده توسط مؤسسات دولتی را دنبال می‌کنند. این پایگاه داده الگوهای مختلفی از اولویت‌بندی فناوری در چین را نشان می‌دهد، به‌ویژه برای هوش مصنوعی و کوانتوم. این دو فناوری نوظهور به طور متفاوتی در نظام نوآوری چین گسترش می‌یابند و داده‌ها به ما امکان مقایسه روشن بین این دو را می‌دهند.

@Newsonomics
۱۴۰۴/۰۷/۱۲

▫️در رایانش کوانتومی، ما در مجموع ۵,۰۰۰ سند سیاستی در تمام ۳۱ استان بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ شناسایی کرده‌ایم. توزیع موضوعی نشان‌دهنده تأکید زیاد بر مدیریت و تأمین مالی از سوی سیاست‌گذاران و همچنین راهبرد‌های تحقیق و توسعه است. نتیجه این است که این بخش بسیار تخصصی است، استان‌هایی با ظرفیت تحقیقاتی بالا مانند پکن، جیانگ‌سو و آنهویی میزبان مراکز تحقیقاتی کوانتومی عمده هستند و به نظر می‌رسد رایانش کوانتومی به عنوان یک ابتکار راهبردی هدایت‌شده، اما با رهبری محلی استان‌ها، در نظر گرفته می‌شود.

▫️در مقابل، در هوش مصنوعی شاهد پذیرش سیاستی سریع‌تر و گسترده‌تر هستیم. از سال ۲۰۱۷، پس از انتشار برنامه توسعه هوش مصنوعی نسل جدید دولت مرکزی، افزایش چشمگیری در اسناد سیاستی منتشرشده محلی مشاهده شده است. برخلاف کوانتوم، به نظر می‌رسد سیاست‌های مرتبط با هوش مصنوعی طیف گسترده‌تری از موضوعات را در بر می‌گیرند، نه تنها علم و تحقیق و توسعه، بلکه حتی کشاورزی و مراقبت‌های بهداشتی، که به این معناست که استان‌ها می‌توانند راهبرد‌های هوش مصنوعی را با نقاط قوت صنعتی خود هماهنگ کنند. این نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران چینی هوش مصنوعی را به عنوان یک فناوری عمومی تحول‌آفرین می‌بینند که می‌تواند به سرعت در انواع مختلف اقتصادهای استانی محلی‌سازی شود.

▫️به طور خلاصه، این پایگاه داده به ما نشان می‌دهد که سیاست‌های هوش مصنوعی به طور گسترده و سریع گسترش می‌یابند، چه برنامه ملی اعلام شود یا خیر، در حالی که سیاست‌های رایانش کوانتومی متمرکزتر و به مراکز تحقیقاتی خاص وابسته هستند. این سطح از جزئیات، چه در طول زمان و چه در گستره جغرافیایی، پیش از وجود پایگاهی جامع مانند این غیرممکن بود.

▪️برنامه پنج‌ساله بعدی چین، که دوره ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰ را پوشش می‌دهد، انتظار می‌رود در پاییز منتشر شود. چه انتظاری دارید؟
🤵‍♂️باری ناتن: ما انتظار تداوم سیاست‌های قبلی را داریم. پیش‌بینی می‌شود که دولت تحقیقات علمی را بر مجموعه‌ای هسته‌ای از فناوری‌های حیاتی که در مرکز رقابت بین چین و آمریکا قرار دارند، متمرکز کند. با اطمینان بالایی می‌توانیم بگوییم که هوش مصنوعی و مواد پیشرفته همچنان در کانون توجه خواهند بود. انتظار داریم تأکید بر ژنتیک و تحقیقات بالینی افزایش یابد. ارتباطات کوانتومی و اپتوالکترونیک حوزه‌های کلیدی برای رصد هستند. اما صرف‌نظر از آنچه پیش‌بینی می‌کنیم، مزیت واقعی داشتن این مجموعه داده این است که وقتی برنامه منتشر شود، ما را قادر می‌سازد تا در صورت نادرست بودن انتظارات ساده‌مان، به سرعت واکنش نشان دهیم. در سال آینده، استفاده از این پایگاه داده برای تحلیل سیستماتیک و کشف آنچه واقعاً در برنامه‌های جدید متفاوت است، جذاب خواهد بود.

▪️پژوهشگران چگونه می‌توانند به پایگاه داده دسترسی پیدا کنند؟
🤵‍♂️باری ناتن: همه کاربران عمومی باید حسابی در وب‌سایت ما ثبت کنند. این سایت به صفحه ورود هدایت می‌شود و لینکی برای ثبت‌نام در صورتی که حساب ندارید، ارائه می‌دهد. پس از ثبت‌نام، لینک فعال‌سازی به ایمیل مرتبط با حساب ارسال می‌شود و پس از کلیک روی آن ایمیل، می‌توانید با استفاده از نام کاربری و رمز عبور به پایگاه داده عمومی دسترسی پیدا کنید. اگر بخواهید به کل مجموعه داده دسترسی داشته باشید، باید ایمیلی به مرکز همکاری‌های بین‌المللی با ذکر نام، مؤسسه و هدف تحقیقاتی خود ارسال کنید. پس از بررسی این اطلاعات، دسترسی به کل پایگاه داده اعطا می‌شود.

▪️پانوشت
با یک ثبت‌نام ساده تمامی اطلاعات قابل دسترس است

@Newsonomics
۱۴۰۴/۰۷/۱۲

این همایش بین ۱۴ تا ۱۷ مهرماه ۱۴۰۴ برگزار می‌شود.

نقد تقدم عمل بر نظر

حسام‌الدین آشنا در این گفت‌وگوی انتقادی، درباره آن دسته ویژگی‌های فرهنگ استراتژیک می‌گوید که سبب رسیدن به وضعیت فعلی شده‌اند.

دیدن نسخه کامل
https://youtu.be/ATtfoyXAyak

تقدم عمل بر نظر از نگاه او یکی از دلایل تضعیف عمل برنامه‌ریزی شده و عقلانیت است.

#فرهنگ_استراتژیک #انقلاب_اسلامی #پرونده_اتمی #ژئوپلتیک_ایران #جنگ_روایت #حسام_آشنا

@fazeli_mohammad

@DrNematallahFazeli

📝 چه نیازی به متفکران بزرگ داریم؟

🔻نعمت الله فاضلی، 19 مرداد 1401

✅ از ویژگی های بارز «گفتمان عمل گرایی کور»، «مفهوم ستیزی» و دعوت مصرانه به «نظریه پرهیزی» و اجتناب از «تفکر انتزاعی» است. عمل گرایی کور کارشناسان و مبلغان تلویزیونی و رسانه ای را به متفکران و صاحبنظران ترجیح می دهد، چرا که این «شبه دانشمندان» یا «دانشمندان دروغین»، نسخه ها و دستورالعمل های آماده را تجویز می کنند و با زبان عامه فهم، روایت ساده شده ای از واقعیت اجتماعی را به رُخ مردم می کشانند.

🔻عمل گرایی کور وانمود می کند چیز پنهانی وجود ندارد. تکلیف امور را «ایدئولوژی رسمی» مشخص کرده است. می گوید کافی است با دقت بیش تر سخنان سیاستمداران را گوش کنیم. تأمل و تعمق نظری در امور را تعلل و اهمال و گاه توطئه دشمنان می شناسد.

🔻 گفتمان عمل گرایی کور جز دانش های مهندسی، پزشکی و دانش های فنی و خدماتی، دانش های دیگر را زائد می داند و نه تنها فلسفه و ادبیات بلکه حتی علوم سیاسی و علوم اجتماعی را دانش های مزاحم می شناسد و آن ها را دانش هایی عمدتا نظری می داند که پیوندی با میدان عمل ندارند. اینست که این دانش ها را سربار یا مزاحم سیستم می داند و می کوشد «صبغه نظری» آنها را تحقیر کند.

🔻 گفتمان عمل گرایی کور این دانش ها را با جرایم ایدئولوژیکی آماده چون «غربی بودن»، «غیربومی بودن»، «ترجمه ای بودن» و «غیرکاربردی بودن»، و گاه صراحتا «نظری بودن» برچسب می زند تا در نهایت بتوانند «سویه انتقادی»، «سویه نظری»، «سویه تاریخی» و «سویه تفهمی» آن ها را را به حاشیه رانده و آنها در اندازه و قامت دلخواه سامان بروکراتیک و گفتمان ایدئولوژیک خود در آورد.

✅ از آنجا که عمل گرایی کور دهه های طولانی در نظام حکمرانی و دانشگاهی کشور رواج دارد و عملا قدرت هژمونیک پیدا کرده است، این کامیابی را بدست آورده که نه تنها عامه مردم و رسانه ها بلکه خود دانشگاهیان نیز عموما آن را باور کرده اند و اغلب به صراحت با بدبینی، تلخی و بی اعتمادی از وجوه نظری، مفهومی، تفهمی، تاریخی و انتقادی دانش سخن می گویند. این باور عامیانه را بارها از دانشگاهیان شنیده ام که رسانه ها و مطبوعات و شبکه های اجتماعی همه چیز را می گویند و نیازی به ما دانشگاهیان نیست.

🔻 راب استونز در کتاب «متفکران بزرگ جامعه شناسی» بیست و یک نظریه پرداز بزرگ از کارل مارکس، ماکس وبر، دورکیم گرفته تا هابرماس، میشل فوکو و آنتونی گیدنز را به کمک بیست و یک متخصص برجسته تحلیل می کند و نشان می دهد «آنچه را لازم است درباره ی جامعه بدانیم نمی توان از اخبار مربوط به سخنرانی سیاستمداران، میزگردهای رادیو-تلویزیونی و از اعتراضاتی که به صورت احساسی و با حالتی برآشفته درباب مسائل روز بیان می شود به دست آورد» (استونز 1379: 441).

✅ دقت کنیم. جامعه، سیاست و فرهنگ بسیار پیچیده تر از آن است که عملگرایان کور تبلیغ می کنند. بگذارید قصه تاریخی را یادآوریم. بعد از جنگ جهانی دوم و بمباران هیروشیما انجمن بین المللی فیزیک نشست سالانه ای داشت و در آن نشست آلبرت انیشتین نیز شرکت کرد. یکی از حاضران از انیشتین پرسید: جناب پروفسور شما دانشمندان که چنان نبوغی داشتید که دانش بمب اتم را خلق کنید چرا دانشی برای جلوگیری از استفاده از این بمب را خلق نکردید؟ انیشتین گفت: «من فیزیکدان هستم و جهان فیزیک در مقایسه با جهان سیاست بسیار ساده است. عزیزم سیاست پیچیده تر از نبوغ و هوش من است».

🔻این که عمل گرایان کور جامعه و سیاست را ساده نشان می دهند هم ریشه در جهل آنها دارد و هم در منافع آنها. اما جهل آنها چیست؟ این که نمی دانند نظریه ها برای جامعه و سیاست چه کار می کند. راب استونز در فصل نتیجه گیری کتاب «متفکران بزرگ جامعه شناسی» ماحصل اندیشه نظری را این می داند که:

🔻متفکران ...با دیدگاه های بسیار درباره اعمال رایج، با شرح شان از علیت و پیوندهای سیستمی با امکاناتی که برای ترکیب و پیوند دیدگاه های تئوریک در اختیار ما قرار می دهند، منابعی که برای بررسی دقیق امکانات اجتماعی به آن نیاز داریم را فراهم آورده اند. این متفکران منابعی فراهم آورده اند که برای تفکر شایسته و مسئولانه درباره جوامعی که در آن زندگی می کنیم، درباب موضوعات اجتماعی که بر هریک از ما تأثیر می گذارد و معمولا هر یک از ما نظری درباره آن داریم، می توان از آن بهره برد. تفکر اجتماعی در حد بالای خود ما را قادر می سازد که قبل از اظهار نظر به طور جدی کار کنیم، می توان ارزیابی کرد و فهمید کدام بخش سیستمی از جامعه در برابر عمل افراد به طور قطع از خود مقاومت نشان داده و کدام بخش در برابر "اراده "کنشگران و بازیگران صحنه اجتماع تأثیرپذیرتر است. ... هیچ راه هموار و بدون دردسری برای رسیدن به تفکر جامعه شناسی وجود ندارد و چیزی این واقعیت را تغییر نمی دهد (استونز 1379: 461).

✅ در نظام حکمرانی و جامعه ی ما این گونه تعریف و تعیین تکلیف شده است که پرسش هایی که به تعبیر راب استونز «متفکران بزرگ» می توانند و شایستگی پاسخ گویی آن را دارند، پرسش های ایدئولوژیک اند و پاسخ های ایدئولوژیک می طلبند و نسبتی با اندیشه ورزی و تأمل جدی ندارند.

🔻در نظر بگیریم این پرسش را که «کدام بخش سیستمی از جامعه در برابر عمل افراد مقاومت نشان می دهد و کدام بخش در برابر اراده کنشگران و بازیگران صحنه اجتماع تأثیرپذیر است؟». این پرسش را اگر به دانش واگذاریم و به نتایج آن تن دهیم، به معنای «استقبال از امر واقع است» و سرآغاز ورود به دنیایی جدید، دنیایی که در آن که واقعیت اجتماعی از اعتبار و منزلت کافی برخوردار می شود و به جای هزینه کردن برای مهار واقعیت ها، به شیوه ای دموکراتیک می کوشیم واقعیت ها را بشناسیم و از سرکوب و سرزنش و تلاش برای سرسپرده کردن آنها اجتناب کنیم.

دکمه‌های بی‌لباس:
تحلیل مسأله‌شناختی ایده انتقال پایتخت

محمد فاضلی

دکمه‌های بی‌لباس، نقد شیوه رایج سیاست‌گذاری در نظام حکمرانی ایران ماست.

🔵 ایده #انتقال_پایتخت یکی از همین دکمه‌های بی‌لباس است؛ دکمه‌ای که معلوم نیست برای کدام لباس مناسب است، اما سیاست‌گذاران زیادی در طول چند دهه گذشته به آن پرداخته‌اند.

🔵 من در این ویدئو نشان می‌دهم چگونه منطق ارائه راه‌حل‌هایی که معلوم نیست به کدام مسأله می‌پردازند؛ آچارهایی که معلوم نیست برای باز کردن کدام پیچ طراحی شده‌اند؛ تا چه اندازه بی‌منطق، گمراه‌کننده و خطرناک برای سیاست‌گذاری است.

لینک دیدن ویدئو در یوتیوب
https://youtu.be/9Dd77YPbEqM


#محمد_فاضلی #انتقال_پایتخت #زلزله_تهران #آلودگی_هوا #سیاست_عمومی

@fazeli_mohammad

حجاب و کرسنت و غرامت و خیانت!

احمد زیدآبادی در کانال تلگرام خود نوشت:

در حالی که شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی همۀ توجه خود را بر نوع پوشش بانوان متمرکز کرده و با قبیح‌ترین عبارات، در پوستین خلق افتاده‌اند، دادگاه تجدیدنظر انگلستان به مصادرۀ ساختمان 125 میلیون دلاری شرکت ملی نفت ایران به عنوان بخشی از غرامت شرکت اماراتی کرسنت رأی داده است!

در واقع همۀ این جار و جنجال‌ها بر سر حجاب ظاهراً پوششی برای انحراف افکار عمومی از مسائل اساسی مملکت است.

بعد از گذشت 23 سال از امضای قرارداد کرسنت هنوز مردم ایران از مفاد و ماهیت قرارداد کرسنت و دلایل لغو آن اطلاعی ندارند و فقط در رسانه‌ها از میزان غرامت سنگینی که باید در ازای لغو آن از جیب‌شان پرداخت شود، اطلاع پیدا می‌کنند!

در انتخابات سال 1403 این ماجرا به موضوع بحث و جدل نامزدهای ریاست‌جمهوری تبدیل شد اما شفافیتی صورت نگرفت. فقط مشخص شد که بیژن زنگنه در انعقاد قرارداد نقش داشته و سعید جلیلی زمینه‌ساز لغو آن شده است! هر کدام، دیگری را به "خیانت" در این داستان متهم می‌کنند. با این حال، آقای زنگنه تا کنون چندین بار آقای جلیلی را به مناظره در این باره دعوت کرده اما آقای جلیلی زیر بار نرفته است.

شفافیت در بارۀ قرارداد کرسنت یک خواست ملی است. این شفافیت از طریق یک مناظرۀ علنی بین دو طرف ماجرا به دست می‌آید. با گذشت نزدیک به ربع قرن از اصل قضیه، هیچ بهانه‌ای از جمله پیش کشیدن بحث"امنیت ملی" برای گریز از بحث و گفتگوی آزاد در این باره پذیرفتنی نیست.

طرفی که گفتگو و بحث آزاد در این زمینه را نپذیرد، لابد ریگ درشتی در کفش دارد و از همین جهت خواه ناخواه از سوی عامۀ مردم به عنوان مسئول تحمیل این خسارت سنگین به کشور شناخته خواهد شد.

@hammihanonline
hammihanonline.ir

.وظایف شیعه در عصر غیبت

حسام‌الدین آشنا در این گفت‌وگو درباره #فرهنگ_استراتژیک و روایت‌های راهبردی در ایران می‌گوید.

https://youtu.be/ATtfoyXAyak

یکی از بخش‌های این گفت‌وگو، نقد ایشان بر گفتمان غالب شکل‌گرفته درباره وظایف شیعه در عصر غیبت است.

#دغدغه_ایران #ایران_تاک #عصر_غیبت #وظایف_شیعه #وظایف_شیعه_در_زمان_غیبت #حسام_آشنا

این گفت‌وگو در صفحه ایران‌تاک در یوتیوب منتشر شده است.

@fazeli_mohammad

لیبی نباشید

حسام‌الدین آشنا در این گفت‌وگو درباره #فرهنگ_استراتژیک و روایت‌های راهبردی در ایران می‌گوید.

https://youtu.be/ATtfoyXAyak

#دغدغه_ایران #ایران_تاک #لیبی_نباشید #حسام_آشنا

این گفت‌وگو در صفحه ایران‌تاک در یوتیوب منتشر شده است.

@fazeli_mohammad

شکایت از کلاهبردار

من در مراجع قضایی و پلیس فتا از کانالی که به اسم من (محمد فاضلی) در زمینه رمزارز فعالیت می‌کند و مطالب کانالم را هم در همین کانال تقلبی بازنشر می‌کند، شکایت کرده‌ام.

اگر کسانی هستند که از محل فعالیت‌های این کانال تقلبی با نشانی (https://www.tg-me.com/Mohfazeli114) متضرر شده یا در فعالیت‌های این کانال مشارکت کرده‌اند، لطفا به من اطلاع دهند.

اگر اسکرین‌شات یا هر اطلاع دیگری هم از فعالیت‌های این کانال تقلبی دارید. ممنون می‌شوم به من اطلاع دهید.

محمد فاضلی

@fazeli_mohammad

از اشغال سفارت تا روابط با چین
چهار اشتباه سیاست خارجی ایران

دکتر عباس ملکی، شانزده سال معاون وزیر امور خارجه ایران بوده است، و از روزهای اول انقلاب تا به امروز، کنشگر، تحلیل‌گر، مشاور و ناظر در سیاست خارجی بوده و قادر است اشتباهات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز تا امروز را تحلیل کند.

دیدن ویدیو
https://youtu.be/8fsR6wkE0p4

عباس ملکی به این دلیل که به صورت میان‌رشته‌ای در عرصه‌های مختلف از سیاست انرژی گرفته تا مطالعات سیاست خارجی فعالیت کرده، نگاهی چندوجهی به سیاست خارجی دارد و در این گفت‌وگو از اشتباه #اشغال_سفارت_آمریکا تا اشتباهات در ساماندهی روابط با چین را بررسی می‌کند. او در نهایت توصیه‌هایی به حاکمان و سیاست‌گذاران سیاست خارجی ایران دارد.

#سیاست_خارجی #عباس_ملکی #ایران_آمریکا #ایران_چین #پرونده_اتمی #غنی_سازی #سفارت_آمریکا #اشغال_سفارت

@fazeli_mohammad

«اهرم داشتن یا نداشتن: مسئله این نیست، وسوسه این است»

رضا نصری

در فضای سیاسی ایران، این تصور وجود دارد که چون کشور بخشی از اهرم‌های خود را از دست داده، دیگر امکان مذاکره مؤثر فراهم نیست. اما این برداشت، هم از نظر واقعیت میدان و هم از نظر نظری، نادرست است. در دیپلماسی امروز، «اهرم داشتن یا نداشتن» به معنای کلاسیک آن، تنها یکی از متغیرهای صحنه است؛ در حالی که مذاکره فرایندی پیچیده از طراحی فضا، مدیریت ادراک و شکل‌دهی به روایت است.

در جهان کنونی روابط بین‌الملل، مذاکره عرصه‌ای برای تولید معنا و بازتعریف منافع است. کشورها برای کسب مشروعیت، تنظیم توازن، ائتلاف‌سازی و ایجاد سازوکارهای پایدار وارد گفت‌وگو می‌شوند، نه فقط برای گروکشی. در این چارچوب، طرفی که بتواند دستورکار را تعریف کند، مفاهیم کلیدی را بازتعریف کند و آینده‌ای قابل‌تصور برای همه طرف‌ها ترسیم نماید، در واقع بیشترین قدرت تأثیرگذاری را در اختیار دارد— حتی اگر از نظر قدرت مادی در موقعیت پایین‌تری باشد.

نمونه‌ای تاریخی که این منطق را به‌خوبی نشان می‌دهد، عملکرد شارل‌موریس دو تالیران در کنگرۀ وین (۱۸۱۴–۱۸۱۵) است. فرانسه پس از شکست ناپلئون، کشوری تحقیرشده و منزوی بود: ارتش از هم پاشیده، اقتصاد ویران، و متحدان سابقش به دشمنان بدل شده بودند. در چنین شرایطی، تصور عمومی این بود که فرانسه دیگر هیچ «اهرم»ی برای تأثیرگذاری ندارد. اما تالیران نشان داد که «اهرم داشتن یا نداشتن» مفهومی صرفاً مادی نیست، بلکه به درک و مهارت در شکل‌دهی به نظم ذهنی و چارچوب معنایی مذاکره بازمی‌گردد.

او با نبوغ دیپلماتیک خود، موقعیت فرانسه را از حاشیه به مرکز تصمیم‌گیری اروپا بازگرداند. در گام نخست، با حمایت از کشورهای کوچک‌تر مانند اسپانیا، انحصار تصمیم‌سازی را از دست چهار قدرت پیروز—اتریش، بریتانیا، پروس و روسیه—خارج کرد و درهای کنگره را بر دیگران گشود. سپس در معاهدۀ پاریس (۱۸۱۴)، توانست مرزهای ۱۷۹۲ فرانسه را بدون پرداخت هیچ غرامتی حفظ کند؛ دستاوردی که حتی متحدان پیشین ناپلئون را شگفت‌زده کرد.

نبوغ تالیران در آن بود که روایت را تغییر داد: فرانسه دیگر «تهدید» نبود، بلکه «تعادل‌گر» نظم اروپایی معرفی شد. او با درک عمیق از شکاف‌ها و رقابت‌های درونی میان قدرت‌های پیروز—ترس اتریش از گسترش نفوذ روسیه و نگرانی بریتانیا از قدرت‌گیری پروس—در سوم ژانویۀ ۱۸۱۵ پیمان دفاعی سری با مترنیخ (اتریش) و کاسلری (بریتانیا) امضا کرد. این ائتلاف، فرانسه را از کشور شکست‌خورده به بازیگر ضروری ثبات قاره بدل کرد و عملاً مانع از تجزیۀ آن شد.

نتیجه آن بود که فرانسه، به‌رغم شکست نظامی و انزوای سیاسی، نه تنها از مجازات سخت گریخت، بلکه در بازسازی نظم اروپایی نقش کلیدی یافت. این تجربه تاریخی نشان می‌دهد که در دیپلماسی مدرن نیز، «اهرم» به معنای رایج آن، تنها ابزار تعیین‌کننده نیست. قدرت واقعی در توانایی بازتعریف چارچوب مذاکره، خلق روایت جدید و مهندسی ائتلاف‌ها نهفته است. در واقع، تالیران ثابت کرد که هوش روایی و ابتکار دیپلماتیک می‌تواند ضعف مادی را به برتری استراتژیک بدل کند—درسی که برای هر کشوری که از «اهرم داشتن یا نداشتن» نگران است، همچنان زنده و قابل تأمل است.

به همین ترتیب، در جهان امروز که تحولات با شتابی بی‌سابقه در حال شکل‌گیری‌اند، بازیگرانی موفق خواهند بود که قدرت ایده و طرح داشته باشند. در دوران گذار کنونی، که نظم منطقه‌ای پیشین در حال فرسایش است و نظم تازه‌ای هنوز تثبیت نشده، اهمیت «قدرت روایت و طرح» بیش از هر زمان دیگری موضوعیت دارد. منطقه در وضعیت سیال و نامتعادلی قرار گرفته است که در آن هیچ چارچوب باثباتی مستقر نیست و همه بازیگران در جست‌وجوی مفهومی تازه برای امنیت، همکاری و نظم‌اند.

در چنین بزنگاه‌هایی، کشورهایی شنیده می‌شوند که بتوانند تصویری روشن و منسجم از آینده ارائه دهند—آینده‌ای که بر همکاری، ثبات و منافع مشترک استوار باشد. از این منظر، ایران می‌تواند در این مرحله گذار، نقشی فعال و الهام‌بخش ایفا کند. این نقش می‌تواند در چند حوزه مشخص نمود یابد: طراحی سازوکارهای امنیت جمعی در خلیج فارس، پیوند دادن انرژی و حمل‌ونقل منطقه‌ای، ایجاد گفت‌وگوهای چندجانبه میان کشورهای اسلامی، و ترویج مفهوم «ثبات از طریق همکاری».

به بیان دیگر، بازیگرانی در این دوره تأثیرگذار می‌شوند که نه صرفاً اهرم، بلکه طرح و اراده دارند. اگر ایران بتواند به میز منطقه‌ای اراده و رویکرد خود را بیاورد—یعنی تصویری روشن از آینده‌ای باثبات، همکاری‌محور و متوازن ترسیم کند—نه‌تنها شنیده می‌شود، بلکه می‌تواند در شکل‌دهی به نظم جدید سهم تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.

در غیر این صورت، غیبت ایران به معنای واگذاری میدان به دیگران برای تعریف آینده منطقه است.

🔴پس از آتش‌بس

🔺اعتماد ۱۹ مهر ۱۴۰۴

✍️عباس عبدی

🔘دو سال پیش که حمله حماس به شهرک‌نشین‌های نزدیک به غزه آغاز شد، پیش‌بینی آینده آن غیر ممکن می‌نمود، همچنان که کسی در انتظار اصل آغاز این پدیده نیز نبود. در آن زمان پیش‌بینی وضعیت کنونی و آتش‌بس و عقب‌نشینی و آزادی اسرا و حال عمومی خاورمیانه از محالات بود. از این رو شاید پیش‌بینی آینده نیز نشدنی باشد. ولی گمانه‌زنی معقولانه مفید است و من می‌خواهم تحلیلی را که در ماه‌های ابتدایی پس از جنگ نوشتم، اکنون با جزییات و نکات بیش‌تری به‌روز و تقدیم کنم.

🔘به نظرم این جنگ در مبارزه فلسطینی‌ها تغییری راهبردی ایجاد می‌کند، همچنان که اسراییل را هم دچار سرگشتگی راهبردی خواهد نمود. بزرگ‌ترین باخت اسراییل نه تعداد کشته‌شدگان آن و نه شکست اطلاعاتی در آغاز جنگ و نه طولانی شدن این جنگ است. بزرگ‌ترین شکست آن بیرون امدن از پوشش مظلوم‌نمایی هولوکاست و پوشیدن لباس جنایت و بروز اشکار این رفتار است که مسأله را برای همه بویژه حامیان آن در غرب روشن کرده است.

🔘نسل قدیم اروپا به دلیل هلوکاست خود را بدهکار اسراییل می‌دانستند در حالی که نسل جدید غرب با گرایش ضد اسراییلی بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و این نقطه آغاز بحران اسراییل است، به شرطی که فلسطینی‌ها دقت کافی کنند و اجازه ندهند که این تصویر کنونی اسراییل از طریق رفتار و سیاست‌های آنان بازسازی شود.

🔘در سوی مقابل فلسطینی‌ها هستند، که این پیروزی را نه فقط برای عملیات ۷ اکتبر که برای مظلومیت و مقاومت جانانه مردم خود طی دو سال زندگی در غزه به دست آورده‌اند. اگر امروز می‌بینیم که در سراسر اروپا علیه اسراییل تظاهرات می‌شود، یا پارلمان اسپانیا تجارت اسلحه با اسراییل را منع می‌کند، یا ایتالیایی‌ها شرمنده از این هستند که باید با تیم فوتبال اسراییل مسابقه دهند، یا نتانیاهو از ترس بازداشت، مسیر هواپیمای خود به آمریکا را تغییر می‌دهد، بطوری که حتی ‏روزنامه هاآرتص می‌نویسد: ▪️«اسرائیلی‌هایی که از سفر اروپا بازگشته‌اند می‌گویند فلسطینی که در سال ۱۹۴۸ با زور محو شد، امروز خارج از مرزهایش همه‌جا حاضر است. حضوری زنده، سرسخت و رنگارنگ.»▪️

🔘یا برای اولین بار گرایش منفی به اسراییل حتی میان یهودیان آمریکایی به شدت بالا رفته و بیش از ۶۰ درصد آنان معتقدند که اسراییل در غزه مرتکب جنایت جنگی شده است. و تظاهرات صدها هزار نفری علیه اسراییل در اروپا انجام می‌شود و حتی آمریکای جنوبی که همیشه حیات خلوت اسراییل و آمریکا بوده بجایی رسیده که رییس‌جمهور کلمبیا، نتانیاهو را قاتل کودکان دانسته و به ترامپ می‌گوید اگر ارتش خود را به غزه اعزام کنی من نیز ارتش کلمبیا را اعزام کرده و ما خواهیم جنگید. بالاخره، اینکه ترامپ هم می‌گوید: ▪️”اسراییل نمی‌تواند با جهان بجنگد.“▪️ بطور ضمنی می‌گوید که اسراییل با جهان در جنگ است.

🔘زمانی گلدا مایر نخست وزیر اسراییل گفته بود که: ”بعد از هولوکاست یهودی‌ها حق هر کاری را دارند!“ امروز افکار عمومی جهان پاسخ او را داده است، که زیر پرچم مظلومیت نمی‌توان بدترین جنایات را کرد. اینها محصول و نتیجه منطقی جنایاتش در غزه است. این نقطه قوت فلسطینی‌ها شده است.

🔘این دو سال نشان داد که جنگ آغاز می‌شود، حتی در نابرابرترین موازنه نظامی، ولی جنگ راه حل نهایی نیست و چاره‌ای جز گفتگو نیست. این جنگ نشان داد؛ داوری جهان برای هر نیروی سیاسی و هر کشوری مهم است، نه فقط داوری دولت‌ها و شورای امنیت؛ بلکه داوری ملت‌ها و افکار عمومی جهان بسیار مهم‌تر شده است، زیرا اکنون و به دلیل شبکه‌های اجتماعی و سرعت انتقال فیلم، خبر و نظر، افکار عمومی جهان از طریق شبکه‌های اجتماعی و مستقل از رسانه‌های سنتی و رسمی بسرعت شکل می‌گیرد.

🔘اسراییل که همیشه سلطه بلامنازعی بر رسانه‌های جریان اصلی جهان داشت، اکنون آن را از دست داده است، و بارها نیز به این ضعف اذعان نموده‌اند. بنابراین به دست آوردن و حفظ همدلی و همراهی افکار عمومی جهان عامل مهم قدرت ملی است، قدرتی که در جریان این جنگ جابجا شد. به میزانی که اسراییل آن را از دست داد، فلسطینی‌ها آن را به دست آوردند، و این آغاز راه است، حفظ این قدرت به مراتب سخت‌تر از به دست آوردن آن است. این هدف با تکیه صرف بر خط‌مشی نظامی به دست نمی‌آید، همچنان که اسراییل علی‌رغم قدرت نظامی وسیع خود آن را نتوانست حفظ کند و از دست داد.

🔘پرسش این است که این وضعیت چه تأثیری بر ایران دارد؟ آیا همچنان می‌توان راهبرد گذشته را ادامه داد؟ آیا آن راهبرد نتیجه بخش بود؟ آیا ابزار اجرای آن راهبرد باقی مانده و موجود است؟ عدم تغییر راهبرد منطقه‌ای با این حد از تحولات گسترده در جهان و منطقه، نشان می‌دهد که راهبرد قبلی؛ اصولاً معطوف به واقعیت نبوده و باید چاره دیگری اندیشید. این یکی از مهم‌ترین مسائل امروز ما است.

از اشغال سفارت تا روابط با چین

دکتر عباس ملکی، از ناگفته‌ها و اشتباهات سیاست خارجی در پنج دهه گذشته می‌گوید.

دیدن ویدیو
https://youtu.be/8fsR6wkE0p4

اشتباه #اشغال_سفارت_آمریکا و تداوم آن برای ۴۴۴ روز از نظر او اولین اشتباه راهبردی در سیاست خارجی بود.

#سیاست_خارجی #عباس_ملکی #ایران_آمریکا #ایران_چین #پرونده_اتمی #غنی_سازی #سفارت_آمریکا #اشغال_سفارت

@fazeli_mohammad

🟠 "منطق علم اجتماعی" منتشر شد 🟠

🥇🥇 چاپ اول 🥇🥇

نویسنده: جیمز ماهونی
مترجم: علـی ســالار
نشر ثالث

کتاب حاضر با معرفی و صورت‌بندی ایده "برساخت‌گرایی علمی" ضمن تمییز مفاهیم علم‌الاجتماعی از سایر مفاهیم عالم معرفت، نظیر انواع طبیعی، بدیلی را برای ذات‌گرایی و نسبی‌گرایی پیش می‌کشد. در این چارچوب، مفاهیم علم‌الاجتماعی مقولاتی وابسته به ذهن و درک مشترک در نظر گرفته می‌شوند و این‌چنین، هم ویژگی برساختی بودن علم اجتماعی حفظ می‌شود و هم قابلیت وارسی تجربی گزاره‌های این علم، ممکن می‌شود.
کتاب در سه بخش تدوین‌شده است؛ بخش اول به‌نقد سوگیری ذات گرایانه و بازاندیشی در مفروضات معرفت‌شناختی و هستی شناختی آن اختصاص دارد؛ بخش دوم ابزارهایی پژوهشی مبتنی بر رویکرد برساخت‌گرایی علمی و نظریه¬مجموعه¬ای، نظیر تحلیل خلاف واقع، تحلیل توالی و تحلیل بیزی را به‌صورت گام‌به‌گام معرفی می‌کند؛ و بخش سوم نیز به ‌صورت¬بندی ابزارهایی تبیینی، معرفی قالب‌های نظری و مفاهیم محوری موردنیاز برای تبیین علم‌الاجتماعی می‌پردازد ...


🌐 خرید اینترنتی: روی "لینک" کلیک کنید

👁‍🗨 ارتباط با مترجم: @Salar_un

🔺ایران و دو راهی شرم الشیخ!

در حالی که اسرائیل به اجلاس شرم الشیخ دعوت نشده‌ است، ایران رسما برای شرکت در این نشست دعوت شده است.

ظاهرا ایران هنوز تصمیمی درباره مشارکت در اجلاس شرم الشیخ نگرفته است. روشن هم نیست که شرکت می‌کند یا خیر و اگر هم شرکت کند در چه سطحی این اتفاق می‌افتد. این که با وجود دریافت دعوت از چند روز قبل تا این لحظه تصمیمی قطعی در این باره گرفته نشده است، کاشف از مشکل دیرینه در فرآیند تصمیم‌گیری در کشور است.

اما واقعیت این است که مشارکت ایران در این نشست مزایا و معایب خاص خود را دارد و همین تصمیم‌گیری درباره آن را دشوار ساخته است. برخی آن را خسارت محض و عده‌ای هم منفعت صرف می‌دانند.

در مورد معایب می‌توان گفت که این دعوت ترامپ و به تبع آن مشارکت احتمالی ایران فی نفسه می‌تواند تصویر و روایتی را فربه کند که رئیس جمهور خودشیفته آمریکا درباره «صلح در خاورمیانه» به دنبال آن است؛ در حالی که تنها اتفاق ممکن تا این لحظه توقف جنگ غزه در میانه فضایی آکنده از بدبینی نسبت به ادامه آن است؛ ترامپ از پایان دادن به نزاعی سه هزار ساله در این منطقه سخن می‌گوید. در این راستا هم چند روز نیز بیان داشت که ایران در این صلح شرکت می‌کند.

از این رو احتمالا تهران نگران این است که هدف از دعوت و مشارکتش در این اجلاس صرفا کمک به این تصویرسازی ترامپ باشد که همه حتی ایران از طرح او حمایت می‌کند و این گونه عملاً در دام سیاست نمایشی او بیفتد، بی‌آنکه نتیجه‌ای مشخص یا عملی به دست آید.

به هر حال، تاکنون ترامپ توانسته است نوعی اجماع منطقه‌ای و بین‌المللی درباره طرح خود برای غزه ایجاد کند. هر چند خود می‌گوید که این طرح فراتر از غزه و مربوط به صلح در خاورمیانه است اما همین صلح او ابهامات زیادی دارد و فعلا هیچ مشخصاتی برای آن تعریف نشده است و اساسا مشخص نیست که چنین صلحی با مخالفت دولت آمریکا با راهکار دو دولتی چگونه محقق می‌شود.

اما برنامه کاری این دور اجلاس شرم الشیخ مساله غزه و آینده آن است و اساسا دستور کار آن راه حل دو دولتی نیست که ایران با آن مخالف است و از این لحاظ فعلا مانع محتوایی جدی در تضاد با سیاست‌های معروف آن برای مشارکت در این اجلاس وجود ندارد.

در این زمینه چند فایده می‌تواند بر مشارکت ایران در این اجلاس مترتب باشد؛ نخست این که چه بسا شرکت در آن محمل و فرصتی باشد که ایران با شکستن حلقه انزوای مطلوب اسرائیل نظر و موضع خود را صرف نظر از نتایج در جلسه‌ای درباره خاورمیانه بدون حضور اسرائیل تشریح کند.

به هر حال در این نشست تصمیماتی درباره غزه، آینده آن، سلاح و تونل‌های حماس گرفته خواهد شد؛ اما این مشارکت و اعلام موضع صریح و رایزنی‌های احتمالی هیات ایرانی در چنین اجلاسی با دیگر شرکت کنندگان به خصوص کشورهای عربی و اسلامی مانند ترکیه، پاکستان و عربستان و غیره می‌تواند در شکل‌دهی به این تصمیمات تا حدودی موثر باشد و دستکم از دز تصمیماتی یکجانبه و مطلوب اسرائیل از طریق متحدان آمریکایی و اروپایی آن بکاهد. از این منظر، این مشارکت در صورت تحقق این امر، احتمالا مطلوب و مورد حمایت حماس و گروه‌های فلسطینی هم باشد.

فایده احتمالی دوم این که این مشارکت برای حامیان مذاکره در داخل ایران می‌تواند فتح البابی برای از سرگیری دیپلماسی با دولت آمریکا باشد که صرف نظر از این که به توافقی بینجامد یا نه اما به مدیریت تنش و کاهش تنش کمک کند.

فایده احتمالی سوم این که ایران با این مشارکت و در سایه مشارکت گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی در اجلاس شرم الشیخ دستکم در مظان اتهام مخالفت با صلح و آرامش در خاورمیانه قرار نمی‌گیرد. در این خصوص هم می‌توان گفت که اساسا برخی کشورهای شرکت کننده در این اجلاس هم چه بسا با این طرح ترامپ موافق نباشند؛ اما چه در جستجوی منافعی چه از بیم عصبانیت ترامپ در صورت مخالفت با دعوتش شرکت می‌کنند.

حال ایران باید با سبک سنگین کردن این مزایا و معایب و هزینه فایده تصمیم نهایی خود را بگیرد.

البته چنین تصمیمی هم نظر به تبعات آن در دعواهای داخلی جسارت خاص خود را می‌خواهد. در هر صورت تصویرسازی و بزرگ‌نمایی‌های ترامپ درباره آن زمان مصرف خاصی دارد. اما دعواهای داخلی در ایران ممکن است ماهها ادامه داشته باشد. اما در کل، اگر ایران ضمن تصمیم به مشارکت، حضور خود را مفید بداند، در نشست‌های بعدی می‌تواند به نقش و اثرگذاری‌اش در مسائل منطقه در فرمتی جمعی ادامه دهد و اگر هم مناسب ندید می‌تواند در نشست‌های بعدی آن شرکت نکند؛ اما اگر با نگاهی بدبینانه از همین گام اول از مشارکت پرهیز کند، ممکن است خود به خود از چنین فرمتی برای همیشه کنار گذاشته شود.
#صابر_گل_عنبری
@Sgolanbari