تو توافق برجام، یه بند ویژه هست به اسم "مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها" یا همون مکانیسم ماشه (snapback mechanism): اگه ایران به تعهداتش پایبند نباشه، یکی از کشورهای غربی (مثل فرانسه یا بریتانیا) می‌تونه مکانیسم ماشه رو فعال کنه. اون وقت، بدون رأی‌گیری، همه تحریم‌هایی که قبل از برجام لغو شده بودن، خودکار برمی‌گردن.

و مهم‌تر اینکه: هیچ کشوری حتی چین و روسیه نمی‌تونه جلوش رو بگیره. (هیچ کشوری حق وتو نداره)

- اول از همه، تحریم‌های سازمان ملل رسمی و سفت‌و‌سخت برمی‌گردن. یعنی دیگه بحث فقط آمریکا نیست؛ کل دنیا باید رعایت کنه. حتی چین و روسیه هم دیگه رسماً نمی‌تونن با ایران معامله علنی انجام بدن.

- صادرات نفت عملاً قفل می‌شه. پول جابه‌جا نمی‌شه. هیچ بانکی تو دنیا ریسک نمی‌کنه با ایران کار کنه.
حتی واردات دارو و غذا هم سخت‌تر و گرون‌تر می‌شه، چون همه‌چیز تو سایه تحریم می‌ره.

- پروازها، پروژه‌ها، همکاری‌های علمی، سرمایه‌گذاری خارجی همه می‌خوابن.
ایران از نظر حقوقی می‌ره تو همون لیستی که کره شمالی و ونزوئلا توشن: کشورهای غیرقابل اعتماد و تهدیدکننده صلح جهانی.

- اجماع جهانی علیه ایران شکل می‌گیره.
تا الان ممکن بود بعضی کشورها بگن "ما بی‌طرفیم" یا "این مشکل بین ایران و آمریکاست"؛ ولی وقتی مکانیسم ماشه فعال بشه، برچسب رسمی «نقض تعهدات بین‌المللی» می‌خوره به ایران.
یعنی حتی اون کشورهایی که با احتیاط جلو می‌رفتن، مجبور می‌شن تو صف مقابل بایستن، از شورای امنیت گرفته تا مجامع حقوق بشری.

- احتمال ارجاع پرونده به فصل هفتم منشور سازمان ملل بالا می‌ره.
یعنی چی؟ یعنی دیگه بحث فقط تحریم نیست؛ سازمان ملل می‌تونه ایران رو به‌عنوان «تهدید علیه صلح جهانی» معرفی کنه.
اون‌وقت اقدامات اجباری، حتی نظامی، دیگه فقط حرف اسرائیل یا آمریکا نیست؛ پشتش قطعنامه بین‌المللی میاد. یعنی حمله یا دخالت رسمی، از نظر حقوق بین‌الملل، توجیه‌پذیر می‌شه.

- و مهم‌تر از همه:
هر نوع حمله و اقدام نظامی بعدی علیه ایران (توسط اسرائیل یا آمریکا) دیگه نه‌تنها محکوم نمی‌شه، بلکه جهان می‌گه "خودش خواست".
یعنی حتی دفاع سیاسی هم از جمهوری اسلامی سلب می‌شه.

به‌زبون ساده:
ایران وارد دوره‌ای می‌شه که هم تحریم کامل داره، هم تنهاست، هم هیچ‌کس حق نداره کمکش کنه.

مکانیسم ماشه تا ۲۶ مهر ۱۴۰۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵) اعتبار داره. یعنی فقط تا اون روز، کشورهای اروپایی می‌تونن از مسیر قانونی سازمان ملل استفاده کنن تا تحریم‌های کامل بین‌المللی رو علیه جمهوری اسلامی برگردونن.

اما نکته اینجاست: روند فعال‌سازی ماشه یک فرآیند حقوقیه که حداقل ۶۰ روز زمان می‌بره.
پس اگه بخوان تحریم‌ها دقیقاً تا قبل از پایان مهلت رسمی برگرده، باید حداکثر تا حدود ۲۹ مرداد ۱۴۰۴ ماشه رو بکشن.
یعنی از الان، فقط ۴۸ روز فرصت باقی مونده برای فعال‌سازی مؤثر.

حالا با توجه به تحولات میدانی و سیاسی اخیر، از جمله توقف مذاکرات، اخراج بازرسان آژانس، غنی‌سازی ۶۰ درصدی کاملاً مشخصه که اروپا دنبال وقت‌کشی نیست.
همه شواهد نشون می‌ده که اروپایی‌ها شاید حتی زودتر از مهلت نهایی ماشه رو فعال کنن