واژه‌شناسیِ جلبک

جلبک‌ها (algae) گیاهانِ ساده‌ای‌اند که ریشه و ساقه و برگ ندارند، اما سبزینه (کلروفیل) دارند و در آب یا جاهای مرطوب می‌رویند.

واژۀ «جلبک» در اصل ترکیبِ اضافیِ «جُلِ بک» بوده؛ «جُل» (در عربی: جُلّ) یعنی پوشش یا پلاس، «بک» (وک) یعنی قورباغه یا وزغ.
بنا بر این جلبک یعنی پوشش یا زیراندازِ قورباغه! چون جلبک بر سطحِ آب قرار دارد و قورباغه‌ها لا به لایش هستند، این تعبیرِ شاعرانه به وجود آمده‌است.

در متونِ کهنِ فارسی و فرهنگ‌های قدیمی، مترادف‌های گوناگونی برای جلبک به چشم می‌خورند:

بَزَغسَمه (بَزَغ/ وزغ + سَمه)
ثورالماء
جامۀ غوک
جُل‌وزغ
چَغزپاره
چَغزلاوه
طُحلُب
گاوآب
‌
#واژه‌شناسی

خری که مرا به مقصد رسانَد بهتر از اسبی که در راه بماند.

مَثَلِ پرتغالی

اگر یک دانه شن را در هوا نگه دارید، مساحتی از آسمان که می‌پوشانَد حاویِ ده هزار کهکشان است!
‌

منشأِ تمامِ بدبختی‌های بشر این است که نمی‌تواند تک و تنها در اتاقی آرام بنشیند.

بلز پاسکال

هر غیرِمستقیمی کم‌کم مستقیم می‌شود. 😄
‌

واژه‌شناسیِ قرارداد

واژۀ «قرارداد» از دو جزء تشکیل شده‌است: قرار + داد.
این واژه برگرفته از فعلِ مرکبِ «قرار دادن» است، اما نه به معنای رایجِ این فعل در فارسیِ امروز، یعنی گذاشتن و نهادن، بل‌که به معنای قدیمیِ آن یعنی «توافق کردن».
«قرار دادن»، به معنای توافق کردن، در متونِ کهنِ فارسی به‌ کار رفته‌است. مثلاً در قدیم می‌گفتند «من با فلانی قرار دادم که چنین و چنان کنم».
بنا بر این «قرارداد» در اصل یعنی توافق.

#واژه‌شناسی

آتالانتای ازدواج‌گریز

در اساطیرِ یونان، آتالانتا یا آتالانته دوشیزۀ شکارچیِ تیزپای ازدواج‌گریزی است. شرطِ ازدواجش این است که خواست‌گارش با او مسابقۀ دو بدهد؛ اگر برنده شود، با وی ازدواج می‌کند، و اگر بازنده شود، بی‌درنگ کشته می‌گردد. جوانانِ بسیاری جان بر سرِ این کار می‌نهند. تا سرانجام جوانی هیپومِنِس‌نام (Hippomenes) در مسابقۀ دو برنده می‌شود و با وی ازدواج می‌کند.
ایزدبانو آفرودیته سه سیبِ زرینِ وسوسه‌انگیز به هیپومنس داده‌است. در جریانِ مسابقه، هر بار که آتالانتا پیش می‌افتد، هیپومنس یکی از سیب‌ها را بر زمین می‌اندازد تا آتالانتا برای برداشتنش بایستد. و به این ترتیب هیپومنس در مسابقه پیش می‌افتد.

املا چه فرقی با رسم‌الخط دارد؟

املا یعنی حروفِ تشکیل‌دهندۀ واژه و ترتیبِ خاصِ آن‌ها. املا ممکن است درست یا غلط باشد.

املای درست: اصطلاح، تثبیت، منتشر.
املای غلط: اسطلاح، تسبیت، متنشر.

رسم‌الخط یعنی جدانویسی یا پیوسته‌نویسی.
همۀ رسم‌الخط‌ها درست‌اند و توجیه دارند، فقط روش‌ها فرق می‌کنند.

جدانویسی: آرام‌بخش، خوش‌بخت، می‌شود.
پیوسته‌نویسی: آرامبخش، خوشبخت، میشود.

#املا
#رسم‌الخط

ماجرای بی‌پایانِ رسم‌الخطِ فارسی
بحث بر سرِ رسم‌الخطِ فارسی از ازل بوده و گویا تا ابد هم خواهد بود. در این زمینه، به گمانِ من، نهایتاً معیارهای علمی و منطقی بر معیارهای سنتی و عادتی غلبه خواهند کرد.
به سرگشتگانِ وادیِ رسم‌الخط توصیه می‌کنم رسم‌الخط‌های گوناگون را بررسی کنند و هرکدام را که علمی‌تر و منطقی‌تر می‌بینند برای خود برگزینند. البته این کار اندکی جرئت و اعتماد به نفس می‌خواهد که شاید هر کسی از این موهبت برخوردار نباشد.

#بهروز صفرزاده
شنبه ۱۴۰۲/۸/۱۳
#رسم‌الخط

دانشِ کم چیزِ خطرناکی است،
اما بی‌میلی به دانش هم خطرناک است.

سمیوئل باتلر
مترجم: الهه احمدی

ترجمه مانندِ پیاز خرد کردن است؛
اولش فکر می‌کنید از پسِ آن برمی‌آیید،
اما آخرش اشکتان را در آش‌پزخانه درمی‌آورَد.

#ترجمه

اگر گذشته و حال را به جانِ هم بیندازیم،
خواهیم دید که آینده را از دست داده‌ایم.

وینستن چرچیل

گذشته جای‌گاهِ اشارت است،
نه جای‌گاهِ اقامت.

مترجم: بهروز صفرزاده

میزبازی
بعضیا پشتِ‌میزنشین‌ان.
بعضیا زیرِ میز می‌زنن.
بعضیا زیرمیزی می‌دن.
بعضیا زیرمیزی می‌گیرن.
خلاصه همۀ گزینه‌ها رو میزن.
‌

واژۀ teetotaler در انگلیسی به معنیِ کسی است که هرگز لب به مشروب نمی‌زند.
معادلِ سادۀ فارسی‌اش می‌شود مشروب‌نخور و معادلِ ادبی‌اش هم باده‌پرهیز.
جالب است بدانید که دونالد ترامپ مشروب‌نخور است.

وصیتِ منوچهریِ دامغانی (قرنِ پنجمِ هجری)

آزاده رفیقانِ منا، من چو بمیرم
از سرخ‌ترین باده بشویید تنِ من

وصیتِ حافظ (قرنِ هشتمِ هجری)

مَهِل که روزِ وفاتم به خاک بسپارند
مرا به می‌کده بر در خُمِ شراب انداز

می خورم تا چو نار بشکافم
می خورم تا چو خی برآماسم

ابوشَکورِ بلخی (قرنِ چهارمِ هجری)

یعنی
آن‌قدر شراب بخورم که مثلِ انار بترکم،
آن‌قدر شراب بخورم که مثلِ مَشک باد کنم.

یک بطری شراب بیش از تمامِ کتاب‌های جهان فلسفه در خود دارد.

لوئی پاستور

اسکیمو: اگر چیزی دربارۀ خدا و گناه ندانم، به جهنم می‌روم؟
کشیش: نه، اگر ندانی، نمی‌روی.
اسکیمو: پس چرا این چیزها را به من گفتی؟