دربارۀ «ضرب‌الاجل»

واژۀ عربیِ «ضرب‌الاجل» از سه جزء تشکیل شده‌است:
ضرب
ال‍
اجل

«اجل» یعنی مهلت یا زمانِ مشخص و معیّن.
یکی از معانیِ متعددِ «ضرب» هم در عربی، «تعیین کردن» است.
بنا بر این مثلاً می‌گویند:
ضَرَبَ لَنا أجَلًا؛ یعنی: مهلتی برایمان تعیین کرد.

«ضرب‌الاجل» یعنی مهلتی که پایانش تعیین شده‌است. معادلِ انگلیسی‌اش deadline است.
جزءِ آخرِ این واژه، یعنی «اجل»، هیچ ربطی به ریشۀ «ع‌ج‌ل» (عجله، عجول، تعجیل) ندارد.
بعضی‌ها به‌ غلط «ضرب‌العجل» می‌نویسند، چون خیال می‌کنند با «عجله» ربط دارد.

#واژه‌شناسی

بوده‌بود
این مرد از دبیرانِ سوری بوده‌بود.

ناصر خسرو (قرنِ پنجمِ هجری)
سفرنامه، به کوششِ محمد دبیرسیاقی، تهران: انتشاراتِ انجمنِ آثارِ ملی، ۱۳۵۴، ص ۱۶۷.

نبوده‌بود
هرگز آن‌جا رسمِ شراب خوردن نبوده‌بود.

همان، ص ۷۸.

#فعل

اسمِ‌مصدرِ نادستوری: بودش

ناصر خسرو بر خلافِ قاعدۀ دستوریِ فارسی از «بنِ ماضی + ِ ش» اسمِ‌مصدر ساخته‌است: بودش.
طبقِ قاعده اسمِ‌مصدرِ «بودن» می‌شود باشش.

سویِ حُکَما قدرِ شما سخت بزرگ است/
زیرا که به حکمت سببِ بودشِ مایید
از ما به شما شادتر از خلق که باشد؟/
چون بودشِ ما را سبب و مایه شمایید

ناصر خسرو
دیوان، به کوششِ مینُوی و محقق، تهران: دانش‌گاهِ تهران، ۱۳۵۳، ص ۴۴۶.

#دستور

برخی آرمان‌ها به مردن می‌ارزند،
اما هیچ‌کدامشان به آدم‌کُشی نمی‌ارزد.

بعضی هدف‌های بزرگ ارزش دارند که به‌ خاطرشان بمیری، اما هیچ هدفِ بزرگی ارزش ندارد که به‌ خاطرش آدم بکُشی.
‌

معتادِ تنهایی‌ام،
چون آشناترین حسی است که می‌شناسم.

بریجت دوو

تمامِ روابط در سطح‌اند.
تو در اعماقِ وجودت همیشه تنهایی.

مهاتریا را
‌

از هوش‌واره پرسیدم. 😁
هوش‌واره ‌از خیلی از آدم‌ها مؤدب‌تر و متواضع‌تر است.
‌

از نسیمی دفترِ ایام بر هم می‌خورَد/
از ورق‌گردانیِ لیل و نهار اندیشه کن

صائبِ تبریزی

بدنامیِ حیات دو روزی نبود بیش/
آن هم کلیم با تو بگویم چه‌سان گذشت
یک روز صرفِ بستنِ دل شد به این و آن/
روزِ دگر به کندنِ دل ز این و آن گذشت

کلیمِ کاشانی

با سلامی ساده آغاز کردیم، اما با وداعی پیچیده به پایان رساندیم.
‌

دل را برای شکسته شدن آفریده‌اند.

اسکار وایلد
مترجم: بهروز صفرزاده

هر شیشه که بشکند ندارد قیمت/
جز شیشۀ دل که قیمتش افزاید

شیخ بهایی

آیندۀ فارسیِ گفتاری و فارسیِ رسمی

فارسیِ گفتاری کم‌کم فارسیِ رسمی را خواهد بلعید.

#بهروز صفرزاده

یعنی صد گرم بستنیِ ایتالیایی می‌شه ۷۵ میلیون تومن؟!
کمی گرون نیس؟ 😁
‌

کژتابیِ تمساحی! 😄
‌
#کژتابی

تا از رودخانه عبور نکرده‌ای، به تمساح توهین نکن.

کوردل هال