چون حاصلِ آدمی در این شورستان/
جز خوردنِ غصه نیست تا کندنِ جان
خُرم دلِ آن‌که زین جهان زود برفت/
و آسوده کسی که خود نیامد به جهان

حکیم عُمَر خیام
‌

خیام، اگر ز باده مستی، خوش باش/
با ماه‌رخی اگر نشستی، خوش باش
چون عاقبتِ کارِ جهان نیستی است/
انگار که نیستی، چو هستی، خوش باش
‌
حکیم عُمَر خیام

گویند کسان بهشت با حور خوش است/
من می‌گویم که آبِ انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار/
کآوازِ دهل شنیدن از دور خوش است

حکیم عُمَر خیام

من بی میِ ناب زیستن نتوانم/
بی باده کشید بارِ تن نتوانم
من بندۀ آن دم‌ام که ساقی گوید/
یک جامِ دگر بگیر و من نتوانم

حکیم عُمَر خیام

بی دیکشنری زیستن نتوانم/
بی واژه کشید بارِ تن نتوانم
من بندۀ آن دم‌ام که وبستر گوید/
یک وُردِ دگر بگیر و من نتوانم

#بهروز صفرزاده

شش اصلِ زندگی
قبل از دعا کردن معتقد باش.
قبل از حرف زدن گوش بده.
قبل از خرج کردن درآمد داشته‌باش.
قبل از نوشتن فکر کن.
قبل از ترک کردن تلاش کن.
قبل از مردن زندگی کن.

ایلان ماسک

بهروزِ صفرزاده به قلمِ هوش‌واره. 😁
‌

و اندر حکایاتِ معروف است که
شِبلی را به تهمتِ جنون اندر بیمارستان بازداشتند. گروهی به زیارتِ وی آمدند.
پرسید: مَن أنتُم؟ قالوا: أحِبّاؤُکَ.
سنگ اندر ایشان انداختن گرفت. جمله به هَزیمت شدند.
گفت: لو کُنتُم أحِبّائي لِما فَرَرتُم مِن بَلائي؟ فَٱصبِروا عَلیٰ بَلائي.
اگر دوستانِ من‌اید، از بلایِ من چرا می‌گریزید؟ که دوست از بلایِ دوست نگریزد.

هُجْویری
کشف‌المحجوب (سالِ ۴۶۵ قمری)، به کوششِ محمود عابدی، تهران: سروش، ۱۳۸۴، ص ۴۵۸.

«داورِ مَرضی‌ُالطرفین» کسی است که هر دو طرفِ قرارداد برای رفعِ اختلافشان داوری‌اش را قبول دارند. این اصطلاح معمولاً در متنِ قراردادها به کار می‌رود.
من معادلِ فارسیِ «دوسوپسند» را برای «مَرضی‌ُالطرفین» پیش‌نهاد می‌کنم، یعنی پسندیدۀ هر دو سوی قرارداد: داورِ دوسوپسند.

#بهروز صفرزاده
دوشنبه ۱۴۰۰/۶/۱
#واژه‌گزینی

گیت (انگلیسی: gate) دروازه‌مانندی است که برای کنترلِ رفت و آمد در جایی ساخته یا نصب می‌شود: گیت‌های فرودگاه/ مترو.

من معادلِ فارسیِ دروازک (دروازه + َ ک) را برای گیت پیش‌نهاد می‌کنم: نگه‌بانِ دروازکِ شهرک.

دروازک را به قیاسِ واژه‌هایی چون سیارک (سیاره + َ ک)، جزیرک (جزیره + َ ک)، قَطرک (قطره + َ ک)، و کارنامک (کارنامه + َ ک) ساخته‌ام.

#بهروز صفرزاده
#واژه‌سازی

در واژه‌سازی، بیش از نود درصدِ ظرفیتِ زبانِ فارسی برای اشتقاقِ پس‌وندی بلااستفاده مانده‌است.
در فارسی صدها بنِ ماضی و مضارع داریم که با افزودنِ انواعِ پس‌وندها به آن‌ها می‌توانیم هزاران واژه بسازیم.
مثلاً بنِ مضارعِ «آزمای» + «-ش» ← آزمایش.
اما «افتش» (افت + -ش) و «اندازش» (انداز + -ش) و «شویش» (شوی + -ش) و... را هرگز نساخته‌ایم و به کار نبرده‌ایم.

یا پس‌وندِ «-اک» را در پوشاک و خوراک و سوزاک و کاواک و نوشاک داریم، ولی مثلاً بوساک و بیناک و چسباک و چیناک و خیزاک و گیراک و... نداریم.

لازم است که بیش از پیش از این ظرفیتِ زبانِ فارسی در واژه‌سازی استفاده کنیم.

#واژه‌سازی

گرمش: حرارت؛ گرمی.

واژۀ گرمش، مانندِ دو واژۀ امروزیِ «نرمش» و «پیدایش»، از صفت + -ش ساخته شده‌، که بر خلافِ قاعده است.

خربزۀ هندی... اصحابِ یرقان را منفعت کند که از گرمشِ جگر افتاده‌بُوَد.

ابومنصور موفقِ هِرَوی (قرنِ چهارمِ هجری)، الاَبنیه عَن حقایقِ الاَدویه، تهران: دانش‌گاهِ تهران، ص ۴۶.

بنگ... بَتَرین سیاه است که گرمش از اندام ببَرَد به جمله.

همان، ص ۶۵.

اِثمِد... منفعت است رطوبت و گرمشِ چشم را.

همان، ص ۱۲۱.

#کهن‌واژه‌ها

دوستان اصفهانی‌تان را خبر کنید.

چهارمین نشست ویرایش‌پژوهان:
«جنبه‌هایی از ویرایش و دستور»

به میزبانی دانشگاه اصفهان
گروه زبان و ادبیات فارسی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سه‌شنبه ۶ خرداد ۱۴‌۰۴، ساعت ۱۴ تا ۱۸
تالار صائب، دانشکدۀ ادبیات
و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
پخش زنده و ضبط فیلم قطعی نیست.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سخنرانان:
زهره نجفی، علی ملیح
سیدحمید حیدری‌ثانی
الوند بهاری، محمدمهدی باقری
علی‌اکبر احمدی دارانی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
چهار کارگاه آموزشی، حضوری و برخط
صبح و عصر دوشنبه و صبح سه‌شنبه
- پاراگراف‌نویسی: محمدمهدی باقری
- نشانه‌گذاری و دستور زبان: الوند بهاری
- یکدستی در دستور خط: حسین جاوید
- ویرایش رایانه‌ای: سیدحمید حیدری‌ثانی
نام‌نویسی: 09130292736 یا 09134362379
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گزارش کامل نشست‌ نخست و دوم:
VirayeshPazhuhan.ir
خوش‌وقت می‌شویم از دیدنتان.

اگر به مسائلِ ویرایشِ زبانی و ترجمه علاقه‌مندید، دعوت می‌کنم به گروهِ واج‌نوشت بپیوندید،
به مدیریتِ دوستِ نازنینِ ویرایش‌پژوهم، جنابِ سید امیرِ سبحانی.
در این گروه بحث دربارۀ رسم‌الخط و فاصله‌گذاری ممنوع است.

https://www.tg-me.com/+-uoZKWYK35o4OGU0

وعدۀ همه چیز را بده،
به هیچ‌کدام عمل نکن،
تقصیر را گردنِ کسِ دیگری بینداز.
‌

با توجه به خاموشی‌های مکررِ این روزها و در نتیجه بی‌کاریِ کارکنان، پیش‌نهاد می‌کنم برای کارمندانِ ادارات و سازمان‌ها در کنارِ «مرخصیِ استحقاقی» یک «مرخصیِ استبراقی» هم منظور کنند. 😄

استبراق: برق‌خواهی.
‌