ERMENİSTAN CUMHURİYETİ'NİN JEOPOLİTİK ANALİZİ (1/2)

Dr. Ahmet AKTER
[email protected]


Sıradan bir vatandaş için, bir ülkenin jeopolitik önemini kavrayabilmek maksadıyla uygulanabilecek en pratik yöntem, o ülkenin uğradığı saldırılar ve imzaladığı uluslararası anlaşmaların değerini anlamaktır. Ancak bu basit yöntemin aksine Ermenistan, jeopolitik ve jeostratejik önemine rağmen saldırıya uğrayan değil saldıran devlet konumundadır. Bunun en temel nedeni, tutacağı taraf konusunda kararsız kaldığı izlenimini vererek zafiyetlerini küresel güçlerin desteği ile kapatmayı becerebilmesidir. Ermenistan, jeopolitik ve jeostratejik öneminin farkındadır ve jeoekonomisi açısından taşıdığı zafiyeti, jeokültürel açıdan kapatmaya çalışmaktadır. İran ile ilişkileri ise, Azerbaycan’ın idealist faaliyetlerinden ve Küresel güçlerin İran’ı yalnız bırakma politikalarına karşılık İran’ın Ermenistan’a yaklaşmasının sonucunda gelişen ilişkilerdir. Ermenistan, Atlantikçilik ve Avrasyacılık anlayışlarının kesiştiği ve çatıştığı en önemli coğrafyayı temsil etmektedir. Küresel güçlerin Ermenistan’da ulaşabilecekleri başarı kendilerine büyük avantaj sağlayacaktır.
Nüfusun azalması Ermenistan için stratejik bir sorun oluşturmaktadır. Ayrıca milli güç unsurlarını da zayıflatmaktadır. Nüfusu ve dolayısıyla askeri gücü, Ermenistan’ın tek başına Kafkasya’nın sorunlu ortamında bugün sürdürdüğü politikaları devam ettirmesini sağlayamayacaktır. Askeri ittifaklara ve sürdürebilir ortaklıklara mahkûm bir devlet olmaktan kurtulamayacak olan Ermenistan, ekonomik özgürlüğünü de kazanamayınca modern bir sömürge haline dönüşmeye başlayacaktır. Bugün en hayati kaynakları ve ticari işletmelerini zaten elinden çıkarmak zorunda kalmıştır. Yakın gelecekte milli kimliği ve kültürü de tehdit altına girebilecektir. Ayrıca Asılsız Soykırım İddialarının, halka dehşet hisleriyle anlatılması ve küçük yaştan itibaren zorunlu bir eğitim olarak algılanması travmatik bir toplumun yaratılmasına yol açmıştır.
Ermenistan dışında yaşayan Ermeniler, Ermenistan’ın dış politikasında olduğu kadar iç politikasında da etkili olmakta ve Ermenistan’ın geleceğindeki belirsizliği önemsememektedir. Ermenistan, iç politikasında henüz denge sağlayamamış bir devlettir. Yolsuzluklar, adaletsizlik ve insan hakları ihlalleri güvenilirliğine gölge düşürmektedir. Komşularına karşı uyguladığı saldırgan dış politikasıyla, korku ve tedirginlik yaşamaktadır. Bu nedenle, Ermenistan dışında yaşayan Ermenilerin iç ve dış politikasını etkilemesi ve yönlendirmesine karşı koyamamaktadır.
Ekonomisinin büyümesine rağmen yoksulluk had safhada devam etmektedir. Ürünlerini pazarlara taşımakta da güçlük çekmektedir. Doğu ve Batı istikametlerini kullanamaması ve denize kıyısı olmaması, içine kapanık bir durum yaratmaktadır. Uyguladığı yanlış politikalar nedeniyle stratejik kurumlarını da güçlü devletlere kaptırmıştır.
Ermenistan’ın, komşularından Türkiye ve Azerbaycan ile diplomatik ilişkisi bulunmamaktadır. Bu eksikliğini, sözde “soykırım” iddiaları ve abluka iddiaları ile Batılı devletleri etkileyerek gidermeye çalışmaktadır. Bugün, dünyada birçok ülkede Ermeni azınlık bulunmakta ve Ermenistan bu durumu etkili olarak kullanabilmektedir. Türkiye’den bakıldığında Ermenistan’ın, dünyada ve özellikle Türkiye’ye çevre ülkelerde aleyhte faaliyetler içinde olduğu görülmektedir. Türkiye’nin stratejik çevrelemesine aynı şekilde cevap vermeye çalışmakta, kısıtlı olarak da olsa başarılı olduğu anlaşılmaktadır.

@ilter

ERMENİSTAN CUMHURİYETİ'NİN JEOPOLİTİK ANALİZİ (2/2)

Dr. Ahmet AKTER
[email protected]


Çatışma halinde olduğu Azerbaycan’ın son yıllarda hidrokarbon ürünlerinden kazandığı parayı ordu kurmaya ve silahlanmaya ayırması, Ermenistan’ın bölgede kendisini “güvenliksiz” hissetmesine neden olmaktadır. İki ülke yöneticileri rasyonel davranmazlar veya uluslararası barış yapıcı/koruyucular iki devlet arasındaki sorunu çözmezlerse Kafkasya’nın hassasiyeti artacak ve bölgesel belki de küresel barış aksayabilecektir.
Ermenistan’ın geleceği, Türkiye ile ilişkilerine bağlı olacaktır. Ermenistan’ın, bir an önce Türkiye ile ilişkilerini düzeltmesi kendisi için hayatiyet taşımaktadır. Türkiye ile ilişkilerini normalleştirmesi, Kafkasya’nın da huzuruna olumlu etki edecektir. NATO ve AB ile ilişkilerinin gelişmesi de Türkiye’ye bağlıdır.
Jeopolitik analiz göstermiştir ki; Ermenistan, bugünkü şartlarda bölgede tam bağımsız bir devlet olarak yaşama imkânlarına sahip değildir. Gerek içyapısı ve gerekse dış politikası açısından, daima birilerine muhtaç olacak ve olmaya mahkûmdur. Bulunduğu coğrafyanın etkisi ile hedef ülke konumunu koruyacaktır. Ermenistan’ın, yakın bir gelecekte varolan jeopolitik avantajlarını kullanmayı başarabilmesi olası değildir. Zamanla mevcut avantajlarını kaybetmesi de mümkün görünmektedir. Yakın gelecekte de yeni avantajlar yaratması mümkün değildir.
Türkiye için Öneri:
Jeopolitik olarak; Kafkaslar, Anadolu, Basra Körfezi ve Doğu Akdeniz bölgelerini kapsayan hinterland ile, jeoekonomik olarak ise; Hazar bölgesi hidrokarbon ürünleri, Anadolu'nun kaynakları ve Irak petrolleri bir bütünlük arz etmektedir. Bu jeopolitik ve jeoekonomik bölgelerdeki gelişmeler birbirlerinden soyutlanamaz.
Türkiye için hidrokarbon geçiş istikametlerinin getireceği ekonomik imkânlar kadar, ilgi ve etki alanları üzerinde siyasi nüfuz sahibi olmak açısından da Kafkasya son derece değerlidir. Hızlı büyümenin gerektirdiği enerjinin temini için çevredeki kaynaklardan optimum düzeyde yararlanırken, hidrokarbon zengini ülkelerin kaynaklarının dünya pazarlarına ulaştırılmasından doğacak ve bir enerji köprüsü / terminali olmaktan sağlanacak ekonomik ve politik avantajları jeopolitik ve jeostratejik kazanca dönüştürmek gereklidir. Bunu başarabilmek için de Kafkasya’da etkin olmak önemli hedeflerden biridir. Bu kapsamda Ermenistan’ın jeopolitik etkisinin olumlu yönde kullanılması için çaba gösterilmelidir.
Bunun için Devlet destekli “Devlet Dışı Organizasyonlar (NGO)” teşkil edilerek, Türkiye’nin bölgedeki ağırlığının artmasına imkân veren bir siyasi ortam yaratılmalıdır. Bölgesel bir güç olarak Türkiye, Kafkasya’da ikinci derecede politikalar uygulamamalı, sorumluluklarından vazgeçmemeli, girişimlerde bulunmalı ve aktif politika uygulamak için beklememeli, dış politikada öngörülü (proaktif) yaklaşımlar sergilemelidir. Ermenistan’ı Türkiye’ye bağımlı hale getirebilecek coğrafi, ekonomik, askeri ve siyasi gücün mevcudiyetinden hareketle ilişkiler kontrollü bir şekilde geliştirilmelidir.

@ilter

ERMENİSTAN CUMHURİYETİ'NİN JEOPOLİTİK ANALİZİ

Dr. Ahmet AKTER
[email protected]


Birinci Bölüm

İkinci Bölüm

@ilter

Taş kırılır, tunç erir, ama TÜRKLÜK ebedidir.

داش قیریلیر، تونچ اریر، آما تورکلوک ابدی‌دیر.

سنگ می‌شکند، برنز ذوب می‌شود، اما تورک بودن ابدی است.

@ilter

هویت ایرانی: نقدی بر رویکردهای شرق‌شناسانه

معرفی کتاب «ایران به عنوان ملت خیالی» اثر مصطفی وزیری


نویسنده: امیر میرفخرایی، دکتری گروه مطالعات تعلیم و تربیت، دانشگاه بریتیش کلمبیا، کانادا
ترجمه: افشین جهاندیده


کتاب مصطفی وزیری تحت عنوان «ایران به عنوان ملت خیالی» (۱۹۹۳) تحقیقی است در ساخت ایران و ساخت هویت ملی ایرانی به کمک تحلیل نقادانۀ الف) پیدایی هویت ملی در اروپا ب) ساخت هویت ایرانی در آثار شرق‌شناسان و ج) ظهور هویت ایرانی در سده‌های نوزدهم و بیستم به یمن عوامل منطقه‌ای و دخالت‌های استعماری در خاورمیانه. این کتاب تحلیلی است نقادانه از این که چگونه الگوی آریایی، تقسیم‌بندی‌های زبان هندو ـ اروپایی، کاپیتالیسم، استعمارگری، شرق‌شناسی و ملی‌گرایی در شبکه‌ای از مناسبات نابرابر قدرت میان شرق و غرب در بافت ایران فصل مشترک می‌یابند. او مسئلۀ روش‌ها و نظریه‌های لغت‌شناختی و تاریخ‌نگاری و کاربرد آنها در ساخت تاریخ، جغرافیا و زبان ملی در ایران را طرح می‌کند و می‌گوید «از لغت‌شناسی به منزلۀ بنیانی برای نظریه‌پردازی «نژاد» و تقلیل ساختار تاریخی پیچیدۀ شرق به بافت‌های کم‌بنیۀ ملی استفاده شده است» (ص۶۲).

وزیری در مقام پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، معتقد است که دوره‌بندی تاریخ ایران به دورۀ پیش از اسلام و پس از اسلام و گرایش به ارتباط دادن مرزهای جغرافیایی به «نژاد»، زبان و فرهنگ، دو میراث شرق‌شناسی است که شماری از روشنفکران برجستۀ ایرانی متأثر از آن هستند. هدف نویسنده نوشتن متنی غیرایدئولوژیک است که دیدگاه سیاسی خاصی را ترویج نکند و نژادپرستانه، ملی‌گرا و سلطه‌جویانه نباشد. به عبارتی، نویسنده با بهره‌گیری از شرق‌شناسی ادوارد سعید، «جماعات خیالی» نوشتۀ بندیکت اندرسن و «سنت‌های ابداعی» اثر اریک هابسباوم، متون شرق‌شناسانه و ایرانی را ساختارشکنی می‌کند.

همچنین این کتاب تا حدودی انعکاس تجربه‌های زندگی مؤلف و مشاهده‌های او از اجرای سیاست انقلاب سفید در ایران است. او نشان می‌دهد که چگونه «شرق‌شناسی غربی و پژوهشگران ایرانی با قرار دادن بازسازی و تأویل تاریخی از ایران در امتداد خط ملی و «نژادی»، آنها را کژنمایی کرده اند» (ص ۲۱۳).

وزیری معتقد است ایران به منزلۀ یک تمامیت ملی، ساختی جدید است. [در واقع] این تمامیت، ابداع نابه‌جای شرق‌شناسانی است که از دیدگاه‌های متعصبانه، ملی‌گرایانه و «نژادپرستانۀ» سدهٔ هجدهم و نوزدهم بهره می‌گیرند تا ملت‌های غیراروپایی را بسازند. او می‌گوید چنین دیدگاه‌هایی اروپا ... محور و دارای رویکردی خطی است و نشانگر گرایش اروپاییان به «تصویر و ساخت» تداومی تاریخی میان «نژاد»، منطقه و زبان به منزلۀ بخشی از تحقیقات‌شان در مورد گذشتۀ اروپا در قالب پارادایم تکامل است. او می‌گوید حوزه‌های علوم اجتماعی نظیر تاریخ‌نگاری، بن ـ واژه‌شناسی و مطالعات در مورد ایران همگی بر این فرض «غلط» استوارند که تفاوت‌های زبانی ضرورتاً بر تفاوت‌های «نژادی، قومی و ملی دلالت دارند. به عبارتی او معتقد است که ایران یک نام‌گذاری جغرافیایی است و «نژادی» خاص، زبانی بومی یا فرهنگی واحد را نشان نمی‌دهد.

به اعتقاد نویسنده، ساخت ایران به منزلۀ یک ملت ـ دولت باستانی تا حدودی بازتاب‌دهندۀ درجۀ پذیرش دیدگاه‌های شرق‌شناسانه از سوی روشنفکران ایرانی و تا حدودی هم نشان‌دهندۀ درجۀ ادغام این دیدگاه‌ها در فرهنگ مردمی و در فرآیند ملت‌سازی است. با این همه، او در این مورد که تا چه حد این دیدگاه‌های متعصبانه را روشنفکران ایرانی به نقد کشیده یا رد کرده‌اند، بحثی واقعی ارائه نمی‌کند. نویسنده بر این باور است که تنوع فرهنگی حاصل از قرن‌ها وام‌گیری فرهنگی میان فرهنگ‌های مختلف منطقه نادیده گرفته شده است، آن هم به نفع دیدگاه برتری‌جویانه‌ای که ایرانیان را نژادی برتر از عرب‌ها، سامی‌ها و تورک‌ها اما پست‌تر از اروپاییان غربی نشان می‌دهد. با این حال او تأثیر شکل‌های «اصیل» و بومی قوم‌محوری، «نژادپرستی» و دیدگاه‌های متعصبانه را در ترویج الگوی آریایی به منزلۀ بنیانی برای مشروعیت بخشیدن به برتری ایرانی نادیده نمی‌گیرد.

او همچنین نشان می‌دهد که نظام آموزشی، ابزار مهمی در ترویج هویت همگن ملی و زبان مشترک است. از طریق نهادهایی اجتماعی مانند آموزش و پرورش (و رسانه ها) است که اسطورهٔ هویت ملی و نژاد به ذهن دانش‌آموزان القاء شده است. کتاب وزیری سهم مهمی در مطالعات «نژادی» و قومی دارد. این کتاب، اثری است منسجم و مستدل که می تواند ابزار مفیدی باشد برای درک نقش آموزش در القاء شرق‌شناسی به دانش آموزان شرقی در مدارس شرقی. این کتاب بنیان هویت ملی را به پرسش می‌گیرد، هویتی که افرادی نظیر او تجربه کرده بودند و زمانی بخشی از دیدگاه‌های بدیهی آنان در مورد جهان پیرامون‌شان بود.

@ilter

Mustafa Kemal Atatürk:

"Ben, 1919 senesi Mayıs’ı içinde Samsun’a çıktığım gün elimde, maddi hiçbir kuvvet yoktu. Yalnız büyük Türk milletinin asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek ve manevi bir kuvvet vardı. İşte ben bu ulusal kuvvete, bu Türk milletine güvenerek işe başladım”.

@ilter

Mustafa Kemal Atatürk:

“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir”.

@ilter

Madem ki Türk’üz diyoruz, o zaman her yerde, her zaman, her anda, bir Türk gibi görür, bir Türk gibi düşünür, bir Türk gibi duyur, ve bir Türk gibi yazmalıyız.

Madem ki Türk’üz diyoruz, o zaman her yerde, her zaman, her anda, Türkçe konuşalım, Türkçe düşünelim, Türkçe yazalım, Türkçe sevelim, umudumuz Türkçe olsun.


Ömer Seyfettin

Börü Budun Türkçü Paylaşım

@ilter

تحلیل روانشناختی هویت



تحلیل روانشناختی الچروت و رایچر از هویت شامل چهار عنصر حیاتی است.

یکم، ممکن است هویت‌ها در یک مقطع زمانی در یک پیکربندی خاص منجمد شوند و لذا ثابت و تغییرناپذیر به نظر برسند اما در طول زمان سیال و تغییرپذیر هستند. در واقع، دسته‌بندی‌های هویتی با تغییر رویه‌های اجتماعی تغییر می‌کنند. بدین‌ترتیب که وقتی رویّه‌های اجتماعی تغییر می‌کنند، هویت‌های قدیمی جای خود را به هویت‌های جدید می‌دهند. بنابراین عملکرد هویت‌ها و روند تغییر آنها چیزی است که نیاز به تبیین و تنویر دارد.

دوم، در تبیین عملکرد هویت‌ها و فرآیند تغییر آنها، فقط این مهم نیست که ما خود را چگونه درک می‌کنیم. در تعریف این که ما چه کسی هستیم، درک ما از این که دیگران ما را چگونه می‌بینند، دیگران با ما چگونه رفتار می‌کنند، ما در مقابل چگونه عمل می‌کنیم، و چگونه بر درک دیگران از ما تأثیر می‌گذاریم اهمیت بیشتری دارد. به بیانی دیگر، در تحقق هویت، متغیر آگاهی ما از نحوۀ دیده شدن توسط دیگران حداقل به اندازهٔ نوع نگاه خودمان مؤثر است.

سوم، بررسی این‌که یک هویت خاص چه چیزی را ممکن یا غیرممکن می‌کند، به همان اندازه مهم است که بررسی چگونگی پیدایش آن. زیرا هویت‌ها نه تنها نشانگر روش‌های سازمان‌دهی مردم در جهان هستند، بلکه «منابع جهان‌ساز» نیز می‌باشند. بدین‌ترتیب که هویت‌ها با سازماندهی و بسیج مردم به کنشگران جمعی، قدرت اجتماعی برای تغییر جهان ایجاد می‌کنند.

چهارم، از آنجا که هویت‌ها قادر به تولید قدرت اجتماعی برای تغییر جهان هستند، همیشه کسانی وجود دارند که برای رسیدن به اهداف خود، از آنها به عنوان ابزار استفاده می‌کنند یا در صدد ساخت نسخه‌های جدیدی از هویت‌ها هستند. در نتیجه، هویت‌ها همیشه از درون بسیج می‌شوند تا انسجام درونی را حفظ کنند و از بیرون به چالش کشیده می‌شوند. بنابراین، درک هویت به این معناست که بررسی کنیم هویت‌ها چگونه محبوبیت یافته و مسلط می‌شوند.


منبع. الچروت و رایچر. هویت، خشونت و قدرت، ۲۰۱۷، صص ۹۵-۹۴.


@ilter

هویت به‌عنوان هماهنگ‌کنندهٔ معرفتی



الچروت و رایچر استدلال می‌کنند که هویت‌ها با ایجاد زمینه برای دانش اجتماعی مشترک، اعضای خود را از نظر معرفتی هماهنگ کرده و رفتار اجتماعی آنها را شکل می‌دهند. آنها عقیده دارند که باور و عمل انسان‌ها بیشتر از آن که تابع تجربیات شخصی آنها باشد، تابع دانش آنها از چیزهایی است که در سطح جمعی تجربه می‌کنند.

دانش اجتماعی مشترک فقط در ذهن فرد نیست بلکه یک چیز بین‌الاذهانی جمعی است که توسط اعضای گروه هویتی بازنمایی شده و یک بینامتنیّت به وجود می‌آورد. این بینامتنیّتی با تثبیت در اندوخته‌های قبلی اعضای گروه هویتی به آنها کمک می‌کند تا در مورد پدیده‌های جدید به دانش دست بیابند. و به اشتراک گذاشته شدن دانش تولید شده، فهم آنها را از نظر معرفتی دچار دگرگونی کیفی می‌کند.

اعضای گروه هویتی در شیوه‌های معناسازی جمعی مشارکت کرده و شبکه‌ای نامرئی از معناها را می‌سازند که آنچه را اعضای گروه فکر می‌کنند، می‌گویند و انجام می‌دهند شکل می‌دهد. این شبکۀ نامرئی موجب تعامل بین اعضای گروه شده و زمینۀ مجزایی برای تفسیر ادعاها فراهم می‌کند. اما، به طور هم‌زمان، با تحمیل روش‌های ارتباط با دیگران، و فرضیاتی که با دیگران به اشتراک می‌گذارند یا به اشتراک نمی ‌گذارند، توانایی اعضای گروه برای بیان درک خود با دیگران را محدود می‌کند.

اعضای گروه هویتی از تجربیات مشترک به تفاسیر مشترک می‌رسند، و احساس آنها از معنا و پیامدهای آن ساخته می‌شود. بدین‌ترتیب، هویت‌ها با هماهنگ کردن اعضای خود از نظر معرفتی، و شکل دادن به رفتار اجتماعی آنها، نظرات آنها را به واقعیت‌های اجتماعی تبدیل می‌کنند.


منبع. الچروت و رایچر. هویت، خشونت و قدرت، ۲۰۱۷، صص ۸۰-۷۷.

@ilter

سیاست خارجی به مثابۀ حمایت عاطفی از هویت



از دیدگاه پساساختارگرایی، سیاست خارجی در واقع به تعریف هویت ملی و اجتناب از بحران‌های هویت کمک می‌کند. پاسخی به خواسته‌های اجتماعی و دولتی برای هویت جمعی می‌دهد و به حفظ درجه‌ای از انسجام اجتماعی کمک می‌کند (کمبل ۱۹۹۲، ۱۹۹۸؛ واکر ۱۹۹۳؛ هانسن ۲۰۰۶؛ آیدین ـ دوزگیت ۲۰۱۳؛ هینتز ۲۰۱۶).

پساساختارگرایی بسیار فراتر از سازه‌گرایی الکساندر ونت (۱۹۹۹) است، که مدعی‌ست هویت پایۀ از پیش موجودِ پایداری برای ساختن سیاست خارجی فراهم می‌کند. پساساختارگرایان معتقدند که هویت صرفاً راهنمای سیاست خارجی نیست، بلکه هدف نهایی آن نیز است. سیاست خارجی دائماً هویت ملی را بازتولید می‌کند تا آن را حفظ کند. بدون تکرار مستمر، هویت ملی، همراه با دولتی که بر روی آن ساخته شده، فرو می‌پاشد.

سیاست خارجی در بازتولید هویت به صورت مستمر بسیار مؤثرتر از هر سیاست عمومی دیگری‌ست. پساساختارگرایان استدلال می‌کنند که سیاست خارجی تهدیدات امنیتی را فراتر از مرزهای دولتی می‌سازد. به جای کاهش ناامنی، آن را می‌سازد. به جای پل ساختن، دیوار می‌کشد. این نقطۀ کانونی تأثیرگذارترین نظریه‌های انتقادی پساساختارگرایانه است، از جمله مکتب آبریستویث در مورد مطالعات امنیتی انتقادی، مکتب پاریس با الهام از تحقیقات پیر بوردیو و میشل فوکو، مکتب کپنهاگ در مورد امنیت‌سازی، و مکتب اسکس مبتنی بر ارنستو لاکلاو و آثار شانتال موفه (برادلی ۱۹۹۴؛ دش ۱۹۹۶؛ لارسن ۱۹۹۷؛ بوزان و همکاران ۱۹۹۸؛ مک سوئینی ۱۹۹۹؛ ولدز و همکاران ۱۹۹۹؛ راسموسن، ۲۰۰۱؛ زهفوس ۲۰۰۱؛ بیگو ۲۰۰۱؛ بالزاک ۲۰۱۱؛ وبر و لیسی ۲۰۱۱).

به عنوان مثال، پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، قزاقستان تا حد زیادی هویت سیاسی خود را با رد گذشتۀ خود همراه با زرادخانۀ هسته‌ای شوروی ساخت. این ایده ابتدا در جامعۀ مدنی ظهور کرد و به سرعت توسط دولت تأیید شد. حاکمیت قزاقستان شامل ایجاد یک تهدید هسته‌ای است. سیاست خارجی آن به طور مداوم این تهدید را با ترویج جهانی عاری از سلاح‌های هسته‌ای بازتولید می‌کند (آبژاپارووا ۲۰۱۱).

بازتولید مداوم هویت ضروری است زیرا وحدت ملی پایدار در روابط بین‌الملل وجود ندارد. ملت‌ها «اجتماعات خیالی» هستند، نه واقعیت‌های بی‌زمان (اندرسون ۱۹۸۳). آنها خود را وقف نهادهای سیاسی نکرده‌اند تا حفاظت از آنها را تضمین کنند. در عوض، دولت‌ها با ایجاد حس تعلق به یک جامعه، اغلب از طریق جنگ، نقش کلیدی را در ملت‌سازی ایفا می‌کنند (تیلی ۱۹۸۵؛ رینگمار ۱۹۹۶؛ فورتمن ۲۰۰۹). بنابراین، ناامنی ملت زمینه را برای امنیت دولت فراهم می‌کند. به طرز متناقضی، اگر دولت موفق شود همۀ تهدیدات امنیت خود را از بین ببرد، ممکن است وجود خود را از دست بدهد.

از زمان جنگ سی ساله، دولت‌ها از درگیری نظامی برای بازتولید هویت ملی و تثبیت قدرت خود استفاده کرده‌اند. در سال‌های اخیر، سیاست خارجی دامنۀ عمل خود را گسترش داده است. مرزهای ساخته‌شدۀ اجتماعی دیگر فقط جغرافیایی نیستند، بلکه مجازی و فرهنگی هستند. در این زمینه، مجموعۀ کاملی از اقدامات، از اخراج پناهندگان گرفته تا یارانه برای صنعت فرهنگی، برای بازتولید هویت ملی استفاده می‌شود. آنها مانند جنگ برای حفظ مرزهای جامعۀ سیاسی که دولت بر آن استوار است استفاده می‌شود (گوف ۲۰۰۰؛ بلانگر ۱۹۹۹).

نظریه‌های پساساختارگرایی نشان می‌دهند که دولت‌هایی که دارای شکننده‌ترین هویت ملی هستند، در هنگام بسیج کردن سیاست‌های خود برای اهداف هویتی، پویاترین هستند (پوزن ۱۹۹۳؛ ون اورا ۱۹۹۴؛ لیندمان ۲۰۱۱). چندین مطالعه در مورد این موضوع بر دولت‌های چندفرهنگی متمرکز است. به عنوان مثال، به نظر می‌رسد سوئیس با استفاده از سیاست متمایز مقاومت، که توسط ارتش شبه‌نظامی، سیاست بی‌طرفی، سیاست‌های محدودکنندۀ مهاجرت و امتناع از پیوستن به اتحادیۀ اروپا به تصویر کشیده می‌شود، انسجام بین کانتون‌های خود را حفظ می‌کند. کانادا موفق شده است خود را از ایالات متحده متمایز کند و ناسیونالیسم کبک را با استفاده از سیاست خارجی خود برای ترویج چندجانبه‌گرایی، اصول جهانی‌گرایی، حفظ صلح و تنوع فرهنگی جذب کند (چاپنیک ۲۰۰۰؛ تامسن و هاینک ۲۰۰۶؛ پاتر ۲۰۰۸؛ گسلوفسکی ۲۰۰۹).

در تحلیل سیاست خارجی، این ایده که دولت یک ساختار شکننده است، که اگر قرار است حفظ شود، باید به طور مداوم بازتولید شود، حاشیه‌ای باقی می‌ماند. تحلیل سیاست خارجی بر بنیاد دولت ساخته شده است. این فرض به طور اساسی مورد بررسی یا نقد قرار نگرفته است. وقتی صحبت از هویت ملی می‌شود، نظریه‌های پساساختارگرا و انتقادی با نظریه‌ای به چالش کشیده می‌شوند که بیشتر روان‌شناختی است تا جامعه‌شناختی و بیشتر پوزیتیویستی است تا پساپوزیتیویستی: نظریۀ هویت اجتماعی.


منبع. ژان فردریک مورن، جاناتان پاکوین، تحلیل سیاست خارجی (یک جعبه‌ابزار)، انتشارات پالگریو، ۲۰۱۸، صص ۲۶۹-۲۶۷.

@ilter

نقد چیست؟



نقد این نیست که بگوییم چیزها آن‌طور که هستند درست نیستند. این است که اشاره کنیم اعمالی که ما می‌پذیریم بر چه نوع فرضیاتی، و چه نوع شیوه‌های فکری آشنا، چالش‌ناپذیر و نسنجیده متکی هستند. ما باید خودمان را از تقدس بخشیدن به امر اجتماعی به عنوان تنها واقعیت رها کنیم و زائد تلقی کردن چیزهایی را که در زندگی بشری و در روابط انسانی ضروری هستند متوقف کنیم. این چیزی است که اغلب پنهان است، اما همیشه رفتارهای روزمره را زنده می‌کند. حتی در احمقانه‌ترین مؤسسات همیشه اندکی فکر وجود دارد؛ حتی در عادات خاموش همیشه فکر وجود دارد. نقد عبارت است از شستن آن فکر و تلاش برای تغییر آن: نشان دادن این‌که چیزها آن‌قدر بدیهی نیستند که تصور می‌شود، دیدن این‌که آنچه بدیهی پذیرفته شده است دیگر به عنوان چنین چیزی پذیرفته نخواهد شد. تمرین انتقاد مسأله‌ای است که اوضاع ساده را دشوار می‌کند.


میشل فوکو، «تمرین نقد»، در میشل فوکو، سیاست، فلسفه، فرهنگ: مصاحبه‌ها و نوشته‌های دیگر ۱۹۷۷-۱۹۸۴، ویرایش لارنس دی. کریتزمن، ترجمه آلن شریدان و دیگران، نیویورک، ۱۹۸۸، صص ۱۵۴-۱۵۵.

@ilter

سیاست هویت: از ‘هویت’ تا ‘گروه‌بودن’ (۱/۲)



هویت و شکل‌گیری آن به طور گسترده در علوم انسانی مورد مطالعه قرار گرفته است. جالب است لحظه‌ای وقت بگذاریم تا ببینیم مفهوم هویت چگونه با سیاست مرتبط است. هویت، به عنوان یک مفهوم، الزاماً و ناگزیر با دو مفهوم متضاد تعریف می‌شود: یکسانی و تفاوت. وقتی فردی اعلام می‌کند دارای یک هویت خاص است، همزمان ادعا می‌کند که از این نظر با افرادی که همان هویت را دارند یکسان است. این، در عین حال، باعث ایجاد تمایز با کسانی می‌شود که خود را چنین تشخیص نمی‌دهند. بنابراین، بین کسانی که این هویت را دارند و کسانی که آن را ندارند شکاف ایجاد می‌شود. نتیجتاً، این ترسیم به اشکال اجتناب‌ناپذیر طرد منجر می‌شود. این همچنین بدان معناست که هویت با دنیای بیرونی، یعنی دنیایی که جدایی بین فرد و دیگری را فراهم می‌کند، به طور انکارناپذیری مرتبط است. زیرا کسی که این هویت را دارد با کسی که این هویت را ندارد متفاوت است. رابطۀ فرد با دنیای بیرون، ترسیمی لازم برای شکل‌گیری هویت را فراهم می‌کند.

علاوه بر این، هویت حس تداوم و استقامت را نشان می‌دهد. این در ریشۀ لاتین کلمۀ «هویت» دیده می‌شود که در آن idem به معنای «یکسان» است. این «یکسان بودن» نشان‌دهندۀ تداوم یک شخصیت است. نشان‌دهندۀ این ایده است که یک فرد تقریباً در طول زندگی خود یکسان می‌ماند. بنابراین، منحصربه‌فرد بودن از طریق یک هویت، به معنای یکسان بودن از دو جهت است: یکسان بودن با کسانی که هویت یکسانی دارند و یکسان بودن با خود در طول زمان. این پویایی یک پارادوکس در خود دارد: «یکسان بودن شما را متفاوت می‌کند». بازی اضداد یک نبرد اجتناب‌ناپذیر است که در مفهوم هویت ارائه می‌شود.

پروفسور مکنزی یکی از اولین کسانی بود که تلاش کرد ظهور سیاست هویت را دنبال کند. او از ریشه‌های اتیمولوژیک هویت (یکسانی) به عنوان نقطۀ شروع استفاده کرد و سپس، تکامل هویت را از جستجوی به رسمیت شناخته شدن تا ابزاری برای تأسیس و شخصیت‌پردازی جمع‌ها دنبال کرد. مکنزی این فرضیه را مطرح کرد که تاریخچۀ سیاست هویت به دهه‌های ۵۰ و ۶۰ قرن گذشتهٔ میلادی باز می‌گردد، که دلالت بر تازگی نسبی این اصطلاح دارد. وی ظهور جنبش‌های اجتماعی و سیاسی‌ای را که روایت جدیدی را در ایالات متحده آغاز کردند، مطالعه نمود. مکنزی حول محور ادعاهای بی‌عدالتی تمرکز کرد. جنبش حقوق مدنی سیاه‌پوستان، جنبش دوم مربوط به فمینیسم و جنبش آزادی همجنس‌گرایان که بحثی را در مورد منشاء، ماهیت و آیندۀ گروه‌های هویتی به راه انداخت.

@ilter

سیاست هویت: از ‘هویت’ تا ‘گروه‌بودن’ (۱/۲)



موارد فوق نشان می‌دهند که چگونه هویت مشابه حس یکسان بودن را القا می‌کند. هویت مشابه پله‌ای برای ایجاد گروه‌ها تشکیل می‌دهد. وقتی افراد به طور متقابل با یکدیگر همذات‌پنداری می‌کنند، در کنار هم قرار می‌گیرند و گروه های هویتی را به وجود می‌آورند. آنگاه هویت آنها یک هویت جمعی نامیده می‌شود و به درکی اشاره دارد که اعضای گروه در آن سهیم هستند و نشان‌دهندۀ ویژگی گروه است. وقتی این گروه‌ها ایجاد شدند، پویایی خاصی بین عضویت در گروه و درک معنایی عمیق‌تر از خود به وجود می‌آید. وقتی شناخت گروه‌ها مبتنی بر تاریخ، به ویژه بر نارضایتی‌های گذشته، باشد، برجسته‌ترین شکل سیاست هویت ظاهر می‌شود. اینجا، روایت تاریخی خط سیری را شکل می‌دهد که جوهر سیاست هویتی گروه‌ها را می‌سازد. این تاریخچۀ این گروه‌های هویتی است که داستان چگونگی درک هویت خاص خود در طول زمان و چگونگی درک آنها در زمینۀ اجتماعی بزرگ‌تر را، اغلب از طریق مقایسه، به اعضای گروه ارائه می‌دهد. اینجاست که پیوند با سیاست پیش می‌آید. روایت تاریخی زمینه‌ای در اختیار گروه‌ها قرار می‌دهد که به کمک آن به مسائل سیاسی معاصر نگاه کنند و چالش‌های گذشته و حال را مشخص نمایند. چالش‌هایی که با طرد اجتماعی مشخص می‌شوند مربوط به آنهایی هستند که روایت تاریخی آن بر اساس ظلم و ستم و به‌حاشیه‌رانده‌شدن نوشته شده است. ستم، به خود هویت ارتباط داده می‌شود. بدین معنی که این گروه‌ها طرد (اجتماعی) را تنها به دلیل داشتن یک هویت خاص تجربه کردند. این تجربۀ ستم است که دیدگاه‌ها و نیازهای خاصی را که هیچ یک از طریق ساختارهای قدرت سیاسی موجود قابل جذب نبودند، برای گروه‌های تحت ستم ایجاد می‌کند. واکنش به این امر درگیر شدن اعضای گروه در کنش سیاسی به نمایندگی از جمع (گروه هویتی) است. وقتی اعضای گروه درگیر اعتراض سیاسی می‌شوند، هویت جمعی سیاسی می‌شود. تمرکز بر مبارزه برای قدرت است؛ جایی که اعضای گروه می‌خواهند ساختارهای قدرت موجود را تغییر دهند، یا از آنها دفاع کنند. همانطور که گفته شد، این فرآیند با آگاهی گروه‌ها از نارضایتی‌های مشترک گذشته آغاز می‌شود، جایی که هویت جمعی، حداقل تا حدی، اساس این نارضایتی‌ها را تشکیل می‌دهد. به طور کلی این کنشگری سیاسی تحت عنوان سیاست هویتی آورده می‌شود.

سیاست هویت، در ذات خود، به دنبال شناخت و تطبیق تفاوت‌های مرتبط با هویت است. بنابراین، سیاست هویت را می‌توان نوعی کنشگری دانست که هدف آن، اولاً پایان دادن به سلطه، و ثانیاً، دگرگونی نهادها و ساختارهای قدرتی است که گروه‌های به‌حاشیه‌رانده‌شده را از مشارکت در تعیین کنش‌های خود باز می‌دارد.

@ilter

ازلی‌گرایی، ساخت‌گرایی و ابزارگرایی (۱/۲)



از زمان ظهور ساخت‌گرایی جامعه‌شناختی در طول دههٔ ۱۹۹۰، نه تنها مسائل مربوط به حافظه و هویت جمعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته، بلکه ادبیاتی که نقش حافظۀ سیاسی در عضویت گروه و شکل‌گیری هویت را نشان می‌دهد نیز افزایش یافته است. برخی از محققان تحقیقات خود را بر روی بررسی چگونگی شکل‌گیری هویت‌های اتنیکی، ملی یا مذهبی بر اساس اسطوره‌های تاریخی متمرکز می‌کنند که مشخص می‌کند چه کسی عضو گروه است، معنای عضو گروه بودن چیست و دشمنان گروه معمولاً چه کسانی هستند. این اسطوره‌ها معمولاً مبتنی بر حقیقت هستند اما تاریخ را به صورت گزینشی یا اغراق‌آمیز ارائه می‌کنند. سه رویکرد اصلی برای نگاه به شکل‌گیری هویت گروهی و کارکرد حافظۀ تاریخی در این فرآیند وجود دارد: ازلی‌گرایی، ساخت‌گرایی و ابزارگرایی.

ازلی‌گرایان (اولیه‌گرایان) ادعا می‌کنند که حافظه و هویت جمعی بر اساس پیوندهای اولیۀ خون، خویشاوندی، زبان و تاریخ مشترک شکل می‌گیرد. به عبارت دیگر، حافظه به طور بین‌نسلی منتقل می‌شود. همانطور که گریت دبلیو گونگ می‌نویسد، «با انتقال از نسلی به نسل دیگر، مسائل تاریخ و حافظه به نسل‌های مختلف می‌گویند که آنها چه کسانی هستند، به کشورها هویت ملی می‌بخشند، و ارزش‌ها و اهدافی را که آینده را به نام گذشته ترسیم می‌کنند، جهت می‌دهند.»

از سوی دیگر، ساخت‌گرایان هویت را ساخته‌شده می‌دانند تا داده‌شده (خدادادی)، و تأکید می‌کنند که اتنیسیته و هویت هر دو به‌صورت اجتماعی ساخته می‌شوند. لوونتال در کتاب «گذشته یک کشور بیگانه است» استدلال می‌کند که این ما معاصران هستیم که گذشته‌مان را انتخابی و به دلایل مختلف می‌سازیم. به گفتهٔ موریس هالبواکس، که کار پیشگامی در مورد حافظۀ جمعی انجام داده، «حافظۀ جمعی خاطرات مختلف خود را بازسازی می‌کند تا با ایده‌ها و مشغله‌های معاصر مطابقت داشته باشد.» او اصطلاح «حال‌گرایی» را برای تأکید بر «ارزش استفاده» از گذشته جهت حل مشکلات کنونی به کار می‌گیرد. به عبارت دیگر، گذشته با توجه به دغدغه‌ها و نیازهای زمان حال بازسازی می‌شود. بندیکت اندرسون استدلال می‌کند که زبان‌های چاپی با ایجاد زمینه‌های یکپارچۀ مبادله و ارتباطات، شالودۀ آگاهی ملی را پایه‌گذاری کردند. به عقیدۀ اندرسون، سرمایه‌داری چاپی (بازار کتاب، رسانه‌های جمعی و غیره) مردم را در مناطق ناهمگون به یک جامعۀ ملی بزرگ‌تر و تصوری پیوند داد. مردم تاریخ گروه خود را نه تنها از والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ خود، بلکه از مدارس، کتاب‌های تاریخی و رسانه‌های جمعی نیز یاد می‌گیرند.


منبع: ژنگ وانگ (۲۰۱۸). سیاست‌های حافظه، هویت و تضاد. صص ۱۴-۱۲.

@ilter

ازلی‌گرایی، ساخت‌گرایی و ابزارگرایی (۲/۲)



ابزارگرایی نیروی انگیزشی پشت بسیج گروه‌های اتنیکی را توضیح می‌دهد. در ترویج منافع فردی یا جمعی، گذشته اغلب «به‌صورت ابزاری» مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ تاریخ به ابزاری محبوب برای نخبگان رقیب جهت تحکیم قدرت و جلب حمایت مردمی تبدیل می‌شود. یک گروه مسلط نیز معمولاً دسته‌های اتنیکی را برای حفظ قدرت و توجیه تبعیض علیه سایر گروه‌ها دستکاری می‌کند. استوارت جی. کافمن در کتاب خود، «نفرت‌های مدرن: سیاست نمادین جنگ اتنیکی»، استدلال می‌کند که نفرت اتنیکی به مردم آموزش داده می‌شود، نه این‌که در آن زاده شده باشند. گروه‌های اتنیکیِ مناقشات معاصر صدها سال از یکدیگر متنفر نبوده‌اند؛ مردم وقایع را از تاریخ خود می‌گیرند و آن را بزرگ‌نمایی می‌کنند تا مطابق با روایت کنونی باشد. جنگ اتنیکی توسط رهبران یا فعالان اتنیکی که از سیاست‌های نمادین و دستکاری نمادهای اتنیکی برای تحریک خصومت علیه سایر گروه‌ها و تعقیب سلطهٔ اتنیکی بر آنها استفاده می‌کنند ایجاد می‌شود. به عقیدهٔ ابزارگرایان، اهداف یک گروه (مانند افزایش قدرت یا موقعیت) از تفسیر و روایت تاریخی به عنوان منابعی برای استراتژی سیاسی آنها استفاده می‌کنند. بنابراین، آموزش دولتی راهی برای تزریق تدریجی ارزش‌های اجتماعی غالب با هدف تولید شهروندان وفادار به هویت به‌اشتراک‌گذاشته‌شده است.

جدول ذیل رویکردهای اولیه‌گرایان، ساخت‌گرایان و ابزارگرایان را از نظر شکل‌گیری، ویژگی‌ها و رسانه‌های حافظۀ تاریخی مقایسه می‌کند. با این حال، لازم به ذکر است که این سه رویکرد متقابل نیستند.

محققان همچنین به ویژه در مورد این‌که چگونه درگیری‌های گذشته و خاطرات جمعی مرتبط با آن نقش مهمی در شکل دادن به هویت گروه ایفا کرده‌اند، بحث می‌کنند. هر چه درگیری‌های گذشته بین گروه‌ها بیشتر باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که آن افراد یکدیگر را بر اساس وابستگی گروهی خود قضاوت کنند تا بر اساس ویژگی‌های فردی. اگر در طول تاریخ بین گروه‌ها تضاد و درگیری وجود داشته باشد، افراد تمایل دارند یکدیگر را نه بر اساس ویژگی های فردی، بلکه بر اساس وابستگی گروهی قضاوت کنند. علاوه بر این، درگیری می‌تواند به ایجاد و تداوم هویت اجتماعی کمک کند؛ به عبارت دیگر، هویت اجتماعی ریشه‌دار ممکن است حداقل به همان اندازه که تضاد ریشه‌دار محصول برخورد هویت‌های اجتماعی است محصول تضاد باشد. بی‌بصیرتی گسترده نسبت به این فرآیند معکوس عمدتاً به دلیل این فرض است که هویت‌های اجتماعی اولیه هستند و در دی‌ان‌ای معروف گروه کدگذاری شده‌اند.

چه از طریق تلقین بین‌نسلی، چه از طریق رسانه‌های چاپی، چه از طریق سیستم‌های آموزشی و چه از طریق خودِ تضاد، حافظۀ تاریخی نقش عمده‌ای در شکل‌گیری هویت ایفا می‌کند. هویت با تجارب هم فرد و هم جامعه شکل می‌گیرد. این مهم است که بدانیم این هویت‌ها چگونه شکل می‌گیرند تا بفهمیم چگونه درک ما از جهان را چارچوب‌بندی کرده و تنظیم می‌کنند.


منبع: ژنگ وانگ (۲۰۱۸). سیاست‌های حافظه، هویت و تضاد. صص ۱۴-۱۲.

@ilter

این جدول رویکردهای اولیه‌گرایان، ساخت‌گرایان و ابزارگرایان را از نظر شکل‌گیری، ویژگی‌ها و رسانه‌های حافظۀ تاریخی مقایسه می‌کند. با این حال، لازم به ذکر است که این سه رویکرد متقابل نیستند.

@ilter

دو مدل شهروندی ملی (۱/۳)


اساساً، در مورد رابطۀ هویت ملی و شهروندی دو دیدگاه وجود دارد. بر اساس دیدگاه اول، بین شهروندی و هویت ملی، نه یک آمیختگی مفهومی، بلکه یک امتزاجِ به طور تاریخی محتمل وجود دارد. مفهوم و نهاد شهروندی مدت‌ها قبل از ظهور ملت‌ها در اروپا، وجود داشته است. با این حال، با ظهور دولت دموکراتیک ـ ملی که مبتنی بر مشارکت شهروندی بود، شهروندی به وضعیت تعلق به یک جامعۀ سیاسی از شهروندانی که فعالانه در حفظ آن شرکت داشتند تبدیل شد.

بنابراین، در سنت اروپایی، رشته‌های جمهوری‌گرایی (مفاهیم حاکمیت و مشارکت مردمی) و ناسیونالیسم در کنار هم جریان دارند. بسط فرهنگی مفهومِ قانوناً تعریف‌شدۀ شهروندی در یک جامعۀ سیاسی همگن بسیار آسان‌تر بود. در مقابل، تعلق فرهنگی (ملی) چسب عاطفی و مشروعیت بدیعی را برای شهروندی به عنوان شرطی جهت عضویت فراهم کرد. به گفتۀ هابرماس، نکته این است که، عموماً در اروپا، شهروندی سیاسی می‌تواند ملت‌بودگی فرهنگی را در خود جذب کند. درک غالب در مورد عضویت در یک جامعۀ سیاسی خاص، شمول سیاسی است تا تعلق فرهنگی انحصاری. ایدۀ مدرن ملت دارای یک بعد مدنی نیرومند است که احساس تعلق به همان جمهوری را به مردم یک سرزمین مشترک القاء می‌کند.

با این حال، این واقعیت نباید واقعیت تاریخی دیگری را مبهم کند که بدون این تفسیر فرهنگی از حقوق عضویت سیاسی، دولت اروپایی به سختی می‌توانست سطحی جدید و انتزاعی‌تر از یکپارچگی اجتماعی را از طریق اجرای قانونی شهروندی دموکراتیک ایجاد کند. با نهاد شهروندی برابری‌طلب، ملت ـ دولت نه تنها مشروعیت دموکراتیک را فراهم کرد، بلکه سطح جدیدی از یکپارچگی اجتماعی را از طریق مشارکت گسترده ایجاد کرد. به منظور عملی کردن این کارکرد یکپارچه و مشروعیت‌بخش، شهروندی دموکراتیک باید بیش از یک وضعیت حقوقی باشد، باید کانون یک فرهنگ سیاسی مشترک باشد. بنابراین، توجیهی تاریخی برای آمیختگی هویت ملی و شهروندی وجود دارد.

در دیدگاه دوم، موفقیت مطلقی در رابطه با آمیختگی هویت ملی و شهروندی در جهت عضویت برابری‌طلبانه ـ مدنی وجود ندارد. به گفتۀ آنتونی اسمیت، هویت ملی و هستۀ اتنیکی آن نمی‌تواند به وسیلۀ درکی از شهروندی به عنوان شکلی از عضویت سیاسی در اکثر دولت‌های اروپایی، فرو کاهیده شود. ملت ـ دولت مدرن متکی بر هم عناصر اتنیکی ـ تبارشناختی و هم مدنی ـ سرزمینی است و بنابراین، مدلی دوگانه از یگانگی سیاسی ارائه می‌دهد. از یک سو، وابستگی به دولت وجود دارد که بر حسب حقوق و تعهدات شهروندان بیان شده است؛ از سوی دیگر، وابستگی به یک اجتماع اصیل ـ اتنیکی نیز وجود دارد که در آن افراد دارای ویژگی‌های مشترک فرهنگی و یک وفاداری طبیعی هستند. از این نظر، نمونه‌های اروپایی تلاقی آشفته بین مدل‌های مدنی و اتنیکی را نشان می‌دهند.

بر اساس تفسیر تاریخی اسمیت، مدل اروپایی ملت ـ دولت برخاسته از یک هستۀ اتنیکی بود و انقلاب‌های اداری، اقتصادی و فرهنگی، ادغام مناطق دور از مرکز و اقوام آنها در فرهنگ قومی جانبی غالب را از طریق نمایندگی‌های دولت بوروکراتیک فراهم کردند. در این فرآیند، اعضای اتنیکی یک جامعۀ سیاسی ناوابسته به شهروندانی قانونی که حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی یک جامعۀ سیاسی خاص به آنها اعطا می‌شد تبدیل شدند. شهروندی نه تنها جهت تأکید بر عضویت ملت، بلکه برای برچیدن مطالبات پیوستگی‌ها و هویت‌های رقیب به ویژه پیوستگی‌ها و هویت‌های اتنیکی مورد استفاده قرار گرفت.

این دو دیدگاه، در واقع، دو مفهوم عمدۀ شهروندی ملی را که در اروپا ظاهر شد، متمایز می‌کند. آنها همچنین شیوه‌ها و مدل‌های جذب شهروندان از طریق «سیاست شهروندی» خاص هستند که با دوگانگی مفهوم ملت پیچیده می‌شوند.

@ilter