​​📚 Qizil qalam — adabiy jamiyat

✍️ 1926-yil avgustda Samarqandda Shokir Sulaymon raisligida tashkil etilgan. Jamiyat faoliyatida Otajon Hoshim, Botu, Ziyo Said, Sotti Husayn, Oltoy, Anqaboy, shuningdek, Uygʻun, Hamid Olimjon, Mirtemir, Oydin ishtirok etishgan.

📍 Oʻsha yilning oxirida jamiyatning Fargʻona va Namangan viloyat boʻlimlari ochilgan.

🎯 Jamiyatning asosiy maqsadi — Fitrat, Choʻlpon, Abdulla Qodiriy singari "keksa" avlod vakillaridan farqli oʻlaroq, Oʻzbekistonda barpo etilayotgan yangi tuzumga xayrixoh ijodkor yoshlarni oʻz atrofiga toʻplash va ularni tarbiyalash bo‘lgan.

📘 "Qizil qalam" majmuasining 1-kitobi (1928) nashr etilgach, kattalar va yosh aʼzolar oʻrtasida ixtilof paydo boʻlgan.

🔄 1929-yilda jamiyat boshqaruvi qayta koʻrib chiqilgan va Ziyo Said unga rahbar etib tayinlangan. Shu vaqtdan boshlab "Alanga" jurnali jamiyat organiga aylangan.

📗 Shu yili 2-kitob ham nashr etilgan. Ikkala majmuada:
- A. Samoylovich — "Navoiy toʻgʻrisida Yevropa olimlari"
- Choʻlpon — tarjimalar
- O. Hoshim — adabiy meros va jadid adabiyoti
- Sh. Sulaymon — Hamzaning soʻnggi kunlari haqidagi maqolalar bilan qatnashgan.

🌍 Jamiyat Ozarbayjon va Tataristondagi "Qizil qalam" jamiyatlari hamda VAPP (Butun Rossiya proletar yozuvchilari uyushmasi) bilan ijodiy aloqada bo‘lgan.

🔚 1930-yilda Botu, Ramziy (Mannon Romiz) va Oltoy qamoqqa olingach, jamiyat faoliyati to‘xtagan.

💬  Bizni kuzatib boring

🔺Abdulla Avloniy muzeyi

Битирувчи. Бу сўз маъноси нима эканлигини мактабни битиргандан сўнг тушуниб етилади. Барибир энг яхши давр мактаб даври, юзлаб курсдошинг, минглаб ҳамкасбинг, миллионлаб танишинг битта синфдош ўрнини босолмайди. Энг беғубор, самимий давр улар билан ўтади. Орадан йиллар ўтса-да соғинасан. Бугун қарашлар ўзгардандек, биронта йиғлаган битирувчини кўрмадим. Билмадим, бизда 13 йил олдин шу кунда баъзилар йиғлаган, кўпчилик хурсанд тугатгандик. Вақт ортга қайтмайди. Лекин хотиралар биз билан абадий.

«Бир куни мен футбол ўйнаш учун оёқ кийимим йўқлигидан йиғладим, кейинроқ эса оёғи йўқ одамни учратдим»

© Зайниддин Зидан.

Бирлашайлик 🥺

Биз ҳалиям биринчи танишгандек телеграмда бахтли севишиб ёзишамиз. Кўришганда бунчалик узоқ гаплашиш қийин, нега бунақа?

Нимадир жавоб берар деб савол бериб, шуларам одам деб ўйлаб адашиппан)

Сабо келтир(моқда) хабар қишлоқларимдан,
Мени ўстирган ул гулбоғларимдан... 😁😍

Сигаретинг сўнггиси бўлса,
Икки тортим қолдир, оғайни.
Қандай яхши
Кўкда ой тўлса,
Сайр-у суҳбат пайтидир айни.
Шодон эсанг, яширма ҳаргиз,

Кулишайлик,
Суҳбатни безат.
Ғаминг бўлса тортмагин ёлғиз,
Икки тортим менга ҳам узат...

"Равот қашқирлари".
"Ўзбекфильм", 1927-йил.

Россиялик режиссёр Казимир Хертель томонидан суратга олинган. Фильмда таниқли шоир, Совет Иттифоқи Қаҳрамони Мусо Жалилнинг амакиваччаси актёр Халил Абжалилов рол ўйнаган.
Фильмда шоли пахта далаларидан тортиб жонсиз қумларгача, шовуллаб оқаётган тоғ оқимларидан тортиб,  ўзбек қишлоқларининг тор кўчалари ва девор ёриқларигача кўриш мумкин. Ўша давр реал ўзбек ҳаёти қандай бўлса, шундай.
Оммавий суратга олишда эпизодик ролларни фақат ўзбеклар ижро этади. Тасвирга олишда бутун қишлоқ аҳли қатнашган.

1928 йил январ ойида махсус комиссия ушбу филмьни армия клубларида намойиш этишни таъқиқлади.

“Равот қашқирлари" фильми чиққанидан кўп ўтмай, К. Хертел ва А. Дорн Ўзбекистонда 1916-йил воқеалари ҳақида ҳикоя қилувчи “Масжид гумбазлари остида” фильмини суратга олишни бошладилар. Бу сафар Казимир Александрович мени бош ролга - қўзғолончилар раҳбари Умарга тайинлади. Гуласал ролидаги шеригим ленинградлик актриса Олга Спирова эди. Бой ролини қозонлик театр актёри, кейинчалик СССР халқ артисти Халил Жалилов ижро этган. У ҳам бош бошқарувчи эди. Бу ўзига хос одам билан дўстлашдик, гарчи дўстлик жанжалдан бошланган бўлса-да: Халил мени босмачи деди, мен унга тухум қайнатилган қайноқ сув солинган чойнак отдим.  Бу фильмда илк бор ёрқин ўзбек қаҳрамони Раҳим Пирмухаммедов рол ўйнаган. Сюжет давом этар экан, бой пахтакор Обручев полицияга пора беради ва полиция Умарнинг севган Гуласалини қишлоқдан мажбурлаб олиб кетишади. Умар Обручевнинг уйига киради ва ишлаб чиқарувчи билан жанжаллашиб, қизни қутқаради. Бу фильмнинг марказий эпизодларидан биридир".

© Комил Ёрматов