تغییر زمان نشست
زمان نشست ابوریحان بیرونی و گفتمان‌های هویت ملی به نیمه دوم آبان ماه تغییر یافت.

استفادهٔ ابزاری از کوروش کبیر ممنوع!

علیرضا حسن‌زاده
انسان‌شناس

دو نگاه و رویکرد نسبت به تاریخ پیش از اسلام و هویت ملیِ مرتبط با آن قابل تشخیص است: یکی نگاهِ جوهری (Essentialist Approach) و دیگری نگاهِ ابزاری (Instrumentalist Approach).

نگاهِ ابزاری به کوروش کبیر، به‌ویژه در دورهٔ احمدی‌نژاد، به اوج خود رسید. در این نگاه، نمادِ هویت و تاریخ ملی به شکلی مقطعی، سطحی و تبلیغاتی مورد توجه قرار می‌گیرد. میراثِ برجا مانده از آن دوره، وارد پارادایم فکری، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری فرهنگی نمی‌شود و در نتیجه، به یک نشانهٔ ابزاری (Instrumental Sign) تبدیل می‌گردد که تنها برای مشروعیت‌بخشی به گفتمانِ غالب از آن بهره گرفته می‌شود.
در گفتمان‌شناسی (Discourse Analysis) این نوع نشانه را دال و نشانه شناور (Floating Signifier) می‌نامند؛ یعنی نشانه‌ای که رابطه‌ای پایدار با «دال مرکزی» (Nodal Point) گفتمانِ غالب ندارد. چنین نشانه‌هایی در سطح گفتار و تبلیغ باقی می‌مانند و به سطح هستهٔ معنایی و ارزشی گفتمان نفوذ نمی‌کنند. این رویکرد ابزاری رتوریکی بر پایه مصرف نشانه‌ها و نمادهاست و نه حفظ آنها به‌مثابه یک میراث زنده و زیسته.
در خصوص کوروش کبیر نیز این وضعیت قابل مشاهده است: تا زمانی که ارزش‌های غایی و انسانی‌ای که کوروش کبیر نماد آن‌هاست، مورد توجه قرار نگیرد و به دال‌های مرکزی (Central Signifiers) در گفتمان‌های اصلی تبدیل نشود، توجه به او در سطح باقی خواهد ماند و عملاً معنایی ابزاری خواهد یافت.
میراث کوروش کبیر، حامل ارزش‌های غایی‌ای است چون مدارا (Tolerance)، پذیرش تفاوت (Acceptance of Diversity)، صلح (Peace)، گفت‌وگو و تعامل دیالوجیکال (Dialogue with the World) و پرهیز از خشونت (Non-Violence).
اگر کوروش کبیر را به‌عنوان درخشان‌ترین چهره و فصلی پُرفروغ از میراثِ شکوهمند ایران می‌پذیریم، لازم است که مفاهیم گفتمانی او، که بر اساس آن‌ها الگوی کشورداری خود را بنیان نهاد، به عنوان دال‌های مرکزی در گفتمان‌غالب بازتولید و نهادینه شوند؛ وگرنه رجوع به کوروش کبیر چیزی جز یک رویکرد ابزاری (Instrumentalist Approach)، سطحی و شعاری نخواهد بود.
از منظر انسان‌شناسی سیاسی (Political Anthropology)، هر جامعه‌ای برای بازسازی هویت جمعی خود نیازمند بازتعریف نمادهای تاریخی خویش در بستر گفتمان‌های زمان حال است. با این حال، اگر این بازتعریف در سطح نمادین و شعاری باقی بماند، آن نماد به «ابژه‌ای مصرفی» در چرخهٔ قدرت و تبلیغ بدل می‌شود. در ایران معاصر، کوروش کبیر در معرض همین خطر قرار دارد: تبدیل‌شدن از دال مرکزی هویت ملی (Central Signifier of National Identity) به نشانه‌ای شناور (Floating Signifier) که گفتمان‌های گوناگون برای مقاصد زودگذر از آن بهره می‌گیرند.
وظیفهٔ نخبگان فرهنگی و اندیشمندان حوزه علوم میراثی به‌ویژه انسان‌شناسی/مردم‌شناسی این است که میراث کوروش کبیر را از سطح بازنمایی به سطح پراکتیس/کنش ارتقا دهند؛ یعنی ارزش‌هایی چون عدالت، گفت‌وگو، عقلانیت و احترام به تفاوت را در تصمیم‌سازی‌ها نهادینه کنند. تنها در این صورت است که کوروش کبیر نه در مقام یک چهرهٔ تاریخی، بلکه به‌عنوان یک «الگوی زندهٔ اخلاق فرهنگی_سیاسی» (Living Model of Political_ Cultural Ethics) در ذهن و ضمیر ایرانیان حضور خواهد داشت. تاریخ زمانی که برابر با میراثی زنده است می‌تواند به تاب‌آوری و توسعه پایدار کمک نماید.

۲۳ مهر ماه با سهروردی بزرگ
نشست علمی سهروردی و گفتمان‌های هویت ملی در ایران برگزار می‌شود.

درون آرامگاه داریوش دوم در مجموعه نقش رستم

نشست نقد کتاب مارادونا محاکمه می‌شود برگزار می‌شود.
طیبه عزت‌الهی‌نژاد
علی تسلیمی
حجت مرادخانی
با حضور نویسنده کتاب
علیرضا حسن‌زاده
دبیر نشست
مصطفی اسدزاده
سه‌شنبه ۲۹ مهر ماه
ساعت ۱۰ تا ۱۲
پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات
باهمکاری انجمن انسان‌شناسی ایران

زنان بزرگ ایران روز دختر را شادباش می‌گویند
دختر ایرانی فروغی از خورشید تابناک و بی‌غروب

روز زاینده‌رود شاد و مبارک باد
نماد زندگی و شادمانی
و اکنون خاموش و تشنه آب

زاینده‌رود زیبا
روز زاینده‌رود شاد باد
با امید آبسالی و سیرابی این نماد پرشکوه زندگی، فرهنگ و تمدن
دلشکسته مباد زاینده‌رود ما

کوروش کبیر و روز ملی دختر
روز دختران شاد و خجسته باد
روح ایران بیدار می‌شود...
تلفیق شگفت‌انگیز روز دختر و یادمان کوروش کبیر.

دختر ایرانی از زبان دختر ایرانی
دختر کوروش کبیر
در سال جاری نمادپردازی روز دختر و کوروش کبیر با هم تلفیق یافته‌اند.

زمان در اندیشه ایران کهن
به لینک زیر مراجعه فرمایید
https://amordadnews.com/279200/

آیا جشن مهرگان منسوخ شده است؟
گفت‌وگوی ایسنا با علیرضا حسن‌زاده
عکس بالا از شادروان فرهود جلالی کندلوسی
متن گفت‌وگو در لینک زیر قابل دسترسی است:
http://isna.ir/xdStmP

ناگفته‌های پرونده مهرگان در گفت‌وگو با ایسنا
در لینک زیر ملاحظه بفرمایید
isna.ir/xdSqtp

سخنرانی علیرضا حسن‌زاده در سازمان محیط زیست
همایش مهرگان و محیط‌زیست

روز حافظ بزرگ گرامی باد
آن کیست...
آواز بهروز مهدوی

حافظ بزرگ: راوی نستوه و جاودان عشق و امید
علیرضا حسن‌زاده
انسان‌شناس
من شیفته سه مراد و سه مشعل‌دار روح و اندیشه‌ام: حضرت حافظ، کوروش کبیر، و جناب میخائیل باختین. این سه، چراغ‌های هدایت جان و زندگی من‌ بوده‌اند.
اما در میان آنان، به حافظ بزرگ دِینی ویژه دارم؛ دِینی که از ژرفای جان برمی‌خیزد. در روزگارانی تاریک و آکنده از ناامیدی، غزل‌های حضرتش به یاری‌ام آمدند؛ کلام او چون نسیمی قدسی بر دل من وزید و مرا از ورطه‌ی اندوه به ساحل امید رساند.
با شعر او صبور زیستن را آموختم، صبر را چشیدم و بر ناامیدی خویش چیره آمدم.
هر بار که در حریم زیارتگاه او هستم گویی به بهشت رفته‌ام، یکی از زیباترین تجربه‌های زندگی‌ام، زیارت آستان حافظ و مولانا بوده است؛ جایی که روح انسان به آرامش رسیده و گویی از گمگشتگی به خانه‌ی خویش باز آمده است.
آرزو دارم که روزی کتابی درباره‌ی غزل‌های حضرت حافظ بنویسم و رمانی در وصف او و جهان رازآلودش خلق کنم؛
اگر روزی چنین توفیقی یابم، آن اثر را با تمام فروتنی و جان شیفته خود، به حضور حضرتش تقدیم خواهم کرد؛ به آن خورشید بی‌غروب که جان مرا به نور خویش روشن ساخت.

یاد باد آنکه ز ما وقت سفر یاد نکرد
روز ملی بزرگداشت حافظ بزرگ خجسته باد
آواز سالار عقیلی گروه گوشه
روز حضرت حافظ گرامی‌ باد

حافظ خوانی سفیر ژاپن