‍ 🌹مهرگان، جشن مهرورزان (۱۶ مهرماه) فرخنده باد.

✍️ شاهین سپنتا

✅ مهرگان، در طول تاریخ دومین جشن بزرگ ایرانیان پس از نوروز بوده است. برای برگزاری جشن مهرگان، ریشه‌های طبیعی، تاریخی، استوره‌شناسی، اخترشناختی و آیینی بر شمرده‌اند.

✅ فردوسی در شاهنامه آنجا که درباره فریدون و پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک (بیوراسب) سخن می‌گوید به برگزاری جشن مهرگان در «سَرِ مهرماه» اشاره می‌کند.

✅ پیش از تدوین نظام جشن‌های ماهانه در دوران ساسانی، جشن ویژه ایزد مهر یا میترا (میتراکانا) در آغاز مهرماه برگزار می‌شده است. 

✅ چنان‌که نوروز در نخستین روز از بهار، برابر با نقطه‌ اعتدال بهاری برگزار می‌شود، جشن مهرگان(میتراکانا) یا جشن خزان نیز در آغاز اعتدال‌ دوم یا اعتدال پاییزی برگزار می‌شده است؛ به سخن دیگر در سال خورشیدی طبیعی، پس از فصل بهار و تابستان که هر یک دارای سه ماه ۳۱ روزه هستند، به نقطه اعتدال پاییزی (مدت روز و شب‌ برابر است) می‌رسیم که بر این بنیان اخترشناختی روز برگزاری جشن مهرگان، در آغاز یکم مهرماه بوده است.

✅ اما از دوران ساسانی جشن مهرگان در مهر روز از مهرماه (شانزدهم مهرماه) برگزار می‌شود، چون در گاه‌شماری ایرانی، شانزدهمین روز هر ماه و هفتمین ماه هر سال «مهر» نام دارد، از این روی به فرخندگی این هم‌نامی، روز مهر از ماه مهر یا شانزدهم مهرماه جشن مهرگان برگزار می‌شود. ‌این جشن از روز شانزدهم مهر آغاز می‌شود و شش روز به طول می‌انجامد و در روز ۲۱ مهر به پایان می‌رسد. در گذشته نخستین روز این جشن را مهرگان همگان(عامه) و آخرین روز این جشن را مهرگان ویژگان(خاصه) می‌نامیدند.

✅ مهر یا میترا، ایزد روشنایی، پیمان‌داری، دوستی و مهرورزی است. در باور، فرهنگ و ادب ایرانی پرتوهای زندگی‌بخش بزرگ‌ترین سرچشمه نور مادی(خورشید) را نیز (مهر) می‌نامند. نیاکان ما با ژرف‌نگری در شناخت درونی بزرگ‌ترین سرچشمه نور مینوی(خداوند)، فروزه‌های پاک و جاودانش همچون «مهر مینوی» را نیز ستودند و کوشیدند تا برترین صفاتی را که برای او متصور بودند همچون مهرورزی و پیمان‌داری و میانه‌‌روی و دادگستری را در نهاد خود نیز پرورش دهند.

✅ مهرگان «روز مهر ایرانی» و «جشن مهرورزان» است. مهر همواره بر پیمان و پیمان‌داری استوار است. مهر در اوستای نو ایزد فروغ و روشنایی و پیمان‌شناسی است. به گزارش بندهش، مشی و مشیانه (مهری و مهریانه) یا نخستن مرد و زن نیز در باورهای ایرانی در مهرماه و مهر روز (هنگام جشن مهرگان) از تخمه کیومرث از زمین بروییدند و به هم پیچیدند، و در آغاز گیاه‌پیکر بودند و سپس مردم‌پیکر شدند.
سراینگان پارسی‌گو به ارتباط جشن مهرگان و مهرورزی اشاره کرده‌اند:

👈 مسعود سعد سلمان:
روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان/
مهر بفزای ای نگار مهرجوی مهربان

👈 ادیب ترمذی:
تویی که مهر تو در مهرگان بهار من است/
که چهره تو گلستان و لاله‌زار من است

👈 عثمان مختاری غزنوی:
با چمن نامهربان شد باز باد مهربان/
مهرگانی باده پیش آر ای نگار مهربان

👈خيام نيشابوری در این درباره در نوروزنامه نوشته: «مهرماه، اين ماه را از آن مهرماه گويند که مهرباني بود مردمان را بر يکديگر، از هر چه رسيده باشد از غله و ميوه نصيب باشد بدهند، و بخورند به‌هم...»

✅ برگزاری مهرگان در نخستین ماه پاییز و همزمان با پایان فصل کشت و برداشت محصولات کشاورزی از دیرباز در جامعه ایرانی استوار بر کشاورزی، رنگ و بویی ویژه داشته است.
بر این پایه، گستردن خوان مهرگانی با پارچه‌ای ارغوانی و نهادن کتاب، آب و بوی‌های خوش همچون گلاب در گلاب‌دان و اسپند و عود و صندل، گل‌های همیشه‌بشکفته یا سرخ رنگ با شاخه‌های همیشه سبز گیاه مورد، آيینه، آويشن و میوه‌هایی همچون، انار سرخ، سیب سرخ، بِهی(بِه)، انجیر، سنجد، انگورسفید، خرما، خرمالو و دانه‌هایی همچون گردو، بادام، پسته، فندق، تخمه و نخودچی کشمش در کنار نان‌های سنتی و شیر و شربت و شکر و شیرینی و هفت دانه خوراکی مانند گندم، جو، برنج، نخود، عدس، ماش و لوبیا، در کنار آتش فروزان در آتشدان یا شمع و سپس دست‌افشانی، پایکوبی و سرنا و دف‌نوازی و شادمانی همگانی، از سنت‌های زیبای جشن مهرگان و سپاس و ستایش داده‌های اهورایی است.

@SHAHINSEPANTA
@JASHNHA2

جشن مهرگان در اهواز برگزار شد

روز گذشته کارگروه تاریخ انجمن تاریانا با همراهی حزب مهستان شاخه خوزستان جشن باستانی و ملی مهرگان را در اهواز برگزار کردند.

این جشن با استقبال کم نظیر شهروندان اهوازی برگزار شد.


@iran_khouzestan

📌به فراخور برگزاری «جشن مهرگان» در بنیاد ایرانشناسی آذربایجان شرقی

مهرِ عاشقان ایران در تبریز

✍️نیما عظیمی/ روزنامه زنگان امروز. ۱۶ مهر ۱۴٠۴

با برگزاری «جشن مهرگان» به وسیله‌ی «فرزندان آذری فردوسی در تبریز» باری دیگر جایگاه والای ایران دوستی و دفاع از زبان و ادب پارسی در آذربایجان نمایان شد.
از ساعت ۱۶ دوشنبه ۱۴ مهرماه ۱۴۰۴ خورشیدی، بنیاد ایرانشناسی آذربایجان‌شرقی با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب و انجمن ایرانی تاریخ، شعبه آذربایجان شرقی، «جشن مهرگان» را در تبریز برگزار نمود.

عشق به ایران و آیین شکوهمند ایرانی که سراسر مهر است و خرد، چنان در تار و پود آذربایجانی‌ها ریشه دارد که این «عشق و منطق و خویشکاری ملّی» این‌گونه زبانزد شده است:
« در ملّی‌گراییِ ایرانی، لهجه‌ی آذری وجود دارد».

مردم این خطّه‌ی پرخطر اما سربلند، اثبات نموده‌اند که همواره خویشکاری ملّی خود در قبال ایران را، «گردآفرید وار» و «رستم‌گون» به انجام می‌رسانند.
در این روز پرشکوه، هر آنکس هر آنچه که در توان داشت برای ایران و به عشق ایران انجام داد؛ و «محله‌ی سرخاب تبریز» که با آرامگاه ایران پرست‌ترین شاعران تاریخ ایران همجوار است، از لبخند رضایت «استاد شهریار تبریزی» سرمست شد.
بدون شک، در این روز بزرگ، روانِ پاکِ «حضرت فردوسی» نیز از «فرزندان آذری خود در تبریز» خشنود شد؛ چرا که حقیقت آذربایجان همین است. حقیقت آذربایجان، ایران‌دوستی و دفاع از یکایکِ مولفه‌های ملّی این سرزمین اهورایی است.
در ادامه و پس از برگزاری نشست، حیاط عمارت تاریخی بنیاد ایران شناسی، میزبان بخشی دیگر از بزم و شادیِ حاضران در جشن مهرگان بود.
کوشش‌های یکایکِ فرزندانِ فردوسی در تبریز، با پشتیبانی ریاست بنیاد ایرانشناسی آذربایجان‌شرقی، «محمد طاهری خسروشاهی» و تلاش‌های ستودنیِ رئیس انجمن ایرانی تاریخ، شعبه آذربایجان‌شرقی، «فاطمه‌اروجی»، همچنین حمایت‌های رئیس موسسه پژوهشی میراث مکتوب، «اکبر ایرانی» به ثمر نشست؛ و عمارت تاریخیِ بنیاد ایرانشناسی آذربایجان‌شرقی، امضایی دیگر در دفتر زرّینِ ایران‌خواهیِ آذربایجان‌ به یادگار گذاشت.

🔹دریافت گزارش کامل، از پایگاه‌ خبری‌تحلیلی #هم‌نوا:
https://hamnava.ir/News/Code/1375689

@Vatanyolii

🎥 در این روزهای پرآشوبِ اطراف‌مان، به بهانهٔ جشنِ مهرگان، یک چِکّّه شادی به خود، خانواده و دوستان‌مان، هدیه دهیم

مهرگان فرخنده و شاد باد


@IranDel_Channel

💢