✅ به گفته ی بزرگان دین، انتخاب آتش در دین مزدیسنی، به عنوان سمبل و پرستش سوی، از این روست که باور دارد انسان باید :
◀️ مانند آتش پاک و درخشان باشد.
◀️ همان گونه که فروزه های آتش پیوسته به سوی بالا در جنبش است،
مرتو نیز باید کوشش بر آن باشد تا همواره به سوی والایی و رسایی پیشروی نماید.
◀️ هم چنان که فروزه های آتش هرگز به سوی پایین کشیده نمی شوند مرتو نیز نباید به سوی خواهش های پست نفسانی به پایین کشیده شود. و همیشه هدف های بزرگ مینوی را در دیده داشته باشد تا به کمال انسانیت برسد.
◀️ همان گونه که آتش چیز های ناپاک را پاک می کند و هرگز خود آلوده نمی شود ، مرتو نیز باید با بدی و زشتی بجنگد بدون این که خود آلوده به بدی شود.
◀️ همان گونه که آتش درخشنده است و همه چیز ها را درخشان می کند ،
یک فرد مزدیسنی هم باید از فروغ دانش و بینش خود دیگران را سیراب کند و از فروغ نیکی (اشا) و پاکی نظام هستی برخودار باشد.
آتش سرچشمه ی زیبایی و اساس زندگی است. آتش همواره فعال و بی قرار بوده و تا پایان زندگی خود دمی از کوشش باز نمی ایستد و مرتو هم بایستی مانند آتش فعال بوده و از کار و کوشش باز نایستد.
آن آتشی که درون مرتو را از آلودگی پاک می کند ، جز اَشا چیز دیگری نیست،
که از راه فروزه های سه گانه (اندیشه -گفتار و کردار نیک) به دست می آید.
۳
@khashatra
◀️ مانند آتش پاک و درخشان باشد.
◀️ همان گونه که فروزه های آتش پیوسته به سوی بالا در جنبش است،
مرتو نیز باید کوشش بر آن باشد تا همواره به سوی والایی و رسایی پیشروی نماید.
◀️ هم چنان که فروزه های آتش هرگز به سوی پایین کشیده نمی شوند مرتو نیز نباید به سوی خواهش های پست نفسانی به پایین کشیده شود. و همیشه هدف های بزرگ مینوی را در دیده داشته باشد تا به کمال انسانیت برسد.
◀️ همان گونه که آتش چیز های ناپاک را پاک می کند و هرگز خود آلوده نمی شود ، مرتو نیز باید با بدی و زشتی بجنگد بدون این که خود آلوده به بدی شود.
◀️ همان گونه که آتش درخشنده است و همه چیز ها را درخشان می کند ،
یک فرد مزدیسنی هم باید از فروغ دانش و بینش خود دیگران را سیراب کند و از فروغ نیکی (اشا) و پاکی نظام هستی برخودار باشد.
آتش سرچشمه ی زیبایی و اساس زندگی است. آتش همواره فعال و بی قرار بوده و تا پایان زندگی خود دمی از کوشش باز نمی ایستد و مرتو هم بایستی مانند آتش فعال بوده و از کار و کوشش باز نایستد.
آن آتشی که درون مرتو را از آلودگی پاک می کند ، جز اَشا چیز دیگری نیست،
که از راه فروزه های سه گانه (اندیشه -گفتار و کردار نیک) به دست می آید.
۳
@khashatra
✅ آتش در گاتاها
در گاتاها کمابیش ۸ بار از آتش نام برده شده است.
آن نور و روشنایی خرد است (هاتاهای ۳-۴ و ۶-۱۲).
و نور روشنایی‌بخش (۱۹-۴ و ۹-۱۶) و گرما (۴-۸).
که به مرتو ها، هم خوب و هم بد یاری می رساند تا شادی را دریابند.
آتش یاری می رساند تا در جستجوی راستی و حقیقت ،
بر آن تمرکز دهنی کرد (۹-۸) و اندیشه را روشن می‌گرداند.
تا ابزار جلوگیری از خطر فراهم شود. (۷-۱۱).
آتش گاتاهایی نماد خرد افزاینده ی اهورایی است در مرتو ها و روشن گر ذهن در کار اندیشه ی ژرف است.
در این جا دو نیایش کوتاه ، یکی از هفت هات،
(هپتنگ هاییتی Haptang Haiti)) ،
و دیگری از آتش نیایش اوستایی آورده می‌شود.
که نشانگر نقش نمادین آتش بوده و هم چنین بازتابی از آن اجتماعی هستند که مزدیسنان خواهان آن می‌باشند.
در پیرامون این آتش، پیش از هر چیز ای اهورا مزدا ؛
ما پیش تو می‌آییم از راه افزاینده ترین مینو، با روشنی، گرما و نیرو (نمادین شده با وسیله‌ی آتش). آن را می‌ستاییم زیرا که تو آن را قابل ستایش کرده‌ای.
آتش ؛ تو از آن خدای دانا هستی.
تو نماد افزاینده ترین مینوی او هستی و این از شایسته ترین نام های توست.
برای همین ای نور خدای دانا، ما گرد تو می‌آییم. به من ارزانی کن ای آتش، ای پرتو اهورامزدا ؛
آسایش آسان، پناه آسان، زندگی آسان.
آسایش فراوان، پناه فراوان، زندگی فراوان.
فرزانگی، افزونی، شیوایی زبان، هوشیاری روان. پس از آن خرد بزرگ و نیک و بی‌زیان. پس از آن دلیری و مردانگی، استواری، هوشیاری، بیداری.
فرزندان برومند و رسا و کاردان، کشور دار و انجمن‌آرا، بالیده، نیک کردار، آزادی بخش و جوانمرد. که خانه مرا و ده مرا و شهر مرا و کشور مرا آباد سازند. و سازمان برادری کشورها و همبستگی جهانی را فروغ و روشنایی بخشند.
📚 بُن مایه ؛
برگرفته از نگارشات موبد مهندس کامران جمشیدی.
✍ پژوهش و گردآوری ؛ بردیا بزرگمهر.
۴
@khashatra
پایان🔺🔺
در گاتاها کمابیش ۸ بار از آتش نام برده شده است.
آن نور و روشنایی خرد است (هاتاهای ۳-۴ و ۶-۱۲).
و نور روشنایی‌بخش (۱۹-۴ و ۹-۱۶) و گرما (۴-۸).
که به مرتو ها، هم خوب و هم بد یاری می رساند تا شادی را دریابند.
آتش یاری می رساند تا در جستجوی راستی و حقیقت ،
بر آن تمرکز دهنی کرد (۹-۸) و اندیشه را روشن می‌گرداند.
تا ابزار جلوگیری از خطر فراهم شود. (۷-۱۱).
آتش گاتاهایی نماد خرد افزاینده ی اهورایی است در مرتو ها و روشن گر ذهن در کار اندیشه ی ژرف است.
در این جا دو نیایش کوتاه ، یکی از هفت هات،
(هپتنگ هاییتی Haptang Haiti)) ،
و دیگری از آتش نیایش اوستایی آورده می‌شود.
که نشانگر نقش نمادین آتش بوده و هم چنین بازتابی از آن اجتماعی هستند که مزدیسنان خواهان آن می‌باشند.
در پیرامون این آتش، پیش از هر چیز ای اهورا مزدا ؛
ما پیش تو می‌آییم از راه افزاینده ترین مینو، با روشنی، گرما و نیرو (نمادین شده با وسیله‌ی آتش). آن را می‌ستاییم زیرا که تو آن را قابل ستایش کرده‌ای.
آتش ؛ تو از آن خدای دانا هستی.
تو نماد افزاینده ترین مینوی او هستی و این از شایسته ترین نام های توست.
برای همین ای نور خدای دانا، ما گرد تو می‌آییم. به من ارزانی کن ای آتش، ای پرتو اهورامزدا ؛
آسایش آسان، پناه آسان، زندگی آسان.
آسایش فراوان، پناه فراوان، زندگی فراوان.
فرزانگی، افزونی، شیوایی زبان، هوشیاری روان. پس از آن خرد بزرگ و نیک و بی‌زیان. پس از آن دلیری و مردانگی، استواری، هوشیاری، بیداری.
فرزندان برومند و رسا و کاردان، کشور دار و انجمن‌آرا، بالیده، نیک کردار، آزادی بخش و جوانمرد. که خانه مرا و ده مرا و شهر مرا و کشور مرا آباد سازند. و سازمان برادری کشورها و همبستگی جهانی را فروغ و روشنایی بخشند.
📚 بُن مایه ؛
برگرفته از نگارشات موبد مهندس کامران جمشیدی.
✍ پژوهش و گردآوری ؛ بردیا بزرگمهر.
۴
@khashatra
پایان🔺🔺
وُهومَن اَمشاسِپَند
#امروز به روز، پیروز و فرخ روز تیر ایزد از خورداد ماه سال ۳۷۶۲ مزدیسنی آدینه ۱۱ خورداد ماه به سال ۱۴۰۳ خورشیدی ۳۱ می سال ۲۰۲۴ (ترسایی) ✔️ تیر = تیشتر ، نماد و نشانه ی باران. @khashatra
#امروز
نَبُر
به روز، پیروز و فرخ روز گوش ایزد از خورداد ماه سال ۳۷۶۲ مزدیسنی
شنبه ۱۲ خورداد ماه به سال ۱۴۰۳ خورشیدی
۱ ژوئن سال ۲۰۲۴ (ترسایی)
✔️ گوش = گئوش ، روان جهان.
✔️ نبُر : پرهیز از کشتن حیوانات سودرسان.
🐂پرهیز از خوردن خوراک‌های گوشت دار.
@khashatra
نَبُر
به روز، پیروز و فرخ روز گوش ایزد از خورداد ماه سال ۳۷۶۲ مزدیسنی
شنبه ۱۲ خورداد ماه به سال ۱۴۰۳ خورشیدی
۱ ژوئن سال ۲۰۲۴ (ترسایی)
✔️ گوش = گئوش ، روان جهان.
✔️ نبُر : پرهیز از کشتن حیوانات سودرسان.
🐂پرهیز از خوردن خوراک‌های گوشت دار.
@khashatra
#گوش_ایزد
امروز «گوش ایزد» چهاردهمین روز از گاهشمار زرتشتی است. بنابر گاهشمار زرتشتی، هر ماه، ٣٠ روز دارد و هر کدام از این ٣٠ روز، نامی و امروز، روزی است که نامش «گوش» است. گوش، یک ایزد است و عنوان ایزد برای آن‌چیزهایی کاربری دارد که ستودنی هستند، یعنی داده‌های نیک اهورایی که در خور ستایشند. گوش‌ایزد، ستودنی است آن اندازه که هتا یکی از یشت های اوستا، به این ایزد ویژه شده است. «گوش‌یشت» یا «درواسپ‌یشت»، آن یشتی است که در آن از «گوش‌ایزد» سخن رفته است.
واژه‌ی «گِوش» یا «گئوش» بارها در «گاتها» (سروده‌های اشوزرتشت)، در «اوستا» و در نوشته‌های پهلوی آمده است. واژه‌ی گئوش هم چون واژگان بسیار دیگری که چم های گوناگون دارند، چند چم دارد که بی‌گمان باید در جمله معنایش کرد. این واژه به چمار «گیتی» و «مجموعه‌ی آفرینش» و از سویی دیگر به چم «گاو» است، البته این چم یعنی گاو نیز در استوره‌های ایرانی، همان «آفریده» یا گیتی است. گوش یا گئوش در اوستا هم به چم گاو و هم به چم گیتی آمده است. «اورو» نیز كه به چم روان است همراه با واژه‌ی گئوش، معنی روان جهان یا روان گاو را می‌رساند. «گئوش‌ارورون» نگاهدار گله‌ها و چارپایان سودمند است. گاو در استوره‌ها، نماد گیتی است و از دیدگاه فلسفی نماد زندگی دنیوی و خاكی است.
بنابر باور ایرانیان گوش‌ایزد، پاسدار و نگهبان جانداران سودمند است که این خویش کاری با چم این ایزد، هم‌خوانی دارد. یعنی آزردن جانداران سودمند به نوعی به چم آزار آفرینش، به چم آزار گیتی‌ست.
ایزد گوش برای پاسداری از جانداران سودمند، به همراهیِ «ماه ایزد» و «رام‌ایزد» به یاریِ «وهمن امشاسپند» می‌شتابد. پس ماه ایزد، رام‌ایزد و گوش‌ایزد، یارانِ «وهمن امشاسپند» در این خویش کاری هستند.
زرتشتیان از دیرباز در این ۴ روز از ریختن خون جانوران و از خوردن گوشت آن‌ها پرهیز می‌کنند و این کار برای نگهبانی از شمار جانوری و سلامتی انسان‌ها انجام می‌شود.
پرهیز از کشتن و خوردن جانوران هم چون یک قرارداد کلی است برای آن‌که در این ۴ روز، جانوران در امان باشند.
تصور کنید که این قرارداد از این دایره‌ی کوچک (هازمان زرتشتی) فراتر رود و جهانیان در این ۴ روز بر خود بایسته بدانند که از کشتن جانوران و خوردن خوراک‌های گوشتی بپرهیزند؛ بی‌گمان که آمار کشتار جانوران به اندازه‌ی بسیاری پایین خواهد آمد و از سویی برای انسان‌ها تمرینی خواهد بود برای خوردن خوراک‌های گیاهی.
روز «گوش‌ایزد» هم چون یک تلنگر، هر ماه، به ما «مجموعه‌ی آفرینش» را یاد آوری می‌کند. گوش‌ایزد، هم چون رام‌ایزد و ماه ایزد و وهمن‌امشاسپند، تلنگری است تا «گیتی» را از یاد نبریم و یادمان نرود که بخشی از این مجموعه هستیم، اگر بخشی از هستی را بیازاریم، آزرده خواهیم شد. گویند در این روز باید جشن گرفت.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش :
گوش‌روز ای نگار مشكین خال،
گوش بربط بگیر و نیک بمال.
من ز بهر سماع خواهم گوش،
بی‌سماعم مدار در هر حال.
اندرزنامه ی آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم) :
پرورش گوش اورون کن، گاو به ورز آموز.
اندرزنامه‌ی آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار :
به (گوش) اندرون گاو ساله، به مرز،
ببند و بیامرز بر گاو، ورز.
گل میزورس نماد گوش ایزد است.
@khashatra
امروز «گوش ایزد» چهاردهمین روز از گاهشمار زرتشتی است. بنابر گاهشمار زرتشتی، هر ماه، ٣٠ روز دارد و هر کدام از این ٣٠ روز، نامی و امروز، روزی است که نامش «گوش» است. گوش، یک ایزد است و عنوان ایزد برای آن‌چیزهایی کاربری دارد که ستودنی هستند، یعنی داده‌های نیک اهورایی که در خور ستایشند. گوش‌ایزد، ستودنی است آن اندازه که هتا یکی از یشت های اوستا، به این ایزد ویژه شده است. «گوش‌یشت» یا «درواسپ‌یشت»، آن یشتی است که در آن از «گوش‌ایزد» سخن رفته است.
واژه‌ی «گِوش» یا «گئوش» بارها در «گاتها» (سروده‌های اشوزرتشت)، در «اوستا» و در نوشته‌های پهلوی آمده است. واژه‌ی گئوش هم چون واژگان بسیار دیگری که چم های گوناگون دارند، چند چم دارد که بی‌گمان باید در جمله معنایش کرد. این واژه به چمار «گیتی» و «مجموعه‌ی آفرینش» و از سویی دیگر به چم «گاو» است، البته این چم یعنی گاو نیز در استوره‌های ایرانی، همان «آفریده» یا گیتی است. گوش یا گئوش در اوستا هم به چم گاو و هم به چم گیتی آمده است. «اورو» نیز كه به چم روان است همراه با واژه‌ی گئوش، معنی روان جهان یا روان گاو را می‌رساند. «گئوش‌ارورون» نگاهدار گله‌ها و چارپایان سودمند است. گاو در استوره‌ها، نماد گیتی است و از دیدگاه فلسفی نماد زندگی دنیوی و خاكی است.
بنابر باور ایرانیان گوش‌ایزد، پاسدار و نگهبان جانداران سودمند است که این خویش کاری با چم این ایزد، هم‌خوانی دارد. یعنی آزردن جانداران سودمند به نوعی به چم آزار آفرینش، به چم آزار گیتی‌ست.
ایزد گوش برای پاسداری از جانداران سودمند، به همراهیِ «ماه ایزد» و «رام‌ایزد» به یاریِ «وهمن امشاسپند» می‌شتابد. پس ماه ایزد، رام‌ایزد و گوش‌ایزد، یارانِ «وهمن امشاسپند» در این خویش کاری هستند.
زرتشتیان از دیرباز در این ۴ روز از ریختن خون جانوران و از خوردن گوشت آن‌ها پرهیز می‌کنند و این کار برای نگهبانی از شمار جانوری و سلامتی انسان‌ها انجام می‌شود.
پرهیز از کشتن و خوردن جانوران هم چون یک قرارداد کلی است برای آن‌که در این ۴ روز، جانوران در امان باشند.
تصور کنید که این قرارداد از این دایره‌ی کوچک (هازمان زرتشتی) فراتر رود و جهانیان در این ۴ روز بر خود بایسته بدانند که از کشتن جانوران و خوردن خوراک‌های گوشتی بپرهیزند؛ بی‌گمان که آمار کشتار جانوران به اندازه‌ی بسیاری پایین خواهد آمد و از سویی برای انسان‌ها تمرینی خواهد بود برای خوردن خوراک‌های گیاهی.
روز «گوش‌ایزد» هم چون یک تلنگر، هر ماه، به ما «مجموعه‌ی آفرینش» را یاد آوری می‌کند. گوش‌ایزد، هم چون رام‌ایزد و ماه ایزد و وهمن‌امشاسپند، تلنگری است تا «گیتی» را از یاد نبریم و یادمان نرود که بخشی از این مجموعه هستیم، اگر بخشی از هستی را بیازاریم، آزرده خواهیم شد. گویند در این روز باید جشن گرفت.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش :
گوش‌روز ای نگار مشكین خال،
گوش بربط بگیر و نیک بمال.
من ز بهر سماع خواهم گوش،
بی‌سماعم مدار در هر حال.
اندرزنامه ی آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم) :
پرورش گوش اورون کن، گاو به ورز آموز.
اندرزنامه‌ی آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار :
به (گوش) اندرون گاو ساله، به مرز،
ببند و بیامرز بر گاو، ورز.
گل میزورس نماد گوش ایزد است.
@khashatra
#اوستا
✅ اَوِستا نام فراگیر مجموعه ی کهن‌ترین نوشتار و سروده‌های زرتشتیان است، که همانا دانشنامه ی ایرانیان بوده و در روزگار باستان ۲۱ نسک (:کتاب) داشته و هم‌اکنون دارای پنج بخش است.
✔️ بخش‌های اوستا بر این پایه‌اند :
◀️ یَسنه : که سخنان اشوزرتشت، شناخته شده با نام گاهان در آن گنجانده شده است.
◀️ یشت‌ها : (سرودهای نیایشی).
◀️ویسپرد.
◀️ خرده‌اوستا.
◀️ وندیداد.
✳️ گفتنی ست که ❗️
نسک دینی و آیینی زرتشتیان تنها #گاتاها سرودهای سپند (:مقدس) اشوزرتشت است.
و نسک وندیداد نسک ضد دیو و قانون است و یک نسک کهن و هرگز جزو نسک دینی زرتشتیان نبوده و نیست.
❇️ گذشته از این پنج نسک، پاره‌هایی از نوشته‌ای بنام «هیربدستان و نیرنگستان» و… موجود است که درباره ی برگزاری مراسم مذهبی است.
۱
@khashatra
✅ اَوِستا نام فراگیر مجموعه ی کهن‌ترین نوشتار و سروده‌های زرتشتیان است، که همانا دانشنامه ی ایرانیان بوده و در روزگار باستان ۲۱ نسک (:کتاب) داشته و هم‌اکنون دارای پنج بخش است.
✔️ بخش‌های اوستا بر این پایه‌اند :
◀️ یَسنه : که سخنان اشوزرتشت، شناخته شده با نام گاهان در آن گنجانده شده است.
◀️ یشت‌ها : (سرودهای نیایشی).
◀️ویسپرد.
◀️ خرده‌اوستا.
◀️ وندیداد.
✳️ گفتنی ست که ❗️
نسک دینی و آیینی زرتشتیان تنها #گاتاها سرودهای سپند (:مقدس) اشوزرتشت است.
و نسک وندیداد نسک ضد دیو و قانون است و یک نسک کهن و هرگز جزو نسک دینی زرتشتیان نبوده و نیست.
❇️ گذشته از این پنج نسک، پاره‌هایی از نوشته‌ای بنام «هیربدستان و نیرنگستان» و… موجود است که درباره ی برگزاری مراسم مذهبی است.
۱
@khashatra
✅ واژه ی اَوِستا که در خود نسک نیامده به چمِ دانش و شناختاست و با واژه ی «ودا»، نام کهن‌ترین نسک دینی هندوان هم‌ریشه است.
روی‌هم‌رفته اوستا را می‌توان به چمِ «آگاهی‌نامه» یا «دانشنامه» دانست که آن را مرجع نامه نیز می‌نامند.
ریشه‌های این واژه «ابستاگ» در پارسی میانه و «آپستاواکا» (:ستایش خدا) در پارسی باستان است.
در متون کهن دوران پس از اسلام، از اوستا با نام‌های دیگر نیز یاد شده‌است. از آن میان می‌توان نام‌های هم چون :
◀️ ابستا،
◀️ اَستا،
◀️ بستاق،
◀️ وِستا،
◀️ ستا،
◀️ اوستاک،
◀️ آبستا،
◀️ اَبستاغ
◀️ بستاق را نام برد.
✔️ در مجمل التواریخ آمده‌است :
و زردشت نسک بستاق که ایشان ابستا و وستا خوانند بر گشتاسب عرضه کرد.
✳️ هم چنین خاقانی در سروده‌اش آورده است :
چو این جا معنی قرآن ندانم.
روم آن جا که آبستا بخوانم.
۲
@khashatra
روی‌هم‌رفته اوستا را می‌توان به چمِ «آگاهی‌نامه» یا «دانشنامه» دانست که آن را مرجع نامه نیز می‌نامند.
ریشه‌های این واژه «ابستاگ» در پارسی میانه و «آپستاواکا» (:ستایش خدا) در پارسی باستان است.
در متون کهن دوران پس از اسلام، از اوستا با نام‌های دیگر نیز یاد شده‌است. از آن میان می‌توان نام‌های هم چون :
◀️ ابستا،
◀️ اَستا،
◀️ بستاق،
◀️ وِستا،
◀️ ستا،
◀️ اوستاک،
◀️ آبستا،
◀️ اَبستاغ
◀️ بستاق را نام برد.
✔️ در مجمل التواریخ آمده‌است :
و زردشت نسک بستاق که ایشان ابستا و وستا خوانند بر گشتاسب عرضه کرد.
✳️ هم چنین خاقانی در سروده‌اش آورده است :
چو این جا معنی قرآن ندانم.
روم آن جا که آبستا بخوانم.
۲
@khashatra
✅ بخش‌های اوستا در دوران‌های گوناگون به‌دست کسان پرشماری نوشته شده‌است، ولی از آن میان تنها بخشی از سرودها از آنِ خود اشوزرتشت است.
نوشته‌های اوستا دربرگیرنده است از نیایشِ اهورا مزدا و امشاسپندان و دیگر ایزدان و نمادهای طبیعت و بایسته‌های آدمی در جهان بهشت و دوزخ و داستان‌های ملی.
☑️ گویند پس از آن که اسکندر مقدونی گجستک کاخ پادشاهی ایران را آتش زد اوستا را نیز سوزاند.
❇️ بلاش اشکانی فرمان داد تا اوستای پراکنده را از شهرهای ایران گرد آورند.
❇️ اردشیر بابکان، تنسر را مامور سامان دادن آن کرد.
❇️ پسرش شاپور یکم کار پدر را دنبال کرد و سرانجام اوستا را به همان شیوه ی کهن به ۲۱ نسک بخش کردند و نام‌ها و شرحِ این نسک‌ها در نسک (:کتابِ) پهلوی دینکرد و نسک های دیگر آمده‌است.
نسک‌های بیست و یک‌گانه اوستا به سه بهر بخش می‌شده است :
✳️ نسک‌های گاسانیک در دانش و کار مینوی.
✳️ نسک‌های داتیک در دانش و کار جهانی.
✳️ نسک‌های هاتک مانسریک در آگاهی از کردارهای میانِ جهانِ مینوی و جهانِ خاکی.
✔️ اوستای امروزی دارای بخش‌های زیر است :
◀️ یسنا، گاهان بخشی از یسن است.
◀️ ویسپرد.
◀️ وندیداد.
◀️ یشت ها.
◀️ خرده اوستا.
۳
@khashatra
نوشته‌های اوستا دربرگیرنده است از نیایشِ اهورا مزدا و امشاسپندان و دیگر ایزدان و نمادهای طبیعت و بایسته‌های آدمی در جهان بهشت و دوزخ و داستان‌های ملی.
☑️ گویند پس از آن که اسکندر مقدونی گجستک کاخ پادشاهی ایران را آتش زد اوستا را نیز سوزاند.
❇️ بلاش اشکانی فرمان داد تا اوستای پراکنده را از شهرهای ایران گرد آورند.
❇️ اردشیر بابکان، تنسر را مامور سامان دادن آن کرد.
❇️ پسرش شاپور یکم کار پدر را دنبال کرد و سرانجام اوستا را به همان شیوه ی کهن به ۲۱ نسک بخش کردند و نام‌ها و شرحِ این نسک‌ها در نسک (:کتابِ) پهلوی دینکرد و نسک های دیگر آمده‌است.
نسک‌های بیست و یک‌گانه اوستا به سه بهر بخش می‌شده است :
✳️ نسک‌های گاسانیک در دانش و کار مینوی.
✳️ نسک‌های داتیک در دانش و کار جهانی.
✳️ نسک‌های هاتک مانسریک در آگاهی از کردارهای میانِ جهانِ مینوی و جهانِ خاکی.
✔️ اوستای امروزی دارای بخش‌های زیر است :
◀️ یسنا، گاهان بخشی از یسن است.
◀️ ویسپرد.
◀️ وندیداد.
◀️ یشت ها.
◀️ خرده اوستا.
۳
@khashatra
✅ سروده‌های «یشت» (که به اشوزرتشت نسبت داده می‌شوند، ولی کمابیش می‌توان گفت که وی آن‌ها را نسروده‌است) در اوستای نو جای دارند و گمان می‌رود که وابسته به دوره هخامنشی (۶۴۸ تا ۳۳۰ پیش از میلاد) هستند.
✅ «وندیداد» نیز که در اوستای نو جای دارد، گمان می‌رود که دیرتر و در زمان پارت‌ها (۱۴۱ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) سروده شده باشد.
✅ «ویسپرد» دربرگیرنده ی تازه‌ترین بخش اوستاست که به زبان پارسی میانه نوشته شده و به دوره ی ساسانی (۲۲۶ تا ۶۵۱) ترسایی برمی‌گردد. در زمان ساسانیان نیز بخش‌های باقی‌مانده از آن نسک بزرگ با افزودن آن چه در یادها مانده بود گردآوری شده و سرانجام در سده‌های پنجم و ششم هجری بار دیگر این نسک گردآوری شد که به صورت امروزین درآمد.
✔️ دانشمندان پژوهش گر ۲۱ نسک ساسانی را به ۳۴۵۷۰۰ کلمه برآورد کرده‌اند و امروز ۸۳۰۰۰ کلمه در اوستای فعلی موجود و باقی به تاراج حادثات رفته‌است.
✳️ کهن‌ترین نگارش دست‌نویس اوستا، اکنون در کپنهاک پایتخت دانمارک است و در سال ۱۳۲۵ ترسایی نگاشته شده‌است، این نگارش را خاورشناس سرشناس دانمارکی وسترگارد (Westerguard) با خود از ایران به اروپا برد.
۴
@khashatra
✅ «وندیداد» نیز که در اوستای نو جای دارد، گمان می‌رود که دیرتر و در زمان پارت‌ها (۱۴۱ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) سروده شده باشد.
✅ «ویسپرد» دربرگیرنده ی تازه‌ترین بخش اوستاست که به زبان پارسی میانه نوشته شده و به دوره ی ساسانی (۲۲۶ تا ۶۵۱) ترسایی برمی‌گردد. در زمان ساسانیان نیز بخش‌های باقی‌مانده از آن نسک بزرگ با افزودن آن چه در یادها مانده بود گردآوری شده و سرانجام در سده‌های پنجم و ششم هجری بار دیگر این نسک گردآوری شد که به صورت امروزین درآمد.
✔️ دانشمندان پژوهش گر ۲۱ نسک ساسانی را به ۳۴۵۷۰۰ کلمه برآورد کرده‌اند و امروز ۸۳۰۰۰ کلمه در اوستای فعلی موجود و باقی به تاراج حادثات رفته‌است.
✳️ کهن‌ترین نگارش دست‌نویس اوستا، اکنون در کپنهاک پایتخت دانمارک است و در سال ۱۳۲۵ ترسایی نگاشته شده‌است، این نگارش را خاورشناس سرشناس دانمارکی وسترگارد (Westerguard) با خود از ایران به اروپا برد.
۴
@khashatra
✅ زبانی که اوستا به آن نوشته شده به سببِ وجودِ نامِ اوستا، زبان اوستایی
نامیده شده‌است.
اوستا به دو گویش نوشته شده‌است. گویشی که گاهان یعنی سخنان خود اشوزرتشت بدان نوشته‌شده و گویشی که بخش‌های دیگر اوستا را بدان نوشته‌اند.
گویش نخست را گویش گاهانی و گویش دوم را گویش جدید نامیده‌اند.
❇️ اوستای امروزی حدود یک سوم اوستای دوره ی ساسانی است.
اوستای دوره ی ساسانی ۲۱ نسک داشته‌است.
مراد از اوستای #گاهانی، اوستای کهن است که گاتاها (گاهان) را دربردارد.
اوستای #غیرگاهانی، اوستای مُتأّخر و مطالب درهم و برهمی است که افراد مختلف در زمان‌های مختلف به متن قدیمی افزوده‌اند.
افزوده‌های پُر از خرافه که برخلاف گاتاها، هیچ ربطی به آیین زرتشت ندارد.
متون گاهانی شامل گاهان (یا چنان‌که در فارسی مصطلح شده «گاتاها» یا گاثَاها)، یسن‌های هَپتنگهایتی و چهار دعای مذکور در یسن ۲۷ است.
۵
@khashatra
نامیده شده‌است.
اوستا به دو گویش نوشته شده‌است. گویشی که گاهان یعنی سخنان خود اشوزرتشت بدان نوشته‌شده و گویشی که بخش‌های دیگر اوستا را بدان نوشته‌اند.
گویش نخست را گویش گاهانی و گویش دوم را گویش جدید نامیده‌اند.
❇️ اوستای امروزی حدود یک سوم اوستای دوره ی ساسانی است.
اوستای دوره ی ساسانی ۲۱ نسک داشته‌است.
مراد از اوستای #گاهانی، اوستای کهن است که گاتاها (گاهان) را دربردارد.
اوستای #غیرگاهانی، اوستای مُتأّخر و مطالب درهم و برهمی است که افراد مختلف در زمان‌های مختلف به متن قدیمی افزوده‌اند.
افزوده‌های پُر از خرافه که برخلاف گاتاها، هیچ ربطی به آیین زرتشت ندارد.
متون گاهانی شامل گاهان (یا چنان‌که در فارسی مصطلح شده «گاتاها» یا گاثَاها)، یسن‌های هَپتنگهایتی و چهار دعای مذکور در یسن ۲۷ است.
۵
@khashatra
✅ گاهان :
گاهی جمع گاه (در اوستا گاثا به معنی سرود) کهن ترین بخش از اوستا و کهن‌ترین اثر ادبی ایرانی است که بر جای مانده‌است.
سراینده این سروده‌ها خود اشوزرتشت است، چنان‌که در شش تا از گاهان سراینده به عنوان اول شخص از خود یاد می‌کند.
گاهان مشتمل بر ۱۷ سرود است که در اوستای کنونی در میان یَسن‌ها قرار دارد و یسن‌های ۲۸ تا ۳۴ و ۴۳ تا ۵۱ و ۵۳ را تشکیل می‌دهد.
این سرودها نه تنها از نظر ادبی، بلکه از نظر جهت دربرداشتن تفکرات نوین آن روزگارها اهمیت بسزایی دارد و نشان دهنده باورهای اصلی اشوزرتشت است.
در گاهای خدای توانا اهُورَه مَزدا است و جلوه‌های خاص او امشاسپندان اند و در مقابل، روح مخرب یا اهرمن قرار دارد.
شوربختانه به سبب دشواری این سرودها هنوز نمی‌توانیم کاملاً اطمینان پیدا کنیم که آن چه را پیامبر ایرانی در حدود ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد بیان کرده‌است، خوب دریافته‌ایم.
دشواری سروده‌های اشوزرتشت تنها به سبب وجود تعداد بسیاری لغت ناشناخته نیست، بلکه مشکل اساسی عدم آشنایی کامل ما با اندیشه‌های او است.
زبان شهر نیز خود بر پیچیدگی مطلب می‌افزاید. مشکل‌های دستوری نیز در این امر بی تأثیر نیست.
زبان اوستایی زبانی است که در آن، علاوه بر فعل‌ها، اسم‌ها و صفت‌ها و ضمیرها نیز در حالات مختلف نحوی صرف می‌شوند و برخی حالت‌های صرفی پسوندهای یکسانی می‌گیرند ؛ بنابراین ممکن است به یک لغت در جمله چندین محل نحوی داد تا آن جا که مثلاً اسمی را دانشمند اوستاشناسی در یک حالت صری به‌شمار آورده و همان واژه را پژوهش گری دیگر در حالتی دیگر دانسته‌است.
در نتیجه، دانشمندهای اوستاشناس جز در این موارد نادری درباره ی معنی و مفهوم این سرودها، اتفاق نظر ندارند.
دو متخصص ممکن است یک شعر را به دو گونه ترجمه کنند که هیچ‌کدام بر دیگری مزیتی نداشته باشد.
با این همه، مشکل‌های لغوی و صرف و نحوی گاهان سبب آن نمی‌شود که لطف و زیبایی آن دسته از سرودهایی را که چم آن‌ها بر ما روشن است، انکار کنیم، به ویژه هنگامی که گاهان را با آن چه از شعر هندوایرانی آن زمانی (مانند سروده‌های ودایی و یشت‌ها) باقی‌مانده مقایسه کنیم، بیشتر به بدیع بود گاهان پی می‌بریم.
ترجمه گاهان به زبان پهلوی در دست است و در مواردی نادری می‌تواند به فهم بهتر گاهان کمک کند، زیرا در عهد ساسانی به سبب گذشت زمان، فهم زبان گاهان برای موبدان زرتشتی دشوار و گاه ناممکن بوده‌است.
۶
@khashatra
گاهی جمع گاه (در اوستا گاثا به معنی سرود) کهن ترین بخش از اوستا و کهن‌ترین اثر ادبی ایرانی است که بر جای مانده‌است.
سراینده این سروده‌ها خود اشوزرتشت است، چنان‌که در شش تا از گاهان سراینده به عنوان اول شخص از خود یاد می‌کند.
گاهان مشتمل بر ۱۷ سرود است که در اوستای کنونی در میان یَسن‌ها قرار دارد و یسن‌های ۲۸ تا ۳۴ و ۴۳ تا ۵۱ و ۵۳ را تشکیل می‌دهد.
این سرودها نه تنها از نظر ادبی، بلکه از نظر جهت دربرداشتن تفکرات نوین آن روزگارها اهمیت بسزایی دارد و نشان دهنده باورهای اصلی اشوزرتشت است.
در گاهای خدای توانا اهُورَه مَزدا است و جلوه‌های خاص او امشاسپندان اند و در مقابل، روح مخرب یا اهرمن قرار دارد.
شوربختانه به سبب دشواری این سرودها هنوز نمی‌توانیم کاملاً اطمینان پیدا کنیم که آن چه را پیامبر ایرانی در حدود ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد بیان کرده‌است، خوب دریافته‌ایم.
دشواری سروده‌های اشوزرتشت تنها به سبب وجود تعداد بسیاری لغت ناشناخته نیست، بلکه مشکل اساسی عدم آشنایی کامل ما با اندیشه‌های او است.
زبان شهر نیز خود بر پیچیدگی مطلب می‌افزاید. مشکل‌های دستوری نیز در این امر بی تأثیر نیست.
زبان اوستایی زبانی است که در آن، علاوه بر فعل‌ها، اسم‌ها و صفت‌ها و ضمیرها نیز در حالات مختلف نحوی صرف می‌شوند و برخی حالت‌های صرفی پسوندهای یکسانی می‌گیرند ؛ بنابراین ممکن است به یک لغت در جمله چندین محل نحوی داد تا آن جا که مثلاً اسمی را دانشمند اوستاشناسی در یک حالت صری به‌شمار آورده و همان واژه را پژوهش گری دیگر در حالتی دیگر دانسته‌است.
در نتیجه، دانشمندهای اوستاشناس جز در این موارد نادری درباره ی معنی و مفهوم این سرودها، اتفاق نظر ندارند.
دو متخصص ممکن است یک شعر را به دو گونه ترجمه کنند که هیچ‌کدام بر دیگری مزیتی نداشته باشد.
با این همه، مشکل‌های لغوی و صرف و نحوی گاهان سبب آن نمی‌شود که لطف و زیبایی آن دسته از سرودهایی را که چم آن‌ها بر ما روشن است، انکار کنیم، به ویژه هنگامی که گاهان را با آن چه از شعر هندوایرانی آن زمانی (مانند سروده‌های ودایی و یشت‌ها) باقی‌مانده مقایسه کنیم، بیشتر به بدیع بود گاهان پی می‌بریم.
ترجمه گاهان به زبان پهلوی در دست است و در مواردی نادری می‌تواند به فهم بهتر گاهان کمک کند، زیرا در عهد ساسانی به سبب گذشت زمان، فهم زبان گاهان برای موبدان زرتشتی دشوار و گاه ناممکن بوده‌است.
۶
@khashatra
✅ از نظر ساختمان، شعر گاهان شباهتی به شعرهای ودایی دارد.
هر سرود دارای بندهایی است و هر بندی بیت‌هایی را با تعداد ثابتی هجا در بر دارد.
گاهان را به پنج بخش تقسیم کرده‌اند و هر یک از بخش‌ها دارای فصولی است که به پهلوی «هات»، یا «هاد» (مشتق از واژه اوستایی «هایتی») و به فارسی «ها» نامیده می‌شود.
نام این پنج گاهان که از نخستین کلمه‌های هر بخش گرفته شده و همه صورت پهلوی دارند، عبارتند از :
❇️ اَهُورنَوَد (یسن ۲۸ تا ۳۴) دارای هفت «ها» (فصل) به ترتیب مشتمل بر ۱۱، ۱۱، ۱۱، ۲۲، ۱۶، ۱۴ و ۱۵ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل سه بیت ۹ + ۷ هجایی است.
اهنود دارای ۱۰۰ بند + یک بند سرآغاز می باشد.
اهنود به یشت گاهان نیز معروف است.
❇️ اُشتَوَد (یسن ۴۳ تا ۴۶) دارای چهار «ها» به ترتیب مشتمل بر ۱۶، ۲۰، ۱۱، ۱۹ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل پنج بیت ۷ + ۴ هجایی است . و دارای ۶۶ بند می باشد.
❇️ سپَنتمَد (یسن ۴۷ تا ۵۰) که دارای چهار «ها» به ترتیب مشتمل بر ۶، ۱۲، ۱۲ و ۱۱ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل چهار بیت ۴ + ۷ هجایی است.
مشتمل بر ۱۶، ۲، ۱۱، ۱۹ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل پنج بیت ۷ + ۴ هجایی است. و دارای ۴۱ بند می باشد.
❇️ وُهُوخشَتر (یسن ۵۱) که داری یک «ها» و ۲۲ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل سه بیت ۷ + ۷ هجایی است. و دارای ۲۲ بند می باشد.
❇️ وَهیشتو یشت (یسن ۵۳) که دارای یک «ها» و ۹ بند است.
در این بخش دو بند از بندهای شعری دارای چهار بیت ۵ + ۷ هجایی و دو بند بعدی دارای دو بیت سه پاره‌ای ۵ + ۷ + ۷ هجایی است. و دارای ۹ بند می باشد.
《کل گاهان دارای پنج بخش هفده هات و ۲۳۸ بند + یک بند سرآغاز است 》
✳️ هپتنگ‌هایتی :
هَپتَنگ‌هایتی یا یَسن‌های هفت فصل، یسن‌های ۳۵ تا ۴۱ را تشکیل می‌دهد و به نثر است و پس از گاهان کهن ترین بخش اوستا است.
📚بن مایه :
◀️ اوستا، جلیل دوست خواه
◀️ ستوت یسن، علی اکبر جعفری
◀️ زبان فارسی، محسن ابوالقاسمی
◀️ اوستای گاهانی و غیر گاهانی
✍ پژوهش و گردآوری ؛ بردیا بزرگمهر
۷
@khashatra
پایان 🔺🔺
هر سرود دارای بندهایی است و هر بندی بیت‌هایی را با تعداد ثابتی هجا در بر دارد.
گاهان را به پنج بخش تقسیم کرده‌اند و هر یک از بخش‌ها دارای فصولی است که به پهلوی «هات»، یا «هاد» (مشتق از واژه اوستایی «هایتی») و به فارسی «ها» نامیده می‌شود.
نام این پنج گاهان که از نخستین کلمه‌های هر بخش گرفته شده و همه صورت پهلوی دارند، عبارتند از :
❇️ اَهُورنَوَد (یسن ۲۸ تا ۳۴) دارای هفت «ها» (فصل) به ترتیب مشتمل بر ۱۱، ۱۱، ۱۱، ۲۲، ۱۶، ۱۴ و ۱۵ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل سه بیت ۹ + ۷ هجایی است.
اهنود دارای ۱۰۰ بند + یک بند سرآغاز می باشد.
اهنود به یشت گاهان نیز معروف است.
❇️ اُشتَوَد (یسن ۴۳ تا ۴۶) دارای چهار «ها» به ترتیب مشتمل بر ۱۶، ۲۰، ۱۱، ۱۹ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل پنج بیت ۷ + ۴ هجایی است . و دارای ۶۶ بند می باشد.
❇️ سپَنتمَد (یسن ۴۷ تا ۵۰) که دارای چهار «ها» به ترتیب مشتمل بر ۶، ۱۲، ۱۲ و ۱۱ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل چهار بیت ۴ + ۷ هجایی است.
مشتمل بر ۱۶، ۲، ۱۱، ۱۹ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل پنج بیت ۷ + ۴ هجایی است. و دارای ۴۱ بند می باشد.
❇️ وُهُوخشَتر (یسن ۵۱) که داری یک «ها» و ۲۲ بند است.
در این بخش‌بندهای شعری شامل سه بیت ۷ + ۷ هجایی است. و دارای ۲۲ بند می باشد.
❇️ وَهیشتو یشت (یسن ۵۳) که دارای یک «ها» و ۹ بند است.
در این بخش دو بند از بندهای شعری دارای چهار بیت ۵ + ۷ هجایی و دو بند بعدی دارای دو بیت سه پاره‌ای ۵ + ۷ + ۷ هجایی است. و دارای ۹ بند می باشد.
《کل گاهان دارای پنج بخش هفده هات و ۲۳۸ بند + یک بند سرآغاز است 》
✳️ هپتنگ‌هایتی :
هَپتَنگ‌هایتی یا یَسن‌های هفت فصل، یسن‌های ۳۵ تا ۴۱ را تشکیل می‌دهد و به نثر است و پس از گاهان کهن ترین بخش اوستا است.
📚بن مایه :
◀️ اوستا، جلیل دوست خواه
◀️ ستوت یسن، علی اکبر جعفری
◀️ زبان فارسی، محسن ابوالقاسمی
◀️ اوستای گاهانی و غیر گاهانی
✍ پژوهش و گردآوری ؛ بردیا بزرگمهر
۷
@khashatra
پایان 🔺🔺
وُهومَن اَمشاسِپَند
#امروز نَبُر به روز، پیروز و فرخ روز گوش ایزد از خورداد ماه سال ۳۷۶۲ مزدیسنی شنبه ۱۲ خورداد ماه به سال ۱۴۰۳ خورشیدی ۱ ژوئن سال ۲۰۲۴ (ترسایی) ✔️ گوش = گئوش ، روان جهان. ✔️ نبُر : پرهیز از کشتن حیوانات سودرسان. 🐂پرهیز از خوردن خوراک‌های گوشت دار.…
#امروز
نَبُر
به روز، پیروز و فرخ روز دی به مهر از خورداد ماه سال ۳۷۶۲ مزدیسنی
یک شنبه ۱۳ خورداد ماه به سال ۱۴۰۳ خورشیدی
۲ ژوئن سال ۲۰۲۴ (ترسایی)
✔️ دی به مهر = آفریدگار.
✔️ روز استراحت و نیایش همگانی زرتشتیان.
@khashatra
نَبُر
به روز، پیروز و فرخ روز دی به مهر از خورداد ماه سال ۳۷۶۲ مزدیسنی
یک شنبه ۱۳ خورداد ماه به سال ۱۴۰۳ خورشیدی
۲ ژوئن سال ۲۰۲۴ (ترسایی)
✔️ دی به مهر = آفریدگار.
✔️ روز استراحت و نیایش همگانی زرتشتیان.
@khashatra
#دی_به_مهر
«دی» اوستایی «دَثوش» به چم پروردگار و دادار است.
روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن و آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است (روز استراحت).
دی به‌مهر است مهربانی کن
که از همه چیز مهربانی به
روز پانزدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی دی به‌مهر نام گرفته است. سه روز در هر ماه زرتشتی با پیشوند «دی» همراه است. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست‌وسوم ماه زرتشتی كه برای پرهیز از اشتباه با پسوند نام روز پس از خودش شناخته می‌شوند ؛ برای نمونه فردای روز دی‌‌به مهر روز مهر است.
«سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش»
روز دی است خیز و بیار ای نگار مِی
ای ترک، مِی بیار كه تركی گرفت دی
مِی ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به مِی
گل کاردک نماد دی به مهر (آفریدگار) است.
@khashatra
«دی» اوستایی «دَثوش» به چم پروردگار و دادار است.
روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن و آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است (روز استراحت).
دی به‌مهر است مهربانی کن
که از همه چیز مهربانی به
روز پانزدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی دی به‌مهر نام گرفته است. سه روز در هر ماه زرتشتی با پیشوند «دی» همراه است. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست‌وسوم ماه زرتشتی كه برای پرهیز از اشتباه با پسوند نام روز پس از خودش شناخته می‌شوند ؛ برای نمونه فردای روز دی‌‌به مهر روز مهر است.
«سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش»
روز دی است خیز و بیار ای نگار مِی
ای ترک، مِی بیار كه تركی گرفت دی
مِی ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به مِی
گل کاردک نماد دی به مهر (آفریدگار) است.
@khashatra
#آداب_ستایش
✅ در نسک یتا که یکی از ۲۱ نسک اوستا بوده است به گونه ای روشن و کامل درباره ی آداب ستایش سخن گفته شده،
اما شوربختانه امروزه در دست نیست.
اما از آن جایی که از اواخر سلطنت اشکانیان و اوایل دوره ی ساسانیان اقدامات سودمند در جمع‌آوری و ترجمه ی اوستای باقی مانده و پراکنده آن زمان به عمل آمده و به گونه ای چکیده مضمون این نسک نیز به پهلوی ترجمه شده و در نسک دینکرد و سایر نسک های پهلوی برای ما باقی مانده است.
آداب بندگی در اوستا ((پَیتی‌فرَسایو)) پ‌ح‌لا‌ت‌لا-ف‌ر‌ح‌س ؟
و هنگام یا گاه نماز را ((رتوفریتی)) ر‌ح‌ث×-ف‌ر‌لات‌لا ؟ می‌نامند.
✔️ لباس در موقع ستایش
◀️ هر زرتشتی باید در هنگام ستایش سدره را که از ۹ پاره پارچه ی سپید پنبه‌ای باشد بپوشد.
◀️ به کمر، کُشتی که به گونه ی ویژه ای از پشم تهیه شده بسته داشته باشد .
◀️ سر باید پوشیده باشد (در زمان اشکانیان و ساسانیان در هنگام ستایش کلاه ویژه بر سر می نهادند که هتا گوش و پشت گردن هم پوشانیده و در هنگام لازم دهان را هم می‌پوشانیدند).
◀️ هرگاه ستایش کننده تا کَمَسته سه گام نزدیک آتش یا چراغ ایستاده باشد باید دهان خود را با پارچه‌ای به نام ((پدان = پَنام))، بپوشاند تا از افتادن آب دهان به روی آتش جلوگیری کند.
◀️ هرگاه ستایش کننده بر روی فرشی ایستاده یا نشسته ممکن است بدون کفش والا، باید کفش به پا داشته باشد.
◀️ لباس باید به گونه ای باشد که گردن تا قوزک دست و پا به خوبی بپوشاند.
◀️ لباس باید آزاد بوده وهیچ گاه شوند ناخرسندی آزار تن یا فور نباشد. و زیاد تنگ نباشد تا در هنگام سرما بدن را نگه دارد و در گرما سبب ناخرسندی نشود.
۱
@khashatra
✅ در نسک یتا که یکی از ۲۱ نسک اوستا بوده است به گونه ای روشن و کامل درباره ی آداب ستایش سخن گفته شده،
اما شوربختانه امروزه در دست نیست.
اما از آن جایی که از اواخر سلطنت اشکانیان و اوایل دوره ی ساسانیان اقدامات سودمند در جمع‌آوری و ترجمه ی اوستای باقی مانده و پراکنده آن زمان به عمل آمده و به گونه ای چکیده مضمون این نسک نیز به پهلوی ترجمه شده و در نسک دینکرد و سایر نسک های پهلوی برای ما باقی مانده است.
آداب بندگی در اوستا ((پَیتی‌فرَسایو)) پ‌ح‌لا‌ت‌لا-ف‌ر‌ح‌س ؟
و هنگام یا گاه نماز را ((رتوفریتی)) ر‌ح‌ث×-ف‌ر‌لات‌لا ؟ می‌نامند.
✔️ لباس در موقع ستایش
◀️ هر زرتشتی باید در هنگام ستایش سدره را که از ۹ پاره پارچه ی سپید پنبه‌ای باشد بپوشد.
◀️ به کمر، کُشتی که به گونه ی ویژه ای از پشم تهیه شده بسته داشته باشد .
◀️ سر باید پوشیده باشد (در زمان اشکانیان و ساسانیان در هنگام ستایش کلاه ویژه بر سر می نهادند که هتا گوش و پشت گردن هم پوشانیده و در هنگام لازم دهان را هم می‌پوشانیدند).
◀️ هرگاه ستایش کننده تا کَمَسته سه گام نزدیک آتش یا چراغ ایستاده باشد باید دهان خود را با پارچه‌ای به نام ((پدان = پَنام))، بپوشاند تا از افتادن آب دهان به روی آتش جلوگیری کند.
◀️ هرگاه ستایش کننده بر روی فرشی ایستاده یا نشسته ممکن است بدون کفش والا، باید کفش به پا داشته باشد.
◀️ لباس باید به گونه ای باشد که گردن تا قوزک دست و پا به خوبی بپوشاند.
◀️ لباس باید آزاد بوده وهیچ گاه شوند ناخرسندی آزار تن یا فور نباشد. و زیاد تنگ نباشد تا در هنگام سرما بدن را نگه دارد و در گرما سبب ناخرسندی نشود.
۱
@khashatra
✅ هنگامه ی ستایش
ستایش در هر موقعی ممکن و رواست ولی هر گاه وقت ونام مخصوصی دارد که باید پس از هر اوستایی نام برده شود و عده‌ی گاه ها پنج است بدین قرار :
◀️ نخستین گاه ((اوشهن)) است و هنگام آن از نصف شب تا بر آمدن خورشید است و چون اوشهن نخستین گاه است باید اوستایی که در آن گاه خوانده می شود به نام روز و ماه صبح بعد خوانده نه شب پیش (اروپائیان ِ عیسوی نیز نصف شب را به حساب روز بعد می‌آورند).
◀️ گاه هاون از برآمدن خورشید تا نیمروز یعنی در هفت ماه تابستان از روز اورمزد و فروردین از بر آمدن خورشید تا سه ساعت پس از نیم روز در پنج ماه زمستان یعنی از اورمزد و آبان ماه تا اَنارام و اسفند ماه گاه هاون است.
۷ ماهه نخست سال گاه هاون از بر آمدن خورشید تا نیمروز است اما در ۵ ماه دوم سال گاه هاون از برآمدن خورشید تا ساعت ۳ پس از نیمروز است.
◀️ گاه رپیتون از نیم روز تا ۳ پس از نیمروز در ۷ ماهه ی نخست سال ادامه دارد و از اورمزد آبان ماه تا آخر سال اوستاها را به نام گاه رپیتون خواندن جایز نیست.
◀️ گاه اُزیرن ؛ هنگام آن همیشه از ساعت ۳ پس ازنیمروز تا فرو رفتن خورشید است.
◀️ گاه ایوه‌سریترِم ؛ از پیدا شدن ستاره تا ۳ ساعت پس از نصف شب است.
❇️ توجه ❗️
✔️ یادداشت
◀️ اوستاها را نباید میان دو گاه آغاز نمود ولی اگر در بین خواندن اوستاهای بزرگ یک گاه تمام شده و گاه دیگر فرا رسید باید به نام گاه پیشین اوستا را تحویل داد۰
❇️ بهترین گاه(های ِ) ستایش سه (گاه) است :
◀️ نخست ؛ اوشهن،
◀️ دوم ؛ هاون،
◀️ سوم ؛ ایوه‌سریترِم آن هم تا سه ساعت از شب گذشته است.
◀️ بدترین گاه ستایش از غروب آفتاب تا یک ساعت پس از نصف شب است.
۲
@khashatra
ستایش در هر موقعی ممکن و رواست ولی هر گاه وقت ونام مخصوصی دارد که باید پس از هر اوستایی نام برده شود و عده‌ی گاه ها پنج است بدین قرار :
◀️ نخستین گاه ((اوشهن)) است و هنگام آن از نصف شب تا بر آمدن خورشید است و چون اوشهن نخستین گاه است باید اوستایی که در آن گاه خوانده می شود به نام روز و ماه صبح بعد خوانده نه شب پیش (اروپائیان ِ عیسوی نیز نصف شب را به حساب روز بعد می‌آورند).
◀️ گاه هاون از برآمدن خورشید تا نیمروز یعنی در هفت ماه تابستان از روز اورمزد و فروردین از بر آمدن خورشید تا سه ساعت پس از نیم روز در پنج ماه زمستان یعنی از اورمزد و آبان ماه تا اَنارام و اسفند ماه گاه هاون است.
۷ ماهه نخست سال گاه هاون از بر آمدن خورشید تا نیمروز است اما در ۵ ماه دوم سال گاه هاون از برآمدن خورشید تا ساعت ۳ پس از نیمروز است.
◀️ گاه رپیتون از نیم روز تا ۳ پس از نیمروز در ۷ ماهه ی نخست سال ادامه دارد و از اورمزد آبان ماه تا آخر سال اوستاها را به نام گاه رپیتون خواندن جایز نیست.
◀️ گاه اُزیرن ؛ هنگام آن همیشه از ساعت ۳ پس ازنیمروز تا فرو رفتن خورشید است.
◀️ گاه ایوه‌سریترِم ؛ از پیدا شدن ستاره تا ۳ ساعت پس از نصف شب است.
❇️ توجه ❗️
✔️ یادداشت
◀️ اوستاها را نباید میان دو گاه آغاز نمود ولی اگر در بین خواندن اوستاهای بزرگ یک گاه تمام شده و گاه دیگر فرا رسید باید به نام گاه پیشین اوستا را تحویل داد۰
❇️ بهترین گاه(های ِ) ستایش سه (گاه) است :
◀️ نخست ؛ اوشهن،
◀️ دوم ؛ هاون،
◀️ سوم ؛ ایوه‌سریترِم آن هم تا سه ساعت از شب گذشته است.
◀️ بدترین گاه ستایش از غروب آفتاب تا یک ساعت پس از نصف شب است.
۲
@khashatra
✅ مکان ستایش
◀️ ستایش باید حتی‌المقدور همیشه در یک جای مخصوص به عمل آید.
◀️ مکان ستایش باید بهددور از قیل وقال تفرقه فکری باشد.
◀️ جای ستایش باید از هر گونه آلایش و ناپاکی دور و پیوسته تمیز باشد.
◀️ مکان ستایش باید دارای هوای آزاد و نور و روشنایی کافی باشد.
◀️ در هنگام ستایش تا جایی که ممکن است باید فضای اتاق را به وسیله ی بر آتش نهادن، خوش بو معطر نمود.
◀️ سقف و دیوارهای اتاق باید سپید و آباد باشد .
✅ نحوه ی خواندن اوستا
در آیین زرتشتی باید اوستاها را به سه طریق انجام داد :
◀️ خواندن با آواز بلند و رسا.
◀️ با آواز زمزمه یا واج.
◀️ با منش یا اندیشه بدون اینکه اندک زمزمه ای شنیده شود.
✅ توجه ❗️
✳️ یادداشت ؛
◀️ تمام ستایش‌هایی که به زبان اوستاست باید با آواز بلند خوانده شود.
◀️ اوستایی که قسمت آن به پازند است قسمت های پازند را باید به زمزمه خواند.
◀️ ستایش با منش را در مواقع نیازمندی یا در تندرستی هنگام نام بردن یا در مواقع بیماری و بستری و غیره خواند.
۳
@khashatra
◀️ ستایش باید حتی‌المقدور همیشه در یک جای مخصوص به عمل آید.
◀️ مکان ستایش باید بهددور از قیل وقال تفرقه فکری باشد.
◀️ جای ستایش باید از هر گونه آلایش و ناپاکی دور و پیوسته تمیز باشد.
◀️ مکان ستایش باید دارای هوای آزاد و نور و روشنایی کافی باشد.
◀️ در هنگام ستایش تا جایی که ممکن است باید فضای اتاق را به وسیله ی بر آتش نهادن، خوش بو معطر نمود.
◀️ سقف و دیوارهای اتاق باید سپید و آباد باشد .
✅ نحوه ی خواندن اوستا
در آیین زرتشتی باید اوستاها را به سه طریق انجام داد :
◀️ خواندن با آواز بلند و رسا.
◀️ با آواز زمزمه یا واج.
◀️ با منش یا اندیشه بدون اینکه اندک زمزمه ای شنیده شود.
✅ توجه ❗️
✳️ یادداشت ؛
◀️ تمام ستایش‌هایی که به زبان اوستاست باید با آواز بلند خوانده شود.
◀️ اوستایی که قسمت آن به پازند است قسمت های پازند را باید به زمزمه خواند.
◀️ ستایش با منش را در مواقع نیازمندی یا در تندرستی هنگام نام بردن یا در مواقع بیماری و بستری و غیره خواند.
۳
@khashatra
✅ نکات لازم
✔️ در هنگام ستایش پیوسته باید نکات زیر را در نظر داشت :
◀️ ستایش باید با حالتی جدی از روی ایمان و با کمال میل انجام یابد، نمازی که از روی اجبار یا ستایشی که به صورت ظاهر سازی و مردم فریبی داشته باشد به هیچ وجه پسند هورمزد نیست.
◀️ کلام اوستا نباید به گوش زن دشتان یا زن زائو (زنی که چهل روز از وضع حملش نگذشته باشد) برسد۰
◀️ در هنگام ستایس صحبت کردن، خنده و اشاره نمودن یا شوخی کردن نارواست .
◀️ عجله در اوستا خواندن جایز نیست.
◀️ اوستاهایی که سهوا رها شود ناقص و بی اثر است از این رو باید هنگام ستایش حواس خود را کاملا جمع و از تشتت فکری جلوگیری نمود.
◀️ تکان دادن سر و بدن در گاه ستایش ناپسند است.
◀️ پرستش کننده باید دل و منش خود را از کینه و حسد و از هوس و غرور و غیره پاک نگه‌دارد.
◀️ اگر در حین ستایش قضای حاجت‌روا گردد پس از فراغت باید دست و رو را شسته کشتی نو نموده و اوستای ناتمام را از سر خواند.
◀️ در هنگام ستایش نباید عملی نمود که سبب ریزش موی یا جدا شدن ناخن یا پوست یا ترشح خون گردد چه وجود موی و ناخن یا هر گونه نسا در لباس یا مکان ستایش تاثیر نیک اوستا را از بین خواهد برد.
◀️ در هنگام ستایش نباید بدن خود را به جُددینان [= جُدا از دین ، کافر] زد.
◀️ بدن باید راحت و آسوده و راست باشد .
۴
@khashatra
✔️ در هنگام ستایش پیوسته باید نکات زیر را در نظر داشت :
◀️ ستایش باید با حالتی جدی از روی ایمان و با کمال میل انجام یابد، نمازی که از روی اجبار یا ستایشی که به صورت ظاهر سازی و مردم فریبی داشته باشد به هیچ وجه پسند هورمزد نیست.
◀️ کلام اوستا نباید به گوش زن دشتان یا زن زائو (زنی که چهل روز از وضع حملش نگذشته باشد) برسد۰
◀️ در هنگام ستایس صحبت کردن، خنده و اشاره نمودن یا شوخی کردن نارواست .
◀️ عجله در اوستا خواندن جایز نیست.
◀️ اوستاهایی که سهوا رها شود ناقص و بی اثر است از این رو باید هنگام ستایش حواس خود را کاملا جمع و از تشتت فکری جلوگیری نمود.
◀️ تکان دادن سر و بدن در گاه ستایش ناپسند است.
◀️ پرستش کننده باید دل و منش خود را از کینه و حسد و از هوس و غرور و غیره پاک نگه‌دارد.
◀️ اگر در حین ستایش قضای حاجت‌روا گردد پس از فراغت باید دست و رو را شسته کشتی نو نموده و اوستای ناتمام را از سر خواند.
◀️ در هنگام ستایش نباید عملی نمود که سبب ریزش موی یا جدا شدن ناخن یا پوست یا ترشح خون گردد چه وجود موی و ناخن یا هر گونه نسا در لباس یا مکان ستایش تاثیر نیک اوستا را از بین خواهد برد.
◀️ در هنگام ستایش نباید بدن خود را به جُددینان [= جُدا از دین ، کافر] زد.
◀️ بدن باید راحت و آسوده و راست باشد .
۴
@khashatra
✅ حالت ستایش
در آیین اشوزرتشت حالت شخص در حین ستایش باید به آیین زیر باشد :
◀️ اوستا را باید ایستاده یا نشسته خواند.
◀️ نو کردن کشتی باید در حال ایستاده انجام یابد مگر برای کسانی که به علت پیری یا بیماری یا نقص بدن یا شکستگی استخوان قادر به ایستادن نباشد در این صورت باید به حالت نشسته کشتی نو نمود و یا هتا خوابیده اوستا خواند.
◀️ در هنگام ایستادن باید دست ها بر سینه یا مقابل روی قرار گیرد.
◀️ در هنگام نشستن باید دوزانو یا چهارزانو نشست در این حالت دست ها یا در مقابل صورت یا بر سینه یا بر زانو قرار دارد.
◀️ اوستاهای خورده یا فرضیات روزانه اگر در حالت ایستاده انجام یابد بهتر است.
◀️ بیماران بستری ممکن است در حالت خوابیده اوستا بخوانند.
✅ هنگامی که خواندن اوستا نادرست و یا واجب نیست.
◀️ زن دشتان و زن زائو از خواندن اوستا و بستن کشتی معذور است.
◀️ مرد جنب تا پیش از غسل، فقط می تواند اوستا را با منش بخواند.
◀️ کسی بدنش زخم تَر داشته که از آن خون و چرک ترشح کند از اوستا خواندن معاف اما ممکن است نماز را با منش انجام دهد.
◀️ بیماران بستری می توانند اوستا را با منش بخوانند.
◀️ در هنگام ستایش راه رفتن یا کارکردن قدغن است ، اگر کار کردن یا راه رفتن لازم گردد باید اوستا را قطع نمود.
۵
@khashatra
در آیین اشوزرتشت حالت شخص در حین ستایش باید به آیین زیر باشد :
◀️ اوستا را باید ایستاده یا نشسته خواند.
◀️ نو کردن کشتی باید در حال ایستاده انجام یابد مگر برای کسانی که به علت پیری یا بیماری یا نقص بدن یا شکستگی استخوان قادر به ایستادن نباشد در این صورت باید به حالت نشسته کشتی نو نمود و یا هتا خوابیده اوستا خواند.
◀️ در هنگام ایستادن باید دست ها بر سینه یا مقابل روی قرار گیرد.
◀️ در هنگام نشستن باید دوزانو یا چهارزانو نشست در این حالت دست ها یا در مقابل صورت یا بر سینه یا بر زانو قرار دارد.
◀️ اوستاهای خورده یا فرضیات روزانه اگر در حالت ایستاده انجام یابد بهتر است.
◀️ بیماران بستری ممکن است در حالت خوابیده اوستا بخوانند.
✅ هنگامی که خواندن اوستا نادرست و یا واجب نیست.
◀️ زن دشتان و زن زائو از خواندن اوستا و بستن کشتی معذور است.
◀️ مرد جنب تا پیش از غسل، فقط می تواند اوستا را با منش بخواند.
◀️ کسی بدنش زخم تَر داشته که از آن خون و چرک ترشح کند از اوستا خواندن معاف اما ممکن است نماز را با منش انجام دهد.
◀️ بیماران بستری می توانند اوستا را با منش بخوانند.
◀️ در هنگام ستایش راه رفتن یا کارکردن قدغن است ، اگر کار کردن یا راه رفتن لازم گردد باید اوستا را قطع نمود.
۵
@khashatra
✅ ترتیب خواندن نماز جماعت
نماز جماعت با هم‌بندگی یا همازور شدن در ستایش به سه طریق ممکن است :
◀️ یک تَن قسمتی از اوستای تعیین شده را خوانده و بقیه تکرار کنند.
◀️ تمام باشندگان (:حضار) با هم یک قسمت اوستا یا یک اوستای مخصوص را باهم با آواز بخوانند.
◀️ یک یا چند تَن اوستای مخصوص را خوانده و بقیه بدون حرف زدن با حالت واج گوش دهند.
◀️ حالت اول و دوم نماز جماعت باید در حال ایستاده، حالت سوم را می توان نشسته انجام داد.
✅ زمان نیکو برای نو کردن کشتی :
◀️ صبح پس از بیدار شدن از خواب .
◀️ پس از صرف نهار و شام.
◀️ پس از ادای حاجت یا آب تنی.
◀️ پیش از هر گونه اوستا یا برنامه های دینی.
◀️ پیش از رفتن به حضور آتش یا آدریان.
◀️ چون اوستای سروژ باج و کشتی برای پاکی روان است لذا پیش از پاکی روان نباید در محوطه آتش ورهرام یا آدریان حاضر شد.
۶
@khashatra
نماز جماعت با هم‌بندگی یا همازور شدن در ستایش به سه طریق ممکن است :
◀️ یک تَن قسمتی از اوستای تعیین شده را خوانده و بقیه تکرار کنند.
◀️ تمام باشندگان (:حضار) با هم یک قسمت اوستا یا یک اوستای مخصوص را باهم با آواز بخوانند.
◀️ یک یا چند تَن اوستای مخصوص را خوانده و بقیه بدون حرف زدن با حالت واج گوش دهند.
◀️ حالت اول و دوم نماز جماعت باید در حال ایستاده، حالت سوم را می توان نشسته انجام داد.
✅ زمان نیکو برای نو کردن کشتی :
◀️ صبح پس از بیدار شدن از خواب .
◀️ پس از صرف نهار و شام.
◀️ پس از ادای حاجت یا آب تنی.
◀️ پیش از هر گونه اوستا یا برنامه های دینی.
◀️ پیش از رفتن به حضور آتش یا آدریان.
◀️ چون اوستای سروژ باج و کشتی برای پاکی روان است لذا پیش از پاکی روان نباید در محوطه آتش ورهرام یا آدریان حاضر شد.
۶
@khashatra
✅ اوستای هر گاه
◀️ در هنگام روز ، قبل از خواندن گاه‌ها و اوستای دیگر باید خورشید نیایش و مهر نیایش خواند.
◀️ خورشید نیایش و مهر نیایش هر دو به هم پیوسته است و خواندن یکی بدون دیگری جایز نیست.
◀️ سروش یشت سر شب را باید تا ۳ ساعت از شب گذشته خواند و هنگام دیگر خواندنش جایز نیست۰
◀️ در سر شب خواندن آتش نیایش باید پس از سروش یشت ِ سر ِ شب انجام یابد و آن را هم در حضور آتش۰
◀️ خواندن یزشنی و آفرینگان‌ها به جز آفرینگان رفتون در گاه هاون پسندیده تر است۰
◀️ خواندن اهنودگاه یا یشت گاهان برای تندرستی چند روز پشت سر هم جایز نیست.
◀️ خواندن وهیشتوایش‌گاه در روز پسندیده تر است.
◀️ پنام ستایش، تندرستی و رزشتیا را باید بد از اتمام اوستاهای دیگر خواند.
◀️ خواندن پَتِت و وهیشتوایش‌گاه در ده روز پنجه و روز اورداد سال یعنی روز کبیسه و سه روز اول ِ روان جایز نیست.
✅ فرضیات دینی که در شب نباید انجام داد
◀️ در گاه ایوه‌سریترِم و اشهن خواندن خورشید نیایش، مهر نیایش، آبزور، خورشید یشت، آبان یشت و مهر یشت غدقن است.
◀️ خواندن یشت ِ گاهان و گاتاها در گاه ایوه‌سریترم جایز نیست.
◀️ در گاه ایوه‌سریترم برداشتن آب از چشمه، جوی، رودخانه و دریاچه غدقن است، آب را باید در گاه اوشهن یا روز برداشت.
◀️ خواندن خورشید نیایش، مهر نیایش و آبزور در پیش آتش نارواست.
📚 برگرفته از مجموعه سخنرانی های موبد رستم شهزادی.
✍ پژوهش و گردآوری : بردیا بزرگمهر
۷
@khashatra
پایان 🔺🔺
◀️ در هنگام روز ، قبل از خواندن گاه‌ها و اوستای دیگر باید خورشید نیایش و مهر نیایش خواند.
◀️ خورشید نیایش و مهر نیایش هر دو به هم پیوسته است و خواندن یکی بدون دیگری جایز نیست.
◀️ سروش یشت سر شب را باید تا ۳ ساعت از شب گذشته خواند و هنگام دیگر خواندنش جایز نیست۰
◀️ در سر شب خواندن آتش نیایش باید پس از سروش یشت ِ سر ِ شب انجام یابد و آن را هم در حضور آتش۰
◀️ خواندن یزشنی و آفرینگان‌ها به جز آفرینگان رفتون در گاه هاون پسندیده تر است۰
◀️ خواندن اهنودگاه یا یشت گاهان برای تندرستی چند روز پشت سر هم جایز نیست.
◀️ خواندن وهیشتوایش‌گاه در روز پسندیده تر است.
◀️ پنام ستایش، تندرستی و رزشتیا را باید بد از اتمام اوستاهای دیگر خواند.
◀️ خواندن پَتِت و وهیشتوایش‌گاه در ده روز پنجه و روز اورداد سال یعنی روز کبیسه و سه روز اول ِ روان جایز نیست.
✅ فرضیات دینی که در شب نباید انجام داد
◀️ در گاه ایوه‌سریترِم و اشهن خواندن خورشید نیایش، مهر نیایش، آبزور، خورشید یشت، آبان یشت و مهر یشت غدقن است.
◀️ خواندن یشت ِ گاهان و گاتاها در گاه ایوه‌سریترم جایز نیست.
◀️ در گاه ایوه‌سریترم برداشتن آب از چشمه، جوی، رودخانه و دریاچه غدقن است، آب را باید در گاه اوشهن یا روز برداشت.
◀️ خواندن خورشید نیایش، مهر نیایش و آبزور در پیش آتش نارواست.
📚 برگرفته از مجموعه سخنرانی های موبد رستم شهزادی.
✍ پژوهش و گردآوری : بردیا بزرگمهر
۷
@khashatra
پایان 🔺🔺