🔷برندگان نوبل فیزیک ۲۰۲۵


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

انجمن سلطنتی علوم سوئد تصمیم گرفت جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۵ را به جان کلارک، میشل ه. دیوریت و جان م. مارتینیر به خاطر کشف تونلی کردن مکانیکی کوانتومی ماکروسکوپی و کوانتایز کردن انرژی در یک مدار الکتریکی اهدا کند. آزمایش‌های برنده‌های امسال نوبل در حوزه فیزیک بر روی یک چیپ، مکانیک کوانتومی را در عمل نشان دادند... یکی از سوالات مهم در فیزیک این است که حداکثر اندازه یک سیستم چقدر است که بتواند اثرات مکانیک کوانتومی را نشان دهد. برندگان امسال نوبل در آزمایش‌هایی با یک مدار الکتریکی، هم تونل‌زنی کوانتومی و هم سطوح انرژی کوانتایز شده در سیستم‌هایی به اندازه‌ای بزرگ نشان دادند که در دست نگه داشتن آن ممکن است. در سال‌های ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵، کلارک، دیوریت و مارتینیر مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را با مدار الکترونیکی ساخته شده از مواد فوق‌الهای‌فروش، اجزایی که می‌توانند جریان برق را بدون مقاومت الکتریکی هدایت کنند، انجام دادند. در این مدار، اجزای فوق‌الهای‌فروش با لایه نازکی از ماده غیررسانا جدا شده بودند که این مجموعه به عنوان یک اتصال جوزفسون شناخته می‌شود. با اصلاح و اندازه‌گیری تمام خواص مختلف مدار خود، آن‌ها توانستند پدیده‌هایی را که هنگام عبور جریان از آن رخ می‌دهد کنترل و کاوش کنند. در کنار یکدیگر، ذرات باردار حرکت یافته درون هادی فوق‌الهای‌فروش، سیستمی را تشکیل می‌دهند که رفتار آن‌گونه است که انگار یک ذره واحد تمام مدار را پر کرده است... این سیستم ماکروسکوپی، در ابتدا در وضعیتی است که جریان بدون ولتاژ در آن جریان دارد. این سیستم در این حالت گیر افتاده است، انگار پشت مانعی است که نمی‌تواند از آن عبور کند. در این آزمایش، سیستم ذات کوانتومی خود را با توانایی فرار از حالت بدون ولتاژ از طریق تونل‌زنی نشان می‌دهد. وضعیت تغییر یافته سیستم از طریق ظاهر شدن ولتاژ تشخیص داده می‌شود... برندگان همچنین توانستند نشان دهند که سیستم طبق پیش‌بینی‌های مکانیک کوانتومی رفتار می‌کند – یعنی کوانتایز است، به این معنی که فقط مقادیر خاصی از انرژی را جذب یا انتشار می‌دهد... جایزه نوبل فیزیک امسال فرصت‌هایی برای توسعه نسل بعدی فناوری‌های کوانتومی فراهم کرده است، از جمله رمزنگاری کوانتومی، رایانه‌های کوانتومی و حسگرهای کوانتومی...

#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۲۵ مربوط به خصوصیات کوانتومی در مقیاس انسانی است... برندگان نوبل فیزیک ۲۰۲۵، جان کلارک، میشل اچ. دِورِت و جان م. مارتینیس، با استفاده از مجموعه‌ای از آزمایش‌ها نشان دادند که خواص عجیب دنیای کوانتومی می‌تواند در یک سیستم بزرگ‌تر که در دست جا می‌گیرد، به شکل ملموس درآید. سیستم برق‌الکترونیکی ابررسانای آن‌ها توانست از یک حالت به حالت دیگر نفوذ کند، گویی از دیوار عبور می‌کند. همچنین نشان دادند که این سیستم انرژی را در دوزهای خاصی جذب و منتشر می‌کند، همانطور که مکانیک کوانتومی پیش‌بینی کرده است..

#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

یکی از پرسش‌های بنیادین در فیزیک آن است که بزرگ‌ترین ابعاد ممکن برای یک سامانه‌ای که بتواند رفتارهای کوانتومی از خود نشان دهد، چیست؟ برندگان امسال با طراحی و اجرای آزمایش‌هایی بر روی یک مدار الکتریکی، موفق شدند هم تونل‌زنی کوانتومی و هم سطوح انرژی کوانتیده را در سامانه‌ای به نمایش بگذارند که ابعاد آن به اندازه‌ای بود که در دست جای می‌گرفت.

در سال‌های ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵، کلارک، دووره و مارتینیس مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را با مداری الکترونیکی متشکل از ابررساناها انجام دادند؛ اجزایی که جریان الکتریکی را بدون مقاومت منتقل می‌کنند. در این مدار، اجزای ابررسانا توسط لایه‌ای نازک از مادهٔ نارسانا از یکدیگر جدا شده بودند؛ ساختاری که به نام پیوند جوزفسون (Josephson Junction) شناخته می‌شود. با پالایش و اندازه‌گیری دقیق ویژگی‌های مختلف مدار، آن‌ها توانستند پدیده‌هایی را که در اثر عبور جریان از مدار پدید می‌آمد، کنترل و بررسی کنند. ذرات بارداری که درون ابررسانا حرکت می‌کردند، در مجموع سامانه‌ای را تشکیل می‌دادند که رفتاری مشابه یک ذرهٔ واحد در کل مدار از خود نشان می‌داد.

این سامانهٔ شبه‌ذره‌ای در ابتدا در حالتی قرار دارد که جریان بدون ولتاژ در آن جاری است. سامانه در این حالت به‌دام افتاده است، گویی پشت مانعی قرار دارد که عبور از آن ممکن نیست. در آزمایش، سامانه با عبور از این مانع از طریق تونل‌زنی کوانتومی، ماهیت کوانتومی خود را آشکار می‌سازد. تغییر حالت سامانه از طریق ظهور ولتاژ قابل شناسایی است.

برندگان همچنین نشان دادند که سامانه مطابق پیش‌بینی‌های مکانیک کوانتومی رفتار می‌کند؛ یعنی کوانتیده است، به این معنا که تنها مقادیر مشخصی از انرژی را جذب یا گسیل می‌کند.

#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

🔴 درباره جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۵ بیشتر بدانیم.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

🔴 درباره جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۵ بیشتر بدانیم.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

#امروز_در_شیمی

9 اکتبر

هرمن فیشر، شیمیدان آلمانی، در این روز در سال 1852 متولد شد.
او واکنش استری شدن فیشر و مدل طرح ریزی فیشر برای رسم اتم های کربن نامتقارن را توسعه داد. معروف ترین کار او در قندها بود و بزرگترین موفقیتش سنتز گلوکز، فروکتوز و مانوز از گلیسرول بود.

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

🔷🔷آکادمی سلطنتی علوم سوئد اعلام کرده که جایزه نوبل شیمی سال ۲۰۲۵ به سوسومو کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر یاقی داده می‌شود، چون آن‌ها ماده‌های خاصی به نام چارچوب‌های فلزی–آلی (Metal–Organic Frameworks) را ساخته و توسعه داده‌اند. این مواد از فلز و مولکول‌های آلی تشکیل شده‌اند و می‌توانند گازها را درون خود نگه دارند یا جدا کنند.

سه دانشمند به خاطر ساخت نوع جدیدی از مواد که می‌توانند گازها را ذخیره یا فیلتر کنند، جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ را گرفتند.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

🔷برندگان جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵، ساختارهای مولکولی با فضاهای بزرگی ایجاد کرده‌اند که گازها و سایر مواد شیمیایی می‌توانند از طریق آنها جریان یابند. این ساختارها، چارچوب‌های فلزی-آلی، می‌توانند برای برداشت آب از هوای بیابان، جذب دی‌اکسید کربن، ذخیره گازهای سمی یا کاتالیز واکنش‌های شیمیایی استفاده شوند.

کیتاگاوا، رابسون و یاغی شکل جدیدی از معماری مولکولی را توسعه داده‌اند. در ساختارهای آنها، یون‌های فلزی به عنوان سنگ‌های گوشه‌ای عمل می‌کنند که توسط مولکول‌های طولانی آلی (مبتنی بر کربن) به هم متصل می‌شوند. یون‌ها و مولکول‌های فلزی با هم سازماندهی می‌شوند تا کریستال‌هایی را تشکیل دهند که حاوی حفره‌های بزرگی هستند. این مواد متخلخل، چارچوب‌های فلزی-آلی (MOF) نامیده می‌شوند. با تغییر بلوک‌های سازنده مورد استفاده در MOFها، شیمیدانان می‌توانند آنها را برای جذب و ذخیره مواد خاص طراحی کنند. MOFها همچنین می‌توانند واکنش‌های شیمیایی را هدایت کنند یا الکتریسیته را هدایت کنند.

هاینر لینکه، رئیس کمیته نوبل شیمی، می‌گوید: «چارچوب‌های فلزی-آلی پتانسیل عظیمی دارند و فرصت‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای را برای مواد سفارشی با عملکردهای جدید فراهم می‌کنند.»


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر ام. یاغی به خاطر توسعه نوع جدیدی از معماری مولکولی، جایزه نوبل شیمی سال ۲۰۲۵ را دریافت کردند.

در سال ۱۹۸۹، ریچارد رابسون، برنده جایزه شیمی، استفاده از خواص ذاتی اتم‌ها را به روشی جدید آزمایش کرد. او یون‌های مس با بار مثبت را با یک مولکول چهار بازویی ترکیب کرد؛ این مولکول دارای یک گروه شیمیایی بود که در انتهای هر بازو به یون‌های مس جذب می‌شد.

وقتی آنها با هم ترکیب شدند، به هم متصل شدند و یک کریستال منظم و جادار تشکیل دادند. این کریستال مانند الماسی بود که پر از حفره‌های بی‌شماری بود.

#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

سوسومو کیتاگاوا نشان داد که گازها می‌توانند به داخل و خارج سازه‌ها جریان یابند و پیش‌بینی کرد که می‌توان چارچوب‌های فلزی-آلی (MOF) را انعطاف‌پذیر ساخت.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

سوسومو کیتاگاوا، ریچارد رابسون و عمر یاغی، برندگان جایزه شیمی ۲۰۲۵، از طریق توسعه چارچوب‌های فلزی-آلی، فرصت‌های جدیدی را برای شیمیدانان فراهم کرده‌اند تا برخی از چالش‌های پیش روی ما را حل کنند.


پس از اکتشافات پیشگامانه برندگان، محققان چارچوب‌های فلزی-آلی (MOF) مختلف و کاربردی متعددی ایجاد کرده‌اند. تاکنون، در بیشتر موارد، این مواد فقط در مقیاس کوچک استفاده شده‌اند. برای بهره‌برداری از مزایای مواد MOF برای بشریت، بسیاری از شرکت‌ها اکنون در حال سرمایه‌گذاری در تولید انبوه و تجاری‌سازی آنها هستند. برخی موفق شده‌اند. به عنوان مثال، صنعت الکترونیک اکنون می‌تواند از مواد MOF برای مهار برخی از گازهای سمی مورد نیاز برای تولید نیمه‌هادی‌ها استفاده کند. در عوض، یک MOF دیگر می‌تواند گازهای مضر، از جمله برخی از گازهایی که می‌توانند به عنوان سلاح‌های شیمیایی استفاده شوند را تجزیه کند. شرکت‌های متعددی نیز در حال آزمایش موادی هستند که می‌توانند دی اکسید کربن را از کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها جذب کنند تا انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند.


برخی از محققان معتقدند که چارچوب‌های فلزی-آلی چنان پتانسیل عظیمی دارند که ماده قرن بیست و یکم خواهند بود.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

عمر یاغی یک MOF بسیار پایدار ایجاد کرد و نشان داد که می‌توان آن را با استفاده از طراحی منطقی اصلاح کرد و به آن خواص جدید و مطلوب بخشید.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

🔴 درباره جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ بیشتر بدانیم.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

🔴 درباره جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ بیشتر بدانیم.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

«من تصمیم گرفتم چیزهای زیبا بسازم و مسائل فکری را حل کنم.» عمر یاغی تازه داشت پروازش را عوض می‌کرد که خبر دریافت جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ را شنید. برای این گفتگو با آدام اسمیت، برنده جایزه نوبل، که هنگام عزیمت او به مرحله بعدی سفرش ضبط شده است، یاغی درباره زندگی اولیه‌اش به عنوان پناهنده در اردن، نحوه شگفت‌انگیز توسعه رشته‌اش و جذابیت خیره‌کننده زیبایی شیمی صحبت می‌کند؛ «هرچه عمیق‌تر کاوش کنید، می‌بینید که چیزها زیباتر ساخته می‌شوند.»

#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

ملبورن
پروفسور ریچارد رابسون از دانشگاه ملبورن یکی از سه دانشمندی است که جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ را دریافت کرده است.

پروفسور رابسون، پروفسور سوسومو کیتاگاوا از دانشگاه کیوتو و پروفسور عمر ام. یاغی از دانشگاه کالیفرنیا، توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد به خاطر توسعه چارچوب‌های فلزی-آلی (MOF) مورد تقدیر قرار گرفتند.

چارچوب‌های فلزی-آلی دسته جدیدی از جامدات هستند که به دستگاه‌های ذخیره‌سازی گاز و انرژی، راکتورهای کاتالیزوری و سایر محصولات بالقوه انقلابی تبدیل می‌شوند.

پروفسور اما جانستون، معاون رئیس دانشگاه ملبورن، به پروفسور رابسون به خاطر کسب جایزه نوبل، بالاترین تقدیر ممکن برای دستاوردهایش، تبریک گفت.

پروفسور جانستون گفت: «این نوعی تحقیق رویایی است که افراد زیادی فرصت کاوش در آن را ندارند و حتی تعداد کمتری به موفقیت‌هایی مانند پروفسور رابسون دست می‌یابند.»

«استرالیا باید تشخیص دهد که این تحقیقات بنیادی بلندمدت همان چیزی است که به ما اجازه می‌دهد تا آن تحقیقات را به محصولاتی مانند توانایی ذخیره و انتقال ایمن هیدروژن تبدیل کنیم.»

«تا زمانی که به دنبال راه‌حل‌هایی برای بزرگترین چالش‌های جهان هستیم، تحقیقات بنیادی ضروری است. هنوز موانع علمی و فناوری جدی برای غلبه بر آنها وجود دارد. اگر قرار است این چالش‌ها را حل کنیم، باید بر پایه تحقیقات بنیادی بلندمدتی که دانشگاه‌ها فراهم می‌کنند، تکیه کنیم.»

«این گواهی بر پروفسور رابسون و دیگرانی است که از کنجکاوی عمیق در مورد چگونگی کارکرد جهان الهام گرفته و انگیزه می‌گیرند، و همچنین بر مؤسساتی که از تحقیقات بنیادی بلندمدت برای منفعت جامعه حمایت و آن را ممکن می‌سازند.»

پروفسور رابسون از سال ۱۹۶۶ مدرس و محقق دانشگاه ملبورن بوده است. او اولین چارچوب‌های فلزی-آلی را در اوایل دهه ۱۹۹۰ تولید کرد و از آن زمان تاکنون به بررسی اشکال مختلف چارچوب‌های فلزی-آلی ادامه داده است.

در میان جوایز فراوان، او در سال ۲۰۲۲ به عنوان عضو انجمن سلطنتی انتخاب شد و در سال ۲۰۲۴ کرسی استادی در دانشگاه ملبورن به نام او نامگذاری شد.


پروفسور مارک کسیدی، معاون رئیس دانشگاه ملبورن (پژوهش)، گفت که جامعه تحقیقاتی استرالیا از پروفسور رابسون و به رسمیت شناختن این جایزه برای تحقیقات استرالیا هیجان‌زده خواهد شد.


پروفسور کسیدی گفت: "پروفسور رابسون مردی فروتن است که صرفاً با انجام کاری که دوست دارد - رفتن به آزمایشگاه هر روز، صحبت با دانشجویان، تفکر در مورد ایده‌های بزرگ شیمی برای دهه‌ها و انجام آزمایش‌ها - به این افتخار دست یافته است."


او تقریباً ۶۰ سال عضو ارزشمند دانشکده شیمی ما بوده و با خرد و داستان شگفت‌انگیز خود در مورد چگونگی ساخت اولین نمونه‌های آنچه اکنون به عنوان چارچوب‌های فلزی-آلی شناخته می‌شوند، با دانشگاهیان و دانشجویان بی‌شماری همکاری و الهام بخشیده است.


"این جایزه بدون شک موجی از تحقیقات بیشتر را برای توسعه MOFها به محصولاتی که می‌توانند برای انقلاب انرژی تجدیدپذیر حیاتی باشند، آغاز خواهد کرد." «این روز فوق‌العاده‌ای برای پروفسور رابسون و علم استرالیا است.»

از دیگر برندگان جایزه نوبل دانشگاه ملبورن می‌توان به الیزابت بلک‌برن (فیزیولوژی یا پزشکی، ۲۰۰۹)، سر جیمز میرلیس (علوم اقتصادی، ۱۹۹۶)، سر جان اکلس (فیزیولوژی یا پزشکی، ۱۹۶۳)، سر فرانک مک‌فارلن برنت (فیزیولوژی یا پزشکی، ۱۹۶۰) و پیتر دوهرتی (فیزیولوژی یا پزشکی، ۱۹۹۶) اشاره کرد.

تیلمان راف از بنیانگذاران ICAN، کمپین بین‌المللی برای نابودی سلاح‌های هسته‌ای، بود که در سال ۲۰۱۷ جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.

علاوه بر این، جیمز ای. رابینسون، استاد سابق دانشگاه ملبورن، جایزه نوبل علوم اقتصادی ۲۰۲۴ را دریافت کرد.


#Nobelprize

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/

#امروز_در_شیمی

10 اکتبر

اولین سیکلوترون در این روز در سال 1930 ساخته شد.
سیکلوترون یکی از اولین انواع شتاب دهنده های ذرات است، شبیه به آنهایی است که توسط سازمان تحقیقات هسته ای اروپا، که CERN نیز شناخته می شود، استفاده می شود. سیکلوترون از میدان های الکتریکی و مغناطیسی برای شتاب ذرات شارژ استفاده می کند.

🔺@kooche_shimi
🔺 instagram.com/kooche_shimi/