💢 یک سناریو تلخ برای تخریب خانه های ارزشمند در بافت تاریخی اصفهان

🖋 مهرناز شهباز
 
🔺 هرچند وقت یکبار خبر تخریب یک خانه در بافت تاریخی اصفهان به گوش می رسد؛ همه اما انگار یک سرنوشت را پشت سر گذاشته اند؛ رها شدگی و محکوم به ویرانی و سرانجام چراغ سبز میراث فرهنگی برای تخریب بنا. دوستداران میراث فرهنگی اصفهان اما می پرسند، این حکایت تکراری خانه های تاریخی تا کجا می خواهد ادامه داشته باشد؟!
 
🔺 همین هفته پیش بود که خانه حاجی شکری در میان یک کلنی خانه های تاریخی و واجد ارزش در محله بیدآباد اصفهان تخریب شد. خانه ای که ثبت ملی نبود اما به گفته فعالان میراث فرهنگی واجد ارزش تاریخی بود و باید نگهداری و حفظ می شد اما به حکم رهاشدگی وپایین آمدن تاق‌ها، مجوز تخریب گرفت.
 
🔺 این اتفاق در حالی رخ داد که در آستانه هفته میراث فرهنگی بودیم، هفته ای که قرار است بر حفاظت از میراث فرهنگی ارج و بر لزوم آن تاکید شود. همه اینها اما در حالی بود که مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان در پاسخ به واکنش رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی در سایت اطلاع رسانی اداره متبوعش اعلام کرد که خانه حاجی شکری فاقد ارزش تاریخی بوده و طی 5 سال گذشته شاهد تخریب و تبدیل آن به ویرانه بوده اند. به گفته وی امکان بازسازی مجدد این خانه به دلیل  ثبتی نبودن بنا وجود ندارد و به همین دلیل مالکان می توانند  با رعایت حقوق خانه های تاریخی مجاور، یعنی "مصورالملکی" و "طوسی زاده" ساخت و ساز کنند.
 
🔺 اما گذشته از خانه حاجی شکری در اصفهان که در روزهای باقی مانده تا هفته میراث فرهنگی تخریب شد، پیشتر هم در فروردین ماه، سه خانه در جنوب میدان نقش جهان توسط مالکش تخریب و تبدیل به پارکینگ شد، پاسخ اداره کل میراث فرهنگی اصفهان هم در خصوص تخریب آنها این بود که ملک، واجد ارزش تاریخی نبوده و با رعایت ضوابط بافت تاریخی مصوب موافقت کرده اند که تخریب و تبدیل به اقامتگاه سنتی شود.
 
🔺 از سویی دیگر، این موارد، تنها خانه هایی هستند که در همین بهارِ امسال با تکرار یک سرنوشتِ مشخص، محکوم به تخریب شدند. در سالهای گذشته اما همین ماجرا برای خانه هایی دیگر تکرار شده است. خانه  پهلوی "هوایی" در محله عباس آباد اصفهان یکی از این خانه ها بود. این بنا در سال 95 از سوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان واجد ارزش تاریخی و معماری  و هرگونه تخریب و تفکیک  و نوسازی آن ممنوع اعلام شد اما در اردیبهشت سال بعد به دلیل تخریب بخش های عمده آن ، قابلیت حفظ و نگهداری آن نقض شد و هرگونه اقدام مقضی در ملک یاد شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان بلامانع دانسته شد. ماجرا اما به همین جا ختم نشد و در حالی که خریدار خانه می توانست تخریب و نوسازی کند، مالک اولیه خانه، به دلیل تضییع حق وی شاکی و متوسل به شکایت شد.
 
🔺 حکایت این خانه ها که همه محکوم به تخریب شده اند از این قرار است؛ اینکه خانه های تاریخی را با قیمت مناسب می خرند و به حال خود رها می کنند. ویرانی اما نتیجه همین رهاشدگی ست. قدم جلوتر برای تسریع روند ویرانی، یک کَلَکِ قدیمی است که خیلی خوب هم جواب می دهد و آن اینکه مالک، آب پای پی ها می گذارد ؛ خلاصه کَندن درها و پنجره ها ، تخریب های پنهانی و ده ها ترفند دیگر که نتیجه اش می شود ویرانی و بل اخره گرفتن حکم تخریب بنا به دلیل ناامن بودن یا تخریب 90 درصدری بنا.
 
حالا قیمت ملکی که با نصف قیمت خریداری شده، چند برابر می شود و با ساخت و ساز یا شیوه های دیگر می توان به سود بهتری هم رسید. شوربختانه این حکایت برای  خانه های بافت تاریخی اصفهان که ثبت ملی یا ستاره دار نیستند در حال تکرار است و برخی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی معتقداند، دلیل این اتفاق، ضعف نهاد ناظر یعنی میراث فرهنگی است و برخی دیگر معتقدند این نهاد تنهاست و باید نهادهای دیگر و سازمان های مردم نهاد یاریش کنند....

📍فلاحی، معمار مرمتگر: گاهی اوقات در ماجرای تخریب برخی از این خانه های تاریخی، فشار از بالا هم اضافه می شود و در واقع مافیایی وجود دارد که شغلشان همین کار است.

📍کلانتری، کارشناس بافت و بناهای تاریخی: چیزی به معنای بافت در اصفهان باقی نمانده و تنها لکه هایی در بعضی از نقاط باقی مانده است که این لکه ها هم در همین سالها با جوازهایی که داده می شود رو به تخریب می رود.

📍پهلوان زاده، کارشناس معماری مرمت و احیا بناهای تاریخی: هویت شهر اصفهان بر دوش میراث فرهنگی است بنابراین باید همه دوستداران میراث فرهنگی بیایند کفِ میدان و سرمایه گذار بیاورند تا بتوانند کمکی به میراث فرهنگی در حفظ این بناها کنند.


📌این گزارش را در لینک زیر بخوانید:


https://irna.ir/xjMwyJ
@mehrnaz_shahbaz

♨️ تالاب گاوخونی صد در صد خشک است

معاون اداره حفاظت محیط زیست استان اصفهان:

🔹بر اساس تصاویر ماهواره ای، تالاب گاوخونی صد در صد خشک است و شاید دو یا سه درصدِ قسمت شمالی آن کمی مرطوب باشد.

🔹رهاسازی آبی که در بهمن ماه سال گذشته صورت گرفت ،موجب شد بین ۶ تا هفت درصد این تالاب مرطوب شود ولی چون این جریان آب استمرار نداشت و با فصل گرما روبه رو شدیم، در عمل این رهاسازی هم بی نتیجه بود.

https://irna.ir/xjMDvG
@mehrnaz_shahbaz

💢 تبعات حذف محیط زیست در قانون معادن، شلاقی که بر کوهستان کرکس می‌خورد

🖋 مهرناز شهباز

🔺 قرار است در یک ضرب العجل یک ماهه، حفاظت محیط زیست اصفهان، قانون شکنی های معادن طرق رود در منطقه حفاظت شده کرکس را بررسی کند. حالا این نهاد نظارتی می گوید فراتر از همه این‌ها، آنچه محیط زیست را در یک بازه ده ساله آسیب پذیرتر کرده، تبعات حذف محیط زیست از قانون معادن است.

🔺 احمدرضا لاهیجان زاده، ریاست حفاظت محیط زیست استان اصفهان، از سوی سازمان متبوعش مامور شده تا در یک ضرب العجل یک ماهه، قانون شکنی های معادن در منطقه طرق رود در شهرستان نطنز و در منطقه حفاظت شده کرکس را بررسی کند.
همین دو هفته پیش، سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به دعوت مردم طرق رود که صدایشان از تبعات فعالیت معادن بر زیست و زندگیشان بلنده شده بود، به این منطقه سفر کرد و در یک نطق آتشین از سازمان صمت خواست تا به وظایفش عمل کند و به معدن داران هشدار داد که به‌ آنها اجازه تخریب بیشتر در کرکس را نخواهند داد چرا که چهره کرکس مانند مناطق جنگ زده شده است.

🔺او گفته بود که معادن شبکه هیدروگراف منطقه را از بین برده اند اما کسی که این کار را کرده باید شرایط را به گذشته برگرداند وگرنه از همه ظرفیت های قانونی برای برخورد لازم استفاده خواهند کرد.
سلاجقه در همین دیدار از طرق رود، از مشاهداتش از آنچه به گفته او، ناشی از فعالیت معادن و باطله های آنهاست گفت، فعالیت هایی که موجب از بین رفتن هویت منطقه و تخریب منابع آبی و نرسیدن آن‌ها به منطقه شده است. او گفت که معادن چهره این منطقه، شهر و روستاها را با کمال وقاحت به هم ریخته اند و حالا وقتش است که حفاظت محیط زیست جلوی آن‌ها را بگیرد. به همین دلیل سلاجقه، احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان را مامور کرد تا به عنوان یک دستگاه نظارتی در دولت در یک ضرب العجل یک ماهه تخلفات معادن طرق رود و کرکس را بررسی و گزارش کند.

🔺 زمان زیادی اما نگذشته، با این وجود از مدیرکل حفاظت محیط زیست پرسیدیم که بررسی های آن‌ها تا این لحظه چطور پیش رفته و این قانون شکنی های معادن که داد رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور را درآورده چه بوده است؟ از لاهیجان زاده پرسیدیم که مگر تاکنون این قانون شکنی ها برای حفاظت محیط زیست روشن نبوده که حالا دستور بررسی داده شده است؟

🔺 لاهیجان زاده در آنچه در لینک پیش رو می خوانید به همه این‌ها پاسخ داده و گفته که موضوع در حال پیگیری است اما اگر قرارداد سال ۸۶ برای ارتقا کرکس به منطقه حفاظت شده نبود، حالا صد در صد آن، معدن شده بود. بخش هایی از کرکس در زمانی که لاهیجان زاده در بازه زمانی سالهای ۸۵ تا ۹۱ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان بود به منطقه حفاظت شده ارتقا پیدا کرد.

📍این گفت و گو را در لینک زیر بخوانید:

https://irna.ir/xjMDSX
@mehrnaz_shahbaz

♨️ خانه "کتابی" اصفهان به فهرست آثار ملی ایران بازگشت

🔺خانه کتابی واقع در حریمِ محور تاریخی فرهنگی چهارباغ که در سال ۱۳۹۹ با رای دیوان عدالت اداری، از فهرست آثار ملّی ایران خارج و شماره ثبت آن باطل شده بود، دوباره به این فهرست بازگشته است.

🔺 عمارت و بخشی از باغ عمارت کتابی، بنا بر وصیت مرحوم کتابی که از فرهیختگان و خیران زمان خود محسوب می شد،وقف حوزه علمیه شده بود.

🔺 این خانه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده بود که با شکایت حوزه علمیه اصفهان و رای دیوان عدالت اداری از فهرست آثار خارج شد اما با پیگیری و همکاری فعالان میراث فرهنگی و دفتر ثبت آثار و حفظ و احیا میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به این فهرست بازگشت و شماره ثبت جدید گرفت.

🔺ثبت مجدد خانه کتابی به شماره ۳۳۹۲۸ که پس از بیشتر از ۲سال دوباره توانست به آثار ملی کشور بازگردد هنوز اما به اداره کل میراث فرهنگی اصفهان به طور رسمی ابلاغ نشده است.

🔸محدثه انصاری، فعال میراث فرهنگی و عضو انجمن همبودِ نصف‌جهان:
" متوجه شدیم که پرونده‌ ثبت مجدد خانه مدت‌ها بود که در جریان افتاده بوده است اما در میانه‌ مسیر به فراموشی سپرده شده بود و حالا حضور ما و گزارش وضعیت خانه باعث دوباره به جریان افتادن این پرونده شده بود.
پس از دوبار حضور در وزارت‌خانه در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ و پیگیری‌های تلفنی متوجه شدیم که این پرونده با پیگیری یکی از کارمندان دلسوز در وزارت‌خانه، تکمیل و خانه‌ کتابی پس از گذشت حدود ۲ سال شماره‌ ثبت جدید ۳۳۹۲۸ گرفته و به فهرست آثار ملی بازگشته است."


https://irna.ir/xjMF75
@mehrnaz_shahbaz

♨️♨️ضرغامی: تصمیم‌گیری درباره خانه‌های تاریخی اصفهان با حساسیت بالاتری باشد

🖋 مهرناز شهباز

🔺 وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در گفت و گوی اختصاصی گفت: به عنوان یک هشدار جدی، مجدد به میراث فرهنگی اصفهان دستور می دهم  که با حساسیت بالاتر در مورد بافت و خانه‌های تاریخی اصفهان تصمیم گیری شود.

🔺عزت الله ضرغامی شامگاه شنبه در گفت و گو با خبرنگار میراث‌فرهنگی ایرنا در اصفهان در رابطه با رویه سال‌های اخیرِ تخریب خانه های تاریخی و واجد ارزشِ بازمانده از بافت تاریخی اصفهان که با قیمت مناسب خریداری و بعد به حکم رفع خطر یا رها شدن، در جریان تخریب و تسطیح قرار می‌گیرند، تاکید کرد که از اداره کل میراث فرهنگی می خواهد با حساسیت ویژه تری در رابطه با خانه های بافت تاریخی اصفهان تصمیم گیری کند.

🔺 ضرغامی: این رویه تخریب تنها مختص اصفهان نیست و در جاهای دیگر هم وجود دارد. شخصا روی این موضوع حساسیت دارم و باید این موارد، به میراث فرهنگی و بازرسی ما اطلاع داده شود تا هر خرید و فروشِ مشکوکی را پیگیری کنیم.

🔺 وزیر میراث فرهنگی با بیان اینکه از سوت زنی ها و اطلاع رسانی درست استقبال می کنیم، گفت که وظیفه وزارتخانه اش حفظ میراث فرهنگی کشور است و این موارد باید رصد شود اما در این رابطه رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی همکاران ما هستند.

🔺ضرغامی : با هر خرید و فروش مشکوکی در رابطه با خانه ها و بافت های تاریخی که معلوم باشد برای اغراض دیگری انجام می شود، برخورد می کنیم.


📌خبر را در لینک زیر بخوانید:

https://irna.ir/xjMFKd
@mehrnaz_shahbaz

💢 لحظه تلخِ وداع با زاینده رود

🖋 مهرناز شهباز

زاینده رود آینه شده بود؛ تمام بیدهای کرانه اش، چراغ‌هایِ روشن و پل های زیبا را به آغوش گرفته بود؛ مردم باز به شب نشینی زنده رود آمده بودند؛آخرین شب بود. بعد از آن همه دیدارهای کوتاه در تمام سال‌های گذشته، بهارِ امسال، زاینده رود بیش از پیش توانسته بود به خانه برگردد اما باز، لحظه سختِ وداع رسیده بود.

عابران دل از زاینده رود نمی کندند، لحظه‌های آخر بود که با او همقدم می‌شدند، زاینده رود را بدرقه می‌کردند. سی و سه پل بَر فراز زاینده رود می‌درخشید و مردم به تماشای هم نشینی آخرِ این مهرازیِ صفوی و زاینده رود در کرانه‌ها بساط پهن کرده بودند. این شب‌های آخر حیف بود که از دست برود.

بهار خوبی بود امسال؛ زاینده رود بیش از پیش در اصفهان مانده بود. اصفهانِ امسال انگار همان اصفهان سابق بود. دل خوش به دیدار زاینده رود، مادری که از شیره جانش پاییدن گرفته بود، سرمست از عطر بهار، حالِ بهتری داشت. امسال با همه این سال‌های اخیر که زاینده رود کمتر به خانه باز می‌گشت فرق داشت.

فرقش این بود که زندگی به اصفهان بازگشته بود. مردم حضور آن را پررنگ، احساس می‌کردند؛ در رگ‌های آنها نشاط می‌کاشت. راسته چهارباغ پر جنب و جوش تر می‌نمود؛ گردشگرانِ مشتاق به دیدارِ اصفهان با زاینده رودش، برکت حضور زنده رود بودند. کارِکَسَبه چهارباغ هم به راه تر بود، آنها سال هاست که از تلاقی چهارباغ و زنده رود نان می‌خورند.

مگر زاینده رود نبود، چهارباغی هم وجود داشت؟ زاینده رود، باغشهرِ اصفهان را زائید. اگر زاینده رود نبود، مگر این شهر با این ویژگی‌ها که همه می‌شناسیم، اینجا، در فلات مرکزی ایران شکل می‌گرفت؟! یقیناً این شهر با زاینده رود، زنده می مانَد، همان طور که از شیره جان آن، دمِ زندگی گرفت، بالنده، مَهد هنر و نصف جهان شد.

حالا اما این زاینده رود که همه دارایی و مایه جریان زندگی در اصفهان بوده است، از آن دریغ و به صدقه، هر از چند گاهی، روانه اصفهان می‌شود. امسال اما انگار، میرابانِ کنونی دست و دل باز تر شده بودند، زاینده رود را پرآب‌تر به اصفهان بخشیدند! دور از انتظار هم نبود؛ آسمان در این سالِ آبی، سخاوتمندانه تر باریده بود. از این رو در سه نوبت، بند از پای زاینده رود برداشته شد؛ یکبار در بهمن ماه پارسال و دو دیگری در ابتدا و اواخر فروردین امسال.

این شد که زاینده رود، بهارِ امسال تا پس از نیمه‌های خرداد در بسترش خرامید. مرهمی بر زخم‌های کهنه. زخم‌هایی که بر همه جان و تن اصفهان مثل روز روشن است.

اصفهان، بی زاینده رود شکننده شده، جمعیتی که روزی به هوای آب و نانی که زاینده رود می‌بخشید روانه این خطه شده بودند، حالا تشنه، بر خوانِ آب‌های زیرزمینی نشسته اند؛ خوانی که زاینده رود نباشد؛ فرو می‌نشیند و اصفهان را با خود به فروچاله ها می‌کشاند.

برای آخرین دیدار از کرانه جنوبی زاینده رود با آن همراه شدم؛ عابران سنگین‌تر از همیشه راه می‌پیمودند؛ آرام و با تأمل بیشتر. با عابران و هم نشینان زاینده رود هم صحبت شدم و سپس از کنار مجسمه مرد "نی زن" راهِ پل را پیش گرفتم. بنا داشتم راهی چهارباغ شوم، حالا ساعت از ۹ شب گذشته بود، پیام‌های گوشی ام را چک کردم. محمد کوشافر، کوشنده محیط زیست و اهل اصفهان در یک سری صوت‌های متوالی پاسخ سوالاتم را داده بود.

بهترین عبارتی که می‌توانستم برای این مدت زمانِ بازگشت زاینده رود به اصفهان بشنوم، از زبان کوشافر بود؛ اینکه برای چند ماهی غربت اصفهان به پایان رسیده و اصفهان همان اصفهان قدیم شده بود. بله درست است بودنِ این چند ماهِ زاینده رود، یکبار دیگر به ما یادآوری کرد که اصفهان همچنان می‌تواند آن شهر خوب ِ قدیمی باشد؛ همچنان می‌تواند یک شهر زنده و پایدار باشد.

📌این نوشتار را به طور کامل در لینک زیر بخوانید:
https://irna.ir/xjMH9h
@mehrnaz_shahbaz

💢 کرکس در سراشیبِ نابودی

🖋 مهرناز شهباز

🔺کوهستان کرکس، دستکم سالانه یک میلیارد تُن از حجمش را از دست می دهد تا در مقابل از دست رفتن این منبع استراتژیکِ تولیدِ آب شیرین، سنگِ قبر و سنگِ نمای ساختمان تولید شود. آنچه اما گفته می‌شود، این کوهستان را دچار خام فروشی کرده، قانون معادن است که روز به روز کرکس را در مقابل معادن لاغرتر کرده است.
 
مقامات حفاظت محیط زیست استان اصفهان می گویند، انرژی ای که برای نظارت بر معادن در نطنز و پیگیری مسایل آنها در شورای عالی معادن گذاشته اند، معادلِ همه ۹۵۰ معدن دیگر استان است اما مسئله اینجاست که تغییر قوانین معدن در شورای عالی معادن پیچیده و دشوار و مهم تر از آن اینکه با قوانین فعلی معادن، کارِ چندانی نمی توان کرد مگر اینکه این قوانین تغییر کند.

کوهستان کرکس اما حالِ خوبی ندارد و هر روز در مقابل قانون معادن که عرصه را بر آن تنگ تر کرده، لاغرتر می شود. اهالی روستاها و شهرها هم به این واسطه از آنچه به واسطه فعالیت معادن، محیطِ زیست و منابع آبی شان را تهدید می کند، نگران اند.
 
به گفته فعالان محیط زیست، روزانه بیش از ۱۰۰ تریلی، سنگ از کرکس روانه شرکت های سنگبری می‌شود. با این وجود باید گفت، در کمترین مقیاس، روزانه ۳ هزار تُن، ماهانه ۷۸ هزار تُن و سالانه ۹۳۶هزار تُن، از کوهستان کرکس، دومین منبع آب شیرین اصفهان کم می شود تا در نمای ساختمان ها و  سنگ قبر ها استفاده شود. فرایندی که به گفته مقامات حفاظت محیط زیست کشور، چهره کرکس را مانندِ مناطق جنگ زده کرده است.

نطنز نگین زمردینی در حاشیه کویر و اتلاق چنین عنوانی به این خطه واقع شده در شمالِ اصفهان، تنها دلیلش، کوهستان کرکس است. کرکس دومین منبع آب شیرینِ اصفهان پس از زاینده رود شمرده می‎شود که تمامی روستاها و شهرهای شهرستان نطنز را سیراب و قنات ها و باغات آنها را پرآب و سرسبز می کند. اما آنچه از دهه ۷۰ به این سو، به واسطه ایجاد معادن سنگِ تراورتن  و گرانیت سیاه در این منطقه رخ داده، از این کوهستان چهره مخوفی ساخته است که رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور آن را به مناطق جنگ زده تشبیه می کند.
 
آنچه سلاجقه از مشاهداتش در کرکس توصیف و شرایط کنونی این کوهستان را ناشی از فعالیت معادن ، رها شدن باطله ها و به هم ریختن  چهره این منطقه می‌داند که موجب از بین رفتن هویت و تخریب منابع آبی شده است، سالهاست که اهالی روستاها و شهرهای دامنه های کرکس، آن را فریاد می زنند و صدایشان هم به جایی نمی رسد.کم آب شدن قنات ها، گرد و غبار ناشی از فعالیت معادن که مناطق مسکونی و باغاتِ آنها را تحت تاثیر قرار داده است، تنها بخشی از آسیب هایی است که اهالی روستاها و شهرهایی چون کُمجان، طرق رود و اوره را نسبت به آینده‌ی شهر و دیارشان نگران کرده است.
 
نگرانی زمان پررنگ تر می شود که بدانیم، در محدوده ۳ هزار و ۴۱۸ کیلومتری شهرستان نطنز در حدود ۶۰ معدنِ فعال وجود دارد که گفته می شود دستکم روزانه ۳ هزار تن، ماهانه ۷۸ هزار تن و سالانه ۹۳۶ هزار تن، انواع سنگ از کوهستان کرکس را روانه سنگبری ها در اصفهان، کاشان و قم می کنند. این اما در حالی است که گفته می شود روزانه بیش از صد تریلی، سنگ های کوهستان کرکس را از منطقه خارج می‌کنند.
 
 اما از ۶۰ معدن فعالِ شهرستان نطنز، ۳۹ معدن در منطقه حفاظت شده کرکس که حدود ۱۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از مساحت حدود ۳۰۰ هکتاری این کوهستان را تشکیل می دهد،  قرار دارند و مابقی در خارج از این محدوده فعال هستند.
همچنین با استناد به آمار به دست آمده از وبسایت" کاداستر" وابسته به وزارت صمت هم ، تاکنون بیش از ۴۰ محدوده برای مزایده ساخت معدن جدید و نزدیک به 45 درخواست اکتشاف در شهرستان نطنز صادر شده  است.
 
این شرایط در حالی است که اهالی روستاها و شهرهای توابع نطنز، به شدت از روند فعالیت معادن و تاثیر آنها بر آبدهی قنوات، تولید گرد و غبار و تاثیر آن بردرختان، باغات و همچنین تخریب منظر کوهستانِ کرکس و به تبع آن، روستاها و شهرها ابراز نگرانی می کنند.

📌 این گزارش را در گفت و گو با محمد درویش، رییس حفاظت محیط زیست استان اصفهان، ناهید قاسمی کمجانی، معاون معدنی سازمان صمت اصفهان بخوانید و البته ناگفته نماند که شرکت آب منطقه ای باز هم صلاح ندید تا دررابطه با شرایط دومین منبع آب شیرین اصفهان که از دست می رود با ما گفت و گو کند!

https://irna.ir/xjMKBx
@mehrnaz_shahbaz

♨️تیز شدن تیغِ تخریب برای بریدن آخرین بازمانده بافت تاریخی خمینی شهر

🖋مهرناز شهباز

خیابانی که بدون هیچ طرح مطالعاتی تنها یک وعده انتخاباتی بود حالا قرار است با اسم بخشداری، بافت تاریخی خمینی شهر را با عرضِ میانگین ۱۶ متر باز کند. این تصمیم که گویا میراث فرهنگی اصفهان در مقابلش کوتاه آمده در حالی است که مطابق مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، هرگونه تعریض و تخریب در بافت تاریخی ممنوع است و با آن مغایرت دارد.
 
به گزارش ایرنا، به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان، جمع بندی اعضای کمسون ماده ۵ برای تعریض گذر در بافت تاریخی خمینی شهر ۱۶ متر است و فقط ابلاغ نشده اما کارشناسان کمیته فنی کمیسون ماده ۵ استان اصفهان و شورای فنی میراث فرهنگی می گویند، برای ایجاد این خیابان که بیشتر به بازار می ماند، عرض ۱۲ متر کافی ست و بیشتر از آن به گفته آنها سودجویی و تخریب بافت تاریخی است.

همه اینها اما در حالی است که مطابق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون محدوده تارخی ۱۶۸ شهر کشور و تعیین رویکردهای کلی حفاظت و احیا بافت تاریخی که در سال ۹۴ تصویب و در سال ۹۶ ابلاغ شده است، هرگونه مداخله در بافت تاریخی به ویژه مداخله کالبدی از جمله تخریب بناها و تعریض گذر، وحدت بافت تاریخی را مخدوش و موجب از بین رفتن هویت و شواهد ناظر بر ارزش های تاریخی ، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی آن خواهد شد. از این رو به گفته کارشناسان تعریض گذر با عرض ۱۶ متر می تواند بر خلاف مفاد این مصوبه باشد که تاکید آن بر رویکردهای حفاظت و احیا بافت تاریخی است.
 
اما علاوه بر مصوبه محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر ، شورای عالی معماری و شهرسازی کشور مصوبه ای را با موضوع  "اقدامات اجرایی صورت گرفته در بافت تاریخی خمینی شهر " در ۲۶ مرداد ماه سال گذشته ابلاغ کرده است که در آن با اشاره به نتیجه اقدامات اجرایی توسعه و تعریض معابر  بر اساس مصوبات پیشین و طرح جامع در بافت تاریخی خمینی شهر، که منجر به ایجاد زمینه تخریب بافت تاریخی بلافصل معابر جدید و گسترش آن  به دورن بافت، تهدید ساختار اصلی شهر و تعرض به عرصه و حرائم بناهای تاریخی و تغییر اساسی در انسجام کالبدی  و ساختار زندگی اجتماعی در محلات و بافت تاریخی خمینی شهر شده، خواسته شده است وضعیت کالبدی شبکه معابر و ضوابط و مقررات  بافت تاریخی خمینی شهر  با رویکرد "حفاظت و احیا" در طرح تفصیلیِ در دست تهیه ، مورد بازنگری قرار گیرد و هرگونه اقدام اجرایی در خصوص اصلاح شبکه معابرِ طرح جامع در محدوده بافت تاریخیِ مصوب، منوط به تصویب طرح تفصیلی و با رویکرد یاد شده باشد.

این مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ملزم کرده است تهیه اسناد طرح تفصیلی در محدوده بافت تاریخی خمینی شهر در اولویت قرار گیرد و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ  اعلام مصوبه  به تصویب کمیسیون ماده ۵ برسد و وزارت میراث فررهنگی، ظرف مدت یک ماه ضوابط و معیارهای حفاظتی بافت تاریخی خمینی شهر را به دبیرخانه کمیسیون ماده ۵ و شورای عالی اعلام کند.

در حالی که طرح ویژه حفاظت از بافت تاریخی در قالب طرح تفصیلی خمینی شهر توسط مشاور در وقت مقرر  تهیه شده و عرض خیابان بخشداری را ۱۲ متر تعیین کرده که مورد تایید کمیته فنی کمیسون ماده ۵ استان و  اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی  بوده اما هنوز این طرح علارغم برگزاری جلسات متعدد کمیسون ماده ۵ بلاتکلیف مانده است.
 
فعالان میراث فرهنگی خمینی شهر که ماجرای تعریض گذر در بافت تاریخی محله فروشان را پیگیری می کنند اما می گویند فشارها باعث شده تا مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان علارغم ضوابط حفاظتی وزارتخانه متبوعش بر خلاف تاکید پیشینش بر عرض ۱۲ متر برای خیابان بخشداری در بافت تاریخی ، با عرض ۱۶ مترِ این خیابان موافقت و به احتمال ، در جلسه پیش روی کمیسون ماده ۵ پای صورت جلسه را امضا کند.

پیشتر مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در نامه ای با موضوع بررسی خیابان های شهدای خوزان ، مرکزی و بخشداری به شهرداری خمینی شهر هم بر عرض مورد تایید میراث فرهنگی یعنی ۱۲ متر تاکید کرده بود و با توجه به همین نامه کمیته فنی کمیسیون ماده ۵ استان اصفهان هم عرض مورد تایید  اداره کل میراث فرهنگی اصفهان یعنی ۱۲ متر را پذیرفته و امضا کرده است اما حالا با گذشت نزدیک به یک سال از این ماجرا ، شنیده ها و گفته ها حاکی از آن است که اداره کل حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان کوتاه آمده و قرار است برخلاف نظر پیشینش، عرض ۱۶ متر را برای تعریض گذر در بافت تاریخی محله فروشان  بپذیرد.

📌ادامه این گزارش را در گفت و گو با مسوولان و کارشناسان که ابعاد بیشتر این ماجرا را روشن می‌کند، در لینک زیر بخوانید:


https://irna.ir/xjMVxw
@mehrnaz_shahbaz

♨️تخریب شبانه مسجد کازرونی با حضور یگان حفاظت میراث فرهنگی اصفهان متوقف شد


🔺معاون میراث‌فرهنگی اصفهان: شب گذشته حوالی ساعت ۱۱ و ۴۵ دقیقه، به من اطلاع دادند که حدود ۱۰ نفر کارگر به مسجد کازرونی آورده شده‌اند که از داخل تخریب انجام شود. بدین ترتیب همکاران ما در یگان حفاظت میراث فرهنگی و همچنین شهرداری به مسجد کازرونی رفتند و صورتجلسه ای ‌تنظیم و مقرر شد که کار متوقف شود.

🔺این مقام میراث‌فرهنگی اصفهان گفته است،از هیات امنا انتظار می رود به جای خودرای عمل کردن، با میراث فرهنگی هماهنگ باشد. در هر حال شهر، قانون دارد و هیات امنا به تنهایی تصمیم گیرنده نیست.


🔺به گفته موسوی موحد، هیات امنا بدون کسب مجوز اقدام به این کار کرده است و اگر آنها به این جمع بندی برسند که باید اقدام حقوقی کنند، این کار را طی روز کاریِ آتی، انجام خواهند داد.

📌 این خبر را در لینک زیر بخوانید:


https://irna.ir/xjN6C5
@mehrnaz_shahbaz

💢 هفته ای پرماجرا برای مسجد کازرونی اصفهان

🖋 مهرناز شهباز

🔺 پنج شنبه شب گذشته بود؛درست یک هفته پیش که گفتند شبانه قصد تخریب مسجد کازرونی را کرده اند. ماجرایی که به بسته شدن درِ مسجد از سوی هیات امنا و نماز گزاردن برخی از اهالی محله عباس آباد کشید. هیات امنا از مدت ها پیش قصد تخریبِ مسجد و نوسازی آن را داشتند اما با ماجراهای همین یک هفته گذشته، حالا گویا قدری کوتاه آمده اند تا قوانین و نظر کارشناسان میراث فرهنگی را تمکین کنند.

🔺ماجرای تخریب شبانه مسجد کازرونی، روز جمعه در رسانه های اصفهان پیچید، اتفاقی که شاید روزنامه نگاران میراث فرهنگی از مدت ها قبل انتظارش را می کشیدند اما مسوولان میراث فرهنگی اصفهان این بار تمام قد ایستادند تا از آنچه مسوولیت حفاظتش را دارند، دفاع کنند؛ هیات امنای مسجد کازرونی اما تا این لحظه، قصد تخریب مخفیانه و شبانه را رد می‌کند، اما فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی در ویدیویی که اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان منتشر کرد، شواهد و مدارک به دست آمده از به کارگیری ۱۱ کارگر تحت بیمه مسوولیت یک کارفرما به مدت ۳۶۵ روز را دال بر قصد انجام عملیات ساختمانی وسیع در مسجد کازرونی دانست.

🔺مسجد کازرونی یکی از مساجد معاصر اصفهان و متعلق به اواخر پهلوی اول و اوایل پهلوی دوم است که کارشناسان پیشکسوت میراث فرهنگی، تدوام معماری گذشته در کالبد این بنا را دلیل اهمیت حفاظتش می‌دانند؛ نظری که گرچه در ابتدا برخلاف آن، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان در نامه ای پیرو درخواست هیات امنا برای صدور پروانه ساختمان، به شهرداری منطقه یک گفته بود، مسجد کازرونی در زمره آثار ثبتی نیست و از این رو درخواست هیات امنا را قابل بررسی دانسته بود.

این نامه مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان بهمن سال ۱۴۰۱ به شهرداری نوشته شده بود، اما روزنامه نگاران میراث فرهنگی از سال ۹۹ گزارش و خبرهای متعددی را در بابِ نگرانی کارشناسان ارشد میراث فرهنگی از تخریب مسجد کازرونی که آن را واجد ارزش دانسته بودند، منتشر کرده بودند؛ هشدارها و نگرانی‌هایی که به موقع توانست کارگر شود و معاونت میراث فرهنگی در تیرماه امسال نامه ای به شهرداری بنویسد که در آن بنای مسجد کازرونی، تاریخی و جزو بناهای ارزشمند شهر اصفهان اعلام و هرگونه تخریب، تفکیک و نوسازی آن ممنوع و صرفا بر مرمت مسجد مطابق با طرح مورد تایید میراث فرهنگی تاکید شود.

🔺این دو نامه گویا محل تناقضی برای هیات امنا شد که به تعبیر آنها این تناقض تا این لحظه هم برایشان شفاف نشده است؛ نامه اول همچنان برای برخی از آنها چراغ سبزِ اول بود که به همین واسطه هم پیگیر ماجرای تخریب بودند، اما غافل از آنکه با هشدارها و نگرانی کارشناسان ارشد میراث فرهنگی، این چراغ در نامه دوم و این‌بار به قلم معاونِ میراث فرهنگی که ارتباط مستقیمی با بدنه کارشناسان اصلی این حوزه دارد، قرمز می‎ شود.

🔺آنچه در این میان محل توضیح است اینکه، در نامه اولِ مدیرکل میراث فرهنگی ، درخواست صدور پروانه ساختمان برای یک بنایی که ثبت ملی نیست را "قابل بررسی" دانسته است، از سوی دیگر کارشناسان میراث فرهنگی این اثر را به لحاظ دارا بودنِ تداوم معماری گذشته ارزشمند دانسته بودند، نظری که باید و می‌تواند قواره‌های نظر مدیریت نهادِ متولی آثار تاریخی را تغییر بدهد چرا که هر نهاد تخصصی و نظارتی پیرو نظراتِ بدنه کارشناسی آن می‌تواند رسالتش را به سرانجام برساند.

🔺هیات امنا اما تا این لحظه ۲ طرح برای مسجد کازرونی داشته است، یک طرح که به طور کامل تخریب و نوسازی مسجد بوده است و صراحتا کارشناسان میراث فرهنگی با آن مخالف هستند و طرح دیگر هم، همین ۲یا ۳روزِ پیش، بعد از اتفاقاتِ اخیرِ پیرامون مسجد کازرونی، آماده و به میراث فرهنگی ارائه شد. طرح دوم اما تفاوتش با طرح اول این است که در طراحی آن هیات امنا قدری از مواضع پیشین شان کوتاه آمده اند و بنا دارند، قسمت های واجد ارزش مسجد را حفظ و زمین مجاورِ شبستانِ مسجد را به این قسمت بیافزایند.

طرح دوم اما هنوز مورد تایید میراث فرهنگی نیست و بنا به گفته سخنگوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در آخرین جلسه مدیرکل این اداره ، شهردارِ اصفهان و برخی از اعضای هیات امنا، قرار بر این شده است که معمارِ مورد نظر هیات امنا با مراجعه به میراث فرهنگی و شنیدن نظرات آنها، طرحش را آماده و ارائه کند.

🔺اما ماجرای پنجشنبه شب و اتفاقی را که منجر شد، نگرانی بابت تخریب مسجد کازرونی به یک باره در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پررنگ شود، از اعضای هیات امنای مسجد کازرونی پیگیر شدیم و گذشته از آن اینکه ، قصد آنها از تخریب و نوسازی مسجد کازرونی چیست؟ اینکه طرحشان برای این مسجد چه بوده است و چرا آن را تا پیش از این اتفاقاتِ اخیر، به میراث فرهنگی ارائه نداده اند؟

📌این گزارش را در لیک زیر بخوانید:

https://irna.ir/xjN8Zs
@mehrnaz_shahbaz

♨️ آقای وزیر! از توالت ها بگذرید، میراث‌ تاریخی را برای گردشگران نگاه دارید

🔺عزت الله ضرغامی صبح امروز ۲۶ مردادماه که گویا به دعوت نمایندگان شهرستان های مبارکه و نایین به اصفهان سفر کرده است، ضمن دیدار از محور گردشگری شرق اصفهان، تاکید کرده که وزارتخانه میراث‌فرهنگی و گردشگری در بهینه سازی سرویس های بهداشتیِ این محور اقدام کند!

🔺 وزیر میراث‌فرهنگی گفته که متوجه شده کاستی‌هایی در بخش‌هایی از خدمات‌رسانی به گردشگران خصوصا سرویس‌های بهداشتی وجود دارد و با این وصف با هماهنگی این وزارتخانه، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان، اداره‌کل راهداری و دیگر ارگان‌های استان و شهرستان تلاش خواهند کرد، این نواقص، با هدف خدمات‌رسانی هرچه بهتر به گردشگران بهینه شود.

🔺اما ای کاش وزیر محترم میراث‌فرهنگی همان اندازه که اندر احوالات توالت های عمومی نظر می افکند و دستور رسیدگی می‌دهد و درخواست همیاری از نهادهای دیگر می‌‌کند، میراث فرهنگی اصفهان را هم به همین اندازه، فقط به همین اندازه! در می یابید که چون باتلاقی فرو می رود!!!

🔺 محور گردشگری شرق که آقای ضرغامی، یه وجه اش را در نایین دیده است، از سوی ديگر مساجد گرانبهایی دارد که می توانند دانه های تسبیح شده گردشگریِ محورِ شرقِ اصفهان باشند، می‌توانند مورد توجه وزیر میراث‌فرهنگی و همکارنشان باشند تا گرد و غبار بی توجهی از چهره آنها بزدایند؛ آثاری که در کنجِ غربتِ فراموشی، منتظر گوشه چشمی از سوی وزیر هستند تا دستوری برای رسیدگی به حالشان را بدهد.

🔺آن سوتر، خانه های تاریخی اصفهان یکی یکی بر سر هم آوار می شوند و لکه های باقی مانده از بافت های تاریخی اصفهان در حالِ از هم پاشیدن هستند؛ اما متعجبیم که چگونه وزیر میراث‌فرهنگی از همه مشکلات میراث‌فرهنگی و گردشگری اصفهان که به واقع باید گفت گردشگری در سایه حفاظت از میراث‌فرهنگیست که بالنده می‌شود، رسیدگی به وضعیت سرویس های بهداشتی و توالت ها را دستور برای رسیدگی می دهد‌.

🔺 می دانیم که وزارتخانه میراث‌فرهنگی با آن همه دارایی از جلوه‌های فرهنگ، تاریخ و تجربه ی زیستِ ایران که به واسطه متولی گری آنها دارد ، در سایه نهادهای فربه ای چون شهرداری یا نهادهایی که زورشان می‌چربد چون حوزه علمیه، بنیاد مستضعفان و چه و چه، پیکری نحیف و ضعیف دارد اما اگر وزیر محترم و همکارانش کمی گوش‌ها و چشم هایشان را بازتر می‌کردند، می شنویدند و می دیدند که آثار تاریخی از زبان خبرنگاران ، لنز دوربین عکاسان، روزنامه نگاران، فعالان و کارشناسان میراث‌فرهنگی فریاد نجات سر داده‌اند.

🔺 اما حیف که آقای وزیر این بانگ ها را نمی شنود و از کنارشان به راحتی می گذرد، چه بسا که در سفر پیشین ایشان، کوشیدم شرایط خانه ها و بافت‌های تاریخی را برایش باز کنم؛ مگر فریادرسی باشد؛دستوری بدهد؛کاری بکند! نمی دانم شاید هم چنین کرد اما آنچه می بینیم که فعلا دستورات ایشان برای رسیدگی به وضعیت توالت های عمومیست؛ پرسش اما این است؛ آقای ضرغامی! اگر بافت ها و خانه های تاریخی اصفهان با همین دست فرمان که می رود، به مرور از میان بروند، از هم بپاشند، گردشگران می آیند برای چه؟! می آیند برای ديدن چه چیزی در اصفهان؟! می آیند فقط توالت ها را ببینند و اجابت مزاج کنند؟!


@mehrnaz_shahbaz

‼️مجموعه‌های تجاری لوکس و گران قیمت که در سایه مصلای امام خمینی در جوار تخت فولاد روییده شدند تا درآمد آنها به مصلا زیر نظر دفتر امام جمعه سرازیر شود

🔺سال‌ها کارشناسان فریاد زدند که این معماری ناهمگون را در کنار تخت فولاد علم نکنید اما آب در هاون کوفتن بود! حالا مجموعه های تجاری که آدم را یادِ ضرب المثلِ" قسم حضرت عباس را باور کنم یا دُم خروس را " می اندازند، برای کسب درآمد مصلا دایر شده‌اند!

🔺سنگ بنای مصلی و مجموعه فرهنگی، تجاری خدماتی آن که امروز معماری بتنی آن از فراز و گرداگرد شهر از جوار مجموعه نفیس گورستان تاریخی تخت فولاد فریاد می‌زند، در سال‌های ابتدایی دهه ۷۰ گذاشته شد؛ اتفاقی که به اعتقاد برخی از کارشناسان میراث فرهنگی هیچ‌گاه نتوانست با صرف هزینه‌های کلان و عنوان بزرگترین مصلی ایران آن‌هم در جوار یک مجموعه تاریخی، مذهبی، فرهنگی خوش بدرخشد و در بسیاری موارد به زعم کارشناسان به لحاظ معماری و مداخلات مورد انتقاد بوده است.

@mehrnaz_shahbaz

تخلف از قوانینِ حریم بلافصل میدان نقش جهان، معارض قوانین یونسکوست

عضو انجمن مهندسان معمار استان اصفهان:
🔹با اجرا نشدن حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر تخریب ارتفاعِ غیرمجازِ مجتمع تجاری نیوشا در حریم بلافصل میدان نقش جهان اصفهان ، معارض یونسکو خواهیم شد، زیرا این تکرارِ تجربه تلخ ارگ جهان نماست.

🔹 تکرارِ مسیری که برای ارگ جهان نما طی شد و معارضاتی که با سازمان یونسکو پیدا کردیم در قالب یک تجربه دیگر در حریم بلافصل میدان نقش جهان، آبروریزی دیگری برای اصفهان و میراث فرهنگی این شهر است.

🔹 از زمان صادر شدن رای قطعی دیوان عدالت اداری ۲ سال گذشته است و هیچ گونه اقدامی در رابطه با اجرای حکم که تخریب بخش مازادِ مجتمع تجاری نیوشاست اتفاق نیفتاده و نگرانی اصلی انجمن صنفی مهندسان معمار استان اصفهان از این بابت است که با ارسال پرونده این ساختمان به کمیسیون ماده ۱۰۰، به شکل غیرقانونی، ارتفاع مازاد این بنا که بیشتر از کد ارتفاعی در حریم بلافصل میدان نقش جهان است، با پرداخت جریمه حل و فصل شود.

لینک خبر

@mehrnaz_shahbaz

💢 فراز و فرود پرونده کاروانسراهای ایران در مسیر جهانی شدن

🖋 مهرناز شهباز

🔺امسال اقبال در ریاض با ایران یار و ۵۴ کاروانسرا، مایه پیروزی میراث فرهنگی ایران شد. ثبت جهانی این گونه معماری اما کار آسانی نبود، بررسی همه جانبه ۲۰۰ کاروانسرای ایران برای تهیه پرونده ای که بتواند نظر ارزیابان یونسکو را با خود همراه کند، حاصلِ ۲ سال تلاش بود که توانست کام میراث فرهنگی را در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی شیرین کند.

🔺کارشناسان و مدیرانِ میراث فرهنگی ایران قرار بود در کازانِ روسیه از پرونده ۵۶ کاروانسرای ایران دفاع کنند، اما تحریم روسیه و لغو نشست کمیته میراث جهانیِ یونسکو در کازان، این پروسه را یک سال به تاخیر انداخت و امسال در ریاضِ عربستان این پرونده در قالبِ بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران، ۵۴ اثر تاریخی را در فهرست میراث جهانی یونسکو جای داد. پرونده ای که اگرچه یک عنوان دارد اما به دلیل دربرگیری زنجیره ای از بناها در بسیاری از شهرهای ایران به تنهایی به اندازه ۲۶ اثرِ دیگر جهانی ایران، سنگین و سترگ است.

🔺پرونده اما در ابتدا ۵۶ کاروانسرا را در بر می گرفت که کاروانسرای مادر شاه یا هتل عباسی فعلی اصفهان و همچنین کاروانسرای یامِ مَرند آذربایجان شرقی از بین آنها در نشست ریاض به دلیل آنچه ایکوموسِ جهانی (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی) مخدوش شدن اصالت این دو اثر صفوی دانسته بود، حذف شد.

🔺حذف این دو کاروانسرا، شرطِ حمایتِ ایکوموس از ثبت جهانی پرونده کاروانسراها بود که میراث فرهنگی ایران برای اینکه این برگِ برنده را از دست ندهد، فورا آن را پذیرفت.

🔺این اما گام آخر بود که از فیلتر ایکوموس گذشت اما بررسی همه جوانب، نقشه ها، پلان‌ها، اسناد تاریخی، فضای پیرامونی و حریم منظری کاروانسراهای ایران در قالب جلسات و سفرهای متعدد برای عبور از فیلترهای لازم و گلچین کردنِ فهرست پرونده ارسالی به یونسکو گام به گام ، ۲ سال به طول انجامید.

🔺انتخابِ درست کاروانسراها برای قرار گیری در زنجیره بناهای این پرونده از این جهت حائز اهمیت بود که اگر تعدادی از این کاروانسراهای انتخابی به هر دلیلی ویژگی های لازم و منظورِ نظرِ یونسکو از جمله اصالت و یکپارچگی را نداشتند، یا مداخلات زیاد و غیرقابل برگشتی در آنها ایجاد شده بود و یا حفاظت کالبدی مناسب نداشتند، همین موارد می توانست کلِ پرونده را با شکست روبه رو کند و به کلی از سوی یونسکو رد شود.

🔺در سراسر ایران نزدیک به هزار کاروانسرا وجود دارد که به گفته نماینده میراث فرهنگی ایران در اجلاس یونسکو نزدیک به ۷۰۰ مورد آنها ثبت ملی شده است اما کارشناسان وزارتخانه میراث فرهنگی از بین ۲۰۰ کاروانسرایی که شرایط لازم را داشتند به ۵۶ کاروانسرا رسیدند. این پرونده بهمن سال ۱۳۹۹ به یونسکو ارسال شد و ارزیابان یونسکو در مهرماه ۱۴۰۰ به منظور بررسی مستندهای پرونده کاروانسراهای تاریخی به ایران سفر کردند.

📌اما اینکه در راه پرفراز و نشیبِ شکل گیری پرونده کاروانسراهای ایران چه گذشت و چگونه مدیران و کارشناسان فنی میراث فرهنگی به این ۵۶ کاروانسرا رسیدند که عاقبت هم پرونده با ۵۴ کاروانسرا بر سکوی آثار جهانی یونسکو نشست، با حمید بینایی کارشناس پرونده ثبت جهانی کاروانسراها و مسئول اسبق فنی دفتر ثبت جهانی در زمان تهیه پرونده کاروانسراهای ایران گفت و گو کرده ام که می‌توانید آن را در لینک زیر بخوانید:

https://irna.ir/xjNy9k
@mehrnaz_shahbaz

💢 اصفهان، سرایی برای کاروان‌ها

🖋مهرناز شهباز

🔺آنچه شانسِ اصفهان را در داشتنِ بیشترین شمارِ کاروانسراهای ثبتِ جهانیِ ایران بیشتر کرد، تعدد این بناهای عام المنفعه در این منطقه است ؛ خطه‌ای که پایگاه حکومتی صفویان بود و این دوران، اوجِ رونقِ سنت کاروانسرا سازی در ایران محسوب می شود.

🔺اصفهان از شمار ۵۴ کاروانسرای ایران که در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو جهانی شدند،هشت سهم داشت؛ این بیشترین تعداد کاروانسرای ثبت جهانی است که از میان استان ها، نصیبِ اصفهان شد. این خطه اما شمارِ زیادی کاروانسرا دارد که از این میان کاروانسرای گز، امین آباد، مرنجاب، نیستانک، کوهپایه، گبرآباد، شیخعلی خان و مهیار توانستند انتخاب و جهانی شوند.

‼️این عدد اما به اشتباه ۹ کاروانسرا اعلام شده و این در حالی است که منظور از کاروانسرای نوشیروان، کاروانسرای سنگی و ساسانی آهوان سمنان است نه کاروانسرای صفوی اصفهان.

کاروانسرای انوشیروان آهوان که به ثبت جهانی رسیده متعلق به دوران ساسانی است و بنایی سنگی با پلانی چهار ایوانه دارد . این کاروانسرا در منطقه آهوان استان سمنان قرار گرفته است و تنها شباهت اسمی به کاروانسرای نوشیروانی اصفهان دارد. کاروانسرای انوشیروانی صفوی است و در شهرستان اصفهان در فلکه دانشگاه صنعتی واقع شده است.

🔺آنچه از کاروانسراهای اصفهان در پرونده جهانی این گونه معماری نماینده شده اند، کاروانسراهایی هستند که ویژگی های لازم و مد نظر یونسکو برای آثار جهانی را داشته اند و به نوعی توانسته اند بهتر از سایر کاروانسرای این خطه از فیلترهای اولیه از جمله اصالت، حفاظت کالبدی و یا حفاظت حریم منظری بگذرند اما باید گفت در میان کاروانسراهای اصفهان مواردی هم بوده است که ظرفیت یا ارزش تاریخی لازم برای قرار گیری در پرونده کاروانسراهای ایران را داشته اند اما به دلایل متفاوت از جمله حجم برگشت ناپذیر میزان مداخلات در بنا یا مخدوش بودن حریم آنها به واسطه ساخت و سازهای جدید و نیمه کاره نتوانسته اند در این پرونده قرار بگیرند ...


📌در گزارش پیش رو در لینک زیر می توانید روایت حمید بینایی کارشناس پرونده ثبت جهانی کاروانسراها درباره آنچه موجب شد کاروانسراهای کوهاب نطنز، مادرشاه مورچه خورت و مادرشاه اصفهان یا همان هتل عباسی از لیست کاروانسراهای ثبت جهانی اصفهان و ایران عقب بمانند را بخوانید.

https://irna.ir/xjNz3T
@mehrnaz_shahbaz

🎞 دردانه کاروانسراهای اصفهان در جهان

🔺اصفهان ۵۰ کاروانسرا دارد که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند و از این میان هشت دردانه کاروانسرا با ویژگی‌های بارز بر سکوی آثار میراث فرهنگی جهان نشستند. 

📽 برای آشنایی با کاروانسراهای جهانی اصفهان روی لینک زیر بزنید و فیلم را تماشا کنید: 

https://irna.ir/xjNB2z
@mehrnaz_shahbaz

♨️ خشکی تالاب گاوخونی به مرز فاجعه رسیده است

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان:
🔹به استناد پایش‌های میدانی و آخرین تصویر ماهواره ای مربوط به اوایل مهرامسال، سطح تالاب گاوخونی نسبت به خشکی چندین سال اخیر، خشک تر هم شده و این یک فاجعه است.

🔹سال آبی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲هم تمام شد و وارد سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ شدیم، اما حق آبه مؤثری به تالاب گاوخونی داده نشد و علاوه بر این در نیمه دوم ۱۴۰۲ منتهی به شهریورِ امسال با بسته بودنِ سد رودشتین، به‌تدریج زه آب‌های کشاورزی و پساب‌های ورودی به تالاب هم کاهش شدیدی پیدا کرد.

🔹ورودی زه آب و پساب‌ها از ایستگاه شاخه کنار به سمت تالاب گاوخونی به کمترین حدِ ممکن و چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ لیتر در ثانیه رسید و نتیجه این شد که تالاب گاوخونی به‌صورت صد درصد خشک شد.

🔹آخرین بندی که آب برای کشاورزی توزیع می‌شود، سد رودشتین است و ۸۰ کیلومتر تا تالاب فاصله دارد اما این سد همیشه بسته است و این نشان می‌دهد که وزارت نیرو کاری به ترسالی و خشکسالی ندارد.

⁉️ سؤال اما این است که چرا باید ۸۰ کیلومتر از طول یک رودخانه به سمت تالاب و پایاب از دستور کار خارج شود، این‌ یک سؤال قابل‌تأمل و مطالبه عموم مردم است.


https://irna.ir/xjNBSM
@mehrnaz_shahbaz

💢 زنگِ خطرِ عبورِ ۲ خیابان از دل محدوده تاریخی شهر اصفهان

🖋مهرناز شهباز

🔺تعریض معبر و عبورِ گذر در محدوده‌های تاریخی شهرهای ایران ممنوع است، اما به صدا درآمدنِ زنگِ عبورِ ۲ خیابان، با نام‌های "علاقه مندان" و "علی قلی بیگ" از بافت تاریخی اصفهان، فعالان میراث فرهنگی را نگران کرده اما پرسش این است که آیا مصوبه "محدوده تاریخی ۱۶۸شهر" می‌تواند مانع عبور این خیابان‌ها از بافت تاریخی شود یا چراغ برای آنها سبز است.

🔺تعریض و عبور خیابان در محدوده بافت تاریخی شهرهای ایران در تعارض با مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران پیرامون "محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر" است؛ اما حالا به تازگی زمزمه‌های عملیاتی شدنِ ۲ خیابان در محدوده بافت تاریخی اصفهان این پرسش را به ذهن ها متبادر می‌کند که مگر آخرین مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در هرگونه اقدام شهرسازی، ملاکِ عمل نیست؟

🔺قاعده این است که باید آخرین قوانین مصوبِ نهادهای بالادستی در دستورِ کار باشند، اما آیا دو خیابانِ "علی قلی بیگ" - ادامه سَرِ لَت - و "علاقه مندان" - ادامه شیخ زاهد - که گفته می‌شود مصوبه کمیسیون ماده ۵ استان را دارند و در عین حال در طرح بازنگری شهر اصفهان هم آمده اند، می‌توانند در مقابل آخرین مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی کنار بروند.

🔺۲ خیابانی که قرار است از محدوده بافت تاریخی اصفهان عبور کنند، یکی خیابان " علاقه‌مندان"، یعنی ادامه خیابان شیخ زاهد در حد فاصل خیابان مسجد سید و خیابان فروغی است و دیگری خیابان "علی قلی بیگ" که ادامه خیابان سَرِلَت و از میدان امام حسین به سمت غرب و در موازات خیابان طالقانی است.

🔺اما مطابق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون "محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر" کشور و تعیین رویکردهای کلی حفاظت و احیا بافت تاریخی که در سال ۹۴ تصویب و در سال ۹۶ ابلاغ شده است، هرگونه مداخله در بافت تاریخی به ویژه مداخله کالبدی از جمله تخریب بناها و تعریض گذر که وحدت بافت تاریخی را مخدوش و موجب از بین رفتن هویت و شواهد ناظر بر ارزش‌های تاریخی ، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی آن شود، ممنوع است.

🔺ماجرا از همین جا قدری پیچیده و چند مجهولی می‌شود؛ اینکه هر دو خیابان در طرح بازنگری شهر اصفهان - مصوبِ سالِ ۱۳۹۴ - وجود دارند، طرحی که به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسیده اما از سوی دیگر این شورا مصوبه "محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر" را ۲ سال بعد ابلاغ کرده است که خیابان‌های یاد شده در مغایرت اساسی با مفاد آن هستند.

🔺در عین حال اما محدوده بافت تاریخی شهر اصفهان ۴ سال قبل از تصویب این خیابان‌ها در کمیسون ماده ۵ یعنی در سال ۱۳۸۸ از سوی اداره کل میراث فرهنگی تعیین شده و اینکه چگونه این نهاد به عبورِ این خیابان ها از محدوده بافت تاریخی درکمیسون ماده ۵ استان چراغ سبز نشان داده، ابهامِ دیگر این ماجراست. گذشته از این ابهام‌ها آیا به موجبِ مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران پیرامون تعیین محدوده تاریخی ۱۶۸ شهر، همچنان این خیابان ها می توانند مجوز عملیاتی شدن داشته باشند یا خیر؟

🔺این پرسش ها و ابهام ها را  از نهادهای مربوطه و برخی کارشناسان بافت های تاریخی پیگیری کرده ام و پاسخ ها نشان می دهد گرچه این دو خیابان در طرح تفصیلی مصوب ۱۳۷۵ و همچنین طرح بازنگری شهر اصفهان مصوب ۱۳۹۴ آمده اند اما به دلیل عبورِ کاملِ آنها از محدوده تاریخی شهر اصفهان در صورتی که میراث فرهنگی استان اصفهان معترض به اجرای این خیابان ها با دلایل تخصصی و کارشناسی باشد، می‌توان معادله شبکه معابر در این محدوده را به شکل دیگری حل کرد.

⁉️ نکته قابل تامل اما در رابطه با این دو خیابان این است که چگونه در حالی که محدوده تاریخی شهر اصفهان در سال ۸۸ تعیین شده بوده و امضای مدیرکلِ وقت میراث فرهنگی استان اصفهان را داشته، به فاصله ۴ سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۲ و در زمان مدیرکلی فریدون اللهیاری به عبور خیابان های یاد شده، چراغ سبز نشان داده شده است؟ و سوال دیگر اینکه موضعِ اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان در زمان حاضر که این خیابان‌ها در دلِ بافت تاریخی به عملیات اجرایی نزدیک شده اند، چیست؟ برای رسیدن به این پاسخ ها منتظر بررسی های معاونت میراث فرهنگی اصفهان هستیم.

📌این گزارش را به طور کامل در لینک زیر بخوانید:

https://irna.ir/xjNDSJ
@mehrnaz_shahbaz

🎥 فیلم| روزگارِ زاینده رود

گزارش و تدوین: مهرناز شهباز

🔺جریانِ دائمی زاینده‌رود از دهه ۸۰ با تنش مواجه بوده و توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت به همراه پروژه‌های انتقال آب و برداشت‌های غیرقانونی، آینده این بزرگ‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران را با چالش روبرو کرده است.

🔺در همه سال‌های گذشته جریان‌های موقت زاینده‌رود آن هم برای کشاورزی، بستر این رود را بیشتر به یک کانال آبرسانی شبیه کرده، اتفاقی که همیشه موردِ انتقادِ کنشگران محیط‌زیست بوده است.

🔺زاینده رود صد و هجدهمین اثر طبیعی و ثبت ملی ایران است که حالا جریان دائمی اش را از دست داده و به دلیل سوء مدیریت ها به یک رودخانه فصلی تبدیل شده است.

🔺کارشناسان اما در سال‌های گذشته نسبت به خشکی زاینده رود در اثر بارگزاری های خارج از توان آن هشدار داده بودند. هشداری که پیرو آن کنشگران محیط زیست، در ۱۸ مهرماه ۱۳۸۲ یک صدا و در کرانه‌ زاینده‌رود، جریان دائمی این رود را مطالبه کردند؛ روزی که در روزشمارِ مناسبت‌های زیستی محیطی اصفهان به  روزِ  "نکوداشت زاینده رود" شهره شد.

به امید پایداری جریان این رودِ زندگی بخش.

لینک فیلم

@mehrnaz_shahbaz

قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی:وضعیت مسجد جامع عباسی اصفهان برای تمام دنیا مهم است

🖋 مهرناز شهباز

🔹در آخرین بررسی ها، کارشناسان ژئوتکنیک گفته اند، آثار فرونشست در مسجد جامع عباسی بیشتر شده و ستون‌ ‌های شبستان این مسجد پنج سانتی متر به شرق و هشت سانتی متر به جانب جنوب کج شده اند، شرایطی که به گفته کارشناسان، می تواند شرایط گنبد این مسجد را هم متزلزل تر کند.

🔹در رابطه با تاثیرات فرونشست بر بناهای تاریخی اصفهان، سازمان زمین شناسی حدود ۲ سال پیش میزان هزینه برای نصب جی پی اس بر روی ۱۴ نقطه میراثی چون مسجد جامع عباسی، مسجد جامع عتیق و پل های تاریخی را حدود ۲۰۰ میلیون تومان برآورد کرد و قرار بود با تأمین بودجه از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی استان این دستگاه‌های ابزار دقیق نصب شوند که تا این لحظه در این خصوص اقدامی انجام نشده است.

🔷قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که برای شرکت در نشست میراث‌ ناملموس و تاب آوری در برابر تغییرات اقلیمی به اصفهان سفر کرده بود، در رابطه با شرایط این مسجد و آنچه به سبب بحران فرونشست، گریبان این اثر جهانی را گرفته است، به ایرنا گفت:

☑️ وضعیت مسجد جامع عباسی برای تمام دنیا مهم است و همه مدیرانِ میراثی در این رابطه وظیفه پاسخگویی دارند.

☑️ وضعیت این مسجد در شرایط فرونشست نه تنها برای خبرنگارانِ میراث‌فرهنگی مهم است بلکه برای همه اهمیت دارد.

☑️ در اجلاس چهل و پنجم کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض برگزار شد و ما برای ثبت کاروانسراهای ایران شرکت کرده بودیم، گزارشی در رابطه با وضعیت مسجد امام(جامع عباسی) ارائه شد ،زیرا در این رابطه باید به یونسکو توضیح می دادیم.

☑️ میراث فرهنگی خیلی بزرگ است و برای هزینه هایی مثل هزینه نصب جی پی اس در مسجد جامع عباسی و سایر نقاط میراثی اصفهان نباید کارش متوقف بماند.

☑️ اعتباری که در نظر گرفته شده، برای این است که شرایط گنبد و سازه مسجد جامع عباسی بیشتر بررسی شود، چون ممکن است میراث‌فرهنگی مرمت مجددی انجام دهد اما به دلیل اشکالات جدی در سازه دوباره در کاشی های گنبد اعوجاج دیده شود.

📌 برای خواندن این گفت و گوی اختصاصی بر روی لینک زیر بزنید:


https://irna.ir/xjNKsf
@mehrnaz_shahbaz