🔴 بنیاد ایران‌شناسی با همکاری موسسه پژوهشی میراث مکتوب و انجمن ایرانی تاریخ، شعبهٔ آذربایجان شرقی برگزار می‌کنند:


«کلاس های شاهنامه خوانی»


دوشنبه ها، ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۸:۳۰

تاریخ: ۹ تیر ماه ۱۴۰۴

مدرس:
آقای بهمن دمشقی خیابانی

:
تبریز، خیابان ثقه‌الاسلام، کوی سرخاب، خانۀ تاریخی شربت‌اوغلی، بنیاد ایران‌شناسی استان آذربایجان شرقی


https://www.tg-me.com/ShahnamehFerdowsiFoundation

جناب علی صفری آق‌قلعه، ذیل مقالهٔ «اسماعیلیان ایران و دانش استیفا»، مندرج در بخش پنجم کتاب «سی مقاله دربارهٔ تمدن و فرهنگ ایران و سرزمین‌های پیرامونی» که به «استیفا و اسناد» اختصاص یافته، دربارهٔ اشتغال ابن سینا بدین امور (ص۵۷۴-۵۷۵)، می‌نگارند:

یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی که صراحتاً به تأثیر ابن سینا در دانش استیفا اشاره کرده، الاوامر العلائیه است. در جایی از این اثر، عبارتی دربارهٔ یکی از مستوفیان بدینگونه درج شده است:

«امیر کبیر و صدر جلیل ملک‌الامرا امین‌الدّین میکائیل رحمه اللّه غلامی بود رومی‌نژاد مسلمان‌نهاد از جمله غلامان صدر بزرگوار، خواجهٔ نام‌دار سعد‌الدّین ابوبکر المستوفی الاردبیلی رحمه اللّه که علم سیاقت بر قانون شیخ ابوعلی سینا از ثبت حروف منها و من ذلک در ممالک روم به واسطهٔ قدوم او ظهور یافت و محاسبان دواوین این مملکت را به کمال درایت خود از نخودکشی! خلاص داد».

کتاب الاوامر العلائیه در اواخر سدهٔ هفتم نگاشته شده است و عبارات بالا نشان می‌دهد که امین‌الدّین میکائیل در همان دوره شیوهٔ استیفای مأخوذ از ابن سینا را در سرزمین آناطولی رواج داد.

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

سلام بر محرّم،
سلام بر معرفت، ایثار و شهادت؛

معین‌الدّین جوینی در کتاب نگارستان (ص۳۸۲)، می‌نگارد؛

شنیده‌ام که چون حسینِ علی رضی اللّه عنهما، از بهر نماز، آغاز وضو کردی، رنگش متغیّر گشتی و دلایل تأثّر و انکسار در وجودش ظاهر شدی.
یکی از سبب این حالت، باز پرسید.
گفت: هر که توجّه به حضرت الهیت کند و خود را در معرض عرض عمل و‌ محلّ رفع حاجت آرد، اگر بر قرار خویش نماند، از آن عجب نباید داشت.

در حضرت خدا و جناب جلال او
جای وقوف نیست ظلوم‌ جهول را
کی نفس برقرار بماند در این مقام
از بیم، زهره آب شود چون عقول را؟

@mirasmaktoob
.

فیض الدموع

میراث مکتوب - دربارۀ تاریخ نهضت امام حسین (ع) و به ویژه عاشورا و نیز در موضوع عزادارى بر امام حسین (ع) و نقل مَقتل ایشان، كتاب‌هاى بسیارى در طول تاریخ، نگاشته شده است كه این، خود، نشان از اهتمام عالمان و محقّقان مسلمان، بدین مسئله دارد.
یكی از مقاتلی كه به زبان فارسی شیوا در دوران قاجاریه نگاشته شده، كتاب ارزندۀ فیض الدموع است كه محمد ابراهیم نواب تهرانی ملقب به بدایع نگار متوقی به سال 1299 هجری قمری تألیف كرده و نخستین بار با خط زیبای مرحوم كلهر خوشنویسی و چاپ شده است.
از انگیزه‏‌های مؤلف در تدوین كتاب، عدم دسترسی عموم مردم دوران خودش به كتاب موثق و صحیح به فارسی شیوا و بلیغ است. ازاین‏رو وی تلاش كرد، مقتلی بنگارد كه هم خالی از نقایص باشد و هم دربرگیرندۀ نثری فصیح و صناعات سخن و علم معانی باشد تا طبع لطیف و خاطر بلیغ بدین گونه سخن، رغبت زیادت افتد و بر مطالعات آن، نشاط خاطر بیشتر شود.
فیض الدموع نیز چونان سایر مقاتل دربرگیرنده مقتل مسلم و دیگر شهدای كربلا و نیز غارت خیام امام و اسارت خاندان او در كوفه و شام و خطبه‏های حضرت زینب و امام سجاد در مجلس یزید است.
این کتاب یک متن ادبی به زبان فارسی فاخر است. اثری است حماسی و مستند به اسناد معتبر تاریخی. بر اساس تحقیقاتی که شده تاکنون کتابی فارسی با ویژگی‌های یاد شده، چنین شیوا و مستند به منابع دست اول تألیف نشده است. بیشترین منابع وی اللهوف یا الملهوف اثر سیدبن طاووس است که بارها چاپ شده است و برخی از فهرست‌نویسان نیز فیض الدموع را به اشتباه ترجمۀ اللهوف دانسته‌اند.
فیض الدموع (شرح زندگانی و شهادت امام حسین (علیه السلام) با نثر فارسی فصیح و بلیغ)؛ تألیف محمدابراهیم نوّاب تهرانی ملقب به بدایع نگار (1241-1299 هـ.ق)، از نویسندگان بزرگ و ادیبان برجسته و سیاستگران آگاه زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار؛ به تصحیح و تحقیق اکبر ایرانی قمی است که در سال 1374 توسط مؤسسه انتشارات هجرت و مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب به چاپ رسیده است.

متن کتاب فیض الدموع را دانلود کنید

http://www.mirasmaktoob.ir/fa/news/3867

@mirasmaktoob
.

@mirasmaktoob
.

خوانش خطبه حضرت زینب سلام‌الله علیها
از کتاب فیض‌الدموع(فوران اشک‌ها)
تالیف بدایع‌نگار تهرانی
با سپاس از سرکار خانم فرزانه فائزی که از روی لطف این خطبه را خواندند.

https://www.instagram.com/reel/Cg-UgRDKGvi/?igshid=MDJmNzVkMjY=

@mirasmaktoob
.

زلالی خوانساری، شاگرد میرداماد و حکیم و ادیب روزگار شاه عباس صفوی، در ضمن قصیده‌ای به مناسبت آغاز ماه محرّم در کلیات خویش (ص۸۰-۸۱)، فرماید:

«در مرثیهٔ حضرت امام سیوم، جگرگوشهٔ رسول‌الثّقلین امام‌ حسین علیهم‌السّلام»

بگشای چاک سینه که ماه محرّم است/
این ماه نو، کلید درِ شهر ماتم است/
قفلی است بر گشادن دکان عافیت/
یا حلقه‌ای که بر درِ آشوب عالم است؟
فریاد از این هلال که مشتاق ناله را/
طاق بلند بستهٔ آه دَمادَم است/
از سَلخ و غُرّ‌ه‌اش که دمیده سیاهپوش/
خلخال مطرب اَلَم و یارهٔ غم است/
ماه نو است یا نه، که انگشت خون‌چکان؟
یا بر نگین لعل جگرپاره، خاتم است؟
این مصرعی است دود‌گرفته ز شمع کلک/
یا مطلعی ز شعلهٔ آه دمادم است؟
هر حکم سرنوشت که سامان تن گرفت/
طُغرای سرنوشت تن و جان آدم است/
ای کاش سرنوشت چنین نانوشته بود/
یا قطع نسل در گِل آدم سرشته بود/

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

چو ایران نباشد تن من مباد
بدین بوم و بر زنده یک تن مباد

https://www.instagram.com/reel/DLaJIHwsU5A/?igsh=ODEwemtmdHMxdGVq

@mirasmaktoob
.

ایران

شاعر: دکتر علی محمودی
اهنگساز: امیر مظفری
تنظیم‌کننده و رهبر ارکستر: مرتضا سعیدی‌راد
اجرای ارکستر ملی گیلان

ای ایران، ایرانم
ای جانِ جانانم
ای روح و روانم
از دل و از جان، تو را نگهبانم
با مهر تو می‌سازیم
*
ای سروش دانائی
با جهد و توانائی
با صبر و شکیبائی..
ما... رایت دانش را
آن لوحِ ستایش را
با عشق تو افرازیم
*
ای مهر درخشانم
ای مام نیاکانم
ای مأمن جانانم
ای خاک اهورائی
ای مظهر زیبائی
ما طرح دگر اندازیم
*
ما زادهٔ این خاکیم
گنجینهٔ افلاکیم
ما صاحب ادراکیم
ای خاک گهرآذین
در پای تو می‌ریزیم
جان بهر تو می‌بازیم
*
تا چشمهٔ خورشید است
تا زهره و ناهید است
پاینده و جاوید است، ایران، وطن جانان
ای نادرهٔ یزدان
بر مجد تو می‌نازیم

@mirasmaktoob
.

بنیاد ایران‌شناسی استان آذربایجان شرقی با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب و انجمن ایرانی تاریخ (شعبهٔ آذربایجان شرقی) برگزار می‌کنند:

«کلاس‌های شاهنامه‌خوانی»

آموزگار: بهمن دمشقی خیابانی

دوشنبه ۹ تیر ۱۴۰۴ خورشیدی، ساعت ۱۶:۳۰
تبریز، خیابان ثقه‌الاسلام، کوی سرخاب، خانۀ تاریخی شربت‌اوغلی

————————————
با ما در ایرانشناسی همراه باشید:
🔹توییتر | لینکدین | اینستاگرام | یوتیوب🔹
💢نشریه ایرانشناسی | گروه ایرانشناسی💢

تمدید مهلت ارسال چکیده مقاله به همایش «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیّت ارضی ایران»

مهلت ارسال چکیده مقاله برای همایش ملّی «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیّت ارضی ایران» در بزرگداشت میرزا محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو تا ۳۱ تیرماه ۱۴۰۴ تمدید شد.

https://mirasmaktoob.com/?p=48833

ملّا عبدالنبی فخرالزّمانی قزوینی به سال ۱۰۲۸ هجری در تذکرهٔ میخانه ذیل احوال مولانا عرفی شیرازی و اخبار درگذشت و تدفین او در لاهور به سال ۹۹۹ و نحوهٔ انتقال جسد او به نجف اشرف در سال ۱۰۲۷ در تعبیر و تصدیق بیتی از اشعار وی (ص۲۲۵-۲۲۶) می‌نگارد:

بر رأی انور ارباب هنر پوشیده نماند که هنگام تحریر به تحقیق پیوست که ملک‌الشعرای خراسان، میرزا فصیحی در سنهٔ هزار و بیست و هفت، شخصی از هرات به لاهور فرستاده بود که استخوان مولوی مغفور را به مشهد مقدّس برند، ده روز قبل از آنکه کسِ میرزافصیحی به لاهور رسد، میرصابر صفاهانی که یکی از یاران اهل این ایام خجسته‌فرجام است، استخوان عرفی را به نجف اشرف روانه ساخته بود.
سبحان اللّه نتیجهٔ این بیت او به ظهور رسید:

بیت:
به کاوش مژه از گور تا نجف بروم/
اگر به هند به خاکم کنند اگر به تتار/

و مولانا رونقی همدانی به موجب الهام مضمون مصرع ثانی این بیت را تاریخ استخوان بردن مولوی به نجف اشرف پیدا کرده و به رشتهٔ نظم درآورده:

تاریخ:
یگانه گوهر دریای معرفت عرفی/
که آسمان پی پروردنش صدف آمد/
چو عمر او به سر آمد ز گردش گردون/
شکست بر صف دل‌های پر شعف آمد/
به گوش چرخ رسانید حرف جانسوزی/
که عمرم از تو‌ چو در معرض تلف آمد/
به کاوش مژه از گور تا نجف بروم/
فگند تیر دعائی که بر هدف آمد/
رقم زد از پی تاریخ رونقی کلکم/
بکاوش مژه از هند تا نجف آمد/
«۱۰۲۷»

بر ارباب دانش و اصحاب بینش پوشیده نماند که میر مذکور از برای خاطر مسطور، جسد مولانا عرفی را به آستانهٔ متبرّکهٔ حضرت امیرالمؤمنین و امام‌المتّقین فرستاده و به نیابت جدّ خود صلهٔ شعر او را بدو رسانیده، زهی سعادتمند فرزندی که مدّاح پدر را ندیده و نشناخته از خاک مذلّت بردارد، و پس از مردن وی از گفتهٔ او‌ کامش برآورد، و از بتکدهٔ هندش به کعبهٔ نجف رساند.

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

کتاب روزنامۀ مأموریت اسلامبول حاوی اسنادی است که میرزا محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو در دفاع از حدود غربی ایران به آنها استناد کرده و گزارش دفاعیات خود را آورده است. این کتاب را میراث مکتوب در دست چاپ دارد و در همایش بزرگداشت میرزا محبعلی‌خان در تبریز ( مهر ۱۴۰۴) رونمایی خواهد شد، ان‌شاءالله.

@mirasmaktoob
.

پاداش خدمات من!

اکنون چنانکه مشهود نظر انور است، مدتی محبوس‌وار با کمال استیصال بی‌آنکه حبّه و دیناری از دیوان همایون برسد در خانهٔ تاریک نشسته مشغول معالجه و مداوای چشم خود می‌باشد. چیزی که زیادتر مایهٔ تأسّف است، این است که این‌همه خدمات و زحمات فدوی که قریب سیصد فرسخ خطّ حدود برای دولت علیّه به‌طوری که موافق معاهدات دولت علیّه و مناسب ملاحظات جغرافیّه و فنّیّه بوده باشد، با یک وجود تنهایی بی‌آنکه اقلاً یک نفر نویسندۀ همراه داشته باشد، بیان نموده و همه جوره دلایلی برای اثبات صحّت آن و بطلان خطّ ادّعایی مأمور عثمانی تحصیل و رساله‌ها ترتیب کرده بعضی را به مجلس قومسیون مذاکرات تسلیم و بعضی را به سبب تعویق مجالس مذاکره و تفرّق اجزاء قومسیون برای اجتماعات اخیره ذخیره نموده است، و در همچو مسئلهٔ مهمّه که موافق رسم معمول تمامی دول برای پیشرفت امر مأمور تحدید حدود قشون همان دولت در تمامی نقاط سرحدّیّه مکمّلاً و مسلّحاً حاضر می‌شوند که وسیلهٔ قوّت و وقر و اعتبار مذاکرات مأمور آن دولت گردیده باعث پیشرفت اظهارات او بشود، باز فدوی تمامی اهتمامات خود را مصروف به این داشته که به هر نحوی است به واسطهٔ پیدا کردن ادّلهٔ متقنه و تحصیل موافقت مأمورین واسطه به‌هیچ‌وجه دولت علیه را گرفتار این مقوله مخمصه‌ها نکرده حتّی استرداد مثل قطور محالی نیز که بدون استعمال هزاران سرنیزه متصوّر نمی‌بود، تنها به نوک قلم به عمل آمده است و این‌همه خسارتی که در این راه اعمّ از احتراق منزل و تمامی اسبابی که داشتم و تحصیل کتب و تواریخی که بعض آنها جز به اهتمام جدّی و متبصّرانه با هیچ مایه و خرجی به دست نمی‌آمد، به‌هیچوجه در نظر اولیای دولت علیّه منظور و قابل هیچگونه مکافات و تحسین علنی نگردید؛ سهل است بی‌آنکه استفساری از مراتب خدمات و زحمات فدوی در این مأموریت بفرمایند، گویا به جرم اینکه چرا پس‌ماندهٔ مخارج ایّام مأموریتی را از دیوان اعلی مطالبه می‌نموده است، سزاوار این مقوله مجازات و عقوبت گردیده است که بعد از همهٔ آن خسارت‌های ایّام مأموریّتی امروز در دارالخلافه نیز بی‌آنکه تنخواهی از دیوان اعلی برسد گرفتار مخارج گزاف اینجا و با کسالت و پریشانی تمام مشغول مداوای نیم جان خود می‌باشم. (میرزا محبّعلی‌خان، 1404: 12/3)

مأخذ: میرزا محبّعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو. 1404. روزنامهٔ مأموریّت اسلامبول (اسناد، مکاتبات و صورت مجالس کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی) ۱۲۹۶-۱۲۹۱ هجری قمری. تصحیح و تحقیق نصرالله صالحی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

علی بن محمّد نظام تبریزی (متوفّی ۸۰۱)، در کتاب «بِلَوهَر و بُیُوذَسْف» (ص۲۰۶)، می‌نگارد:

کس بُوَد که در عهد شباب به راه صواب بازگردد و کس بود که در وقت مشیب از قبول آن ممتنع بود و کس بود که به موعظتی اندک او را یقظت حاصل شود و کس بود که به تحذیر و تذکیر بسیار اَعبای دین را حامل گردد و سبب آن اختلاف آن هم استعداداتست و مثال استخراج این میامن از مکامنِ نفوس انسان و استجلاب آن منافع از منابع قلوب ایشان مثال استنباطِ آنست از اعماق زمین؛ و تفاوتی که از موضع تا موضع حاصلست و علی‌الجمله تا فرزند آدم در قید حیاتست هم بر مَرصد هلاک و هم‌ بر مَطلَع نجاتست نه وقوع هلاک متیقّن و‌ نه حصولِ نجاة محقّق، «و الامور بخواتیهما».

رباعی:
تا مرد درین جهانِ فانی باشد/
موقوفِ امانت و امانی باشد/
موثوقٌ بِهْ عاقبتست ای فرزند/
تا خود به چه ختم‌ِ زندگانی باشد/

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

از قول جناب معین‌الملک (وزیرمختار و ایلچی مخصوص ایران مقیم اسلامبول) به جناب اشرف امجد (میرزا حسین‌خان، وزیر امور خارجه و سپهسالار اعظم)، مورخهٔ شهر صفر سنهٔ ۱۲۹۲

[...] پیش از ورود مقرب‌الخاقان میرزا محبّعلی، کمترین (معین‌الملک) به‌هیچ‌وجه اطّلاع بر اطراف این مسئله (تحدید حدود ایران با عثمانی) نداشتم و بدون مشارٌالیه کاری از بنده ساخته نمی‌شد، علاوه‌بر اطّلاع و احاطهٔ کاملی که [میرزا محبّعلی] بر جمیع نکات و دقایق این کار دارد، در غیرت و دولتخواهی و کفایت و کارآگاهی در این جزء زمان به مفادِ «الفضل ما شهدت به الاعدا» (فضیلت آن است که دشمن بگوید) در نزد عثمانی‌ها هم مسلّم شده و در مذاکرات مجالس اربعه مثل درویش‌پاشا لجوج و عنود را مستأصل نمود و در مقام انصاف مشارٌالیه یکی از بکارترین اسباب کار دولت جاویدآیت است و به حکم قدردانی و انصاف مسلّم جناب مستطاب اجلّ اکرم هر نوع التفات در حقّ او مبذول شود، بجا و درخور رجوع خدمات عمده است. (میرزا محبّعلی‌خان، 1404: 32/3)

مأخذ: میرزا محبّعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو. 1404. روزنامهٔ مأموریّت اسلامبول (اسناد، مکاتبات و صورت مجالس کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی) ۱۲۹۶-۱۲۹۱ هجری قمری. تصحیح و تحقیق نصرالله صالحی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

پیرامون کتاب‌شناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه‌قاره (هند، پاکستان، بنگلادش)
✍️ قاسم صافی

@mirasmaktoob
.

پیرامون کتاب‌شناسی آثار فارسی چاپ شده در شبه‌قاره (هند، پاکستان، بنگلادش)
✍️ قاسم صافی

@mirasmaktoob
.

از قول جناب معین‌الملک (وزیرمختار و ایلچی مخصوص ایران مقیم اسلامبول) به جناب اشرف امجد (میرزا حسین‌خان، وزیر امور خارجه و سپهسالار اعظم)، مورخهٔ شهر صفر سنهٔ ۱۲۹۲

[...] بالجمله، باز در همان مجلس اوّل فهمیدم [اگر] وکیلی از طرف دول واسطه در مجالس مذاکرات [ما با عثمانی‌ها] نباشد، جلو مزخرفات مأمورین عثمانی را نمی‌توان گرفت، چنانکه در همان مجالس سخنان چند می‌گفتند که اگر ثالثی بود قطعاً اسباب استهزا و تمسخر می‌شد. این بود که با تلغراف، لزوم حضور وکیل دول واسطه را عرض و استدعای اقدامات سریعه نمودم. (میرزا محبّعلی‌خان، 1404: 31)

مأخذ: میرزا محبّعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو. 1404. روزنامهٔ مأموریّت اسلامبول (اسناد، مکاتبات و صورت مجالس کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی) ۱۲۹۶-۱۲۹۱ هجری قمری. تصحیح و تحقیق نصرالله صالحی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.