اخبار معلم

مربوط به یادداشت زیر👇

5.4K views05:18

معماریِ بی‌قرار، شهرسازیِ مضطرب: فقدان حافظه‌ی مشترک میان‌نسلی درباره‌ی زیست_مکان

#یادداشتهای_زندگی_روزانه
#ابراهیم_موسی‌_پور_بشلی

روشن است که به‌صِرفِ دیدن این چند قطعه عکس نمی‌خواهم بگویم که مردم در فرنگ، ابداً به بناها و کوچه‌ها و خیابان‌هاشان دست نمی‌زنند ولی این هم معلوم است آن‌ها مثل ما عطشِ نوسازی یا شاید نیازی به هر روز عوض کردنِ ساختمان‌ها و معابر ندارند. چرایش بماند که مایه‌ی هزاران ساعت بحث است. من این عکس‌ها را به‌عنوان نمونه‌هایی از معماری باثبات و شهرسازی پایدار آورده‌ام که علی‌الحساب نشان می‌دهند که دست‌کم در این مکان‌ها، با گذشت هشتاد سال، و البته پس از جنگی ویرانگر، ساختمان‌ها و کوچه‌ها بلکه درخت‌ها و باغچه‌ها و گل‌ها و حتی برخی از کوچک‌ترین عناصر صحنه، سر جای‌شان ثابت و دست‌نخورده مانده‌اند. ساکنان این مکان‌ها با این ثبات در ساختار شهری، دچار تشویش و فقدان حافظه‌ی دیداری در خاطره‌ی هویتی‌شان از مکان و طبعاً از این لحاظ، درگیر عاطفه‌پریشی هم نمی‌شوند و نسل امروزشان همان منظره‌هایی را از محل تولد و رشد و زیستش می‌بیند که پدران و مادران‌شان و چند نسل قبل‌شان دیده‌اند.
اما در ایران، معماری و شهرسازی آن‌چنان پریشان و دایماً در حال دگرگونی‌ست که گاه حتی یک نسل هم از بافتار معماری دوران کودکی‌اش خاطره‌‌ی مشخصی ندارد چه برسد که با نسل‌های قبل از خودش، خاطره‌ی مشترکی از مفهوم زیست_مکان داشته باشد.
نسلی که با نسلهای پیشینش، بسترهای حافظه‌ایِ مشترک ندارد، در پیوستار هویتی‌اش دچار فقدان و نقصی تعیین‌کننده است. تصویر عاطفی مشترک از مکان، در دسترس‌ترین بافتاری است که این اشتراک در حافظه‌ی جمعیِ میان‌نسلی را تامین می‌کند، اما ما در ایران، چه در شهرها و چه در روستاها، تقریباً از این امکان محرومیم از آن‌رو که هر ساختمان قدیمی‌ای باید به ساختمانی چندطبقه و هر باغی باید به برجی تبدیل بشود، هر کوچه‌ای باید تعریض بشود، هر خیابانی باید بلوار، هر بلواری، اتوبان و هر زمین خالی‌ای باید به یک شهرک تبدیل بشود. چشم‌های مدیران و سرمایه‌سالاران بزرگ و خُردکِ ایرانی بسیار گرسنه است. این گرسنگی، مجال درک اهمیتِ حافظه‌ی مشترک میان‌نسلی از زیست_مکان را به آن‌ها نمی‌دهد.
پدر ایرانی (شاید به‌ناچار) خانه‌ای را که کودکانش در آن به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند، می‌کوبد و به جای آن، چهار طبقه ساختمان می‌سازد و به پسرها و دخترهایش می‌دهد و دست به کمر می‌زند که: "هاااا به هر کدام‌تان یک آپارتمان دادم"، بچه‌هایش هم خوشحال که صاحب خانه‌ شده‌اند. به‌سلامتی. اما این پدر البته از فاصله‌ و شکاف عمیق میان خود با فرزندانش هم هم‌زمان گله‌مند است!
کار به جایی رسیده که تصویری را که ما از زیست_مکان دوران کودکی‌مان در ذهن داریم، فقط می‌توانیم در عکس‌ها یا در خواب ببینیم و هرگز نمی‌توانیم به فرزندان‌مان بگوییم که در روزگار کودکی‌مان، محله‌ی ما، کوچه‌ی ما، خانه‌ی ما چگونه بوده است. این تغییرات پی‌در‌پی، عامل گسست حافظه‌ی زیست_مکانیِ ما با نسل جدید است که به‌نوبه‌ی خودش عامل گسست عاطفی و هویتی ما با نسل جدید هم هست.
باید قدری بیندیشیم و ببینیم که برای به دست آوردن چه چیزهایی، داریم چه چیزهایی را قربانی می‌کنیم و برای تامین چه نیازهایی داریم چه نیازهای مهم‌تری را نادیده می‌گیریم.
انسان به‌عنوان فرد، برای زیستن درست، به مسکن و ساختارهای شهری مناسب نیاز دارد اما انسان‌ها در یک جامعه، سخت نیازمند حافظه‌ی مشترک هم هستند.

#تاریخ_اجتماعی_معماری #تاریخ_اجتماعی_عواطف #تاریخ_فرهنگی_معماری

5.7K views05:19