📜سلسله نشست‌های سه‌شنبه‌های سندخوانی📜


نشست ۵

در آستانه‌ی هفته‌ی دفاع مقدس

🔅 اسنادی از واحد بهداشت لشکر ۱۴ امام حسین(ع) در جنگ ایران و عراق🔅

سندخوان:
مرتضی مساح

سه‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۴
ساعت ۱۰


اصفهان. ملک‌شهر. خیابان بهارستان غربی. جنب ایستگاه مترو گلستان. کوچه ۵۸

ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.


▪️سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

🔹تجربه زیسته زنان طلبه

✅ دیروز از یک رساله‌ی دکتری با موضوع جذاب "تجربه‌ی زیسته زنان طلبه در ایران پس از انقلاب: مطالعه موردی شهر تهران." دفاع شد. این‌جانب و دکتر الله‌کرم کرمی‌پور راهنمایی آن را بر عهده داشتیم. دانشجوی محترم که خود پیشینه‌ی تحصیلات حوزوی داشت، از طریق مصاحبه‌های غیرساختاریافته، توانسته بود داده‌های ارزش‌مندی به دست بیاورد که توجه به آن‌ها به بهبود شرایط آموزشی و تربیت طلبه‌ها و کارآیی فعالیت "مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران" کمک می‌کند. داده‌های این رساله نشان می‌دهند زندگی روزمره‌ شهر تهران که تا اندازه‌ای مدرن شده است، زیست طلبگی زنان و دختران را به چالش می‌کشد. آن‌ها میان آن‌چه می‌آموزند و در فضای حوزه‌های علمیه تجربه می‌کنند و آن‌چه در زندگی روزمره با آن روبرو هستند، تفاوت زیادی می‌بینند و سازگار کردن این دو برای‌شان دشوار است. این ناسازگاری، در نهایت به سود زندگی روزمره پایان می‌یابد. هم‌چنین، یافته‌های این رساله نشان می‌دهند که از نظر زنان و دختران طلبه، درس‌هایی که آنان در مدارس علمیه فرا می‌گیرند با واقعیّت‌های اجتماعی موجود هم‌داستان نبوده و امکان تبدیل شدن به تجربه را ندارند. آنان اظهار می‌دارند که برای پاسخ دادن به پرسش‌ها و کمک به حل مسائل مذهبی جامعه، به مهارت‌ها و علوم دیگری نیاز دارند. هم‌چنین یافته‌های این رساله نشان می‌دهد که برخی از زنان طلبه با انگیزه‌های قدسی وارد جهان طلبگی شده‌اند. آن‌ها برای دست‌یابی به یک شخصیت معنوی، بهداشت اخلاقی، تهذیب نفس، کمال انسانی، آمادگی جهت پاسخ به پرسش‌های مذهبی مردم، و یا تبلیغ دین طلبه شده‌اند؛ ولی پس از مواجه شدن با بروکراسی و کنش‌های سازمانی "حوزه‌های علمیه خواهران" و نیز فرآیندهای آموزشی عرفی، امکان تحقق آن انگیزه‌ها را دشوار یافته و با فاصله گرفتن از آن‌ها، خود را یک دانش‌جو در فرآیند به دست آوردن یک مدرک تحصیلی معتبر تصور می‌کنند.
✅ پژوهش‌هایی از این دست را باید مغتنم شمرد. این مطالعه‌ها می‌توانند به حوزه‌های علمیه کمک کنند تا برنامه‌ریزی‌های مناسب‌تری برای تربیت بهتر فراگیران خود داشته باشند. طلبه‌های خانم ظرفیت‌های اصلاحی زیادی بویژه برای خانواده و کودکان دارند. این ظرفیت‌ها با مدیریت درست، می‌توانند به بهتر شدن اخلاق در حوزه‌ی عمومی کند.
مهراب صادق‌نیا
۱۴۰۴/۶/۲۶
@sadeghniamehrab
https://www.tg-me.com/sadeghniamehrab

🔹وجوه ناپیدای تشیع پشت ابر نمی‏‌ماند🔹
گفتگوی روزنامه‌ی هم‌میهن با دکتر رسول جعفریان
درباره کتاب جدید وی: «مقدمه‌‏ای بر مطالعات شیعه‏‌شناسی»



چه نیازی به پرداختن به مطالعات شیعه‌شناسی وجود داشت که به نگارش این کتاب پرداختید؟ آیا در شرایط کنونی که پرسش‌های جدی درباره کارنامه تشیع و تجربه ایران وجود دارد، نوعی «شیعه‌شناسی مدرن» چه از منظر جامعه‌شناسی تاریخی و چه نقد تحولات مناسکی ضرورت بیشتری از «مطالعات شیعه‌شناسی» ندارد؟

روشن است که شیعه‌شناسی ابعاد مختلفی دارد. ما که نسل قدیم هستیم و سال‌ها به همان سبک سنتی دراین‌باره کار کرده‌ایم، همچنان دنبال شواهد و مدارکی از قدیم و درباره دوره‌های تاریخی مورد بحثمان هستیم. دراین‌زمینه طالب دانشی در شناخت شیعه هستیم که مربوط به همان حوزه‌هاست؛ بحث از پیدایش شیعه، نحله‌های آن، تاریخ تشیع در شهرها، جریان‌ها و گرایش‌های داخلی آن، ظهور و بروز تشیع در مناطق و مانند این‌که شیعه، پدیده‌ای عربی است یا عجمی و مسائلی از این دست. البته در روزگار ما کسانی هستند که از جامعه‌شناسی یا شاخه‌هایی از تحقیقات و مطالعات فرهنگی وارد شیعه‌شناسی شده‌اند. طبعاً آن‌ها به این مسائلی که اشاره کردید توجه بیشتری دارند. دوست ما آقای حسام مظاهری و برخی دیگر ازجمله خانم شریعتی و شاگردان‌شان از این دست هستند و این اواخر کارهای سودمندی منتشر کرده‌اند.

در ضمن یادتان باشد که مرور بر مطالعات شیعی و تحولات آن در غرب، ایران، عراق و سعودی و جز آن، حوزه مطالعاتی مستقلی است که من هم در این کتاب، اندکی به آن پرداخته‌ام یا سعی کرده‌ام دریچه‌ای به‌سوی آن باز کنم. یک وقت شما معماری می‌خوانید، یک‌وقت مطالعات معماری را دنبال می‌کنید. اینجا خود «مطالعات» موضوع تحقیق شماست. درحال‌حاضر، آن‌قدر درباره تشیع نوشته می‌‌شود که لازم است رشته‌ای با عنوان مطالعات شیعی به‌معنای بررسی جریان‌های شیعه‌شناسی پرداخت. کار بنده تا حدی به این بُعد از قضیه نزدیک است.


بحث «شیعه علوی و شیعه صفوی» در دهه‌های اخیر به‌طور جدی در مباحث فکری و حتی اجتماعی ایران مطرح بوده است. اما این پرسش، کمتر پاسخ‌یافته که قبل از صفویه آیا اصولاً مذهب و تشکیلات دینی مشخصی به‌اسم شیعه داشتیم؟ کتاب شما به این پرسش خیلی کمرنگ می‌پردازد؛ اما در جایی از کتاب خواسته یا ناخواسته پاسخ صریحی می‌دهید و می‌نویسید: «(در دوره صفویه) یک صورت شیعی با عناصر و مؤلفه‌های خاص از مواد قبلی پدید آمد. معنای این حرف این نیست که پیش از آن نبود، بلکه بسیاری از آن‌ها وجود داشت، اما پراکنده در اخبار، احادیث و میان‌متونی بود که بسا قرن‌ها موردتوجه قرار نگرفته بود» (ص۴۸۷). آیا این به‌نوعی تأیید این سخن نیست که قبل از صفویه، عملاً نهاد دینی جدی به‌نام تشیع وجود نداشت و بنا بر لوازم حکومت و کسب مشروعیت برای مواجهه با عثمانی‌ها بروز یافت؟

ادیان و مذاهب نیرومند، که شیعه را هم می‌توان در دنیای اسلام یک مذهب نیرومند تلقی کرد، بسته به شرایط جدید، نوزایی دارند. این نوزایی در بازسازی افکار و اندیشه‌ها که مطابق شرایط تازه جامعه و منبعث از قدرت سیاسی به‌دست آمده برای شیعه پدید می‌آید، تغییراتی را در ساختار فکری و مفهومی مذهب می‌دهد که متناسب با شرایط تاریخی و اجتماعی هر مرحله است. شیعه در دوره آل‌بویه، یک نوزایی داشت.

برای مثال مراسم و مناسک شیعی گسترش یافت. تشیع با افکار عقلی جاری در جامعه ترکیب شد. در فقه خودش اجتهادی را پذیرفت و با عبور از شیخ صدوق، مکتب شیخ مفید، شیخ طوسی و مهم‌تر از آن‌ها سیدمرتضی برآمد. تا آن‌‌وقت شیعه حوزه‌های علمیه پراکنده‌ای داشت و این‌زمان توانست در قم و بغداد متمرکز فعالیت کند. وقتی شمار شیعیان در شهرها بیشتر شد، بحث مرجعیت و مجتهد زنده مطرح شد و از دل‌اش نظریات دیگری که بر قدرت فقیه افزود، بیرون آمد.

در مکتب حله و جبل عامل هم باز یک نوزایی بود. فقه شیعه، اجتهادی و استدلالی و تا حد زیادی سیاسی شد. این نوزایی در دوره صفوی، جدی‌تر بود. فقط در بُعد فکر سیاسی، علما شریک حکومت شدند و این خط تا مشروطه همین ادامه داشت. در نوزایی، همیشه از مولفه‌های قبلی استفاده می‌شود، اما مفاهیم باز تفسیر می‌شوند و کارکردشان عوض می‌شود، به‌طوری‌که، هم همان است، هم امر تازه‌ای است. تشیع مانند تسنن، صورت‌های مختلفی دارد و من این را در مقدمه همان کتاب گفته‌ام. شما باید در تحقیق خود، این صورت‌ها را که روی ماده تشیع یا تسنن است، کشف و تعریف کنید. مردم عادی فکر می‌کنند این همان است و البته تا حدودی هم هست، اما وجوه ناپیدایی وجود دارد که از زیر ابر بیرون می‌آید.


بخش 1:
https://hammihanonline.ir/fa/tiny/news-50086

بخش 2:
https://hammihanonline.ir/fa/tiny/news-50226

@mohsenhesammazaheri

#گزارش

🔅سندخوانی ۵: اسنادی از واحد بهداشت لشکر ۱۴ امام حسین(ع) در جنگ ایران و عراق🔅


پنجمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی سندخوانی با عنوان بازخوانی «اسنادی از واحد بهداشت لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در جنگ ایران و عراق» روز سه ‌شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۴ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان) برگزار شد.

در این نشست که به مناسبت هفته‌ی دفاع مقدس برگزار شد، دکتر مرتضی مساح ـ‌ نویسنده و پژوهشگر تاریخ جنگ ـ ‌پس از بیان تاریخچه‌ی شکل‌گیری واحد بهداشت در جنگ، به پیشگامی لشکر امام حسین اشاره کرده و روند شکل‌گیری و فعالیت‌ واحد بهداشت این لشکر را بررسی کرد.

وی بر اهمیت مستندسازی تجربیات پزشکی و بهداشتی به عنوان بخشی ناگفته و حماسی از تاریخ هشت سال دفاع مقدس تأکید کرده و سپس با نمایش اسنادی از آرشیوهای شخصی رزمندگان دفاع مقدس به توضیح ساختار و سازماندهی واحد بهداشت و تشریح تشکیلات بهداری لشکر در شرایط جنگی، و واحدهای ضدعفونی و مقابله با بیماری‌های همه‌گیر در مناطق عملیاتی پرداخت.

مساح مشکلاتی چون کمبود شدید دارو و تجهیزات پزشکی و شرایط سخت آب و هوایی در مناطق جنگی را ازجمله چالش‌های واحد بهداشت دانست و ضمن بازگویی خاطراتی از بهورزان، پزشکان، پرستاران و امدادگران، برخی راهکارهای ابتکاری کادر بهداشت را بیان کرد.

در پایان، این پژوهشگر بر نقش «مدیریت بحران» و «ابتکار عمل» در واحد بهداشت لشکر ۱۴ امام حسین، تأکید کرد و عملکرد این واحد را «الگویی درخشان برای مدیریت بهداشت و درمان در شرایط سخت» دانست.

فایل صوتی

گزارش تصویری

فایل ارائه و تصاویر اسناد


▪️سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

🔊فایل صوتی

ایران، مناسک و دین عامه
گفت‌وگو با محسن‌حسام مظاهری
با حضور سعید طاووسی مسرور

📺 ویدیو یوتیوب


.
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @
🆑 #کانال‌سخنرانی‌ها
🌹

ششمین نشست سندخوانی
و
دهمین پیش‌نشست علمی
«همایش ساخت، بازسازی و توسعه‌ی عتبات عالیات در گذر تاریخ»



۱
🔻اینجا چراغی روشن است🔻
(بررسی اسناد تأمین هزینه‌ی روشنایی حرم‌های امامان شیعه در عراق توسط دولت ایران)
محسن‌حسام مظاهری


۲
🔻گذرنامه‌های کربلا🔻
(بررسی اسنادی از صدور روادید زیارت عتبات عالیات)
مهشیدسادات اصلاحی


۳
🔻زیارت در سایه قوانین 🔻
(بررسی اسنادی از شرایط سفر به عتبات)
متین‌سادات اصلاحی


یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴
ساعت ۱۱ صبح

اصفهان. ملک‌شهر. خیابان بهارستان غربی. جنب ایستگاه مترو گلستان. کوچه ۵۸

حضور برای عموم آزاد است.

▪️سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@Isfahannlai

#خبر

نامزدهای سومین دوره‌ی دوسالانه‌ی «کتاب عاشورا» مشخص شدند / ۳۸ کتاب در ۹ رشته


طبق اعلام دبیرخانه‌ی جایزه‌ی دوسالانه‌ی کتاب عاشورا، پس از نهایی‌شدن نتایج داوری، نامزدهای سومین دوره‌ی این جایزه به شرح زیر اعلام شدند:

اول. رشته‌ی مقتل و تاریخ:
۱. العبرة الساکبة علی صاحب‌ المصیبة‌ الراتبة/ علیرضا قاسمی/ انتشارات دلیل ما
۲. انبیا و کربلا / سیدمحمدحسن آیت / انتشارات دلیل ما
۳. فی بیوت اذن الله / حمزه فکری/ موسسه بوستان کتاب
۴. امام حسین و عاشورا به روایت طبقات ابن‌سعد / مجتبی سلطانی احمدی و مهدی دقیقی / نشر آرما

دوم. رشته‌ی تحلیل و تبیین عاشورا:
۱. آیینه‌شکنان / محمدرضا سنگری / شرکت چاپ و نشر بین الملل
۲. رویکردهای ایرانی به واقعه عاشورا / علی مهجور / نیستان هنر
۳. عاشورا؛ فساد و اصلاح / داود فیرحی / نشر نی

سوم. رشته‌ی مطالعات آیین‌های عزاداری:
۱. آسیب‌شناسی هیئت‌ها و عزاداری‌ها در ایران / سیدمرتضی میرتبار و علی‌اکبر عبدالاحدی مقدم/ انتشارات مکث اندیشه
۲. اجتماعات شیعی در گستره جهانی / جبار رحمانی / نشر آرما
۳. از حکمت تا معنویت / صدیقه رمضانی / پژوهشکده باقرالعلوم
۴. عزاداری، زیارت و تشیع فراملی / جبار رحمانی و پیمان اسحاقی و عفت دماوندی / نشر آرما
۵. مردم‌شناسی دین / علی بلوکباشی / بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
۶. معین البکاء: سیر شبیه‌خوانی در اردبیل / محمدمصطفی فتحی‌درآباد / انتشارات ناصح امین
۷. مقد‌س‌ترین تراژدی اسلام / هادی ولی‌پور / نشر افراز
۸. هیئت و دانشگاه / عصمت احمدی / پژوهشکده باقرالعلوم

چهارم. رشته‌ی شعر:
۱. ایستاده باید مرد / محمدعلی مجاهدی / انتشارات سوره مهر
۲. مصاریع مذبوح / مهدی زارعی / انتشارات سوره مهر
۳. همچنان نیم‌روز دهم / م. مؤید / انتشارات بامداد نو

پنجم. رشته‌ی ادبیات داستانی:
۱. اگر نی پرده‌ای دیگر بخواند / لیلا مهدوی / انتشارات کتابستان معرفت
۲. به نام نامی سر / مارال بابائی / انتشارات کتابستان معرفت
۳. ده روایت از یک واقعه / مریم برادران / خانه کتاب و ادبیات ایران
۴. سفرنامه شیعه باستان‌دوست / امیر هاشمی‌مقدم / نشر اندیشه احسان
۵. فصل باران / مهدی قزلی / انتشارات سوره مهر
۶. مهمان‌گاه / زهره ترابی / نشر اطراف
۷. مرغان ابراهیم / خسرو باباخانی / خانه کتاب و ادبیات ایران

ششم. رشته‌ی هنر:
۱. آیین گل / حجت‌الله سپهوند/ [مؤلف]
۲. هم‌پای نور / عبدالحمید قدیریان / انتشارات سوره مهر

هفتم. رشته‌ی پژوهش‌های ادبی و هنری
در این رشته هیچ اثری به مرحله‌ی نهایی راه پیدا نکرد.

هشتم. رشته‌ی کودک و نوجوان:
۱. این کندو مال او / گروه نویسندگان / نشر اطراف
۲. خوش آمدی زائر کوچک / مرضیه قائدی / نشر جمال
۳. خیمه ماهتابی / فاطمه‌سادات موسوی / انتشارات شهید کاظمی
۴. شب وحشت / سیدسعید هاشمی / نشر جمال
۵. قصه ماهتاب من / مهین احمدی محمدآبادی / نشر جمال
۶. نام کتابم حسین، نام دبستانم کربلا / سیدمحمد مهاجرانی / انتشارات زائر

نهم. رشته‌ی ترجمه، تصحیح و زبان‌های دیگر:
1. les Femmes et le haut fait de Karbala / بریژیت لاکومب (زهرا فاخر) / نشر رود آبی
2. The sacred garden / ضحی‌زینب اکبرزاده و مهوش هیرمندی / انتشارات انصاریان
۳. حسین مبارز راه عدالت / کریس هیور / انتشارات محیی
۴. زنان کربلا / کامران اسکات آقایی ترجمه‌ی پرستو نیکنام / نشر آرما
۵. فلک النجاة / محمدصادق گلپایگانی / انتشارات دانش حوزه

مراسم اختتامیه و معرفی و تقدیر از برگزیدگان، روز پنجشنبه اول آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۰ صبح در محل کانون توحید (واقع در میدان توحید، خیابان پرچم) برگزار خواهد شد. تقدیر از دو شخصیت عاشوراپژوه، دکتر پیتر چلکوفسکی و آیت‌الله شیخ محمدصادق کرباسی و نیز فعالیت‌‌های عاشورایی مردم‌نهاد از دیگر بخش‌های مراسم اختتامیه است.
گفتنی است جایزه‌ی دوسالانه‌ی کتاب عاشورا، جایزه‌ای غیردولتی و خصوصی است که توسط جمعی از عاشورپژوهان تأسیس شده و در آن کتاب‌های عاشورایی در بازه‌های دوساله رصد و ارزیابی می‌شوند. نخستین دوره‌ی این جایزه در مهر ۱۴۰۰ و دومین دوره در مهر ۱۴۰۲ برگزار شده بود و اینک در آستانه‌ی پایان دوره‌ی سوم هستیم.

شرکت در مراسم اختتامیه برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.

@ashoorabook

مراسم اختتامیه‌ی سومین دوره‌ی دوسالانه‌ی جایزه‌ی کتاب عاشورا

ویژه‌ی معرفی و تقدیر از برترین کتاب‌های عاشورایی منتشرشده در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳

همراه با نکوداشت دو شخصیت شاخص در حوزه‌ی عاشوراپژوهی:
دکتر پیتر چلکوفسکی
آیت‌الله شیخ محمدصادق کرباسی
و تقدیر از فعالیت‌های عاشورایی مردم‌نهاد


پنجشنبه اول آبان ۱۴۰۴
ساعت ۱۰ صبح

تهران، میدان توحید، خیابان پرچم، کانون توحید


حضور برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.


📕دبیرخانه دوسالانه‌ی کتاب عاشورا 📕

@ashoorabook

سلسله نشست‌های انجمن جامعه‌شناسی ایران
با همکاری
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
در موضوع

«بازخوانی اجتماعی جنگ ۱۲ روزه»

نشست پانزدهم : مناسک و جنگ

با حضور:

۱- محمدرضا پویافر (جامعه‌شناسی)
۲- محسن حسام مظاهری (جامعه‌شناسی)
۳- ریحانه صارمی (جامعه‌شناسی)
۴- محمد مهدی مجاهدی (اندیشه سیاسی)

دبیر نشست: سمیه توحیدلو

چهارشنبه ۳۰ مهرماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۶ الی ۱۸
نشست‌ها به صورت زنده از آدرس اینترنتی اینستاگرام و آپارات انجمن جامعه‌شناسی ایران پخش خواهد شد.
آدرس صفحه اینستاگرام انجمن جامعه‌شناسی:  @isa13_99

آدرس صفحه آپارات انجمن جامعه‌شناسی:
https://www.aparat.com/Iran_sociology


@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

📽 ویدئوهای نشست پانزدهم را در کانال آپارات انجمن به آدرس‌های زیر ملاحظه فرمایید. برای مشاهده ویدئوی هر کدام از حاضرین روی اسم ایشان کلیک فرمایید.

«بازخوانی اجتماعی جنگ ۱۲ روزه»

نشست پانزدهم: مناسک و جنگ

۱- سخنرانی جناب آقای محسن حسام مظاهری

۲- سخنرانی آقای دکتر محمد مهدی مجاهدی

۳- سخنرانی سرکار خانم ریحانه صارمی

۴- سخنرانی آقای دکتر محمدرضا پویافر

۵- گفتگوهای پایانی نشست


دبیر نشست: سمیه توحیدلو

چهارشنبه ۳۰  مهرماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۶ الی ۱۸

@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

خلاصه‌ای از سخنرانی آقای محسن حسام مظاهری در نشست «مناسک و جنگ»
۳۰مهرماه
🖊گزارشی از سمیه توحیدلو (دبیر نشست)
 
🔹سخنرانی محسن حسام مظاهری باعنوان سخنرانی «چرا از ایران خوانده نشد؟ ناکامی در استخدام مناسک مذهبی در جنگ ۱۲ روزه و دلایل آن» به شرح زیر ارائه گردید:
 
🔹۱-پیوند مناسک و جنگ
• مناسک (Rituals) دارای قابلیت‌ها و ظرفیت‌های گسترده‌ای هستند که در شرایط بحرانی مانند جنگ، می‌توانند به کار جامعه و دولت آیند.
• کارکردهای مناسک شامل بسیج کنندگی، ایجاد وفاق، پیوند دادن افراد، کاهش فاصله‌ها، تحریک و هدایت عواطف جمعی است.
• موقعیت‌های جنگی معمولاً بستری برای خلق مناسک جدید، بازسازی فرم‌های مناسکی قبلی و تغییر آن‌ها متناسب با نیازهای جدید هستند.
• مناسک و جنگ از دو منظر قابل تقسیم هستند: حین جنگ و پس از جنگ.
◦ حین جنگ: مناسک با خصلت‌های تهییج‌آفرین و بسیج‌کننده مصرف می‌شوند تا افراد را به مشارکت در جنگ تشویق کرده و روحیه رزمندگان را تقویت کنند. در این مقطع، مناسک می‌توانند کارکرد پنهان ابزار سرکوب را نیز داشته باشند، زیرا مرزگذاری و افتراق ایجاد می‌کنند.
◦ پس از جنگ: مناسک یادمانی و سوگ اهمیت پیدا می‌کنند تا پاسدار حافظه جمعی و گرامی‌دارنده قربانیان باشند و نقش التیام‌بخشی ایفا کنند.
 
🔹۲-ناکامی در جنگ ۱۲ روزه
• تلاش‌هایی برای استخدام مناسک مذهبی در جنگ ۱۲ روزه برای مدیریت افکار عمومی صورت گرفت (مانند نوحه‌های با مضامین ملی).
• این تلاش‌ها به‌رغم استقبال اولیه، خیلی زود خاموش شد، به جریان تبدیل نشد و از سطح چند مصداق فراتر نرفت.
• مصادیق تولیدشده، حتی در بدنه مذهبی حامی نظام نیز به صورت فراگیر مصرف و الگوبرداری نشدند.
• فرضیه اصلی: نظام در استخدام مناسک مذهبی در جنگ ۱۲ روزه ناکام ماند.
 
🔹۳-تجربیات موفقیت‌آمیز گذشته (مقایسه)
ما دو تجربه موفق در استفاده از مناسک مذهبی در جنگ‌های معاصر داشته‌ایم:
• الف) جنگ ۸ ساله با عراق:
◦ مناسک مذهبی نقش مؤثری در تبلیغات و پشتیبانی جنگ داشتند؛ محافل سینه‌زنی و نوحه‌خوانی‌های حماسی به کانون‌های تبلیغاتی مبدل شدند.
◦ یک خوانش عاشورایی ذیل اسلام سیاسی شکل گرفت و شبیه‌سازی‌های تاریخی (صدام یزید زمان، خمینی امام حسین زمان) انجام شد.
◦ این جنگ بستر شکستن فرم‌های سنتی مناسکی و زایش فرم‌های جدید (مانند مداحی مدرن) بود.
◦ گفتار پشتیبان جنگ کاملاً مذهبی و اسلامی بود. بر اساس پژوهشی در وصیت‌نامه‌های شهدا، ۶۵٪ واژگان مذهبی و اسلامی، ۳۰٪ سیاسی انقلابی و کمتر از ۳٪ مربوط به مضامین ملی و میهنی بودند. این گفتار مذهبی غلیظ، ناظر به مرحله دوم جنگ (پس از یکدست شدن سیاست رسمی) بود.
• ب) جنگ سوریه:
◦ یک گفتار تماماً مذهبی و کاملاً شیعی در پشتیبانی از این جنگ شکل گرفت.
◦ این گفتار در پی شکست پروژه وحدت و تقریب و تقویت سویه‌های هویتی کاملاً شیعی در جامعه و تقویم رسمی بود.
◦ کلیدواژه «دفاع از حرم و مدافعان حرم» برای شبیه‌سازی تاریخی خلق شد.
◦ این ادبیات، علاوه بر تهییج، کارکرد مشروعیت‌سازی در برابر بحران مشروعیت عمومی جنگ سوریه داشت و در اقشار مذهبی ابزار مؤثری بود.
 
🔹۴- دلایل ناکامی در جنگ ۱۲ روزه
این ناکامی به دلیل عدم توانایی در خلق خوانش مذهبی پشتیبان جنگ با اسرائیل بود:
• غیبت عنصر ملیت: در دو سه دهه اخیر، عنصر ملیت در گفتار رسمی سیاسی و گفتار مذهبی غایب بوده است. هر دو گفتار به سمت خلوص، یکدست شدن و فاصله گرفتن از عناصر ملی پیش رفته‌اند.
• فاصله گرفتن نظام مسائل: نظام منافع و نظام مسائل بین جریانات مذهبی با بقیه اقشار جامعه فاصله گرفته و زبان مشترک کاهش یافته است.
• تمرکز بر هویت شیعی: بخش مذهبی به سمت صرفاً دغدغه‌های مذهبی خود که سویه‌های شیعه‌گرایی و هویتی دارند، حرکت کرده است.
• تضعیف مناسک فراگیر: حتی آیین‌های مذهبی فراگیر مانند عاشورا نیز در روند تقویت سویه‌های هویتی شیعی (تورم مناسک)، چتر پوشش فراگیر خود را از دست داده و به حاشیه رفته‌اند.
• تبدیل مناسک به ضد مناسک: توسعه افراطی مناسک  خود به ضد مناسک تبدیل شده و اختلال عملکردی ایجاد کرده است.
• خاصیت بازتابی مناسک: نمی‌توان در شرایط عادی به عنصر ملیت بی‌اعتنا بود و سپس در موقعیت جنگ انتظار داشت که ناگهان یک گفتار مذهبی با سویه‌های ملی شکل گیرد.
• نبود محرک هویتی شیعی: در جنگ اخیر، تمایز هویتی شیعی یا حمله‌ای به مکان مذهبی شکل نگرفته بود که مناسک شیعی را به کار اندازد.
 
🔹• نتیجه‌گیری: این ناکامی ثمره روند تحولاتی است که در دهه‌های گذشته در مسیر تقویت سویه‌های هویت‌گرایانه پیشرفته و بر غیبت عنصر ملی در بدنه مذهبی افزوده است.

#نشست‌های_انجمن
#روزنوشته‌های_سمیه_توحیدلو
@smtohidloo

#خبر

نتایج نهایی سومین دوره‌ی دوسالانه‌ی «کتاب عاشورا» / ۱۵ کتاب در ۸ رشته


📕 ۱. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی مقتل و تاریخ:
امام حسین و عاشورا به روایت طبقات ابن‌سعد اثر مجتبی سلطانی احمدی و مهدی دقیقی از نشر آرما

📕 ۲. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی مقتل و تاریخ:
الدمعه الساکبة علی صاحب‌ المصیبة‌ الراتبة اثر علیرضا قاسمی از انتشارات دلیل ما

📕۳. کتاب برگزیده در رشته‌ی تحلیل و تبیین عاشورا:
آیینه‌شکنان اثر محمدرضا سنگری از شرکت چاپ و نشر بین‌الملل

📕۴. کتاب برگزیده در رشته‌ی تحلیل و تبیین عاشورا:
رویکردهای ایرانی به واقعه عاشورا اثر علی مهجور از انتشارات نیستان هنر

📕۵. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی تحلیل و تبیین عاشورا:
عاشورا: فساد و اصلاح اثر داود فیرحی از نشر نی

📕۶. کتاب برگزیده در رشته‌ی مطالعات آیین‌های عزاداری:
مردم‌شناسی دین اثر علی بلوکباشی از انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

📕۷. کتاب برگزیده در رشته‌ی مطالعات آیین‌های عزاداری:
اجتماعات شیعی در گستره جهانی اثر جبار رحمانی از نشر آرما

📕۸. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی مطالعات آیین‌های عزاداری:
از حکمت تا معنویت از صدیقه رمضانی تمیجانی از انتشارات پژوهشکده باقرالعلوم

📕 ۹. کتاب برگزیده در رشته‌ی شعر:
ایستاده باید مرد اثر محمدعلی مجاهدی انتشارات سوره مهر

📕 ۱۰. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی ادبیات داستانی:
مهمان‌گاه اثر زهره ترابی از نشر اطراف

📕۱۱. کتاب برگزيده در رشته‌ی هنر:
آیین گل اثر حجت‌الله سپهوند [ناشر: مؤلف]

📕۱۲. کتاب برگزیده در رشته‌ی هنر:
هم‌پای نور اثر عبدالحمید قدیریان از انتشارات سوره مهر

📕 ۱۳. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی کودک و نوجوان:
این کندو مال او اثر گروه نویسندگان از نشر اطراف

📕۱۴. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی کودک و نوجوان:
شب وحشت اثر سیدسعید هاشمی از نشر جمال

📕۱۵. کتاب شایسته‌ی تقدیر در رشته‌ی ترجمه، تصحیح و زبان‌های دیگر:
les Femmes et le haut fait de Karbala
اثر بریژیت لاکومب (زهرا فاخر) از نشر رود آبی

@ashoorabook

📗کتاب ویژه‌نامه‌ی
سومین دوره‌ی دوسالانه‌ی کتاب عاشورا
آبان ۱۴۰۴📗


شامل:
* معرفی جایزه
* گزارش روند اجرای این دوره
* معرفی هیئت داوران
* معرفی نامزدها
* معرفی آثار منتخب و پدیدآورندگان‌شان
* معرفی منتخبان بخش جانبی اول: نکوداشت عاشورانگاران و عاشوراپژوهان
* معرفی منتخبان بخش جانبی دوم: فعالیت‌های عاشورایی مردم‌نهاد
* گزارش تصویری اختتامیه‌ی دوره‌ی دوم

ویژه‌نامه‌ی دومین دوره‌

ویژه‌نامه‌ی اولین دوره

@ashoorabook

#گزارش

🔅سندخوانی ۶: اسنادی از مناسبات ایرانیان و عتبات عالیات🔅

ششمین نشست از سلسله نشست‌های سندخوانی و دهمین پیش‌نشست همایش بین‌المللی «ساخت، بازسازی و توسعه عتبات عالیات در گذر تاریخ»، روز ۲۷ مهر ۱۴۰۴ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان) برگزار شد. این نشست، سه ارایه‌‌ی موضوعی برپایه‌ی اسناد را شامل می‌شد:
در نخستین ارایه، متین‌سادات اصلاحی تحت عنوان «بررسی اسنادی از شرایط سفر به عتبات عالیات» به بازخوانی نظام‌نامه‌هایی پرداخت که شرایط، ضوابط و خطرات احتمالی سفر به عتبات را در سال ۱۳۳۴ نشان می‌داد. او ضمن اشاره به ماده‌های نظام‌نامه، بیان کرد که چگونه تغییرات سیاسی منطقه، از جمله روابط ایران با دولت عراق، بر مسیر و هزینه‌های سفر زائران تأثیرگذار بوده است.
سپس مهشیدسادات اصلاحی با عنوان «بررسی اسنادی از صدور روادید زیارت عتبات عالیات» سخنرانی کرده و روند اجرایی صدور گذرنامه زیارتی در دوره پهلوی را بررسی کرد. او از اسنادی صحبت کرد که نشان می‌دهد دستگاه‌های دولتی ایران و عراق در مقاطع مختلف، با هدف تسهیل یا کنترل سفرهای زیارتی، مقررات ویژه‌ای وضع کرده‌اند. وی در ادامه با ارائه‌ی نمونه‌هایی از مکاتبات صدور روادید در دهه‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ تأکید کرد که انجام زیارت ایرانیان به عتبات نه تنها جنبه مذهبی بلکه ابعاد اجتماعی و سیاسی نیز داشته است.
در آخرین سخنرانی این نشست، محسن‌حسام مظاهری با عنوان «بررسی اسناد تأمین هزینه روشنایی حرم‌های امامان شیعه در عراق توسط دولت ایران» به بررسی اسنادی از نقش دولت ایران در ادوار مختلف از صفویه تا زمان حاضر در رسیدگی به عتبات عالیات و مشخصاً تأمین روشنایی این حرم‌ها پرداخت. او ضمن مرور مجموعه‌ای از اسناد وزارت امور خارجه و دیوان محاسبات در دوره‌های قاجار و پهلوی، نشان داد که مسئولیت تأمین هزینه‌های روشنایی و نگهداری اماکن مقدس امامان شیعه در نجف، کربلا، سامرا و کاظمین در مقاطع مذکور مستقیماً از بودجه دولت ایران پرداخت می‌شده است. وی این اقدام را نشانه‌ای از پیوند تاریخی و فرهنگی میان ایران و عراق دانست که فراتر از مرزهای سیاسی معنا می‌یابد.


فایل صوتی

فایل اسناد و ارایه‌ی محسن‌حسام مظاهری

فایل اسناد و ارایه‌ی متین‌سادات اصلاحی

فایل اسناد و ارایه‌ی مهشیدسادات اصلاحی

▪️سازمان اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور (اصفهان)▪️

@isfahannlai

جنبش زنان را بی‌تردید باید یکی از موفق‌ترین جنبش‌های ایران معاصر دانست. جنبشی قوی، فراگیر، مداوم و متکثر، با دستاوردهای محسوس که نشانه‌های کامیابی‌اش از خیابان‌ تا تلویزیون، و از کافه تا مسجد و هیئت مشهود است.
با این توضیح که این جنبش؛ اولا سابقه‌اش به چند دهه قبل از "زن، زندگی، آزادی" می‌رسد؛ و ثانیا گستره‌ی حاملان و عاملانش بسیار فراتر و متنوع‌تر از حامیان آزادی حجاب و مصادیق مشابه آن است.

ازجمله، یک شاخه از این جنبش، مختص زنان مذهبی است که گرچه در افکار عمومی نوعا به عنوان فعالان حقوق زن شناخته نمی‌شوند، اما باید آنان را یکی از موفق‌ترین شاخه‌های جنبش زنان از حیث دستاوردی دانست.

در مجموع من بر این باورم که همه‌ی شاخه‌های جنبش زنان، در سطح کلان، هم‌افزایی داشته و پیشرفت هرکدام به نفع دیگران نیز خواهد بود؛ حتی اگر بین حاملان و نمایندگان‌ این شاخه‌های متنوع، فضای تعامل و گفتگو هنوز فراهم نشده و در ظاهر گاه به نفی هم بپردازند. مهم آن است که همه‌ی زنان ایرانی از دستاوردهای این شاخه‌های متنوع جنبش بهره‌مند شده و می‌شوند. و البته هنوز این جنبش راه درازی در پیش دارد.

@mohsenhesammazaheri

در حاشیه‌ی پخش نماز جماعت به امامت یک زن در سیما برای نخستین‌بار


خرداد ۱۳۹۶ (و پنج سال قبل از جنبش "زن، زندگی، آزادی") در یادداشت "دینداری مردانه و زنان حاشیه‌نشین" با اشاره به نابرابری جنسیتی در فضاهای مذهبی نوشته بودم:

اگر رویه‌های غلط چاره‌اندیشی نشوند و تبعیض‌هایی که ریشه‌ای در متون دینی ندارند اصلاح نگردد و نگرش‌های معقول و مشروع و کارآمد در فضاهای مذهبی جایگزین الگوهای ارزشی غلط میراث گذشتگان نشود، دور نیست که جامعه‌ی ایران با «جنبش‌ِ مذهبیِ زنانِ دین‌دار» مواجه شود.
از نسل جدید زنان دیندار، که تحصیلکرده‌‌اند و در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور فعال و مؤثر دارند، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مانند نسل سنتی زنان مذهبی، تبعیض‌های ناروا و سلطه‌ی مردانه‌ی مذهبی‌ها را به‌حساب مشیت الهی و تکوین خدایی و توصیه‌ی پیغمبر و امامان بگذارد. خصوصاً با افزایش دانش دینی زنان و جدی‌ترشدن حضور فضلای زن در علوم دینی.
سازمان رسمیِ مذهب (حوزه و روحانیت) و دیگر متولیان دینداری در ایران، سال‌ها از روند احقاق حقوق زنان و عدالت جنسیتی عقب مانده‌اند. اگر زودتر این عقب‌ماندگی را علاج نکنند، باید خود را برای هزینه‌های یک رنسانس زنانه آماده سازند. 

در فروردین ۱۴۰۲ نیز در یادداشتی طرح تأسیس «مساجد زنان / زنانه» را به عنوان راهکاری برای توزیع عادلانه‌ی جنسیتی فضاهای عمومی مذهبی در ایران پیشنهاد کردم:

یکی از راهکارهایی که می‌توان برای اصلاح این نابرابری جنسیتی درنظر گرفت،‌ تأسیس فضاهای مذهبی اختصاصی زنان و مشخصاً مساجد زنان است. مساجدی که ورود به آن‌ها تنها برای دختران و زنان (و پسران خردسال و نابالغ) مجاز باشد. مساجدی که همه‌ی امور آن با محوریت زنان باشد و کاملاً توسط زنان اداره شوند. از هیئت امنا تا فراش، از امام جماعت تا سخنران و منبری، از قاری و مؤذن تا مداح و البته نمازگزاران. فضاهایی نه زیرزمینی، بلکه در معابر عمومی شهری اما منحصر به زنان. مساجدی که زنان در آن‌ها حاشیه‌نشین نیستند، بلکه در متن قرار دارند. پشت پرده نیستند. اصلا پرده‌ای نیست که آنها به پشت آن رانده شده باشند. محراب و منبر از انحصار مردان خارج شده و در اختیار زنان است. حضور کودکان و خردسالان و مسایل مادری مانع حضور زنان در مسجد و تهدید نیست؛ بلکه تدبیر شده است. به عبارت دیگر، مساجد زنان نه فقط برای ایشان بلکه برای فرزندان‌شان و کودکان نیز محیطی مناسب‌تر از مساجد فعلی می‌تواند باشد.

@mohsenhesammazaheri