ذکر جَهری (آشکار) در احادیث نبوی

مشروعیت و جواز «ذکر جهری» (ذکر با صدای بلند) در شرع، موضوعی است که در احادیث متعددی ریشه دارد. در این زمینه، دو تن از ائمه و محققان برجسته به تفصیل در این خصوص به جمع‌آوری روایات پرداخته‌اند:

▪️امام جلال‌الدین سیوطی (رحمه‌الله)، در رساله خود با عنوان «نَتِيجَةُ الْفِكْرِ فِي الْجَهْرِ بِالذِّكْرِ»، بالغ بر 26 حدیث را نقل کرده‌ که به دلالت بر مشروعیت ذکر جهری اشاره دارند.

▪️علامه و محقق محمد عبدالحی لکنوی حنفی (رحمه‌الله)، در اثر خود با عنوان «سَبَاحَةُ الْفِكْرِ فِي الْجَهْرِ بِالذِّكْرِ»، با تحقیق جامع‌تری، تعداد روایات را تا 46 روایت افزایش داده‌است.

مجموعه این روایات که غالب آن‌ها از نظر سند مورد قبول واقع شده‌اند، به طور صریح یا تلویحی، بر جواز و مشروعیت برگزاری مجالس ذکر با صدای بلند دلالت دارند. همچنین در این کتاب‌ها، به مهم‌ترین ایرادات و اعتراضات نیز پاسخ داده شده است.

کاهش شدید نرخ ازدواج و افزایش نگران‌کننده آمار طلاق، یکی از چالش‌های کلان اجتماعی-جمعیتی در جامعه امروز ماست. این روند، زنگ خطری جدی برای ساختار خانواده و آینده جمعیتی کشور محسوب می‌شود. در حالی که دلایل متعددی برای این بحران شناسایی شده است، از جمله سخت‌گیری‌های غیرمنطقی در امر ازدواج از سوی خانواده‌ها و عدم وجود تدابیر حمایتی مؤثر از سوی دولت، بررسی عمیق‌تری ضروری است.

آمار طلاق

اینکه آمار طلاق در صدر اخبار قرار دارد، به خودی خود معنای روشنی از وخامت اوضاع نیست. نباید فراموش کرد که آمارها ماهیت چندوجهی دارند.

1. مناطقی با آمار طلاق پایین

در برخی مناطق با بافت سنتی قوی‌تر، نرخ طلاق به شکلی مصنوعی پایین نگه داشته شده است. این آمار پایین، لزوماً منعکس‌کننده رضایت یا سلامت نهاد خانواده نیست. در این جوامع، طلاق به شدت مذمت شده و زنان اغلب در شرایط زندگی بسیار نامطلوب، خشونت‌آمیز یا حتی آسیب‌زا، تحت فشار حفظ بنیان خانواده باقی می‌مانند. این اجبار، نه تنها سلامت روانی افراد را تهدید می‌کند، بلکه گاهی نتایج فاجعه‌باری چون خودسوزی یا خودکشی را نیز به دنبال داشته است.

2. فاجعۀ طلاق‌های صوری

فاجعه اصلی و کمتر دیده شده، نه در آمار طلاق‌های واقعی و ناشی از ناسازگاری عمیق، بلکه در افزایش طلاق‌های مصلحتی و صوری نهفته است. بخش قابل توجهی از این طلاق‌ها با هدف سوءاستفاده از خلاءهای قانونی یا بهره‌مندی از مزایای دولتی صورت می‌گیرد. این اهداف اغلب عبارتند از:

أ) معافیت فرزندان از گذراندن دوره خدمت سربازی.
ب) دریافت تسهیلات بانکی نظیر وام ازدواج یا تسهیلات خاص مطلقات.
پ) دسترسی زوجه مطلقه به مستمری بیمه یا حقوق بازنشستگی پدر یا مادر متوفی.

اینگونه طلاق‌ها، نه تنها ارزش قانونی و اجتماعی عقد ازدواج را خدشه‌دار می‌کند، بلکه به طور کاذب آمارهای رسمی را نیز مخدوش ساخته و تدوین سیاست‌های صحیح برای حل معضل اصلی را دشوار می‌سازد. مقابله با این پدیده نیازمند اصلاح فوری قوانین مرتبط با سربازی و تأمین اجتماعی است تا مسیر سوءاستفاده‌های سیستمی مسدود شود.

در واقع بحران دوگانه کاهش ازدواج و افزایش طلاق، صرفاً یک مسئله آماری نیست، بلکه محصول تلاقی مشکلات اقتصادی، فشارهای فرهنگی و حفره‌های قانونی در سیستم‌های حمایتی است. شناسایی و تفکیک طلاق‌های واقعی از طلاق‌های مصلحتی و صوری، گام اول برای تدوین سیاست‌های صحیح است. مادامی که قوانین، به جای حمایت از تشکیل خانواده، راهی برای دریافت تسهیلات نامشروع فراهم کنند، نهاد خانواده در برابر این موج دوگانه، آسیب‌پذیر خواهد ماند.

فضایل و برکات مجالس ذکر: گنجینه‌ای فراموش شده

بر اساس بررسی برخی از احادیث صحیح، مجالس ذکر که متأسفانه امروزه مورد غفلت بسیاری از مردم قرار گرفته است، از جایگاه و فضایل والایی برخوردار بوده و آثار نیکوی فراوانی در زندگی دنیوی و اخروی انسان به همراه دارد.

🔻برخی از مهم‌ترین فضایل و برکات مجالس ذکر عبارتند از:

▪️ جلب حمایت فرشتگان: حضور در چنین مجالس مورد عنایت ویژه ملائکه مقرب الهی است و فرشتگان پروردگار برای حاضران طلب رحمت و آمرزش می‌کنند.
▪️ مغفرت و آمرزش الهی: این مجالس، یکی از راه‌های مؤثر برای دستیابی به مغفرت و زدوده شدن گناهان از پرونده اعمال مؤمنان محسوب می‌شود.
▪️ نزول سکینه و آرامش قلبی: ذکر خدا، قلب‌ها را آرامش می‌بخشد. حضور در جمعی که ذکر خدا محوریت دارد، موجب نزول سکینه (آرامش و طمأنینه) الهی بر دل‌ها و روان‌ها می‌گردد.
▪️ تبدیل سیئات به حسنات: ذکر خالصانه، قدرتی دارد که می‌تواند بدی‌ها و لغزش‌های گذشته را به نیکی‌های بزرگ تبدیل نماید.
▪️ بهشت دنیایی: این مجالس بهشت کوچک و زمینی برای مؤمنان محسوب می‌شوند؛ جایی که دل‌ها از تعلقات دنیوی پاک شده و به یاد خالق می‌رسند.
▪️ منور شدن چهره‌ها در آخرت: یکی از نتایج این ذکرها، درخشندگی و نورانیت چهره افراد در روز قیامت است که نشان از رضایت الهی دارد.
▪️ بهشت اخروی: در نهایت، عمل به این سنت و شرکت در این محافل، پاداشی جز نعمت ابدی بهشت جاودان ندارد.

🔻مصادیق مجالس ذکر و شمولیت فضايل:

مجالس ذکر تنها به خواندن تسبیح یا ورد خاص محدود نمی‌شود. هرگاه گروهی از اهل ایمان در مکانی گرد هم آیند و هر یک از اعمال زیر را برای رضای خداوند انجام دهند، از مصادیق بارز و مستقیم مجالس ذکر شمرده می‌شوند:

▫️ ذکر زبانی: یاد کردن خدا، تسبیح، تهلیل، تکبیر و تقدیس پروردگار.
▫️ صلوات: فرستادن درود بر پیامبر اکرمﷺ
▫️ دعا: طلب خیر از خداوند به صورت دسته‌جمعی.
▫️ تلاوت قرآن کریم: قرائت کلام وحی با تدبر و حضور قلب.
▫️ مجالس علمی: حتی تجمع برای کلاس درس یا مباحث علمی دینی و کسب معارف الهی نیز مشمول این فضایل می‌شود، زیرا هدف نهایی آن، شناخت و یاد خداست.

برای هر یک از این موارد ذکر، ادله‌ای صحیح از سنت پیامبراکرمﷺ وجود دارد. این مطلب صرفاً به صورت تیتروار در اینجا اشاره شدند، زیرا هدف اصلی، تأکید بر فضیلت و برکات ذکر دسته‌جمعی است که در مساجد یا هر مکان دیگری صورت می‌گیرد. ذکر به صورت فردی (فرادا) موضوعی جداگانه است که فضایل خاص خود را دارد، اما آنچه در این نوشتار کوتاه بیان شد، برتری و نتایج ذکر به صورت جماعی می‌باشد.

با یاد صالحین، رحمت الهی نازل می‌شود چنانکه برخی از سلف‌صالح فرمودند.

ابومسلم خَولانی-رحمه‌الله- (م62هـ)، از بزرگان تابعین و از صالحان امت است که به سبب کثرت ذکر و عبادت، همواره زبانش به یاد خدا مشغول بود؛ تا آنجا که برخی او را به سبب این حالت روحانی و بی‌اعتنایی به دنیا «مجنون» می‌خواندند.
وی اهل کرامت و معنویت بوده و در زندگی‌اش نشانه‌های الهی بسیاری ظاهر شده است. از جمله، دو کرامت بزرگ که یادآور معجزات پیامبران پیشین -یعنی سیدنا ابراهیم (علیه‌السلام) و سیدنا موسی (علیه‌السلام)- برای او تحقق یافته است:
یکی، نجات از آتش در نهایت صحت و سلامت جسمانی.
دوم، عبور از آب در هنگام رویارویی با لشکر رومیان.
این وقایع، جلوه‌ای از ایمان راستین و توکل عمیق او بر پروردگار بود و نامش را در تاریخ سلف‌صالح با احترام ماندگار ساخت.

اخیراً دیدم یکی از برادران -غفرالله‌ له ولنا- درباره برخی از ماموستایان، که گویی با دیدگاه و تفکرات ایشان -در پاره‌ای از مسائل اصولی و یا فقهی- موافق نیستند، تعبیر «ملاهای قرون وسطایی» را به کار برده است. اگر مقصود از این تعبیر، تشبیه آنان به عالمان مسلمان در قرون وسطی باشد، باید دانست که بسیاری از عالمان آن دوران از برجسته‌ترین فقیهان، محدثان، مفسران و متکلمان تاریخ اسلام به‌شمار می‌آیند؛ شخصیت‌هایی که نقشی بنیادین در شکل‌گیری و رونق تمدن اسلامی ایفا کردند و آثار گران‌سنگ آنان تا امروز الهام‌بخش پژوهشگران و اندیشمندان جهان اسلام است.

اما اگر مراد از «ملاها» در این تعبیر، روحانیان مسیحی اروپا در قرون وسطی باشد، در این صورت گوینده، آگاهانه یا ناخودآگاه، عالمان دین اسلام را به جهل، تعصب و کفر متهم ساخته و از رهگذر این مقایسه، در پی تحقیر و بی‌اعتبارسازی آنان برآمده است.

در هر دو فرض یادشده، چنین سخنی نه بر مبنای شناخت تاریخی است و نه از منطق و انصاف بهره‌ای دارد؛ بلکه نشانه‌ای از سطحی‌نگری و داوری شتاب‌زده نسبت به ماموستایان است. با این همه، بنده درباره گوینده گمان نیک دارم و -إن‌شاءالله- مقصود ایشان از این تعبیر، تحقیر یا بدگویی نبوده است، بلکه شاید از سر نقدی ناصواب ولی بی‌غرض بر زبان رانده شده باشد.

جناح‌های سیاسی داخلی در ایران سال‌هاست به جان هم افتاده‌اند. هر کدام دیگری را متهم می‌کند و از تریبونی که باید صدای مردم باشد، به ابزاری برای تسویه‌حساب‌های شخصی و جناحی بدل ساخته‌اند. و این دعواهای خاله زنکی سیاسی جدیداً نیز به اوج رسیده است. طنز تلخ ماجرا اینجاست که هیچ‌کدامشان نمی‌پرسند آخر این جدال‌ها به کجا می‌رسد؟ آیا نان سفرۀ آن کارگر یا بازنشسته که با شرمندگی به خانه بازمی‌گردد، بیشتر می‌شود؟ قرار است این سیاه‌بازی‌های سیاسی چه دردی را دوا کند؟
در حالی‌که معیشت اکثریت مردم روزبه‌روز به نابسامانی بیشتر می‌گراید، تورم افسارگسیخته نفس خانواده‌ها را بریده و بی‌عدالتی اجتماعی چون موریانه به جان جامعه افتاده است، عده‌ای در جایگاه مسئولان هنوز سرگرم مقصرنمایی‌اند؛ یکی می‌گوید دولت پیشین، دیگری مجلس، آن یکی شورای فلان یا نهاد بهمان. انگار نه انگار که مردم از همۀ آن‌ها یک چیز می‌خواهند: عمل، نه توجیه.
اما بگذارید روشن بگویم: از منظر مردم، همۀ مسئولان به اندازۀ سهم و جایگاه خود مقصرند. هیچ‌کس مبرا نیست. بر دوششان حقوق مردمی سنگینی می‌کند که با صداقت و زحمت روزگار می‌گذرانند و نیز حق همان‌هایی که روزی برای عزت و دفاع از این سرزمین و مردم جان دادند.
کشوری که مردمانش در اضطراب فردا زندگی می‌کنند، نیازی به نمایش‌های پرخاشگرانۀ سیاسی ندارد؛ نیاز به صداقت، مسئولیت‌پذیری و شجاعت در تصمیم‌گیری دارد. تا وقتی تریبون‌ها میدان تسویه‌حساب سیاسی‌اند، نه عدالت زنده می‌شود، نه اقتصاد. و تا زمانی که از پشت میزها صدای هم‌دلی و اصلاح برنخیزد، اعتماد مردم روزبه‌روز فرسوده‌تر خواهد شد.

نمونۀ "کمر همت بستن برای نابودی" یعنی این...

وزیر کار: بعد از جنگ [12 روزه] هر ماه شروع به حذف یارانه 3 میلیون نفر کردیم و می‌توانیم این راه را ادامه بدهیم تا 27 میلیون نفر کامل حذف شود.

جای بسی تأسف است که وزیر یک دولت، در صحن علنی مجلس، به دفاع از سیاستی می‌پردازد که به نظر می‌رسد هدف آن تحریک نارضایتی عمومی علیه دولت و نظام است؛ هدفی که دقیقاً با سناریوهای طراحی شده توسط عوامل بیگانه و صهیونیستی برای ایجاد تفرقه و بی‌اعتمادی در میان مردم همسو است. این اقدامات، نه تنها بار معیشتی را از دوش دولت برنمی‌دارد، بلکه فشار روانی و اقتصادی مضاعفی بر جامعه وارد می‌آورد.

تازگی داشتیم روبه شیرخوردن می‌آوردیم… که ناگهان اعلام کردند 30 درصد گران شده است! انصافاً حداقل می‌گذاشتند از گلو پایین برود، بعد اعلام می‌کردند! هنوز دهانمان بوی شیر می‌دهد...

کرامات اولیاء
این امکان وجود دارد که زنده کردن مردگان توسط پیروان پیامبران-علیهم‌السلام- صورت پذیرد؛ همان‌گونه که این امر برای گروهی از پیروان این امّت [محمدیﷺ] نیز رخ داده است.

✨تقی‌الدین احمد ابن تیمیه

پیکر رمق‌باختۀ امّت اسلامی، بار دیگر زیر ضربات بی‌رحمانۀ گروه‌های جنایتکار زخم می‌خورد. بنا بر گزارش‌های میدانی و تصاویر انتشاری، وضعیت انسانی در سودان در استان دارفور به‌شدت بحرانی است و روزبه‌روز ابعاد تازه‌ای می‌یابد. شبه‌نظامیان موسوم به «واکنش سریع» وابسته به امارات متحده عربی و گروه‌های هم‌پیمان آنان، با حملات گسترده و هدفمند علیه غیرنظامیان، فجایع بسیار دردناکی را رقم زده‌اند.

جهان شاهد نمایش دوگانه و خشم‌آور از جنایت است که هر دو از یک اتاق فرماندهی سرچشمه می‌گیرند. در یک سو، صهیونیست‌های جنایتکار، بی‌شرمانه و با خفّت تمام، آتش‌بس را زیر پا گذاشته و غزه را به خاک و خون می‌کشند.

همزمان، در قلب آفریقا، جلادان وابسته به امارات متحده عربی، یعنی شبه‌نظامیان واکنش سریع، در سودان مشغول ارتکاب سلسله‌ای از جنایات هولناک علیه غیرنظامیان هستند.

نقطه اشتراک این دو رذالت، چیزی نیست جز اتحاد خائنانه و همکارانه در پروژه نابودی مسلمانان. اینان با هم برای تداوم ستم و سرکوب ملت‌های منطقه هم‌قسم شده‌اند. این اتحاد سخیف، رسوایی بزرگی است که باید با صدای رسا افشا و محکوم شود.

#اقوال_بزرگان
💢خطر همنشینی با دنیاپرستان💢


شیخ عبدالقادر گیلانی-رحمه‌الله- می‌فرمایند:

همنشینی با کسانی که تو را به دنیا ترغیب می‌کنند، ترک کن و به مجالست کسانی که تو را به ترک دنیا تشویق می‌کنند، بپرداز.
موجودات متمایل به موجودات مشابه هستند. در اطراف همدیگر می‌گردند.
دوستدارِ هر چیزی، با دوستدارانِ آن‌ معاشر است تا محبوب خود را در میان آنان بیابد. دوستدارانِ الله نیز یکدیگر را دوست دارند و همدیگر را تقویت می‌نمایند. در دعوت خلق به سوی الله پشتیبان همدیگرند و دعوتشان به ایمان مبتنی بر توحید خالص است. اخلاص در عمل آنان را در انجام وظیفه یاری می‌کند.

_________________________
📚 ترجمۀ فارسی فتح‌الربانی(مجالس وعظ امام عبدالقادر گیلانی)، ترجمۀ محمدجعفر مهدوی، نشر احسان، چاپ هفتم(1392)، مجلس هفدهم، صفحۀ118

در عرصهٔ فضای مجازی، برخی شبهات که غالباً ریشه در مسائل فقهی و احکام شرعی دارند، توسط جریانات اسلام‌ستیز نشر می‌یابند. پاسخ‌دهی به این شبهات نیازمند اتخاذ یک رویکرد روش‌شناختی دقیق و مبتنی بر اصول اجتهاد است که از نظر بندۀ حقیر مبتنی بر دو دسته‌بندی زیر تعریف می‌شود:

حالت اول: مسائل دارای اجماع قطعی
در مواردی که یک حکم شرعی دارای اجماع محقق و قطعی میان فقهای مذاهب معتبر است، زیر پا گذاشتن و انکار آن اجماع، به بهانهٔ دفع شبهه، عملی نادرست و فاجعه‌بار خواهد بود.
در این حالت، روش صحیح آن است که ابتدا شبهه از سوی عالم دعوتگر به دقت تبیین و تحلیل شود؛ سپس با اتکا به دلایل نقلی و براهین عقلی متقن که مبنای آن اجماع هستند، پاسخی شفاف، مستدل و مستحکم ارائه گردد. هدف، تقویت بنیان اجماع و نشان دادن ثبات مبانی فقهی است.

حالت دوم: مسائل محل اختلاف فقهی
در مواردی که مسئله مورد سؤال، محل اختلاف نظر اجتهادی میان فقهاست، رویکرد باید بر پایهٔ رعایت تنوع آراء و پرهیز از مطلق‌گرایی جازمانه بنا شود.
أ) ضروری است که در ابتدا، صراحتاً -هرچند گذرا- به وجود اقوال متعدد فقهی در آن موضوع اشاره شود.
ب) پاسخ نباید صرفاً بر اساس رأی موافق با جهت‌گیری خاصی ارائه شود که بتواند در پاسخ به شبهه کاربرد داشته باشد، به‌نحوی که سایر آرا به‌کلی نادیده گرفته شوند. این کار به مطلق‌گرایی می‌انجامد.
پ) اگر نظر مورد انتخاب برای پاسخ‌دهی، نظر جمهور فقهاء یا نظر غالب در یک مذهب است، باید بر آن تکیه کرد، اما تذکر به وجود اقوال دیگر باید در سوابق ذهن مخاطب باقی بماند.
ت) در صورتی که در موارد اختلافی، پاسخ تنها با اتکا به بخشی از آراء فقها -هرچند موقتاً مورد قبول واقع شود- ارائه گردد، با توجه به دسترسی مخاطبان به کتب و منابع فقهی، کشف آرای دیگر توسط معترضین و حتی مخاطبان مسلمان، به سادگی امکان‌پذیر است. این امر نه تنها پاسخ را تضعیف می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به سوءتفاهم جدی و دامن زدن به بدبینی نسبت به ساختار علمی فقهی شود.

در نهایت شیوهٔ مطلوب، مبتنی بر صداقت علمی، احترام به میراث فقهی و تبیین شفاف مبانی است، به‌گونه‌ای که هم اجماع حفظ شود و هم اختلاف، در جایگاه خود مورد اعتنا قرار گیرد.

ضمناً در پاسخگویی به شبهات، نکته محوری این است که هدف اصلی هدایت است؛ نه صرفاً غلبه بر معترض یا نمایش برتری علمی. بنابراین، پاسخ‌ها باید با این رویکرد ارائه شوند که از دامن زدن به اختلاف، سرکوفت زدن یا تشویش اذهان مخاطبان نسبت به موضوع مورد نظر کاملاً پرهیز گردد.

📚نام کتاب: اثبات نبوت نبی خاتم، محمد، علیه الصلاة والسلام
✍️نویسنده: «رد شبهات ملحدین»
📄تعداد صفحات: ۶٧

#جمعه_روز_صلوات

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وعلی جَسَده فِي الْأَجْسَادِ وَ عَلَى رُوحِهِ فِي الْأَرْوَاحِ وَ عَلَى مَوْقِفِهِ فِي الْمَوَاقِفِ وَ عَلَى مَشْهَدِهِ فِي الْمَشَاهِدِ»

📚القول البدیع فی الصلاة علی الحبیب الشفیع، السخاوی، ص187.

@navavi_al_kurdi68