مار هم به آدمِ خواب نمی‌زند*

⚽️لابد شما هم تا حالا خبردار شده‌اید که شبِ بازی ایران و پرتغال، عده‌ای از هم‌وطنان نزدیکِ هتلِ حریف، آن افتضاح را راه انداختند؟ از آن شرم‌آورتر اینکه بخشی از مردم هم با افتخار این فیلم را دست به دست می‌کردند. از لحظه‌ای که این صحنه را دیدم، اصلاً فوتبال یادم رفت. چطور می‌شود از شرم سر بلند کرد؟ چطور می‌شود این کار را توجیه کرد؟ همۀ بدبختی‌های بشری از آنجا شروع شده که عده‌ای فکر کرده‌اند «هدف وسیله را توجیه می‌کند». چون ما کاری «مهم / مقدس» در پیش داریم، اگر برایِ رسیدن به آن هدفِ «متعالی» دست به کارهایِ غیر اخلاقی بزنیم، اشکالی ندارد. چه شده که ملّتی که اسطوره‌های پهلوانی‌شان رستم و آرش و پوریای ولی و تختی بوده‌اند، برای بردن در یک مسابقۀ فوتبال (هرچقدر هم مهم) دست به چنین کارِ کثیفی بزنند؟
رستم در نبرد با سهراب، پس از مغلوب شدن، برای نجاتِ جان خودش حریف را فریب می‌دهد و به دروغ به او می‌گوید که: رسمِ ما این است که بارِ اوّل را حساب نکنیم و دست به تیغ نشویم. همین فریبِ او (آن هم در میدانِ جنگ، در میدانِ مرگ و زندگی) باعث می‌شود که آن سرانجامِ تیره و تلخ برایش رقم بخورد. حالا ما را چه شده که برای پیروزی در یک مسابقه دست به این کارهایِ زشت می‌زنیم. من از قوانینِ فیفا و اینها بی‌اطلاعم، ولی به نظرم کمترین واکنشِ جمعی ما باید این باشد که این حرکت را به سرعت محکوم کنیم و کاری کنیم که آنان که مرتکبِ این کار شدند، تا آخر عمر از آن شرمگین باشند و خداخدا کنند که تصویرشان جایی پخش نشود و احدی از آنها جرأت نکند که بعداً حتی برای رفقایش تعریف کند که او هم جزوِ آن جماعت بوده.

⚽️پی نوشت: عده‌ای توجیهشان این بود که: این کارها در دنیا رایج است و «نه این بدعت من آوردم به عالم» ولی به نظرمِ کارِ زشت و کثیف با فراگیر شدن، بازهم کثیف و زشت باقی می‌ماند و چیزی از پلیدی‌اش کم نمی‌کند. نیز بعید می‌دانم آنها ندایِ اخلاق و جوان‌مردی و ایثارشان مثلِ ما به فلک بلند باشند.

*ضرب المثل ایرانی

(چاپ شده در صفحۀ آخر روزنامه اعتماد امروز)

https://www.tg-me.com/oragheparishan

فردوس دمی؟
گردون نگری ز قدِ فرسودۀ ماست/ جیحون اثری ز چشمِ پالودۀ ماست
دوزخ شرری ز رنجِ بیهودۀ ماست/ فردوس دری ز وقتِ آسودۀ ماست

رباعی «ترصیع» دارد و نیز شاعر در این رباعی «الزام مالا یلزم» کرده؛ کلماتِ چهارگانۀ « نگری / اثری / شرری / دری» و «گردون / جیحون» را به صورتِ هم قافیه استفاده کرده (که از نظر شعری لازم نیست ولی موسیقی شعر را غنی‌تر کرده است)، «فردوس / دوزخ» نیز تضاد دارند. همایی و کریستین سن و عرفات العاشقین مصراعِ اول را «گردون کمری»، فروغی و هدایت و کریستین سن و عرفات العاشقین و نیز شاملو مصراع چهارم را «فردوس دمی» و گلپینارلی مصراع «فردوسِ برین خاطرِ» آورده‌اند که جملگی معیوب است. البته گلپینارلی چون آن را در دو نسخه به نامِ بابا افضلِ کاشی دیده، در متن نیاورده است(به نظر بعید است از باباافضل باشد).
در بعضی نسخه بدل‌ها به جای «جیحون»، «دریا» آمده است که آن هم به دلیلِ از بین بردنِ موسیقیِ «گردون/ جیحون» اشکال دارد. کاتبان و به تبع آنان مصححان، به دلیلِ غرابتِ «نگری» و «دری» این دو کلمه را نیز تغیر داده‌اند. «نگر» را لغت نامۀ دهخدا به نقل از فرهنگِ معین، با همین شاهد به معنی «انموذج، مثال» ضبط کرده است. کلمۀ مشکل سازِ دیگر « دری» است که کاتبان چون معنی آن را نمی‌دانسته‌اند، با تغییرِ این کلمه موسیقی شعر را از بین برده‌اند. یکی از معانیِ «در» نیز «باب، مثال، فصل(کتاب)، جور، گونه، جنس» است، بنابر این معنیِ «فردوس دری ز وقت آسودۀ ماست » مشخص است و نیازی به تحریف به « دمی » ندارد.
صورت بالا ، تصحیح این بنده است، وگرنه تصحیح‌های پنجگانۀ خیام هریک در بخشی، دچار اشکال بودند.

(چاپ شده در بخارا و اعتماد)
https://www.tg-me.com/oragheparishan

باید مادر را بکشیم!

«رئیس جمهور به وزرای اقتصادی به خصوص وزیر صنعت و رئیس کل بانک مرکزی دستور داده بود به منظور شفاف سازی اسامی تمام دریافت کنندگان ارزهای دولتی را به مردم اعلام کنند ولی بعد از چند روز بانک مرکزی و وزارت صنعت دستور روحانی را نصفه و نیمه اجرا کردند». ۱

💵همان‌طور که در خبرِ بالا آمده، بعضی آن را چندان جدّی نگرفتند و وزرایی همچون وزیرِ ارتباطات نیز به خوبی کار را پی‌گیری کردند. عجایبی در این فهرست بود که مثل همیشه مردم را به طنز و طیبت واداشت. (بیچاره‌ها در این موارد جز جُک ساختن چه کاری از دستشان بر می‌آید؟!) اینکه شرکت پزشکی ارزِ ارزان گرفته ولی دستگاهِ بخارشوی وارد کرده و شرکتی فعال در عرصهٔ بتن و یک واردکنندهٔ پارچه، ۱۲۰هزار لوبیاچیتی و ۱۴۰هزار یورو بابتِ وارداتِ چای گرفته‌اند.
این وسط حالا چهارتا تکذیبیه هم می‌آید که مثلاً بخارشوی نبوده و چه بوده، ولی مسئله این است که اینها یکی دوتا نیست. پایِ هزاران شرکت در میان است. ممکن است بعضی ناراحت شوند که: چه بر سر جامعهٔ ما آمده که این چنین بی‌اخلاق شده‌ایم و کجا شد آن همه شعارِ عشق و مروّت و ایثاری که داده‌ایم و خوانده‌ایم؟ اینها مدیرند یا قاچاقچی؟! چطور در این وضعیت دست به چنین کارهایی می‌زنند؟ چرا این مملکت اینقدر بی‌در و پیکر است؟ خدا به زمین گرمشان بزند. و قس علی هذا.
ولی من پرسشِ دیگری دارم: منشاء اصلی این داستان چیست؟ پاسخ ساده است: دو نرخی شدنِ ارز و اختلاف قیمتِ شدیدِ آن.

خب در چنین شرایطی بدیهی است که انسانِ حریص به وسوسه می‌افتد. تا وقتی ماجرای ارز حل نشده است، هر روز شاهد این وقایع و بدتر از آن خواهیم بود. روزِ اوّل گفتیم: حباب است و به زودی می‌ترکد. بعد به راهکاری دست زدیم که در آن دولتِ کریمه هم آزموده بودیم: بازداشتِ دلالانِ خُردِ ارزی. در آن دولت «جمشید بسم‌الله» مسؤلِ گرانی ارز معرفی شد و این بار اذنابِ او. ولی بازار آرام نگرفت. بعد صورت مسئله را حل کردیم: خرید و فروش ارز ممنوع است! باز ارز گران شد. کارِ خارجی‌ها بود و جنسِ ایرانی بهترست و سفر نروید و ارز نخرید و اعتنا نکنید و تقوا پیشه کنید و کور شوید و دورشویدها هم بی‌اثر بود. چون مشکل از جایِ دیگری بود.

⏸بگذریم، ما را چه به سیاست و اقتصاد؟ می‌خواستم داستانی از مثنوی بگویم، بی‌خود بی‌راهه رفتم. مولوی می‌گوید:
آن یکی از خشم مادر را بکشت / هم به زخم خنجر و هم زخم مشت
آن یکی گفتش که از بد گوهری / یاد ناوردی تو حق مادری
هی تو مادر را چرا کشتی بگو / او چه کرد آخر بگو ای زشت‌خو

فکر نمی‌کنم ابیات نیاز به شرح داشته باشد: شخصی مادرش را کشت، و کسی به او گفت تو از بدذاتی حقِ مادری را فراموش کردی. «گوهر» یعنی اصل و ذات و ریشه. («هنر برتر از گوهر آمد پدید»، هم یعنی: فضایلِ اکتسابی(=هنر) بهتر از فضایلِ انتسابی (=گوهر) است). باری، پاسخِ آن جانیِ مادرکُش جالب است:

گفت: کاری کرد کان عارِ وی است / کُشتَمش، کان خاکْ ستّارِ وی است
(مادرم کاری کرده بود که باعث ننگ و عار بود و فقط خاک پرده‌پوشِ این خطا می‌توانست باشد)

بدیهی است که شخصِ ملامت کننده، می‌گوید: به جای کشتنِ مادر، آن زانی را بکش:
گفت: آن کس را بکش ای محتشم/ گفت: پس هر روز مردی را کُشم
کُشتم او را رَستم از خون‌های خلق / نایِ او بُرّم بهست از نایِ خلق

همهٔ حرف در همین جواب است: با این اوصاف باید هر روز یکی را بکشم!
نفْسِ توست آن مادرِ بد خاصیت / که فسادِ اوست در هر ناحیت
هین بکُش او را که بهرِ آن دنی / هر دمی قصدِ عزیزی می‌کُنی

از وی این دنیایِ خوش بر توست تنگ / از پیِ او با حق و با خلق جنگ
نفس کُشتی باز رَستی ز اعتذار / کس تورا دشمن نمانَد در دیار

تمامِ مصیبت‌ها از این مادرِ فاسدست که هر روز تو را با همه به جنگ وا می‌دارد. دو بیتِ آخر را دوباره ببینید، مولانا می‌گوید: دنیا خیلی هم خوش است، ولی آن امّ‌الفساد باعث می‌شود که تو هر روز با کسی در جنگ باشی و به دنبالش مجبوری با حق و با خلقِ خدا جنگ کنی. اگر آن نفس را از میان ببری، دیگر دشمنی باقی نمی‌مانَد.
آقایان! چاره در انتشارِ فهرست نیست. باید این مادرِ مفسده‌انگیز را از میان برد، وگرنه هر روز با کسی دست به گریبانیم.

۱. به قولِ گل‌آقا: «جراید»

(چاپ نشده در اعتماد!)

https://www.tg-me.com/oragheparishan

جهان پر سماع است و مستی و شور
ولیکن چه بیند در آیینه کور؟
نبینی شتر بر نوایِ عرب
که چونش به رقص اندر آرد طرب؟

شتر را چو شورِ طرب در سرست
اگر آدمی را نباشد خرست!

سعدی به جز این ابیاتِ بوستان، در جای دیگر دربارهٔ تمایل به رقص در تمام جانداران در بهار ِمی‌گوید:

آدمی‌زاده اگر در طرب آید نه عجب
سرو در باغ به رقص آمده و بید و چنار

و همین مضمون را با لحن دیگری چنین بیان کرده:

تو گر به رقص نیایی شگفت جانوری
ازین هوا که درخت آمدست در جولان

ز بانگِ مشغلهٔ بلبلان عاشقِ مست
شکوفه جامه دریده‌ست و سرو سرگردان...

افسوس که این ابیات در حد فهمِ همه‌کس نیست!

ساقی گل و سبزه بس طربناک شده‌ست /دریاب که هفتۀ دگر خاک شده‌ست
می نوش و گلی بچین که تا درنگری / گل خاک شده ست و سبزه خاشاک شده‌ست (دیوان اهلی شیرازی، ص658)

اهلی در میانِ مردم، شاعرِ چندان مشهوری نیست. در قرن نه و ده می‌زیسته. شهرتش در ادبیاتی‌ها به دلیل مثنوی‌ای است که در دو بحر (وزن) سروده و مشهورترین ابیاتش اینهاست:
«خواجه در ابریشم و ما در گلیم / عاقبت ای دل همه یکسر گلیم
ساقی از آن بادۀ منصور دم / در رگ و در ریشۀ من صور دم»
این مثنویِ بی‌مزۀ متکلّف دو صنعتِ دیگر هم دارد: ذو قافیتین و ذو جناسین.
یعنی تمامِ ابیاتش هم دو قافیه دارد هم دارایِ دو جناس است و هم با دو وزن خوانده می‌شود. یعنی هم می‌شود بر وزنِ این بیت خواند: «بشنو این نی چون شکایت می‌کند» هم بر وزنِ «هر دم از این باغ بری می‌رسد».

این رباعی از مجموعۀ «ساقی نامۀ رباعی» اوست. که به اضافۀ رباعیِ «ساقی غمِ من بلند آوازه شده‌ست» به اسم خیام خوانده شده. (همۀ رباعی‌ها با «ساقی» شروع شده) بیچاره دو رباعی گفته که شهرتی پیدا کرده، آن را هم به نام خیام سند زده‌اند! البته شاعری که تمامِ همّ و غمش توجّه به این حواشیِ زائد است و از اصل غافل، سرنوشتی بهتر از این پیدا نخواهد کرد.

(چاپ شده در اعتماد)

https://www.tg-me.com/oragheparishan

خیام یا اهلی شیرازی

ساقی! غم من بلند آوازه شده‌ست سرمستی من برون ز اندازه شده‌ست
با مویِ سفید سرخوشم کز خطِ تو پیرانه‌سرم بهارِ دل تازه شده‌ست

این رباعی در چاپ‌های متعارفِ خیام، فقط در هدایت آمده و در دیگر طبع ها نیست. گویا به تأثیر از او، شاملو هم آن را به اسمِ خیام روایت کرده و بیتِ دومِ را «کز می تو» خوانده‌اند (در هدایت هم همین صورتِ غلط آمده است). در صورتی که شعر از اهلی‌شیرازی است(دیوانِ اهلی شیرازی، ص 656) و صورتِ صحیح همان است که آورده‌ایم و با ضبطِ دیوانِ او هم مطابق است و تناسبِ «موی سفید» و «خط» مؤید اصالتِ آن است. گویا بعدها به دلیلِ نفهمیدنِ معنیِ «خط» (موی رسته بر چهره و ...) و نیز تناسبِ با «ساقی» آن را به «می» تغییر داده‌اند.

(چاپ شده در اعتماد)

اعدام یا زندان؟
نظرِ سعدی و فردوسی دربارۀ اعدام

http://telegra.ph/%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-07-25

آگهی فروش قلعۀ سی‌صدساله در «دیوار»
(تا ما سرگرمِ دلار وامریکا بودیم، قلعه را گذاشتند برایِ فروش! 3600 متر قلعه، سی‌صد میلیون. بدو بدو)
https://divar.ir/v/jS1kEIDlY?ref=android

مذاکره بکنیم یا نه؟

چو کاری برآید به لطف و خوشی / چه حاجت به تندی و گردن‌کشی؟

ای کاش این بیتِ سعدی الگویِ رفتاریِ همهٔ سیاست‌مدارانِ عالم می‌شد به خصوص در این روزها که ترامپ کمی افسارِ خرِ شیطان را شل کرده (البته بعید می‌دانم به این راحتی‌ها پیاده شود) و پیشنهادِ مذاکرهٔ بدون پیش‌شرط داده و هشتاد میلیون ایرانی چشم به تصمیمِ حاکمیت دوخته‌اند. نمی‌دانم اگر حضرات، این پیشنهاد را رد کنند، چه توجیهی خواهند داشت ولی به نظرِ من که از هر جهت نگاه کنیم، باید بنشینیم پایِ میز مذاکره. اگر نگرانیم که مردم خواهانِ گفت‌وگو نیستند، نمی‌گویم رفراندم، یک نظرسنجیِ ساده در برنامهٔ نود بگذارند و نتیجه را ببینند!

اما اگر نگرانند که خدای ناکرده در زمینِ دشمن بازی کرده باشند، راه حل ساده است و اتّفاقاً خودِ آقایان بارها به ما یاد داده‌اند که: اگر کاری کردید که دشمن شاد شد، بدانید که خطا کرده‌اید. قضیه خیلی ساده‌ است: شما هم ببینید از این مذاکره، چه کسانی شاد و کیان ناراحت می‌شوند؟ محاسبهٔ ناراحت‌ها راحت‌تر است؛ ۱.گروهکِ مجاهدین. ۲. سلطنت طلبان. ۳.قاطبهٔ براندازان. ۴.سعودی‌ها و اذنابشان در منطقه. ۵. اسرائیل. ۶.تندروهایِ امریکایی که دل در گرویِ نابودی ایران دارند. ۷. تجزیه‌طلبان و هَلُمَّ جرّاً.

لابد می‌توان حدس زد که وقتی صِرفِ صحبت از مذاکره، عطشِ صعودیِ دلار را چنین آرام کرده، آرامشِ واقعی، چند درصد از مردم را شادمان خواهد کرد و بنابراین دربارهٔ کسانی که از چنین مذاکره‌ای خوشحال می‌شوند، نیاز به استدلالِ بیشتر نیست. اگر هم مذاکره با شیطانِ بزرگ را منافیِ عزّت ملی می‌دانند، بدانند که دلارِ دوازده‌هزار تومانی و نایابی دارو و فقر و نداری و نگرانی از فردا، بیشتر با عزت ملی منافات دارد. همین سعدی بعد از بیتِ بالا گفته: قدرت و شوکت به لشکر و سپاه نیست، به داشتنِ پشتوانهٔ مستضعفان است:
نخواهی که باشد دلت دردمند / دلِ دردمندان برآور ز بند
به بازو توانا نباشد سپاه / بُرو همّت از ناتوانان بخواه
دعایِ ضعیفانِ «امیدوار» / ز بازویِ مردان، بهْ آید به کار

https://www.tg-me.com/oragheparishan

(چاپ نشده در اعتماد!)

ممنوعیتِ گوگل در دانشکدۀ پزشکی دانشگاه اصفهان!

در همین دانشکدهٔ ما، بخشنامه کرده بودند، حتی بَنِر زدند که: کسی حق ندارد به گوگل وصل شود! حالا دیگر دست از این حرف‌هایشان برداشته‌اند. امروز هم بهشان بگویی، خودشان اصلاً باورشان نمی‌شود. حالا موضوع دوچرخه سواری هم همین است. إن شاء الله ده سال دیگر می‌بینید خودشان و بچه‌هایشان دارند دوچرخه‌سواری می‌کنند...

(بخشی از مصاحبهٔ حجة‌الاسلام نصر اصفهانی با مجلهٔ «برای فردا»)

فقط فوروارد!
داعیانی که زادهٔ زَمَن‌اند / بیشتر در هوایِ خویشتن‌اند
همه چون از کتاب فهرستند / جز تو را سویِ خویش نفرستند
رویشان چون پیازِ لعل نکوست / چون نکو بنگری بوَد، همه پوست

💢حرف «سنایی» واضح و مضمونش جالب است؛ مدعیانِ زمانه که مثلِ فهرستِ کتاب، همه را فقط به خودشان ارجاع می‌دهند و با این که ظاهری زیبا دارند، از درون تهی هستند. این مضمون من را به یاد این کانال‌های تلگرامی می‌اندازد(سعی می‌کنم یادِ بعضیِ «استادان» و نوشته‌هایشان نیفتم که آنها هم فقط به کتب و آثارِ مبارک خود ارجاع می‌کنند!) بعضی‌ از این کانال‌ها (که اسم‌های دهن پرکنِ فرهنگی هم دارند) هر مطلبی از جایی می‌گذارند، به جایِ «فوروارد»، «کپی» می‌کنند. دلیلِ این کار بر من پوشیده بود، تا اینکه فهمیدم، وقتی مطلبی فوروارد شود، همه به راحتی می‌توانند سراغِ اولین منبعِ نشرِ مطلب بروند، ولی با کپی، خودشان منبعِ سخن می‌شوند و احیاناً قدری به مخاطبانشان افزوده می‌شود. یکی از قواعدِ علم اخلاق این است که: باید تصوّر کنیم اگر فلان رفتار همگانی شود، آیا جامعه بهتر خواهد شد یا بدتر؟ مثالی که از دکتر رنانی آموختم این بود که: فرض کنید در ورزشگاهی نشسته‌اید و جایتان خوب نیست و برای اینکه مسابقه را بهتر ببینید، بلند می‌شوید. با این کار شما میدان را بهتر می‌بینید، ولی نفر پشتِ سرِ شما دیدش از بین می‌رود و او هم مجبورست برخیزد و به همین ترتیب «همه بر می‌خیزند»! و نتیجه در بهترین حالت آسیب دیدنِ همه است.

💢یا این کسانی که به جایِ ایستادن پشتِ چراغ قرمز به سمتِ راست‌گرد می‌روند و وقتی چراغ سبز شد با پیچیدن جلویِ دیگران، کمی جلو می‌افتند، باید تصوّر کنند که اگر همه این کار را بکنند، اوضاع بهتر می‌شود یا بدتر؟ به زبانِ دیگر: آیا دوست دارید دیگران هم مثلِ شما باشند؟
💢از سخن دور نرویم، مولوی در توصیفِ همین مقولهٔ دزدیِ سخنِ دیگران، مثلِ موارد مشابه با لحنی خشمگین‌تر سخن گفته:
حرفِ درویشان بدزدد مردِ دون / تا بخوانَد بر سلیمی زان فسون
کارِ مردان روشنی و گرمی است / کارِ دونان حیله و بی‌شرمی است
آدمِ پست حرفِ بقیه را می‌دزدد که چند ساده‌دل (سلیم) را افسون کند.

حرفِ درویشان بدزدیده بسی / تا گمان آید که هست او خود کسی!
الصّلا ساده‌دلانِ پیچ پیچ / تا خورید از خوانِ جودم سیر هیچ!
از مشتی ساده‌دل دعوت (صلا) می‌کند که از سفرهٔ جودش یک دلِ سیر «هیچ» بخورند.
او این جماعت را به کلاغانی تشبیه می‌کند که صدایِ باز در می‌آورند:
ورنه این زاغان دغل افروختند / بانگِ بازانِ سپید آموختند
در حالی که فرضاً اگر هم کسی صدایِ هدهد را آموخت، آن رازی را که از ملکهٔ سبا (بلقیس) برای سلیمان آورده بود، ندارد:
بانگِ هدهد گر بیاموزد فتی / رازِ هدهد کو و پیغامِ سبا؟

حرفِ درویشان و نکته‌یْ عارفان / بسته‌اند این بی‌حیایان بر زبان
اینها صفیر (صدای مرغ) را یاد گرفتند و از معنی غافلند و مثلِ طوطی فقط صدا را تقلید می‌کنند:
حرف آموزد ولی سِرّ‌ِ قدیم / او نداند، طوطی است او، نی ندیم
هم صفیرِ مرغ آموزند خلق / کین سخن کارِ دهان افتاد و حلق
حرفِ درویشان بسی آموختند / منبر و محفل بدان افروختند.

حرف‌های مولوی از چهار موضعِ جداگانه در مثنوی آمده و به دنبالِ هم نیست و نشان می‌دهد که او چقدر با این مسئله درگیر بوده.

💢در بحثِ ارجاعِ تلگرامی، عده‌ای هم هستند که مثل همیشه می‌خواهند حدّ وسط را بگیرند. (فکر می‌کنم از کمتر‌ جمله‌ای به اندازهٔ «خیر الامور اوسطها» سوء استفاده شده باشد!) اینان هم می‌خواهند ذکر منبع کنند، هم سودایِ تبلیغِ نفس، اجازهٔ انصافِ کامل نمی‌دهدشان! لذا حرف‌ها را کپی می‌کنند و زیرش هم نامِ منبعِ اوّلیه را ذکر می‌کنند. کمترین ضرر این کار برایِ صاحبِ اصلیِ سخن، این است که آمارِ دیده‌شدنِ مطلبش از بین می‌رود و نمی‌فهمد از فلان مطلب چقدر استقبال شده.

💢با فراگیر شدنِ «کپی» منبعِ حرف‌ها گُم می‌شود و حقِ نفر اوّل هم تضییع. باید بدانیم که گاهی زیاد بودنِ مطالبِ فورواردی برای یک کانال، نشانهٔ اخلاق و اعتبار آن است، نه بر عکس.
اینها اوّلین قدم‌های زیستِ انسانی و شهرنشینی است و حرف‌هایی پیشِ پا افتاده نیست و در جوامعِ متمدّن رعایتِ آن از بدیهیات است. هرچند که عدّه‌ای خودشان را به آن راه می‌زنند و اینها را اشتغالاتِ بیهوده می‌دانند. جالب است که این جماعت وقتی قرار است این حق را از دیگران بگیرند، آن را کم جلوه می‌دهند و وقتی نوبت به خودشان می‌رسد، حاضر به گذشت نیستند. اینها همان‌‌هایی هستند که خیابان را خلاف‌ می‌آیند و اگر شما عقب‌عقب نروید بهتان چپ‌چپ نگاه می‌کنند که: مردم چقدر بی‌گذشت شده‌اند!

(چاپ شده در هفته نامهٔ کرگدن)

https://www.tg-me.com/oragheparishan

در شرايط فعلی چه بايد كرد....؟

محمد عرب مازار
(دانشیار دانشگاه شهید بهشتی)

۱- آیا روال افزایش نرخ ارز ادامه خواهد داشت؟
بله. از خیلی ماه پیش زمزمهٔ قیمت هایی خیلی بالاتر از وضع فعلی در میان فعالان اقتصادی وجود داشته، و از روی قیمت هایی که بازار آتی طلا به خود می‌دید، می‌توان قطع به یقین دانست که دلار قیمت‌هایی بالاتر از این را هم خواهد دید.

۲- آیا رییس جدید بانک مرکزی می تواند کاری کند؟
خیر. تغییر مقامات اقتصادی در این وضعیت چندان کمکی نمی کند. از آن بغرنج‌تر این که، هر حرکت درستی از بانک مرکزی، با افزایش قیمت همراه خواهد بود.

۳- سیاست های درست ارزی در این شرایط چه هستند؟
قطع ارز برای تمام مسافران زیارتی و غیر زیارتی؛ قطع ارز برای تمام دانشجویان خارج از کشور؛ قطع ارز برای تمام واردات به جز مواد غذایی؛ قطع یارانه ی آب و برق و بنزین، آزاد سازی کامل معاملات دلار. کمابیش همهٔ این سیاست ها قیمت دلار را افزایش خواهند داد.
اینها سیاست‌هایی هستند که در کشورهایی که با مردمشان صادق هستند به آن ها سیاست‌های ریاضتی گفته می شود. در کشور ما معمولا این شرایط، شرایط «بدر و خیبر» نامیده می شود.

۴- آیا سیاست‌گذاری اقتصادی چیزی را درست خواهد کرد؟
ممکن است، اما تاثیر آن جزیی است. از آفتاب واضح تر است که شرایط فعلی بیش از آن که وابسته به سیاست اقتصادی باشد، وابسته به سیاست خارجی کشور است که متاسفانه از اختیار خارج شده و آقای روحانی هم به اصلِ عربده جوی خودش بازگشته است. دونالد ترامپ به دنبال دشمن است و ما با خوشحالی خودمان را جلو انداخته ایم. مرحبا.

۵- وضعیت تورم چه خواهد شد؟
تورم یکی از شاخص هایی است که اتورگرسیون زیادی دارد. یعنی تورم فصل بعد، با تقریب خوبی از تورم فصل قبل قابل حدس زدن است. با توجه به مجموعه ی شواهد، تورم امسال در سطوحی بالاتر از 40 درصد خواهد بود. مضاف بر آن، تورم ایران حداقل دو یا سه سال ادامه خواهد داشت و بسیار بعید است که قبل از سه سال به سطوح یک رقمی نزدیک شود.

۶- در وضعیت تورمی چه کنیم؟
در شرایط تورمی، بهترین کار مصرف سریع ترِ کالای مصرفی بادوام است. اگر در برنامه تان قصد خرید یخچال یا مبل یا پلی استیشن داشته اید، همین امروز آن را بخرید.

۷- آیا ونزویلا می شویم؟
بعید است. آن چه در مجموعه مدیریت جمهوری اسلامی دیده می شود، این است که اگرچه بهترین موقعیت ها را از دست می دهد، اما در نهایت به عقلانیت تن میدهد.
از این لحاظ، قابل حدس است که حاکمیت ایران، قبل از آن که به تکینگی بی بازگشت برسد، وضعیت را کنترل کند. هرچند که ممکن است طولانی باشد.

۸- آینده اجتماعی ایران چه می شود؟
حالا که واضح شده که دولت (حاکمیت) قابلیت کنترل کل اقتصاد را ندارد؛ به تدریج خود را از اقتصاد کنار خواهد کشید.
نتیجهٔ مستقیم آن، این است که دخالت حاکمیت در امور اجتماعی و خصوصی مردم هم بدون شک کمتر خواهد شد. مردمی که به حکومت نیاز ندارند، به آن اجازه ی دخالت در امور خصوصی خود را نخواهند داد.
پیش بینی من این است که آزادی های اجتماعی، حتی اگر در کوتاه مدت سرکوب شدید شوند، در میان مدت به شدت رشد خواهند کرد.

۹- مردم ایران چه مسئولیتی دارند؟
هیچ مسئولیتی. تا همین جا هم موقرانه و معصومانه سیاست های ابلهانه را تحمل کرده‌اند.مشخص است که حاکمیت قصد دارد وضعیت فعلی را تحمل کند تا زمانه ترامپ بگذرد و بعد ببینند که با رییس جمهور بعدی چه می کنند. در این شرایط، مردم ایران نه فقط مسئولیتی ندارند، بلکه کار خاصی هم ازشان ساخته نیست. آینده ی ایران در دستان پرتوان استورمی دنیلز است و رای مردم آمریکا.

۱۰- آیا وضعیت فعلی مزایایی هم دارد؟ بله. اولا حاکمیت متوجه شده که شترسواری دولا دولا تا ابد ادامه پیدا نمیکند و زبل بازی هزینه دارد، بنابراین طوفان ترامپ که بگذرد سریعتر آماده به کرنش قهرمانانه است.
دوم این که با توجه به افول ریال، بدهی دولت کوچک تر شده است.
سوم این که شرایط بحرانیِ نزدیک به فروپاشی، موجب نزدیک شدن دو جناح کشور میشود، و ممکن است برای اصلاحات اقتصادی متحد شوند ( به جای این که از اصلاح اقتصادی برای ضربه زدن به رای رقیب استفاده کنند)
آزادی های اجتماعی هم که در میان مدت افزایش خواهد یافت

۱۱-حالا ما چه کار کنیم؟
هیچ کاری بهتر از کنارگذاشتن اعصاب خردی نیست. برخلاف تمام آنچه که چپگراها خواسته اند به شما القا کنند، شادمانی و احساس رضایت از زندگی شما عمیقا درونی است. قیمت دلار چه 10 هزار و چه 15 هزار، تاثیری در این نخواهد داشت که شما با دوستان و خانواده ی همدل دور هم جمع شوید و به معاشرت و مکالمه و مغازله مشغول شوید
از چک کردن هرروزهٔ قیمتها، سرزدن به شبکه‌های اجتماعی، یا تماشای صداوسیما یا ماهواره کم کنید و به جای آن به خواندن رمان، یادگرفتن برنامه نویسی، یا ورزش کردن مشغول شوید.

(منبع مصاحبه را نمی‌دانم،اگر کسی می‌داند لطفاً اطلاع دهد)

انتصاب این آقا به مدیریت مجلات همشهری، واکنش‌های زیادی برانگیخته. ظاهراً در پاسخ به آن انتقادات این توییت را منتشر کرده، که خود این متن حدود ده اشکال داشت.

هرکی یارش...؟
#من_و_سانسورچی

⭕️جای شما خالی چند شب پیش در شهرمان رفته بودیم کنسرت. یکی از تصنیف‌ها، آهنگِ قدیمیِ «آسمون به این گپی، گوشه‌ش نوشته» بود، ولی دیدیم خواننده ادامه‌اش را چنین خواند: «هرکی نیکی ‌می‌کنه، جاش تو بهشته»! بنده که از شدّت تعجّب دستِ حیرت به دندان می‌گزیدم، ابتدا فکر کردم، خواننده شعر را فراموش کرده و در لحظه چیزی خوانده. هرچند تکرارِ قاطعانهٔ این بیت به همین صورت، این احتمال را منتفی کرد. بعداً از دوستان پرسیدم که ماجرا چه بوده و فهمیدم که ادارهٔ ارشادِ اصفهان، به این بخش اشکال کرده و خواننده هم به جایش چنین عبارتی سرِ هم کرده! عنایت فرمودید؟ از نظرِ ارشاد اصفهان، خواندنِ «هرکی یارش خوشگله» در یک تصنیف، موجبِ اغوا و تحریکِ شهروندان می‌شود!

⭕️حقیقتاً متوجه نمی‌شوم این عزیزان در چه فضایی سیر می‌کنند، که ادایِ این جمله را غیر مجاز می‌شمارند و فکر نمی‌کنند که در دنیایِ امروز این حرکات چقدر عجیب است. فکر نمی‌کنند که چند سالِ دیگر خودشان به این کارهای خودشان می‌خندند؟ در ماهنامهٔ «برای فردا» مصاحبه‌ای می‌خواندم دربارهٔ ممنوعیتِ دوچرخه‌سواریِ بانوان، با حجة‌الاسلام نصراصفهانی، ایشان گفته بود: «در همین دانشکده، بخشنامه کرده بودند، حتی بَنِر زدند که: کسی حق ندارد به گوگل وصل شود! حالا دیگر دست از این حرف‌هایشان برداشته‌اند. امروز هم بهشان بگویی، خودشان اصلاً باورشان نمی‌شود. حالا موضوع دوچرخه سواری هم همین است. إن شاء الله ده سال دیگر می‌بینید خودشان و بچه‌هایشان دارند دوچرخه‌سواری می‌کنند...»

💢مدّتی قبل از آن هم گویا به تصنیفِ پرویز یاحقی و بیژنِ ترقی اشکال کرده بودند که: «موی تو قرارم به هم می‌زند...لب‌های تو خون در دلم می‌کند» اجازهٔ اجرا ندارد و خواننده می‌خوانْد: غم‌هایِ تو خون در دلم می‌کند!
نیز در همین ادارهٔ عزیز به نویسنده اجازه نداده بودند که عکسِ استاد تاج اصفهانی را با عمامه چاپ کند. با این استدلالِ که ایشان آوازخوان است و نباید عکسش با عمامه چاپ شود. هرچه مؤلف اصرار کرده بود که: آخر این عکس ده‌ها هزار بار چاپ شده، حتی در همین شهر در همین شمارهِٔ فلان مجله چاپ شده، ولی باز هم این اصرارها بی‌فایده بوده.

⭕️البته تا وقتی این اجحاف‌ها رسانه‌ای نشده، که فبها المراد. امّا وقتی سروصدایی بلند شد، آقایان خیلی راحت می‌گویند: بله، حالا در یک گوشه‌ای هم اشکالی هست، نباید کلیّتِ کار را زیرِ سؤال برد. ولی اتّفاقاً اشکال از همین کلیّت است. کلیّتی که به عده‌ای قلیل اجازه می‌دهد به جای میلیون‌ها نفر تصمیم بگیرند، برایشان خوب و بد کنند و بگویند چه چیزی به «مصلحت» آنهاست و چه نیست. همین کلمهٔ «ممیّز» را ببینید؛ یعنی کسی که «تمیز» می‌دهد، تشخیص می‌دهد. بقیه این تشخیص را ندارند و ایشان می‌فهمند.
سعدی می‌گوید:
اگر ز باغِ رعیّت ملِک خورَد سیبی / برآورند غلامانِ او درخت از بیخ
به پنج بیضه که سلطان ستم روا دارد / زنند لشکریانش هزار مرغ به سیخ
وقتی حاکمان و بالاسری‌ها دستوری می‌دهند، زیر دستی‌ها هزار پله شدیدتر عمل می‌کنند و به جایِ خبر، سر می‌آورند. اشکال هم از آنان نیست. فکر می‌کنید اگر در باقیِ دنیا بود، چنین سوءاستفاده‌هایی پیش نمی‌آمد؟ قطعاً آنجا هم عده‌ای کاسهٔ داغ‌تر از آش می‌شدند. برای همین هم هست که در کشورهایِ پیشرفته از اساس جلوی این کارها را می‌گیرند: سرِ چشمه شاید گرفتن به بیل / چو پر شد نشاید گذشتن به پیل.

⭕️ کاری که حدود و ثغور دقیق نداشته باشد، سلیقه‌ای می‌شود، و زمانی که حالتِ بروکراتیک و اداری به خود گرفت، مأمورِ دولت برایِ اینکه برای خودش دردسر نشود، نهایت سخت‌گیری و محکم‌کاری را خرج می‌کند که مبادا خودش مورد پرسش قرار گیرد. طبیعتاً هرچه از مرکز دورتر شد، این سخت‌گیری‌ها شدیدتر هم می‌شود. یکبار یکی از ِهنرمندانِ اصفهانی به رئیس ادارهٔ ارشاد گفته بود: آقا شما بفرمایید که بالأخره اصفهان جزوِ جمهوری اسلامی هست یا نه؟! چون مسائلی که در پایتخت مجاز است، اینجا ممنوع است. همان قضیهٔ سیبِ مَلِک؛ در پایتخت چیزی گفته می‌شود، ولی در شهرستان‌ها هزار برابر سخت‌گیری بیشتر است. مواردِ فراوانی سراغ دارم که نویسنده در اصفهان، برای فرار از سانسور، کتاب را برای گرفتن مجوّز به تهران و حتی قم برده است! باور می‌کنید؟ در قم راحت‌تر می‌شود مجوّز گرفت! متأسفانه افراد هم چون به اصطلاح، کارشان گیر است، جرأت نمی‌کنند که این مسائل را گزارش کنند و این مشکلات روی هم تلنبار می‌شود و به تدریج تبدیل می‌شود به یکی از دلایلِ مهاجرت به پایتخت و بعداً مهاجرت به خارج.
به نظرم بهترین راه این است که هنرمندان وقتی به چنین مواردی برخورد کردند، تا جایی که می‌توانند آن را به اطلاعِ دیگران برسانند، تا دیگر چنین مواردی تکرار نشود. به خدا این کار بیشتر به «مصلحتِ» حکومت‌هاست.

(چاپ شده در اعتماد)

https://www.tg-me.com/oragheparishan

رادیو کرگدن
• شط شیرین پرشوکت؛ ذکر قدما
• «نکوهش‌کنان دوستدارِ تواَند»
به قلم رضا ضیاء
روایت علی سعیدی
شمارهٔ ۹۵
👇
@kargadanmagazine

#رادیو_کرگدن
• شط شیرین پرشوکت؛ ذکر قدما
• «نکوهش‌کنان دوستدارِ تواَند»
به قلم #رضا_ضیاء
روایت #علی_سعیدی
شمارهٔ #۹۵
👇
@kargadanmagazine

محمدرضا ضیاء در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان اظهار کرد: نامگذاری روز بزرگداشت شهریار به روز شعر و ادب فارسی جفای بزرگی به این شاعر محسوب می‌شود، چرا که شهریار شاعر خوبی در حد و اندازه خودش است و حمایت‌های رسمی باعث شده تا حساسیت‌هایی در عموم مردم به وجود آید، مبنی بر اینکه بزرگی شهریار تصنعی است.

💢وی افزود: به عقیده من، در درجه اول، فردوسی برازنده چنین عنوانی محسوب می‌شود، وی شاعر ملی به معنای واقعی بوده و بخش زیادی از ملیت ایرانی ما مرهون فردوسی است.
💢این مدرس دانشگاه با بیان اینکه تنها متمایز بودن اشعار یک شاعر، نقطه قوت به حساب نمی‌آید، ادامه داد: دکتر شفیعی کدکنی مثال می‌زند که طرزی افشار، یکی از شاعران دوران صفوی، علی‌رغم اینکه شاعری درجه سوم به شمار می‌رود، ولی در واقع صاحب سبک‌ترین شاعر فارسی است. صرف متمایز بودن ویژگی ممتازی نیست، ضمن اینکه جز چند غزل ناب و دسته اول، من وجه تمایزی در اشعار شهریار نمی‌بینم؛ البته متمایز نبودنِ سبک شعر، اشکالی برای شاعر به حساب نمی‌آید.
💢ضیاء یکی از ویژگی‌های اشعار شهریار را روان بودن طبع این شاعر دانست و گفت: اشعار شهریار عموما بعد از انقلاب، نمود دینی و مذهبی پیدا کرد. شهریار قبل از انقلاب، به شدت عاشق‌پیشه بود، ولی بعد از انقلاب و در اواخر حیاتش، آموزه‌های دینی و قرآنی بیشتر در اشعارش نمود پیدا کرد.
وی ابراز امیدواری کرد که اهمیت قائل شدن برای شاعران فراتر از نامگذاری و جشن و روز بزرگداشت باشد.

💢پی‌نوشت: در این مصاحبه، خبرنگار از من چیزهایی پرسید، ولی در متن آن پرسش‌ها نیامده و شاید از این جهت بعضی حرف‌ها نامربوط به نظر برسد، از جمله این که من در جوابِ «چه چیزی شعر شهریار را متمایز ساخته» گفتم: اولاً که گفته شهریار متمایز است و ثانیاً چرا فکر می‌کنید متمایز بودن فی‌نفسه هنرست؟
نیز ایشان پرسید: «از تأثیرِ آموزه‌های قرآنی در شعر شهریار بگویید» که گفتم: این آموزه‌ها در شعرِ شهریار، چندان پررنگ نیست و بیشتر هم مربوط به بعد از انقلاب است.
http://iqna.ir/fa/news/3748062/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF

استادان حسن کسایی (با پالتو) محمد طاهرپور (نشسته)
این عکسِ دیده نشده را خانوادۀ محترم طاهرپور کریمانه در اختیار بنده قرار دادند ولی مطئنم بعضی«هنردوستان» الان آن را بدون ذکرِ منبع منتشر خواهند کرد!

سیاست خارجی در نظر سعدی
https://telegra.ph/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-10-03

شایسته‌سالاری فقط با ریش!

‌‌ تو به ریش و به جُبّه معتبری
اگر آن ریش واهِلی، چه بَری؟! ‌‌ (اوحدی مراغه‌ای، قرن هفتم)

💢اگر دقت کرده باشید می‌بینید، سال‌‌هاست که در وزرا و مدیرانِ ارشد و حتی مدیرانِ میانی، کسی را با ریشِ تراشیده نمی‌بینید.
در حالی که بخشِ بسیار قابل توجهی از جامعه و نخبگان را افرادی با همین مشخصات تشکیل می‌دهند. در چنین شرایطی صحبت کردن از «شایسته سالاری» بیشتر تعارف و لقلقۀ زبان به نظر نمی‌رسد؟ مگر می‌شود در این کشور تا به حال هیچ مردی با ریشِ تراشیده، یا سبیلِ بلند شایستگی وزارت یا حتی مدیریت کلان نداشته باشد؟ (تنها مدیرِ «سبیل بلند»ی که دیده‌ام، جناب علی‌معلم است که اکنون دیگر رییس فرهنگستان هنر نیست. البته او نیز با «حفظ ریش» سبیل داشت)

❌یادم هست که از دهۀ شصت به بعد، اوّلین وزیری که «ریش پروفسوری» داشت، آقای نمازی وزیر اقتصاد بود، که او هم طرفینِ صورت را به صورتِ کامل نمی‌تراشید. در میانِ نمایندگانِ مجلس هم همین وضعیت حاکم است و به جز بعضی نمایندگانِ اقلیّت، به ندرت نمایندۀ ریش‌زده‌ای در میانشان هست. ممکن است مسؤلین و گزینش‌گران بگویند: اینها اتفاقی بوده و در هیچ جای قانون اساسی به چنین منعی اشاره نشده. ولی آگاهان می‌دانند که این مسائل اتّفاقی نیست و از قضا خیلی هم جدّی دنبال می‌شود. اتفاقاً به نظرم بدترین بخشِ این قبیل امور همین است که خیلی غیر رسمی دنبال می‌شود و بدون آنکه «مدرک جُرمی» به جا بگذارد، راحت و بدونِ تبعات اجرا می‌شود.

💢البته دولتِ روحانی در ابتدایِ کار از این جهت کمی پیشرفت داشت و آخوندی (وزیر مسکن) و ظریف با ریش پروفسوری کار را شروع کردند. ولی آقای ظریف بعد از مدّتی در یک «طرحِ توسعه» ریش پروفسوری را تکمیل کرد و به خیلِ مدیرانِ بی‌شبهه پیوست! کلاً این هم مقوله‌ای است که بعضی از مدیران در «زمانِ معزولی» با خیالِ راحت ریش را می‌تراشند، «لیک چون بر سرِ عمل آیند» دوباره ظاهر را حفظ می‌کنند. مثالی که در این مورد در ذهنم هست، جنابِ طهماسب مظاهری (وزیر اسبق اقتصاد) است، که امیدوارم در روزنامه اسم مبارکشان حذف نشود. (البته اگر کلِ مطلب به این سرنوشت دچار نشود!)

نیز چند نفر از مشاهیرِ حکومتی هستند که عکس‌های قبل از انقلاب آنها را با ریشِ تراشیده نشان می‌دهد. (مثلاً مرحوم حسن حبیبی در قبل و اوایل انقلاب ریش نداشت)

💢 شخصاً چند استادِ دانشگاه اصفهان را می‌شناسم که می‌دیدم، روزهای شنبه، ریششان کوتاه‌ترست، یا گاهی حتی با ریش تراشیده ظاهر می‌شدند. بعد که پیگیری کردم، فهمیدم این عزیزان در تعطیلاتِ آخرهفته ریش را می‌تراشند و تا شنبه به کسوتِ اهلِ صلاح در می‌آیند!
از شما چه پنهان خودم هم وقتی سودای استخدام در سرم بود، گاهی وقتی به دانشگاه می‌رفتم، عمداً ریشم را نمی‌زدم☺️حتی می‌شناسم کسانی را که وقتی کارِ اداری دارند، با ریشِ نتراشیده مراجعه می‌کنند. همین‌طور کسانی را دیده‌ام که بعد از بازنشستگی یا اخراج از مراکزِ دولتی، ریششان را زدند. شاید مشهورترینشان همین آقای خاوری خودمان باشد!

شما هم اگر خاطره‌ای از #ریش دارید، به اشتراک بگذارید.


(پی نوشت: یادداشت مال چندسال پیش است و البته در روزنامه چاپ نشد! اخیراً امام جمعهٔ اصفهان باز به تراشیدن ریش مردان اشکال کردند و بازنشر این مطلب به همین مناسبت است.
دوم اینکه در این یادداشت به تبعیض عظیمی که در حق زنان در امرِ شایسته سالاری می‌رود نپرداختیم. نه چون مهم نبود، چون موضوع سخن چیز دیگری بود)

https://www.tg-me.com/oragheparishan