Kabi, singari, -dek: vergul kerakmi yoki yoʻq?
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasini olgan soʻz va birikmalardan keyin vergul qoʻyish koʻp uchraydi. Aslida vergul kerak emas. Chunki koʻmakchilar ham, -dek qoʻshimchasi ham vergul talab qilmaydi:
Bahordan keyin yoz kelgani kabi bu holat ham doim takrorlanadi.
Bahordan keyin yoz kelganidek bu holat ham doim takrorlanadi.
Yuqoridagi jumlalarda kelgani kabi, kelganidek soʻzlaridan soʻng vergul mutlaqo ortiqcha.
🟢 Qachon vergul kerak?
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasi kiritma tarkibida kelganda vergul qoʻyiladi. Chunki kiritma vergul talab qiladi. Bunda maʼlumot manbasi nazarda tutiladi:
Alisher Navoiy aytganidek, tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz.
Iqtibos asliga mos boʻlsa, uni qoʻshtirnoqqa olish ham mumkin:
Alisher Navoiy aytganidek, “Tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz”.
❗️ Xuddi shu holatga oʻxshash, chalkashtiradigan gap qurilishi ham bor. Bunday oʻrinlarda vergul qoʻymaslik kerak:
Rasmda koʻrsatilganidek qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Bu yerda maʼlumot manbasi koʻrsatilmayapti. Ish harakatga asos, andaza koʻrsatilyapti. Aslida bu gapni mana bunday berish oʻzbekcha ifodaga mosroq:
Qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida rasmda koʻrsatilganidek terib chiqing.
Qalamlarni rasmda koʻrsatilganidek kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Agar rasmga asoslanish, undan oʻrganib olishni taʼkidlash shart boʻlmasa, rasmda koʻrsatilganidek birikmasini qisqartirish mumkin. Darslik va oʻquv qoʻllanmalarda esa bunday qilmaslik kerak. Oʻquvchiga imkon qadar aniq va toʻliq maʼlumot bergan afzal.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasini olgan soʻz va birikmalardan keyin vergul qoʻyish koʻp uchraydi. Aslida vergul kerak emas. Chunki koʻmakchilar ham, -dek qoʻshimchasi ham vergul talab qilmaydi:
Bahordan keyin yoz kelgani kabi bu holat ham doim takrorlanadi.
Bahordan keyin yoz kelganidek bu holat ham doim takrorlanadi.
Yuqoridagi jumlalarda kelgani kabi, kelganidek soʻzlaridan soʻng vergul mutlaqo ortiqcha.
🟢 Qachon vergul kerak?
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasi kiritma tarkibida kelganda vergul qoʻyiladi. Chunki kiritma vergul talab qiladi. Bunda maʼlumot manbasi nazarda tutiladi:
Alisher Navoiy aytganidek, tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz.
Iqtibos asliga mos boʻlsa, uni qoʻshtirnoqqa olish ham mumkin:
Alisher Navoiy aytganidek, “Tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz”.
❗️ Xuddi shu holatga oʻxshash, chalkashtiradigan gap qurilishi ham bor. Bunday oʻrinlarda vergul qoʻymaslik kerak:
Rasmda koʻrsatilganidek qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Bu yerda maʼlumot manbasi koʻrsatilmayapti. Ish harakatga asos, andaza koʻrsatilyapti. Aslida bu gapni mana bunday berish oʻzbekcha ifodaga mosroq:
Qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida rasmda koʻrsatilganidek terib chiqing.
Qalamlarni rasmda koʻrsatilganidek kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Agar rasmga asoslanish, undan oʻrganib olishni taʼkidlash shart boʻlmasa, rasmda koʻrsatilganidek birikmasini qisqartirish mumkin. Darslik va oʻquv qoʻllanmalarda esa bunday qilmaslik kerak. Oʻquvchiga imkon qadar aniq va toʻliq maʼlumot bergan afzal.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍28🔥15🤣1
Shahari emas, shahri
Shahar soʻziga uchinchi shaxs egalik qoʻshimchasi -i qoʻshilganda bir a tushadi va shahri hosil boʻladi.
Qachon shahari shaklini qoʻllash mumkin? Agar shahar soʻzi joy nomi tarkibida boʻlsa, a saqlanadi:
Toshkentning Eski shahariga sayohat qilamiz.
Eski shahar – Toshkentning qadimiy qismi nomi. Shuning uchun unga -i egalik qoʻshimchasi qoʻshilganda ham tovush tushmaydi.
Shahar soʻzidan yasalgan hamshahar soʻzida ham shunday holat kuzatiladi:
Kecha tasodifan hamshaharini koʻrib qoldi.
🟢 Qolgan holatlarda esa shahri shaklida yozish toʻgʻri:
Dunyoning eng goʻzal 15 ta shahri.
Oʻzbekistonning 10 ta tumani va shahri.
Dunyoning eng boy shahri.
Toshkent shahri, Fargʻona shahri, Qarshi shahri, qadimiy Varaxsha shahri.
#Soʻragan_edingiz
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Shahar soʻziga uchinchi shaxs egalik qoʻshimchasi -i qoʻshilganda bir a tushadi va shahri hosil boʻladi.
Qachon shahari shaklini qoʻllash mumkin? Agar shahar soʻzi joy nomi tarkibida boʻlsa, a saqlanadi:
Toshkentning Eski shahariga sayohat qilamiz.
Eski shahar – Toshkentning qadimiy qismi nomi. Shuning uchun unga -i egalik qoʻshimchasi qoʻshilganda ham tovush tushmaydi.
Shahar soʻzidan yasalgan hamshahar soʻzida ham shunday holat kuzatiladi:
Kecha tasodifan hamshaharini koʻrib qoldi.
🟢 Qolgan holatlarda esa shahri shaklida yozish toʻgʻri:
Dunyoning eng goʻzal 15 ta shahri.
Oʻzbekistonning 10 ta tumani va shahri.
Dunyoning eng boy shahri.
Toshkent shahri, Fargʻona shahri, Qarshi shahri, qadimiy Varaxsha shahri.
#Soʻragan_edingiz
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍52🔥16💯5🤣1
Turon qayer, Turkiston-chi? Markaziy Osiyomi yo O‘rta Osiyo: geografik atamalar ma’nosini bilasizmi?
Kitoblar, ommaviy axborot vositalari, turli ma’lumot manbalarida uchraydigan joy nomlari ba’zan bizni chalg‘itadi, ikkilantirib qo‘yadi. Masalan, Markaziy Osiyomi yoki O‘rta Osiyo? Qay birini ishlatish kerak? Ularning farqi nimada?
“Daryo” nashrining “Tilimizni bilamizmi?” ruknida shu kabi joy nomlari haqida soʻz yuritdim.
👉 daryo.uz/nP9XCu74
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Kitoblar, ommaviy axborot vositalari, turli ma’lumot manbalarida uchraydigan joy nomlari ba’zan bizni chalg‘itadi, ikkilantirib qo‘yadi. Masalan, Markaziy Osiyomi yoki O‘rta Osiyo? Qay birini ishlatish kerak? Ularning farqi nimada?
“Daryo” nashrining “Tilimizni bilamizmi?” ruknida shu kabi joy nomlari haqida soʻz yuritdim.
👉 daryo.uz/nP9XCu74
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍35💯4
50 foizlik ustama oʻzbek tili oʻqituvchilariga berilmaydi – ustozlar buni “adolatsizlik” deb atayapti
Oʻzbek tili oʻqituvchilarining ustamasi masalasiga Kun.uz nashri ham eʼtibor qaratibdi.
Batafsil:
👉 kun.uz/uz/57081735
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Oʻzbek tili oʻqituvchilarining ustamasi masalasiga Kun.uz nashri ham eʼtibor qaratibdi.
Nashrga murojaat qilgan ustozlar ularga ham 50 foizlik ustama joriy qilinishini soʻragan. Bunga asos qilib oʻzbek tili oʻqituvchilarida ham milliy sertifikat borligi va ular ham oʻquvchilarga davlat tilini oʻrgatayotgani aytganlar.
Batafsil:
👉 kun.uz/uz/57081735
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍32💯18😢3
Old Osiyo qayer, Kichik Osiyo-chi?
Turli kitoblar va oʻquv qoʻllanmalarida bu ikki atamaga koʻzingiz tushgandir. Old Osiyo deganda Osiyo qitʼasining gʻarbiy va janubi-gʻarbiy qismi, yaʼni Gʻarbiy Osiyo tushuniladi. Bu mintaqaga tabiiy jihatdan Kichik Osiyo, Arabiston, Sinay yarimorollari hamda ularga yondosh orol va hududlar kiritiladi.
Old Osiyo atamasi oʻzbekchaga ruschadan oʻgirilgan. Rus tiliga esa nemischa Vorderasien atamasining tarjimasi sifatida oʻzlashgan. Zamonaviy adabiyotlarda koʻproq Gʻarbiy Osiyo atamasi ishlatiladi.
Gʻarbiy Osiyoda BMTga aʼzo 20 mamlakat toʻliq yoki qisman joylashgan, ularning 13 tasi arab davlati. Mintaqaning aholi soni boʻyicha yirik davlatlari: Eron, Turkiya, Iroq, Saudiya Arabistoni va Yaman.
Kichik Osiyo esa zamonaviy Turkiyaning asosiy qismini tashkil etadigan mintaqadir. Shu nomdagi yarimorol Qora, Marmar, Egey va Oʻrta dengizlar hamda ularni birlashtirib turgan boʻgʻozlar bilan chegaralangan. Kichik Osiyoning boshqa bir nomi – Onadoʻli. Turklar Anadolu deb ataydilar.
Kichik Osiyo yoki Onadoʻli bugun Turkiyaning Osiyo qismini anglatadi.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Turli kitoblar va oʻquv qoʻllanmalarida bu ikki atamaga koʻzingiz tushgandir. Old Osiyo deganda Osiyo qitʼasining gʻarbiy va janubi-gʻarbiy qismi, yaʼni Gʻarbiy Osiyo tushuniladi. Bu mintaqaga tabiiy jihatdan Kichik Osiyo, Arabiston, Sinay yarimorollari hamda ularga yondosh orol va hududlar kiritiladi.
Old Osiyo atamasi oʻzbekchaga ruschadan oʻgirilgan. Rus tiliga esa nemischa Vorderasien atamasining tarjimasi sifatida oʻzlashgan. Zamonaviy adabiyotlarda koʻproq Gʻarbiy Osiyo atamasi ishlatiladi.
Gʻarbiy Osiyoda BMTga aʼzo 20 mamlakat toʻliq yoki qisman joylashgan, ularning 13 tasi arab davlati. Mintaqaning aholi soni boʻyicha yirik davlatlari: Eron, Turkiya, Iroq, Saudiya Arabistoni va Yaman.
Kichik Osiyo esa zamonaviy Turkiyaning asosiy qismini tashkil etadigan mintaqadir. Shu nomdagi yarimorol Qora, Marmar, Egey va Oʻrta dengizlar hamda ularni birlashtirib turgan boʻgʻozlar bilan chegaralangan. Kichik Osiyoning boshqa bir nomi – Onadoʻli. Turklar Anadolu deb ataydilar.
Kichik Osiyo yoki Onadoʻli bugun Turkiyaning Osiyo qismini anglatadi.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍33😱1
Forwarded from Olimov's note
Fokus juda muhim. Juda koʻp orzu qilish, juda koʻp narsani reja qilish mumkin. Lekin bittasidan boshlash va chalgʻimasdan shu ishni bajarish naqadar mushkul ish.
Chalgʻimaymiz, doʻstlar.
Chalgʻimaymiz, doʻstlar.
1👍65💯23
Yoshlarga ham maslahat, ham taklifim: telefonni bir chetga qo‘yib, kitob o‘qishsin, dunyoqarashini kengaytirsin. Teleko‘rsatuvlarda salohiyatli yoshlarni ko‘rib havas qilaman. O‘zimni ko‘p narsani biladigan inson deb hisoblardim, ammo o‘sha yoshlarni ko‘rib, qiyin savollarga ham javob berayotganini ko‘rib o‘zimning naqadar kam narsa bilishimni angladim. Lekin bunday yoshlar faqat televideniyeda emas, yon-atrofimizda, hayotimizda bo‘lishi kerak.
Ahror Usmonov,
xonanda
Batafsil:
daryo.uz/nnyTnAnk
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Ba’zilar hatto ismining ma’nosini bilmaydi, -ni va -ning qo‘shimchasining farqini ajratolmaydi. OAVlarda ham jumlalar, qo‘shimchalar xato yozilganini ko‘rib juda ranjiyman va shunchalikka kelib qoldikmi deb o‘ylanib qolaman. Umid qilamanki, oliy o‘quv yurtlarida talabalarga bu borada yanada chuqurroq ta’lim beriladi.
Ahror Usmonov,
xonanda
Batafsil:
daryo.uz/nnyTnAnk
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍55🔥16💯7
“Til va adabiyot ta’limi” ilmiy-metodik jurnali Alisher Navoiy tavalludining 584 yilligi va Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 542 yilligi munosabati bilan ajoyib tuhfa tayyorlabdi.
Jurnalda 1️⃣0️⃣ yil davomida e’lon qilib kelingan 2️⃣0️⃣0️⃣ ga yaqin maqoladan iborat yopiq kanal tashkil qilinibdi. Unda ulug‘ shoirlar qalamiga mansub asarlar tahlili, mavzuga oid ilmiy tadqiqot, metodik tavsiya va dars ishlanmalari bir joyga jamlandi.
Oldinda ikki ulugʻ adibning tugʻilgan kunlari turibdi. Ona tili va adabiyot, oʻzbek tili fani oʻqituvchilari, ilmiy tadqiqotchilar uchun katta xazina bu. Tahririyat taʼkidlashicha, toʻplamning narxi qimmat emas, bir kitob puliga bir kutubxonalik xazinaga ega bo‘lasiz!
👉 @TAT_jurnal
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Jurnalda 1️⃣0️⃣ yil davomida e’lon qilib kelingan 2️⃣0️⃣0️⃣ ga yaqin maqoladan iborat yopiq kanal tashkil qilinibdi. Unda ulug‘ shoirlar qalamiga mansub asarlar tahlili, mavzuga oid ilmiy tadqiqot, metodik tavsiya va dars ishlanmalari bir joyga jamlandi.
Oldinda ikki ulugʻ adibning tugʻilgan kunlari turibdi. Ona tili va adabiyot, oʻzbek tili fani oʻqituvchilari, ilmiy tadqiqotchilar uchun katta xazina bu. Tahririyat taʼkidlashicha, toʻplamning narxi qimmat emas, bir kitob puliga bir kutubxonalik xazinaga ega bo‘lasiz!
Asosiy xabar va tafsilotlar bugun soat 20:00 da “Til va adabiyot taʼlimi” jurnali kanalida eʼlon qilinadi. Imtiyozli narx qisqa vaqtga amal qilarkan. Chogʻlanib turing, fursatni boy bermang!
👉 @TAT_jurnal
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍21🔥2
Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq: farqi nimada?
Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari turli davrlarda turlicha hududlarni anglatgan.
Oʻrta Sharq atamasini ilk bor 1850-yillarda Hindistondagi Britaniya maʼmuriyati qoʻllagan. 1902-yili amerikalik olim Alfred Mahan bu atamani “Arabiston va Hindiston oʻrtasidagi hudud” maʼnosida ishlatadi va uning ommalashishiga zamin yaratadi.
Yaqin Sharq atamasi ham inglizchada XIX asrda paydo boʻlgan. Gʻarb tadqiqotchilari Sharqni uch qismga boʻlgan: Yaqin, Oʻrta va Uzoq Sharq. Yaqin Sharq Usmonlilar sultonligi va Bolqonni, Oʻrta Sharq esa Fors koʻrfazi va Janubi-sharqiy Osiyo oʻrtasidagi hududni qamragan. Uzoq Sharq atamasi Tinch okeanga tutash Osiyo mamlakatlari uchun ishlatilgan.
Ikkinchi jahon urushi arafasida buyuk britaniyalik harbiylar Oʻrta Sharq atamasini Yaqin va Oʻrta Sharqning birgalikdagi hududi uchun qoʻllay boshladi. Keyinchalik bu ommalashdi.
Usmonli sultonligi qulagach, ingliz tilida Yaqin Sharq birikmasi deyarli qoʻllanmay qoʻydi, Oʻrta Sharq esa hududdagi musulmon oʻlkalarni ifodalash uchun ishlatila boshladi.
Undan keyingi davrlarda bu ikki atama turlicha hududlarni bildirdi va chalkashliklarga sabab boʻldi.
Oʻzbek tilida asosan Yaqin Sharq atamasi qoʻllanib keldi. Bunga esa sobiq Ittifoq davridagi asosiy muloqot tili – rus tilining tutumi sabab boʻldi. Chunki ruschada asosan Ближний Восток – Yaqin Sharq atamasi ishlatilgan. Bunda Osiyoning gʻarbiy va janubi-gʻarbiy, Afrikaning shimoli-sharqiy qismidagi hududlar tushunilgan. Rus va oʻzbek tillarida ham Oʻrta Sharq birikmasi qoʻllangan oʻrinlar bor, lekin juda kam. Baʼzan Yaqin va Oʻrta Sharq shaklidagi variant ham uchrab qoladi.
Milliy ensiklopediyaga koʻra, Oʻrta Sharq – Janubi-gʻarbiy Osiyoning Pokiston va Turkiya oraligʻidagi qismining shartli nomi.
Bugun ingliz tilida Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari sinonim sifatida ishlatiladi.
Atamalar ikkixilligi boshqa tillarda ham kuzatiladi. Olmon tilida har ikki atama qoʻllanadi, Oʻrta Sharq koʻproq inglizchadan tarjima qilingan matnlarda uchraydi. Bolgar, polyak, xorvat kabi slavyan tillarida asosan Yaqin Sharq, fransuz, shved, ispan, yunon va italyan kabi Yevropa tillarida esa Oʻrta Sharq koʻproq ishlatiladi. Mintaqadagi mamlakatlar tillarida, jumladan, arab, fors, turk va ibroniy kabi tillarda ham Oʻrta Sharq atamasi afzal koʻriladi.
Eʼtiborli jihati: Yaqin Sharq atamasini ham, Oʻrta Sharq atamasini ham yevropaliklar isteʼmolga kiritgan va bunda mintaqaning Yevropaga nisbatan joylashuvini nazarda tutgan.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari turli davrlarda turlicha hududlarni anglatgan.
Oʻrta Sharq atamasini ilk bor 1850-yillarda Hindistondagi Britaniya maʼmuriyati qoʻllagan. 1902-yili amerikalik olim Alfred Mahan bu atamani “Arabiston va Hindiston oʻrtasidagi hudud” maʼnosida ishlatadi va uning ommalashishiga zamin yaratadi.
Yaqin Sharq atamasi ham inglizchada XIX asrda paydo boʻlgan. Gʻarb tadqiqotchilari Sharqni uch qismga boʻlgan: Yaqin, Oʻrta va Uzoq Sharq. Yaqin Sharq Usmonlilar sultonligi va Bolqonni, Oʻrta Sharq esa Fors koʻrfazi va Janubi-sharqiy Osiyo oʻrtasidagi hududni qamragan. Uzoq Sharq atamasi Tinch okeanga tutash Osiyo mamlakatlari uchun ishlatilgan.
Ikkinchi jahon urushi arafasida buyuk britaniyalik harbiylar Oʻrta Sharq atamasini Yaqin va Oʻrta Sharqning birgalikdagi hududi uchun qoʻllay boshladi. Keyinchalik bu ommalashdi.
Usmonli sultonligi qulagach, ingliz tilida Yaqin Sharq birikmasi deyarli qoʻllanmay qoʻydi, Oʻrta Sharq esa hududdagi musulmon oʻlkalarni ifodalash uchun ishlatila boshladi.
Undan keyingi davrlarda bu ikki atama turlicha hududlarni bildirdi va chalkashliklarga sabab boʻldi.
Oʻzbek tilida asosan Yaqin Sharq atamasi qoʻllanib keldi. Bunga esa sobiq Ittifoq davridagi asosiy muloqot tili – rus tilining tutumi sabab boʻldi. Chunki ruschada asosan Ближний Восток – Yaqin Sharq atamasi ishlatilgan. Bunda Osiyoning gʻarbiy va janubi-gʻarbiy, Afrikaning shimoli-sharqiy qismidagi hududlar tushunilgan. Rus va oʻzbek tillarida ham Oʻrta Sharq birikmasi qoʻllangan oʻrinlar bor, lekin juda kam. Baʼzan Yaqin va Oʻrta Sharq shaklidagi variant ham uchrab qoladi.
Milliy ensiklopediyaga koʻra, Oʻrta Sharq – Janubi-gʻarbiy Osiyoning Pokiston va Turkiya oraligʻidagi qismining shartli nomi.
Bugun ingliz tilida Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari sinonim sifatida ishlatiladi.
Atamalar ikkixilligi boshqa tillarda ham kuzatiladi. Olmon tilida har ikki atama qoʻllanadi, Oʻrta Sharq koʻproq inglizchadan tarjima qilingan matnlarda uchraydi. Bolgar, polyak, xorvat kabi slavyan tillarida asosan Yaqin Sharq, fransuz, shved, ispan, yunon va italyan kabi Yevropa tillarida esa Oʻrta Sharq koʻproq ishlatiladi. Mintaqadagi mamlakatlar tillarida, jumladan, arab, fors, turk va ibroniy kabi tillarda ham Oʻrta Sharq atamasi afzal koʻriladi.
Eʼtiborli jihati: Yaqin Sharq atamasini ham, Oʻrta Sharq atamasini ham yevropaliklar isteʼmolga kiritgan va bunda mintaqaning Yevropaga nisbatan joylashuvini nazarda tutgan.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍17🔥1
Hisbelgi nima?
2020-yili emoji soʻziga oʻzbekcha muqobil topish uchun soʻrovnoma bergandim. Unda kulgich, kuldirgich, kulinchoq, imochi, hisbelgi kabi soʻzlarni variant sifatida taklif qilgandim. Eng koʻp ovozni hisbelgi soʻzi olgandi.
Keyin bu maʼlumot 2022-yili nashr qilingan 6-sinf “Ona tili” darsligiga ham kiritildi.
Darslik bu soʻzga shunday izoh bergan:
Oradan toʻrt yildan koʻproq vaqt oʻtdi. Hisbelgi soʻzi ommalashdi. Bugun faqat oʻqituvchilar emas, boshqa soha vakillari ham emoji yoki smaylik oʻrnida hisbelgi atamasini ishlatayotganiga guvoh boʻlyapman. Neologizmlarni oʻzbekchalashtirish yoʻlidagi kichik gʻalaba bu.
Aytgancha, emoji soʻzining inglizcha emotion – hissiyot soʻziga aloqasi yoʻq. Shaklan oʻxshash xolos. Asli yaponcha, rasmli belgi yoki rasm-belgi maʼnosiga ega. Emoʻzi deganga oʻxshash oʻqilar ekan.
Emoji deganda kishining koʻz oldiga birinchi galda turli yuz ifodalariga ega belgilar keladi. Narsa-buyum, hodisaning biror yorqin xususiyatiga qarab ot qoʻyish amaliyoti tilda bor. Shunga koʻra, emojini hisbelgi deb atash asoslidir.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
2020-yili emoji soʻziga oʻzbekcha muqobil topish uchun soʻrovnoma bergandim. Unda kulgich, kuldirgich, kulinchoq, imochi, hisbelgi kabi soʻzlarni variant sifatida taklif qilgandim. Eng koʻp ovozni hisbelgi soʻzi olgandi.
Keyin bu maʼlumot 2022-yili nashr qilingan 6-sinf “Ona tili” darsligiga ham kiritildi.
Darslik bu soʻzga shunday izoh bergan:
Hisbelgi – his-tuygʻu, narsa va hodisalarni ifodalovchi belgi. Odatda bitta soʻz yoki gap maʼnosiga teng keladi. Hisbelgi odam, hayvon va turli predmetlar shaklida boʻlishi mumkin.
Hisbelgi rasmiy boʻlmagan matnlarda, shaxsiy yozishmalarda qoʻllanadi. Uning qoʻllanishi tinish belgilarining vazifasiga taʼsir etmaydi.
Oradan toʻrt yildan koʻproq vaqt oʻtdi. Hisbelgi soʻzi ommalashdi. Bugun faqat oʻqituvchilar emas, boshqa soha vakillari ham emoji yoki smaylik oʻrnida hisbelgi atamasini ishlatayotganiga guvoh boʻlyapman. Neologizmlarni oʻzbekchalashtirish yoʻlidagi kichik gʻalaba bu.
Aytgancha, emoji soʻzining inglizcha emotion – hissiyot soʻziga aloqasi yoʻq. Shaklan oʻxshash xolos. Asli yaponcha, rasmli belgi yoki rasm-belgi maʼnosiga ega. Emoʻzi deganga oʻxshash oʻqilar ekan.
Emoji deganda kishining koʻz oldiga birinchi galda turli yuz ifodalariga ega belgilar keladi. Narsa-buyum, hodisaning biror yorqin xususiyatiga qarab ot qoʻyish amaliyoti tilda bor. Shunga koʻra, emojini hisbelgi deb atash asoslidir.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍77🔥10💯3😢1
Orif Tolib
“Til va adabiyot ta’limi” ilmiy-metodik jurnali Alisher Navoiy tavalludining 584 yilligi va Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 542 yilligi munosabati bilan ajoyib tuhfa tayyorlabdi. Jurnalda 1️⃣0️⃣ yil davomida e’lon qilib kelingan 2️⃣0️⃣0️⃣ ga yaqin…
200 ga yaqin ijodiy ishga 39 000 soʻmlik chegirma narx berishibdi. Chegirmasiz 130 ming soʻm boʻladi.
Imtiyozli narx 21:59 gacha amalda edi. Tahririyat @oriftolib sahifasi obunachilari uchun chegirmani ertalabki 8:00 gacha uzaytirdi.
Chegirmadan foydalanish uchun 39 000 soʻm toʻlang va chek bilan birga
👉 Toʻlov qilish yoʻriqnomasi
👉 Chekni yuborish uchun bot
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Imtiyozli narx 21:59 gacha amalda edi. Tahririyat @oriftolib sahifasi obunachilari uchun chegirmani ertalabki 8:00 gacha uzaytirdi.
Chegirmadan foydalanish uchun 39 000 soʻm toʻlang va chek bilan birga
oriftolib kalit soʻzini joʻnating.👉 Toʻlov qilish yoʻriqnomasi
👉 Chekni yuborish uchun bot
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍28🔥5🤣5💯2😱1😢1
👍37🔥5💯4🤨2🤣1
✅ Qay biri toʻgʻri?
Anonymous Quiz
41%
Fors koʻrfazi davlatlari
13%
Fors qoʻltigʻi davlatlari
46%
Ikkovi ham toʻgʻri.
👍36🤨21🔥4🤣3💯2
oriftolib.uz sayti yangi materiallar bilan boyitildi
Saytga yangi materiallar qoʻshildi. Veb sahifa maqolalarni izlash, bir mavzuga oid turkum materiallar bilan tanishishda telegramga nisbatan ancha qulay.
oriftolib.uz dagi asosiy ruknlar:
🔹 Ijod
🔹 Jurnalistika
🔹 Ilmiy ishlar
🔹 Dars
🔹 Audio, video
🔹 Muallif haqida
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Saytga yangi materiallar qoʻshildi. Veb sahifa maqolalarni izlash, bir mavzuga oid turkum materiallar bilan tanishishda telegramga nisbatan ancha qulay.
oriftolib.uz dagi asosiy ruknlar:
🔹 Ijod
🔹 Jurnalistika
🔹 Ilmiy ishlar
🔹 Dars
🔹 Audio, video
🔹 Muallif haqida
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍37🔥8💯3😱1
Toʻgʻrisi yod, xatosi yot boʻlsin
“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada yozishda koʻp xato qilinadigan soʻzlarning maʼno-mazmuni, qoʻllanishi, imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.
👉 youtu.be/g8jKIktuoqY
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada yozishda koʻp xato qilinadigan soʻzlarning maʼno-mazmuni, qoʻllanishi, imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.
Darsda faqat imlo emas, soʻz qoʻllash va tahrir boʻyicha ham maʼlumotlar olasiz.
👉 youtu.be/g8jKIktuoqY
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍48🔥11
Kuchli boshqalarga kuch bagʻishlaydi, kuchsiz boshqalarni ham zaiflashtiradi.
Amhara maqoli
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Amhara maqoli
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
🔥21👍14💯5
“Buni biz ham qila olamiz!”
Yangi qitʼa kashfiyotchisi Xristofor Kolumbga hasad qiladiganlar koʻp edi. Hasad bor joyda albatta gʻiybat boʻladi. Dengizchi bir gal qovoqxonaga kirsa, bir toʻda alamzadalar yana Kolumbning tomorqasiga tosh otishayotgan ekan:
– Dengizdan suzib oʻtib, quruqlikka borish nima degan gap? Buni biz ham qila olamiz!
Xristofor ular oʻtirgan stol yaqiniga boradi va qovoqxona egasidan bir dona pishmagan tuxum soʻrab oladi.
– Janoblar, sizlar uddaburon va donosizlar. Bunga shubha yoʻq. Qani, mana shu tuxumni tik turgʻazib beringlar-chi!
Gʻiybatchilar guruhi har qancha urinmasin, bu ishni uddalay olmaydi.
– Boʻpti, oʻzing qil-chi! – deyishadi nihoyat.
Kolumb tuxumni oladi-da, tirs etkazib stolga uradi. Tuxumning uch qismi biroz pachoq boʻladi va u tik turib qoladi. Favqulodda holatni kutayotgan gʻiybatchilar birdaniga guvrab yuboradi:
– Eee, shuyam ishmi? Buni biz ham qila olamiz!
– Toʻgʻri, – deb javob beradi mashhur dengizchi. – Faqat Kolumbdan keyin.
👉 Mashhurlar hayotidan
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Yangi qitʼa kashfiyotchisi Xristofor Kolumbga hasad qiladiganlar koʻp edi. Hasad bor joyda albatta gʻiybat boʻladi. Dengizchi bir gal qovoqxonaga kirsa, bir toʻda alamzadalar yana Kolumbning tomorqasiga tosh otishayotgan ekan:
– Dengizdan suzib oʻtib, quruqlikka borish nima degan gap? Buni biz ham qila olamiz!
Xristofor ular oʻtirgan stol yaqiniga boradi va qovoqxona egasidan bir dona pishmagan tuxum soʻrab oladi.
– Janoblar, sizlar uddaburon va donosizlar. Bunga shubha yoʻq. Qani, mana shu tuxumni tik turgʻazib beringlar-chi!
Gʻiybatchilar guruhi har qancha urinmasin, bu ishni uddalay olmaydi.
– Boʻpti, oʻzing qil-chi! – deyishadi nihoyat.
Kolumb tuxumni oladi-da, tirs etkazib stolga uradi. Tuxumning uch qismi biroz pachoq boʻladi va u tik turib qoladi. Favqulodda holatni kutayotgan gʻiybatchilar birdaniga guvrab yuboradi:
– Eee, shuyam ishmi? Buni biz ham qila olamiz!
– Toʻgʻri, – deb javob beradi mashhur dengizchi. – Faqat Kolumbdan keyin.
👉 Mashhurlar hayotidan
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
🤣64👍50🔥7💯3😢1
Adabiy kechaga marhamat
Ertaga, 17-yanvar kuni soat 16:00 da Oʻzbekiston milliy kutubxonasining 5-qavatidagi katta zalda marhum shoir Akmal Tosh ijodiga bagʻishlangan adabiy kecha boʻlib oʻtar ekan.
Adabiy kechada shoirning “Xavotir” nomli kitobi taqdimoti ham oʻtkaziladi.
Adabiyot ixlosmandlari, soʻz muxlislari adabiy kechaga taklif etiladi.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Ertaga, 17-yanvar kuni soat 16:00 da Oʻzbekiston milliy kutubxonasining 5-qavatidagi katta zalda marhum shoir Akmal Tosh ijodiga bagʻishlangan adabiy kecha boʻlib oʻtar ekan.
Adabiy kechada shoirning “Xavotir” nomli kitobi taqdimoti ham oʻtkaziladi.
Adabiyot ixlosmandlari, soʻz muxlislari adabiy kechaga taklif etiladi.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
👍25🔥9💯1