منتشر شد
درآمدی تاریخی به نظریۀ تکامل
جان اسکاتنی
ترجمۀ محمدرضا توکلی صابری
نشر کرگدن، مجموعۀ «مطالعات تکامل»، دبیر مجموعه: محمدرضا معمارصادقی
۱۹۲ صفحه

درک ما از نحوۀ پیدایش حیات و سیر تحول موجودات زنده بیش از هر چیز تحت تأثیر دو نظریۀ علمی است: تکامل از راه انتخاب طبیعی و ژنتیک. وقتی طبیعت‌شناس انگلیسی، چارلز داروین، در سال ۱۸۵۹ برای نخستین‌بار اندیشه‌های خود را در کتاب منشأ گونه‌ها مطرح کرد، با مقاومت‌های فراوانی هم در جامعۀ علمی و هم میان عموم مردم روبه‌رو شد. چند سال بعد، وقتی راهبی ناشناس، گرگور مِندل، نتایج آزمایش‌های خود را منتشر کرد نیز جهان علم اهمیت یافته‌های او را در تأسیس آنچه بعدتر علم ژنتیک نامیده شد درنیافت. جان اسکاتنی در کتاب درآمدی تاریخی به نظریۀ تکامل آنچه را این دو مرد بزرگ کشف کردند توضیح می‌دهد.
درآمدی تاریخی به نظریۀ تکامل برای همۀ خوانندگانی که دربارۀ جهانی که در آن زندگی می‌کنیم کنجکاوند جذاب خواهد بود، و به آنان نشان می‌دهد نظریۀ تکامل چگونه درک ما را از خود و جایگاهمان در جهان تغییر داده است.
خرید مستقیم در تلگرام با تخفیف ویژه:
@kargadanpubBot

برای خرید میکروسکوپ دانش‌آموزی به چه نکاتی توجه کنیم؟

در پاسخ به پرسش عزیزی که قصد خرید میکروسکوپ دانش‌آموزی داشتند، در نخ‌جیک مختصری به چند نکته مهم درباره انواع میکروسکوپ و لوپ تک چشمی، دو چشمی و کاربری و تفاوت‌های آن‌ها در بزرگنمایی توضیح داده‌ام. شاید مطالعه این نکات برای شما هم مفید باشد.

مارماهی مهربان یا هیولای بیگانه؟

این مارماهی ماره (Moray) است؛ عوام تصور می‌کنند برق دارد ولی در حقیقت مارماهی ماره که اغلب ساکن آب دریا یا آب‌های لب‌شور است، با مارماهی برقی که در آب شیرین زندگی می‌کند، تفاوت دارد.
مارماهی ماره اغلب در میان مرجان‌ها زندگی می‌کند، مخفی می‌شود و شکارش را غافل‌گیر می‌کند.

موقت

کتابی جدید در باب تکامل انسان را دارم می‌خوانم. بخش کوتاهی از آن را ترجمه کردم ببینم زبانش به‌فارسی چگونه خواهد شد.
هنوز البته تصمیم به ترجمه نگرفته‌ام.
آنچه در ادامه می‌آید، ضربِ اول در ترجمه‌ی این بخش از کتاب است.

«خیلی پیش‌تر از سال ۱۸۵۹، که در آن چارلز داروین، طبیعی‌دان انگلیسی، اندیشه‌های تکاملی خود را در قالب کتاب دوران‌سازش "خاستگاه گونه‌ها از طریق انتخاب طبیعی"گردآوری و منتشر کرد، این تصور وجود داشت که سیاره‌ی ما و ساکنان آن از زمانی که خداوند، آن‌گونه که می‌گویند، آنها را به‌وجود آورده است دقیقاً مثل روز نخست نمانده‌اند و دستخوش تغییر شده‌اند. خیلی قبل‌تر از این تاریخ نیز زمین‌شناسان دیگر می‌دانستند که آن شش‌هزار سالی که کتاب مقدسْ عُمرِ خلقت قلمداد می‌کند به‌هیچ‌وجه و از طریق هیچ سازوکار طبیعی برای شکل‌گیری عوارض جغرافیایی کفایت نمی‌کند. زیست‌شناسان هم که با بررسی سوابق فسیلی اندک‌اندک پا در راه مطالعه‌ی تاریخ حیات نهاده بودند نظر چندان متفاوتی با زمین‌شناسان نداشتند.

حوالی سال ۱۸۰۰، ژان باپتیست لامارک، جانورشناس فرانسوی، نشان داد که انواعی از تبارهای گوناگونِ فسیل نرم‌تنانی که در حوضه‌ی پاریس یافت شده بودند طی زمان دستخوش دگرگونی‌های ساختاری شده‌اند و نتیجه گرفت که این گونه‌های نرم‌تن در گذر زمان ثابت نمانده‌اند. مطلب مهم البته این بود که او به‌شکلی ضمنی سازگاری با محیط را ریشه‌ی این تغییرات برشمرد، هرچند، شیوه‌ای که برای رخداد این تغییرات پیش نهاد، یعنی "به ارث رسیدن صفات اکتسابی" متعاقباً شهرت بدی یافت و بعدها چیزی جز تحقیر و سرزنش برایش به ارمغان نیاورد. اندک زمانی بعد، جیووانی ‌باتیستا بروکی، دیرینه‌شناس ایتالیایی، که او هم روی نرم‌تنان دریایی کار می‌کرد، مشاهد کرد که معمولاً فسیل گونه‌های متمایز در سوابق رسوبی توسکانی به‌شکلی غیرمنتظره جایگزین یکدیگر می‌شوند. این پدیده بروکی را به این نتیجه رساند که گونه‌های جانوری نیز، درست مثل افراد هر گونه، هم تولد، هم تاریخ و سیر حیات و هم مرگ (از طریق انقراض) دارند. تولد زمانی رخ می‌دهد که گونه‌ای موجب پدید آمدن گونه‌ی دیگری می‌شود، جوری که تبارهای مختلف جانداران به‌واقع از هم انشقاق پیدا می‌کنند (و از این رهگذر نهایتاً درختانی پدید ‌می‌آورند که مرتب بر آنها شاخه‌‌ می‌روید). 

بنابراین، حدود نیم قرن قبل از اینکه داروین کتاب خود را منتشر کند، عناصر اساسیِ برای شناخت و درک تکامل به‌عنوان فرآیندِ دگرگونی زیستی که در گذر زمان رخ می‌دهد وجود داشته است. با این همه، آنچه داروین افزود انقلابی پدید آورد، داروینی که اثر لامارک را با ولع خوانده بود ولی به‌درستی معلوم نیست با اندیشه‌ها و یافته‌های بروکی آشنایی داشته است یا خیر. داروین در شاهکار خود با عرضه‌ی انبوهی شواهد و مدارکْ صراحتاً می‌گوید که الگوی تودرتوی شباهت‌های میان جانداران مختلف را صرفاً با داشتن نیای مشترک است که به‌خوبی می‌توان تبیین کرد.»

- عبدالرضا شهبازی

@dirinenegar

ترویج علم ترجمه‌ای و حکایت واسپ، زنبور و مورچه

چرا نباید در موضوعات علمی از زبان انگلیسی تقلید کنیم؟

«ترویج علم ترجمه‌ای» روندی است که پیکره متون علمی فارسی را ذره‌ذره از معنا، دقت و قرابت به طبیعت خالی می‌کند؛ بلیه‌ای که با خلط میان جایگاه راویان علم و پژوهشگران، اشتباهات پیش پا افتاده راویان غربی را به مثابه متن مقدس می‌پندارد و نقد این اشتباهات را نوعی گستاخی می‌شمرد.
چرا، چطور و چگونه از این اشتباه پرهیز کنیم؟

دوره‌های مدرسه پالئوگرام
برای هر کسی که می‌خواهد طبیعت را از آینه علم ببیند

✔️ دوستان علاقه‌مند می‌توانند از همین الان در دوره دلخواه ثبت نام کنند.

🔴 هم دوره‌های حضوری داریم
🌐 هم آنلاین
🚹🚺 هم برای بزرگسالان
🚸 هم برای کودکان.

پس از هفت ماه فترت و عسرت و حسرت، بالاخره زمان بازگشایی مدرسه پالئوگرام رسید. شما هم دوست دارید در این دوره‌ها شرکت کنید؟
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

۱- اگر کتابی را به زبان اصلی دیدیم و خواندیم و فهمیدیم و لذت بردیم به‌هیچ‌وجه لزوماً به این معنی نیست که قادر خواهیم بود آن را به زبان فارسی هم ترجمه کنیم.
ترجمه فنی است که باید اصول و ضوابط آن را آموخت و برای تسلط بر آن عرق ریخت و رنج کشید.

۲- علاوه بر تسلط یافتن بر اصول و ضوابط ترجمه، فرد باید آشنایی نسبتاً عمیقی با زبان فارسی و چَم و خم‌های آن داشته باشد و فراوان متون درجه‌یک نثر تالیفی و ترجمه‌ای خوانده باشد و دایره‌ی لغات فعّالش بسیار بسیار فراتر از مجموعه لغاتی باشد که در گفتار روزمره استفاده می‌کند.

۳- نویسندگانِ کتاب‌های علم برای عموم نه‌تنها متخصصانی سرشناس در حوزه‌ علمی خود محسوب می‌شوند که نویسندگان ورزیده‌ای نیز هستند، ولی با این همه، واژه‌به‌واژه‌ی کتابشان پیش از چاپ از زیر ذره‌بینِ حداقل یک ویراستار کاربلد می‌گذرد و ویرایش می‌شود.
بنابراین، به‌لحاظ اخلاقی درست نیست با دانشی اندک - خصوصاً - در زبان فارسی چنان کتابی را در دست گرفت و به‌نثر دبستان ترجمه کرد.
رعایت اخلاق حرفه‌ای بسیار مهم‌تر است از توهمِ داشتنِ رسالت در ترجمه‌ی چنان کتاب‌هایی.

۴- نکوهیده‌ترین شیوه‌ی ترجمه که با تاسف بسیار رواج بسیار یافته‌ این است که مترجم خام‌دست روی سطح ساختار انگلیسی سُر بخورد و مثلاً ترجمه کند. یعنی از سطح به عمق نرسد و ساختار زبان انگلیسی را از گمرک زبان فارسی عبور ندهد و نثرش در دالان‌های نحو زبان انگلیسی اسیر بماند.
چنین مترجمی - بخوانید مترجم‌نمایی - یا از سر تنبلی، یا از سر کم‌سوادی و یا از سر ناآگاهی از آزادی‌های مشروع مترجمی، تارِ کلماتِ فارسی را در پودِ نحو انگلیسی می‌بافد و محصول زشت و آسیب‌رسانی تولید می‌کند که چندین دهه است مثل سرطان به جان زبان فارسی افتاده و آن را رنجور کرده است و حتی از فرط شیوع، توان تشخیص نثر خوب را در بسیاری موارد از نسل‌های جوان ربوده است.

- عبدالرضا شهبازی

@dirinenegar

پیچیده‌ترین زبان دنیا

شما سلول‌‌هایتان هستید؛ عضلات، اندام‌ها، پوست و موی‌تان. آنها همچنین در خون و در استخوان‌های شما هستند. سلول‌ها ربات‌های بیولوژیکی هستند. آنها چیزی نمی‌خواهند، چیزی احساس نمی‌کنند. آنها هرگز غمگین و خوشحال نیستند. آنها فقط، در این زمان و مکان وجود دارند. آنها به اندازه یک سنگ یا صندلی یا یک ستاره نوترونی هوشیار هستند. سلول‌ها صرفا برنامه‌ریزی خود را دنبال می‌کنند؛ برنامه‌ای که میلیاردها سال توسط انتخاب طبیعی در حال تغییر و فرگشت بوده است.

آنها ماشین‌های غیرممکنی هستند که با این حال وجود دارند، و کاملا توسط نیروهای بنیادی کیهان هدایت می‌شوند؛ کوچکترین واحد حیات، درست در مرزی که فیزیک تبدیل به زیست‌شناسی می‌شود. گاهی اوقات، برای درک درست‌تر از شگفت انگیز بودن چیزی، باید نفس خود را حبس کنید و خیلی عمیق وارد شوید. خب، سلول‌ها چیستند و چگونه کار می‌کنند؟

@KurzgesagtPersian

به یاد دکتر بهزاد
یادداشت خواندنی آقای عبدالرضا شهبازی درباره دکتر محمود بهزاد را اینجا مطالعه کنید.

‏🗿 لاة و مناة و عزّیٰ

☠️ این تصاویر را برای آزمایش طلسم کردم ☠️

اگر به این عوالم اعتقاد دارید، از تماشای این ویدیو پرهیز کنید! هر کس آن را تماشا کند در بیست و چهار ساعت بعد احساس تهوع شدید و سرگیجه مفاجات خواهد کرد.
این سه اهریمن شریر کار مشترک من و امیر دهقان‌زاده و محمدحسین کازرون اند.

بدن شما 5 دقیقه پیش سرطان را کُشت

در جایی از بدن شما، همین الان سیستم ایمنی‌تان بی سر و صدا یکی از سلول‌های شما را کشت، و از تبدیلِ آن به سرطان جلوگیری کرد و زندگی شما را نجات داد. این کاریست که پیوسته انجام می‌دهد. اکثریت قریب به اتفاق سلول های سرطانی که پدید می‌آیند، بدون اینکه هیچوقت متوجه شوید کشته می‌شوند. که البته کاری فوق‌العاده دشوار است بخاطر ماهیت سلول‌های سرطانی: قسمت‌هایی از خودتان که شروع به رفتار فردی می‌کنند، حتی اگر به شما آسیب برسد.

سرطان چیست و چگونه بدن شما پیوسته آن را می‌کشد؟

چرا والهای آبی سرطان نمی گیرن؟ - پارادوکس پیتو

@KurzgesagtPersian

https://castbox.fm/app/castbox/player/id2624698/id508950684

نگاهی عمیق‌تر به نظریه تکامل و تاریخ آن
در گفتگوی پادکست پرسه با عرفان خسروی

آیا می‌دانستید ماهی گل‌خورک چه می‌خورد، چرا عصبانی‌‍ست و چرا به سوراخش می‌رود؟
پاسخ همه این سوالات و بسیاری دیگر را در همین مستند کوتاه تماشا کنید.
نویسنده و کارگردان و تصویربردار وگوینده: امیربهرام خسروی

Prehistoric Planet — Could T.rex Really Swim? | Apple TV+

Prehistoric Planet — Flamboyant Flyers | Apple TV+

Prehistoric Planet — Did Velociraptor Have Feathers? | Apple TV+

Prehistoric Planet — Did Dinosaurs Hunt in Packs? | Apple TV+

Prehistoric Planet — Armed for Seduction? | Apple TV+

Prehistoric Planet 2 — Could Giant Pterosaurs Really Hunt on the Ground? | Apple TV+

Prehistoric Planet 2 — Were Dinosaurs Good Parents? | Apple TV+