​​Bozorboy urushga joʻnaganida atigi 18 yoshda edi, akasi Jumaboy esa 20 da. Jumaboy vazmin, muloyim — doim o‘ylovchi, Bozorboy esa chaqqon, besabr, tinib-tinchimas edi. Ular juda inoq boʻlishgan.

Keyin, Sevastopol fronti yaqinidagi kunlardan birida Bozorboy yarador bo‘ladi. Qoʻlidan oʻq yeydi va dala shifoxonasida ko‘zini ochadi. Jumaboy yo‘q edi.

Bedarak yo‘qolgan, deyishadi.

Urushdan so‘ng, Bozorboy akasini izlaydi — Polsha bo‘ylab, Sharqiy Yevropa bo‘ylab, bir vayron bo‘lgan lagerdan boshqasiga o‘tib. Balki u harbiy kiyimdagi Jumaboyning suratini ko‘tarib yurgandur, ruschalab arxivlardan: "Siz bu odamni ko‘rganmisiz?" deb soʻragandur…

Urushda minglagan insonlar, shu jumladan oʻzbekistonlik bobolarimiz ham bedarak yoʻqolgan.

Urushdan so‘ng Bozorboy uyiga qaytdi. U to‘laqonli umr kechirdi. Uylandi. Serfarzand boʻldi. Yaxshi joylarda oʻqidi. Yaxshi ishda ishladi. Obroʻ-e’tibor qozondi. Ammo hech qachon oʻz akasini unutmadi.

Qariganida 2 ta oʻgʻil va 5 ta qiz (tirik qolganlari)dan soʻng yana bir oʻgʻil koʻrdi. Muborak Safar oyida tugʻilgani uchun unga xorazmcha shevada Sapar deb ism qoʻyishdi.

Bugun men Bozorboyev Saparboy oʻgʻli Jasurbek sizlarga shu gaplarni yozayapman. Ha bu mening bobom tarixidir. Oilamiz tarixi.

Bugun Uchinchi Reyx ustidan qozonilgan Gʻalabaga 80 yil to’libdi. Lekin Oʻzbekiston uchun bu avvalo Xotira kuni. Tinchlikni Qadrlash oni. Yoʻqotganlarimiz va oʻtganlarni yod etish sanasi.


Tinchlik boʻlsin! Hamisha!

@panda_books

Bu esa Muftullaev Jumaboyning saqlangan yagona fotosi. Toshkentdagi Motamsaro Ona haykali oldidagi temir lavhlarda ismi turibdi.

#reading
“Mickey 17” filmida Pon Jun Xo Mickeyni yulduzkezar kemaga chiqishiga sabab, pul (qarz) etib koʻrsatadi.

Ammo original kitobda Mickey Barnes tarixchi (quyi akademik darajali olim) boʻladi va uning sayohatga chiqishiga biror-bir moddiy muammolar sabab emasdi.

Sabab - zerikish. “Men vaqtimning katta qismini o‘zimni balolarga giriftor qilish yo‘llarini izlashga sarfladim”. Qanchalar hayotiy satrlar. Antik qahramonlarning zamonaviy shakli.

Shunisi menga yaqinroq va ta’sirliroq tuyuldi.

@panda_books

​​#review #taqriz

📙Viktor Gyugo — "Kulayotgan odam"

Roman ijtimoiy adolatsizlik va inson vahshiyligini shafqatsiz tanqid qiladi, shaxsiyat va baxt haqida go'zal mulohaza yuritadi. Kitob avvaliga "QIrol farmoni bilan" deb nomlanadi, ammo Gyugo do'stlaridan birining tavsiyasi bilan asar nomini fransuzcha "L’Homme qui rit" (1869) deb o'zgartiradi. Axir, bu nomda katta paradox ham yashirin, albatta buni kitobni o'qigan odam tushunib oladi.

Hozir ayollarni plastik jarrohlik bilan go'zallashtirishyapti. Ammo insonlarni jarrohlik bilan xunuklashtirish bundan ancha oldinroq mavjud bo'lgan. Taqdir bolakay Guinplinni ham shunday dahshatli "qiyofa" bilan siylagandi. U butun umr "kulib yurish"ga mahkum etiladi. O'ylangandiki, u butun umr baxtsiz o'tadi, ammo Yaratgan uni o'sha lahzadayoq bir samoviy muhabbat bilan mukofotlagandiki, buni ta'riflash mushkuldir.

Kulgi nima u? Bir niqobmi? Hayotimizda ba'zi insonlarni ko'ramiz: doim kulib yurishadi. Ertasi kuni esa o'z joniga qasd qilibdi deb eshitganimizda boshqacha bo'lamiz: "Axir kecha kulib yurgandiku?!". Guinplin ham inson qalb og‘riqlarini tabassum ortiga yashirishga moyilligining metaforasi. Ko'pincha his-tuyg‘ularimiz bilan yuzimiz o‘rtasida muvofiqlik bo'lmaydi.

Gyugoning ingliz aristokratiyasi hayotini juda batafsil ta'riflaydi. Uning tarixdan xabardor ekani kiotbga haqqoniy beradi va aslida nasliy imtiyozlarni an’ana niqobidagi zo‘ravonlik deb hisoblaydi. Boy bo'lsa, ma'nan axloqsiz Lordlar palatasi, yoki o‘z qashshoqligiga qaramay, qadr-qimmat va mehr-muhabbatni saqlab qolgan Ursusuning sayyor aktyorlar truppasi bilan tafovutida bu ravshan ko'rinadi. Umuman doimgidek Gyugo kontrastlar ustasi. Guinplinning yuzidagi niqob bo'lsa, qo'lga "ko‘rinmas niqob" taqib yuradilar. Jamiyat odatda yashirishga urinadigan narsalarni - og‘riq, ikkiyuzlamachilik va bema’niliklarni roman namoyon etadi.

Go'yo Gyugo bizga shunday deydi: kulgi bu azob bo'lishi mumkin, Qarsaklar esa shafqatsizlik. Biz taqishga majbur bo‘lgan niqoblar bir kun qalbimizni o‘ldirishi mumkin.

sad reading!

@panda_books

​​Dunyoning ko‘plab mamlakatlarida o‘z ustidan kula olish o‘ziga ishonch belgisi hisoblanadi. Bu o‘ziga xos ikki tomonlama psixologiya bo‘lib, bu sizni hech narsadan qo‘rqmasligingizni ko‘rsatadi.

Men ko'p g'arb va rus stendaplarini ko'raman va ba'zan "yo'q buni bizda qilisha olishmasdi” deyman. O'zimizdan kuzatadiganlarimdan Abu Bakrda mana shu usulni ko'raman. Ayniqsa, Abu Bakr stendaplari o'sha prinsiplardan zoʻr foydalanadi.

Bizda esa negadir teskarisi: o‘z ustidan kulish - bu zaiflik belgisidir. Agar sen o‘zingni ustingdan kulayotgan bo‘lsang, demak, sen yo telbasan, yo jiddiy emassan. O‘zingni jiddiy qabul qilmasang, boshqalar seni qanday jiddiy qabul qilishi mumkin?

Yoshligimda "Masxaraboz" degan film bo'lardi. Filmdagi bosh qahramon xushchaqchaq, doimo kulib yuradigan bola. Ammo qishloqda uni hamma masxaraboz deb chaqiradi, ustidan kuladi, hech kim unday boʻlgisi kelmaydi, masxaraboz bo‘lib ko‘rinish istamaydi hech kim. Lekin bu unga parvo qilmaydi va eng muhimi u oxirida o'zini ustidan ham kula oladi. Dili azob chekadi, ammo buni kulib yengadi. Tirion Jon Snou bilan birinchi marta uchrashganda ham shunga o'xshash so'zlar aytagandi: "Kim ekanligingni hech qachon unutma. Dunyo buni unutmaydi. Uni zirh kabi kiyib yur, shunda uni senga qarshi ishlatisha olmaydi". O'zini ustidan kula olgan odamni yengib bo'lmaydi.

#reading
Mashhur kelt afsonasini fransuz filologi va adibi Jozef Bede qayta ishlab chiqadi va butun dunyo hali-hamon ushbu sevgi hikoyasini ogʻizdan-ogʻizga olib oʻtadi.


Britan orollaridan Irlandiyaga qarab turib nahot uning eng mashhur dostonini oʻqimaslik mumkin?

@panda_books

Rasman: Nihoyat Panda Books Oxford University talabasi..! (boʻlishni orzu qildi)

Eng aqlli talabalar oʻqiydigan oliygohlardan biri. Hammaga nasib qilsin!

@panda_books

Isboti.

Oksfordga kelib Jon R.R. Tolkinning qabrini ziyorat qilmasdan ketsam boʻlmasdi.

Oʻrta Dunyo uchun alohida tashakkur professor!

@panda_books

Fyodor Dostoyevskiy "Jinoyat va jazo" asari ustida ishlayotgan paytda, opasi uni dala hovlisida bir muddat yashab turishga taklif qiladi.

Afsuski, u yerga boshqalar ham taklif qilingani uchun kunduzi dala hovli doim gavjum bo‘lardi. Natijada, Dostoyevskiy asosan tunlari ishlashga majbur bo‘ladi va uyning chekkasidagi kichik bir binoga borib o‘tirardi. Oila xizmatkori ham o‘sha yerda tunab qolardi, ammo u tez orada yozuvchi bu yerni tark etmaguncha bu yerga qadam bosmasligini ma’lum qiladi.

So‘roqlarga javob berar ekan, xizmatkor ularning Dostoyevskiyi aniq qandaydir qotillikni rejalashtirmoqda, u xonada asabiylashib yurgancha, o‘zining titragan maxluqmi yoki huquqqa ega insonligimi haqida nimalarnidir g‘o‘ldirarayapti deydi xizmatkor.

@panda_books

​​#haqida

Oxford

Dunyoda universitetlar shaharlar ichida boʻladi. Oxfordda esa (Cambridge ham) shahar universitet ichida joylashgan. Shu sababdan ham Universitetning bitta yagona kampusi yoʻq, u butun shahar boʻylab tarqalib ketgan.

Axir, oʻzi Universitas atalmish oliygohlarning eng qadimiylaridan biri ham shu yer 1096-yildan (!) beri bu yerda ta’lim beriladi. Shahar oʻzining juda koʻp tarixiy binolarini saqlab qolgan, natijada xuddi uni aylanib eski davrlarga tushib qolgandek boʻladi kishi. Shaharning vizual shovqini yoʻq, deyarli reklama yoʻq, koʻchalarda asosan kelishgan yigit-qizlar qoʻllarida kitob bilan uyoqdan buyoqqa oʻtadi. Dunyoning hech qayerida Oksforddagidek aqlli suhbatlarni eshitmaysan. Shavqing oshadi.

Dunyodagi eng qadimiy kutubxona, eng katta kitob doʻkonlaridan biri shu yerda. Boshqacha boʻlishi ham mumkin emas. Oʻz vaqtida bu yerda ne-ne olimlar, yozuvchilar yetishib chiqmagan, oddiygina misol: Jon Tolkin (“Uzuklar hukmdori”) va Klayv Steyplz Luis (“Narniya solnomasi”) Oxford professorlari edi. “Alisa Moʻjizalar mamlakati”ni yozgan Luis Kerroll shu yerda matematikadan dars bergan.

Christ Church College’dagi haliyam ishlaydigan oshxona va unga eltadigan zinapoyalar “Harry Potter” orqali mangulikka mashhurlikka burkalgan. Bu yer chindanam sehrli va romantik joy..

Va yana bu yerda Universitetlar beshigida Ilmning Din bilan chatishgani yaqqol sezasan. Ko’plab oliygoh binolari oldin ibodatxona tasarrufida boʻlgan. Va tushunasanki, ilm va din xuddi aka-uka/opa-singil. Bir-biridan uzoq emas.

Qachondir o’zini ziyolilar qatorida sanaydigan har bir tolibi ilm kishisi yoʻli tushib Buyuk Britaniyaga kelganida, bu yerni ziyorat qilmay ketmasligi lozim. Hech qursa haqiqiy universitet vaybi qandayligini his qilish uchun ham.

Bu yerda oʻqishku haqiqiy sharaf.

@panda_books

Xavfsizlik illyuziyasi

- "3000 ming fut balandlikdagi halokat chiqish yo'lagi. Xavfsizlik illyuziyasi".
- "Ha, shunday."
- "Bilasizmi, kislorod niqoblari nima uchun kerak?"
- "Nafas olish uchun".
- "Kislorod odamni mast qiladi. Falokatli holatlarda siz panikaga tushasiz va birdan eyforiya. Tinchlanib qolasiz, odamlar sizning dahshatli yuz ifodangizni ko'rmaydi. Avariya uchun maxsus qo'llanmalarga e'tibor bering, ularning yuzlari huddi Hindistondagi muqaddas sigirlarnikidek hotirjam boqib turibdi."
- "QIziqarli nazariya".

@panda_books

Hammasidan soʻng…

Endi sen ham bir hikoyasan — kimdir seni o‘qiydi.

@panda_books

Shu kunlarda oʻzbek mediasini oldingidek kuzata olmayapman. My bad.

Mana bu insonni podcastini Twitterda muhokama qilishyapti. Qaysi podcast va kimliginiyam bilmayman.

Koʻrishimdan oldin qani sizlardan soʻraychi, kim koʻrdi va nima haqida? Any ideas?

@panda_books

#feedback

Podcastni koʻrib chiqdim. Aka koʻchada 6 yildan beri bukinistik kitoblar sotar ekan, va albatta, barcha kitob sotuvchilar kabi oʻzi ham ularni o’qib chiqarkan. Mana imkon berilganda, oʻsha vaziyatni yutib chiqdi desam toʻgʻri boʻladi.

Kitobga targʻibot qilayotgani quvonarli. Oldin aytganimdek, targʻibot qandayligi muhim emas, masalan nutqining katta qismi iqtiboslardan iborat boʻlsa ham koʻpchilikka yoqibdi. (Mirzohid aytganidek, bizning xalq iqtiboslarni yoqtiradi) Bu podcast odatda ko’p kitob oʻqimaydigan qatlamga yetib borgani uchun ham shunday rezonans uygʻotgan deb oʻylayman. Bu yaxshi. Oldindan kitob oʻqib yurgan insonlar bu fikrlarni koʻpini eshitgan, yangilik boʻlmasligi mumkin, ammo bizda koʻpchilik kitobga endi kirib kelayapti, ularni qiziqtira olgan.

Yana “Izohlarda moliyaviy yordam qilaylik” mazmunida ham koʻp yozishibdi, umid qilamanki, akaning ishlari endi yurishib ketadi.

@panda_books

#yangikitob #newbook

Budapeshtdan oʻzimga esdalik. Tarixiy kitoblarni yaxshi koʻrishimni bilasiz.

Qaysi shaharga borsam bir kitob olib qaytmasam boʻlmaydi, shundan pul ayay olmayman..

@panda_books

#haqida

toshkentda chang.

ilgari bunday bo‘lmasdi.
endi u xuddi o‘zini shaharni egasidek istagan paytida kirib kelmoqda.

urush yo‘q, bombalar yo‘q — faqat sayyoramiz biz ko‘mgan narsalarni yo‘talib chiqarmoqda.

daraxtlarni yo‘q qilib, o‘rniga asfalt yotqizdik, daryolarni quritdik,
bir chaqa uchun osmonni kuydirdik
va endi tuproq qarshilik ko‘rsatganida..
hayron bo‘layapmiz.

pul bilan nafas olib bo‘lmaydi.
shamolga pora berib bo‘lmaydi.
tabiat ikkinchi imkoniyat bermaydi.

bu oxiri emas.
bu ogohlantirish.

bilaman baribir bunga hech kim quloq solmaydi,
toki chang kerakli insonlar o‘pkasiga kirmaguncha.

@boredpandablog