🇮🇷 Sunʼiy intellekt Ahamoniylar hukmronligi davridagi qadimgi Eronning hayotini tasvirladi

@qiziqfan

Tabby — rekord o‘rnatgan mushuk bo‘lib, u butun hayoti davomida 420 ta mushukcha dunyoga keltirgan.

@qiziqfan

#kun_tarixi

6️⃣ YANVAR SANASIDA SODIR BO‘LGAN MUHIM TARIXIY VOQEALAR

🕌 563 yil— 557 yildagi zilziladan keyin vayron bo‘lgan Konstantinopoldagi muqaddas Avliyo Sofiya sobori qayta tiklandi;

👑 1066 yil — Garold Godvinson Angliya qiroli bo‘ldi;

⚔️1217 yil —Qilichbozlar ordeni Novgorod o‘lkasiga hujum qildi;

🛡1412 yil —fransuzlarning milliy qahrmoni Janna d‘Ark tug‘ilgan;

🇳🇱 1579 yil — Arras ittifoqi tuzildi va Gollandiyani birlashtirish jarayonini boshlandi;

📜 1813 yil — Aleksandr I Vatan urushining tugashi haqidagi manifestni eʼlon qildi;

💬 1838 yil — Samyuel Morze telegrafni omma oldida namoyish etdi. U 3 kilometr xududga quyidagi xabarni jo‘nata oldi: "Sabrli ofitsiant hech qachon kam bo‘lmaydi."

🇺🇸1912 yil —Nyu-Meksiko AQSHning 47-shtati bo‘ldi;

🇺🇸1919 yil— AQSHning 26-prezidenti, Nobel mukofoti sovrindori Teodor Ruzvelt vafot etgan;

🇩🇪1929 yil — Geynrix Gimmler SS boshlig‘i etib tayinlandi;

📝1937 yil — SSSRda ikkinchi bor Butunittifoq aholini ro‘yxatga olish ishlari o‘tkazildi;

🇺🇸🇭🇺 1978 yil —AQSH davlat kotibi Sayrus Vens Vengriya hukumatiga avliyo Ishtvan tojini topshirdi;

📢 1992 yil — Tan olinmagan Tog‘li Qorabog‘ Respublikasi o‘z mustaqilligini eʼlon qildi.

@qiziqfan

Yudjin Shumeyker – Oyga dafn etilgan yagona inson.

Yudjin Shumeyker (1928–1997) – amerikalik geolog va astronom, planetar geologiyaning asoschilaridan biri hisoblanadi.
🔹 U Oy va Marsdagi kraterlar hamda asteroidlarning Yerga ta’sirini o‘rganish bo‘yicha yetakchi olim bo‘lgan.
🔹 Shoemaker-Levy 9 kometasining Yupiterga urilishi hodisasini oldindan bashorat qilgan olimlardan biri.

Oyga qanday dafn etilgan?
1997-yilda Shumeyker avtomobil halokatida vafot etganidan so‘ng, uning kulining bir qismi NASA va Celestis kompaniyasi tomonidan Lunar Prospector fazoviy apparati bilan Oyga jo‘natildi.
1999-yilda bu apparat Oy yuzasiga qulagan va Shumeykerning kulini rasmiy ravishda Oyga dafn qilishgan.

Bu voqea insan tarixidagi birinchi va hozircha yagona Oyga dafn etilgan holat hisoblanadi.

@qiziqfan

Kanadada 2 milliondan ortiq ko‘l mavjud, biroq aniq soni maʼlum emas. Mamlakat dunyodagi ichimlik suvi zaxirasining 20 foiziga ega.

🔹 Kanadada taxminan 879 mingta maydoni 3 gektardan katta bo‘lgan yirik ko‘llar va millionlab kichik suv havzalari mavjud.

🔹 Kanada dunyodagi eng ko‘p ko‘llarga ega bo‘lgan davlat hisoblanadi.

🔹 Dunyo bo‘yicha ichimlik suvi zaxirasining 20 foizi Kanadada, lekin bu suvlarning atigi 7 foizi yangilanib turadigan (oqayotgan) suv hisoblanadi. Qolgan qismi muzliklar, botqoqliklar va ko‘llarda saqlanib turadi.

Yaʼni, Kanadada suv resurslari ko‘p bo‘lsa ham, ularning hammasi ichimlik suvi sifatida ishlatilishi mumkin emas. 🚰🌊

@qiziqfan

Bilasizmi, bronijiletni ayol kimyogar – Stefani Kvolek ixtiro qilgan

Bronijilet – harbiylar va huquq-tartibot organlari xodimlarining ajralmas himoya vositasi bo‘lib, ko‘krak va orqa qismini o‘q va portlovchi moddalar parchalaridan saqlaydi. Biroq, ko‘pchilik bu muhim xavfsizlik elementini ayol kimyogar – Stefani Kvolek (Stephanie Kwolek) ixtiro qilganini bilmaydi.

Stefani Kvolekning hayoti va ilmiy faoliyati
👩‍🔬 Stefani Kvolek 1922-yil 31-iyulda AQShning Nyu-Jersi shtatida tug‘ilgan.
🎓 1942-yilda Maunt-Xoliok kollejida kimyo bakalavri darajasini olgan va keyinchalik Illinoys shtati universitetida tahsilni davom ettirgan.
🏢 1950-yilda DuPont kompaniyasida ish boshlagan va u yerda sintetik tolalar ustida tadqiqotlar olib borgan.

Kvolekning kashfiyoti: kevlar – yuqori mustahkam tolalar
🔬 1965-yilda Stefani Kvolek yangi turdagi sintetik tolani – kevlarni yaratdi.
🛡 Kevlar o‘ta mustahkam, yengil va issiqlikka chidamli bo‘lib, og‘ir vaznli metallardan ham mustahkamroq edi.

Kevlardagi asosiy xususiyatlar:
✔️ Po‘latdan 5 barobar mustahkamroq
✔️ Yengil va moslashuvchan
✔️ Harorat va kimyoviy ta’sirlarga chidamli

Bugungi kunda kevlar nafaqat bronijilet, balki shlem, avtomobil shinalari, sport jihozlari va hatto kosmik texnologiyalar uchun ham qo‘llaniladi.

Stefani Kvolekning bu kashfiyoti zamonaviy xavfsizlik sanoatida inqilob yaratdi va minglab insonlarning hayotini saqlab qoldi. 👩‍🔬🔬🚀

@qiziqfan

Insoniyat tomonidan almashinilayotgan ma'lumotlar

Hozirgi raqamli davrda insoniyat tomonidan ishlab chiqarilayotgan va almashinilayotgan ma'lumotlar hajmi ulkan ko'lamga yetgan. Tadqiqotlarga ko'ra, dunyo bo'ylab insonlar bir kunda 2,5 kvintillion bayt ma'lumot yaratadi.

Bu hajmni tasavvur qilish uchun, har biri 30 million kitobga ega bo'lgan 250 000 kutubxonani misol keltirish mumkin.

@qiziqfan

🌌 Kosmosda yurish natijasida kosmonavtlarning tirnoqlari tushib ketishi

Kosmonavtlar Xalqaro kosmik stansiya va boshqa orbital laboratoriyalarda ishlaganidan so‘ng, Yerga qaytganda tirnoqlari bilan bog‘liq muammolarga duch kelishadi. Bu muammo tirnoqlarning ildiz qismida joylashgan matritsalardan o‘sib chiqadigan shoxli to‘qimalar ekanligi bilan bog‘liq.

Tirnoq o‘sish jarayoni matritsalar orqali amalga oshadi, ular qon tomirlari orqali kislorod va oziq moddalar bilan ta’minlanadi. Kosmik fazoda kapillyarlarda kislorod yetishmovchiligi yuzaga keladi, bu esa tirnoqlarning o‘sishining sekinlashishiga, ularning mustahkamligi va elastikligini yo‘qotishiga olib keladi.

Bundan tashqari, vaznsizlik sharoitida tirnoqlar Yerda bo‘lgani kabi gravitatsion bosim ta’siriga uchramaydi, bu esa ularning normal shakli va o‘sishiga yordam beradi. Natijada, tirnoqlar yumshoq, mo‘rt bo‘lib qoladi va osongina barmoqlardan ajralib ketishi mumkin.

Bu muammoni hal qilish uchun tirnoqlarni mustahkamlovchi maxsus vositalardan foydalanish tavsiya etiladi. Biroq, hozircha bu muammoni butunlay bartaraf etishning iloji yo‘q, va kosmonavtlar har bir ochiq kosmosga chiqishdan so‘ng tirnoqlarini yo‘qotishga majbur bo‘lishadi.

@qiziqfan

2013-yilda Yangi Zelandiyalik ayol har kuni Coca-Cola ichish odati tufayli vafot etdi

2013-yilda Yangi Zelandiyada Natasha Harris ismli 30 yoshli ayol kuniga 8 dan 10 litrgacha Coca-Cola ichish odati tufayli yurak aritmiyasidan vafot etgan. Tibbiy ekspertiza uning o‘limini haddan tashqari kofein iste’moli va shakar yetishmovchiligi bilan bog‘lagan. Shuningdek, bu miqdordagi shakar iste’moli gipokaliemiyaga (qonda kaliy darajasining pasayishi) olib kelishi mumkinligi ta’kidlangan. Bu hodisa gazli ichimliklarni me’yoridan ortiq iste’mol qilishning sog‘liq uchun xavfini ko‘rsatadi.

@qiziqfan

👨‍🚀 Eng qimmat shlem

F-35 qiruvchi samolyoti uchuvchisi uchun mo‘ljallangan HMDS Gen 3 shlemi taxminan 400 000 AQSh dollari turadi. Ushbu yuqori texnologiyali shlem 360 darajali ko‘rish imkoniyatini ta’minlaydi, chunki u samolyotning tashqarisidagi olti kamera bilan bog‘langan. Shuningdek, shlem uchish ma’lumotlari va qurollar tizimi haqidagi axborotni aks ettiradi hamda kengaytirilgan reallik (AR) va tungi ko‘rish texnologiyasiga ega.

Har bir shlem uchuvchining individual xususiyatlariga mos ravishda tayyorlanadi, bu esa uning narxining yuqoriligiga sabab bo‘ladi.

Ba’zi manbalarda shlem narxi 600 000 AQSh dollarigacha yetishi mumkinligi ham aytilgan.

Shunday qilib, F-35 uchuvchisi shlem narxi versiyasi va konfiguratsiyasiga qarab o‘rtacha 400 000 AQSh dollari atrofida bo‘lishi mumkin.

@qiziqfan