Telegram Web Link
🔰 نوکیں ٹیکی‌یے چہ ربیدان شنگکاری ءُ لبزانکی ءُ ربیدگی گل آتار ءِ نیمگ ءَ

📚 کمبر ءُ دودا ءِ براتی

ندکار: معراج امراء (ھدامرزیگیں استاد مھراب امرا ءِ یادگار)

🎨 بتکش: خدایار ناروئی

💠 بلوچی زبان ءُ ادب ءِ دوزواھاں مستاگی دےایں کہ زھگان ءُ نوک‌ورنایانی تھر ءِ کسھی کتاب "کمبر ءُ دودا" ءِ براتی چہ ربیدان شنگکاری ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ۔

🔶 کمبر ءُ دودا ءِ براتی بلوچی گیدی کسھے کہ ورنائیں ندکار واجہ معراج امرا ءَ ایشی یک دلچسپیں رنگے ءَ گوں نوکیں ساچشتے چہ نوک نبشتہ کرتگ۔ پہ اے کسہ ءِ رد ءُ بند دیگ ءَ کہ واجہ معراج امرا ءَ گوں نوک‌ورنائی ساچشتے نبشتگ بازیں دستے ھوار اِنت کہ چہ دْرستاں گیشتر آئی ءِ آریپیں کماش ھدامرزی مھراب امرا ءُ چہ آئی ءَ رند واجھیں گوس بھار ءِ نام گْوشگ کرزاِیت کہ بلوچی دو شیدا ءُ واھگداریں مرد اَت‌اَنت ءُ ماں بلوچی ادب ءَ بلندیں نامے اِش ھست‌اَت۔

🔶 اے وانگی ءِ دگہ یک جْوانی‌یے کسہ ءِ رنگی بُت‌کشی اِنت کہ نوک‌ورنائی تب ءِ کتابانی دْروشم ءَ بہ‌بیت ءُ اے پڑ ءَ واجہ خدایار ناروئی ءَ وتی بے دروریں اِزم ءَ پہ جْوانی پیش کرتگ کہ پہ نوک‌ورنا ءُ ندارہ‌کشی پسندیں وانوکاں شرتریں ٹیکی انت۔ اِے کتاب ءِ جْوانیں بت‌کشی ءِ یک دگہ نپے ایش اِنت کہ گوں بتانی ھمراھی ءَ کسہ دیما روان کنت ءُ پہ بلوچی ءِ دربرگ ءَ بےدروریں ازبابے۔

🔶 پہ اے کار ءِ چاپ ءُ شنگ کنگ ءِ واستا کہ دیریں وھدے ءَ چہ رند ممکن بوتگ، لبزانکی ءُ ربیدگی گل آتار ءِ دوستانی لکانی منت کہ ھر ھسابے ءَ گوں ما ھمراہ ءُ ھمکوپگ بوتگ‌اَنت۔


◼️ مئے ڈس ءُ نشان:

🔹 تلگرام ءُ اینستاگرام:
@rabeydaan_publications

🔹 ایمیل:
[email protected]

#معراج امرا #خدایارناروئی
#مھراب_امرا #گوس_بھار
#دودا_ءُ_کمبر
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#کسہ
#زھگانی_ورنایانی_ادب
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#ندکاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 هدیه‌ای از نشر ربیدان و انجمن فرهنگی ادبی آتار

📚 کمبر ءُ دودا ءِ براتی

نویسنده: معراج امراء (یادگار زنده‌یاد استاد مھراب امرا)

🎨 تصویرگر: خدایار ناروئی

💠 به اطلاع علاقه‌مندان و دوستداران ادبیات بلوچی می‌رساند که کتاب قصۀ «کمبر ءُ دودا ءِ براتی» در قالبی مصور و برای ردۀ سنی نوجوانان از سوی نشر ربیدان چاپ و منتشر گردید.

🔶 اثر «کمبر ءُ دودا ءِ براتی» در واقع برگرفته از قصه‌های عامیانۀ بلوچی است که نویسندۀ جوان و خوش‌ذوق معراج امرا آن را در قالبی دلپسند و جذاب و با تصاویر و رویدادهای جدید از نو به نگارش درآورده است. برای تدوین و رفع اشکالات این اثر کمک‌ها و همراهی‌های زیادی با نویسندۀ اثر همراه بوده است. از جمله پدر بزرگوارشان زنده‌یاد مهراب امرا و زنده‌یاد گوس بهار که هر دو در زندگی عاشق و شیدای بلوچی و صاحب نامی بزرگ در فضای ادبی این زبان بوده‌اند.

🔶 یک مزیت دیگر این کتاب تصویرگری لحظات مختلف قصه است که توسط دستان هنرمند خدایار ناروئی نقاش و تصویرگر بلوچ است و نوید آینده‌ای روشن در کتاب‌های مصور بلوچی می‌دهد. فایدۀ دیگر تصویرگری هنرمندانۀ این اثر این است که قصه را به همراه تصاویر جلو برده و خودبخود وسیله‌ای برای آموزش زبان و خط بلوچی برای کسانی می‌شود که در این موارد ضعف‌ها و کاستی‌هایی دارند.

🔶 نشر ربیدان قدردانی خود را از انجمن فرهنگی ادبی آتار از جهت حمایت و همکاری همه جانبه جهت تحقق این عمل که پس از چند سال انتظار میسر گردید اعلام و خرسندی خود را بابت این موضوع ابراز می‌دارد. باشد که این همکاری‌های موثر تا همیشه ادامه یابند.


◼️ آدرس ما در فضای مجازی:

🔹 تلگرام و اینستاگرام:
@rabeydaan_publications

🔹 ایمیل:
[email protected]

#معراج امرا #خدایارناروئی
#مھراب_امرا #گوس_بھار
#دودا_ءُ_کمبر
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#کسہ
#زھگانی_ورنایانی_ادب
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#ندکاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
AUD-20250929-WA0003.aac
3 MB
توار : میرین آسکانی
لچّه‌کار : بلوچی زبان ءِ نامداریں لچّه‌کار نمیرانیں دکتر م ی درازئی
🔰 شوکیں جنک ءُ ٹگّیں کماش

رجانک: زپر بشیر

میتگے ءَ ھست ات دھکانے ، میتگ ءِ کماشے ءِ وامدار ات کہ باید آئی ءِ واماں بہ دنت ۔
دھکان ءَ شوکیں جنکے ھست ات کہ ھرچ لُنڈ ءِ واھگ ات، اے جنک مئے بانور به بیت۔
وھدے کہ ٹگّیں کماش سرپد بوت کہ دھکان منی واماں دات نہ کنت، گڑا شرتے ایر ئِے کت، شرت ایش ات کہ اگاں دھکان ءِ جنک گوں من سور به کنت ، من واماں پھل کناں ۔
جنک ءَ که اے ھال اشکت جنک ءَ بیمّ چڑ ات ءُ سک رنجیگ بوت ۔
ٹگیں کماش ءَ کہ لوٹ اِت وت ءَ شَریں مردمے پیش بہ دار اِیت، گڑا گشت ئِے۔۔۔۔
بیا اِت دگہ کارے کن ایں، من یک اسپیتیں ڈوکے ءُ یک سیاھیں ڈوکے گونی ءِ توک ءَ دور دیان ءُ جنک باید وتی چماں بہ بند اِیت ءُ چہ اے ڈوکاں یکے در بہ کنت۔
اگاں سیاھیں ڈوک در کت ئِے، گڑا باید گوں من سور به کنت ءُ درستیں واماں پھل کناں۔
اگاں اسپیتیں ڈوک ئِے در کت ، گڑا توری گوں من سور مہ کنت من واماں انچش پھل کناں، بلے اگاں اے کار ءَ انکار به کنت ، گڑا باید پت ئِے بندیگ کنگ بہ بیت ۔"

اے گپ ءُ گال دھکان ءِ لوگ ءِ دپ ءَ بوت انت ءُ اود ءِ زمین ڈوک ءَ پُر ات ، ھمے وھد ءَ ٹگیں کماش ءَ سرین جھل کت ءُ دو سیاھیں ڈوک ئِے چِست کت ءُ گونی ءِ تہ ءَ مان ئِے کت انت۔
جنک گوں وتی آسکی چماں کماش ءَ چارگ ءَ ات ءُ دیست ئِے کہ کماش ءَ دو سیاھیں ڈوک چست کت، بلے جنک ءَ ھچ نہ گشت۔

گڑا بد آدتیں کماش ءَ گوں جنک ءَ گشت، یک ڈوکے در کن۔

جنک ءَ دست ماں گونی ءَ برت ءُ یک ڈوکے گوں تیزی ءُ اشتاپی ءَ در ئِے کت ءُ ڈوک ئِے دور دات۔
گشت ئِے منی دست ءَ شِتِر اتگ ءُ کپتگ، نی اے ڈوک ءِ درگیجگ اینچو ڈوک ءِ تہ ءَ نه بوتگیں کارے۔

ھمے وھد ءَ جنک ءَ گشت شر پرواہ وَ نیست،
ھمے ڈوک ئِے که گونی ءِ تہ ءَ اِنت، من در ئِے کناں گڑا زانگ بیت آ ڈوکے که شہ منی دست ءَ لگشتگ چونیں ڈوکے بوتگ، چوشکہ اے ڈوک که گونی ءِ تہ ءَ اِنت سیاھیں ڈوکے ، گڑا زاھر اِنت آ اسپیتیں ڈوک بوتگ من در کتگ۔
بد آتیں کماش ءِ ھنر ءُ ٹگیاں پروش وارت ءُ پشلی ءَ وتی پروش ئِے منّ اِت۔

نی اد ءَ زانگ بیت کہ مدام یک راھے پہ مشکل ءُ پریشانیانی ھلاس کنگ ءَ ھست اِنت۔۔۔! گڑا ھجبر نا امیت مہ بہ اِت۔۔۔!

@rabeydaan_publications
🔰 نوکیں سوگاتے چہ ربیدان شنگکاری ءِ نیمگ ءَ

📚 دنز ءُ تامور

لچہ‌کار: ابدل‌واھد وداریگ


🔶 بلوچی زبان ءُ ادب ءِ دوزواھاں اے مستاگ ءَ دئیں کہ واجہ ابدل‌واھد وداریگ ءِ لچھانی اولی دپتر "دنز ءُ تامور" ءِ نام ءَ چہ "ربیدان" شنگکاری ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ.

🔶 به اطلاع علاقه‌مندان به ادبیات بلوچی می‌رسانیم که اولین دفتر اشعار عبدالواحد وداریگ با عنوان «دنز ءُ تامور» از طرف «نشر ربیدان» منتشر گردید.


#ابدالواھد_وداریگ #دنز_ءُ_تامور #ربیدان_شنگکاری #نشرربیدان #لچہ #کتابجاہ #بلوچی_ادب #لچہ_کاری #بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 نوکیں سوگاتے چہ ربیدان شنگکاری ءِ نیمگ ءَ

📚 دنز ءُ تامور

لچہ‌کار: ابدل‌واھد وداریگ


🔶 بلوچی زبان ءُ ادب ءِ دوزواھاں اے مستاگ ءَ دئیں کہ واجہ ابدل‌واھد وداریگ ءِ لچھانی اولی دپتر "دنز ءُ تامور" ءِ نام ءَ چہ "ربیدان" شنگکاری ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ.

🔶 ابدل‌واھد وداریگ کہ ما داں مرچی آئی ءِ نام گیشتر رم‌نبیسی ءِ پڑ ءَ دیستگ ءُ چہ ایشی ءَ پیسر آئی ءِ دو جْوانیں گدار چاپ ءُ شنگ بوتگ، باز جْوانیں لچہ‌کارے ھم ءُ لچہ‌کاری ءِ بازیں کالبانی تہ ءَ آئی ءَ وتی کمیت پہ جْوانی ءُ استادی تاتکگ۔

🔶 اے دپتر ءِ تہ ءَ کہ گوں استاد علی‌بخش دشتیاری ءِ پیشگال ءَ ھمراہ اِنت، وداریگ ءَ بازیں بنگپانی تہ ءَ وتی گپ ءُ ھیال درشان کرتگ ءُ آئی ءِ لچھانی مزنیں کساسے ھوار اِنت ءُ پہ بلوچی لچہ‌کاری ءِ دوزواھ ءُ وانوکاں شرتریں ٹیکی‌یے کہ چہ ربیدان شنگکاری ءِ نیمگ ءَ پیش کنگ بیت۔


◼️ مئے ڈس ءُ نشان:

🔹 تلگرام ءُ اینستاگرام:
@rabeydaan_publications

🔹 ایمیل:
[email protected]

#ابدالواھد_وداریگ
#دنز_ءُ_تامور
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#لچہ
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#لچہ_کاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 هدیه‌ای تازه از نشر ربیدان

📚 دنز ءُ تامور

✍️ شاعر: عبدالواحد وداریگ

🔶 به اطلاع علاقه‌مندان به ادبیات بلوچی می‌رسانیم که اولین دفتر اشعار عبدالواحد وداریگ با عنوان «دنز ءُ تامور» از طرف «نشر ربیدان» منتشر گردید.

🔶 عبدالواحد وداریگ که تاکنون برای ما به عنوان یک نویسندۀ خوش‌ذوق و صاحب سبک در حوزۀ داستان‌نویسی شناخته شده و دو رمان جذاب وی با عناوین «درامد» و «مهرمیں راز» چاپ شده، شاعری خوش‌سلیقه و چیره‌دست نیز است و در انواع قالب‌های شعری بلوچی وی به سرودن اشعار دلنشنین خود پرداخته است.

🔶 در دفتر حاضر که با مقدمه‌ای از استاد علی‌بخش دشتیاری نیز همراه است، وداریگ در موضوعات مختلف خیال خود را در قالب‌های شاعرانه بیان نموده است. در این دفتر اشعار زیادی از وی جای داده شده و مسلماً برای علاقه‌مندان به شعر بلوچی بهترین هدیه به شمار می‌آید که توسط نشر ربیدان تقدیم به علاقه‌مندان به قلم ایشان قرار می‌گیرد.


◼️ آدرس ما در فضای مجازی:

🔹 تلگرام و اینستاگرام:
@rabeydaan_publications

🔹 ایمیل:
[email protected]

#ابدالواھد_وداریگ
#دنز_ءُ_تامور
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#لچہ
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#لچہ_کاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 هدیه‌ای جدید از نشر ربیدان

📚 روچگر (ویژه‌نامۀ فرهنگی اجتماعی زنان بلوچ)
کتاب اول

تهیه و تدوین: عبدالماجد سپاهیان، مریم درازهی

💠 به اطلاع علاقه‌مندان و دوستداران جامعه و فرهنگ بلوچستان می‌رساند که کتاب اول ویژه‌نامۀ فرهنگی اجتماعی «روچگر» از سوی نشر ربیدان چاپ و منتشر گردید.


#عبدالماجد_سپاهیان  #مریم_درازهی
#روچگر #زنان #زنان_بلوچ
#فرهنگی_اجتماعی
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#کسہ
#زھگانی_ورنایانی_ادب
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#ندکاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 هدیه‌ای جدید از نشر ربیدان

📚 روچگر (ویژه‌نامۀ فرهنگی اجتماعی زنان بلوچ)
کتاب اول

تهیه و تدوین: عبدالماجد سپاهیان، مریم درازهی

💠 به اطلاع علاقه‌مندان و دوستداران جامعه و فرهنگ بلوچستان می‌رساند که کتاب اول ویژه‌نامۀ فرهنگی اجتماعی «روچگر» از سوی نشر ربیدان چاپ و منتشر گردید.

🔶 «روچگر» عنوان ویژه‌نامه‌ایست که قرار است به مسائل فرهنگی اجتماعی اقتصادی و سیاسی زنان بلوچ و ارائه‌ای از وضع کنونی این قشر در هر یک از شاخص‌های فوق و روایت داستان‌های شخصیت‌های برجستۀ آن‌ها بپردازد.

🔶 اثر حاضر به عنوان کتاب اول این ویژه‌نامه پیش روی خوانندگان محترم قرار می‌گیرد و شامل ده مقاله علمی به زبان فارسی در هر یک شاخص‌های ذکر شده وزیرمجموعه‌های آن‌ها و مربوط به زنان بلوچ است.


🔶 نشر ربیدان مفتخر است که در یک پروژۀ دیگر آغازگر مسیری باشد که به نقد اقشار مختلف جامعه و وضع آن‌ها پرداخته و و در جهت پیشرفت و ترقی آنان اقدامی دیگر آغاز نموده است.


◼️ جهت تهیه و خرید کتاب به آدرس‌های مجازی زیر مراجعه نمایید:

🔹 تلگرام و اینستاگرام:
@rabeydaan_publications
@rochger_balochestaan

🔹 ایمیل:
[email protected]

#عبدالماجد_سپاهیان  #مریم_درازهی
#روچگر #زنان #زنان_بلوچ
#فرهنگی_اجتماعی
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#کسہ
#زھگانی_ورنایانی_ادب
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#ندکاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 ربیدان شنگکاری ءِ نوکیں سوگات

📚 روچگر (بلوچ جنینانی چاگردی ءُ ربیدگی تاکبند)
اولی وانگی

رد ءُ بند ءُ شوھاز: عبدالماجد سپاهیان، مریم درازهی

💠 بلوچستان ءِ چاگرد ءُ دودمان ءِ دوزواھاں اے مستاگی دیگی اِنت کہ چاگردی ءُ دودمانی تاکبند "روچگر" ءِ اولی وانگی چہ ربیدان شنگکاری ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ۔



#عبدالماجد_سپاهیان  #مریم_درازهی
#روچگر #زنان #زنان_بلوچ
#فرهنگی_اجتماعی
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#کسہ
#زھگانی_ورنایانی_ادب
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#ندکاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🔰 ربیدان شنگکاری ءِ نوکیں سوگات

📚 روچگر (بلوچ جنینانی چاگردی ءُ ربیدگی تاکبند)
اولی وانگی

رد ءُ بند ءُ شوھاز: عبدالماجد سپاهیان، مریم درازهی

💠 بلوچستان ءِ چاگرد ءُ دودمان ءِ دوزواھاں اے مستاگی دیگی اِنت کہ چاگردی ءُ دودمانی تاکبند "روچگر" ءِ اولی وانگی چہ ربیدان شنگکاری ءِ نیمگ ءَ چاپ ءُ شنگ بوتگ۔

🔶 "روچگر" مئے نوکیں تاکبند ءِ سرنام اِنت کہ کرار اِنت بلوچ جنینانی دودمانی چاگردی باپاری ءُ سیاسی جیڑھانی بابت ءُ باوست چست بہ‌کنت ءُ اے چاگردی گل ءِ ھر یکے چہ اے بنگپانی تہ ءَ آیانی جاور ءِ پیش داروک ءُ آیانی کسھانی روایت کنوک بہ‌بیت۔

🔶 ھنونیگیں وانگی اے تاکبند ءِ اولی وانگی اِنت ءُ زیت ءَ زیت گلیں وانوکانی دست ءَ سر بیت ءُ پارسی زبان ءِ دہ زانشتی نبشتانکاں شامل اِنت کہ ھر یکے چہ ایشانی تہ ءَ بلوچ جنین آدمانی جیڑھانی یک یا چنت بنگپ ءِ سر ءَ باوست چست بوتگ کہ ایشی ءِ وانگ پہ وانوکاں ءُ ھاس کار جنیناں باز ھژدری اِنت۔


🔶 اے گپ پہ ربیدان شنگکاری ءِ ادارہ مزنیں پھرے کہ دگہ یک دودمانی گامگیجے بندات کنوک بہ‌بیت کہ چاگرد ھاسیں گلانی نگد کنوک ءُ آیانی جاور ءِ پیش داروک ءُ پہ آیانی دیمروی ءَ یک دلجمیں باسکے اِنت۔

◼️ پہ اے کتاب ءِ زورگ ءَ گوں اے نشانیاں رھوت کن‌اِت:

🔹 تلگرام ءُ اینستاگرام:
@rabeydaan_publications
@rochger_balochestaan

🔹 ایمیل:
[email protected]

#عبدالماجد_سپاهیان  #مریم_درازهی
#روچگر #زنان #زنان_بلوچ
#فرهنگی_اجتماعی
#ربیدان_شنگکاری
#نشرربیدان
#کسہ
#زھگانی_ورنایانی_ادب
#کتابجاہ
#بلوچی_ادب
#ندکاری
#بلوچی_مئے_وتی_شھدیں_زبان_انت

@rabeydaan_publications
🥴1
روچگر – کتاب نخست
نشر ربیدان

«روچگر» ویژه‌نامه‌ای است فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی درباره‌ی زنان بلوچ؛ تلاشی برای بازنمایی نقش و حضور زن بلوچ در زندگی روزمره، اندیشه، هنر و کار. زنی که در میان کوه و کویر، در بطن اقتصاد محلی و در لایه‌های فرهنگی و تاریخی بلوچستان، زیست را با وقار، دانایی و ایستادگی معنا می‌کند.

«روچگر»، مجموعه‌ای از ده مقاله پژوهشی است که با نگاهی میان‌رشته‌ای به موضوعات هویت، کار، زیست فرهنگی، آموزش، نقش اجتماعی و اقتصاد زنان بلوچ می‌پردازد.
تهیه و تدوین این ویژه‌نامه را عبدالماجد سپاهیان و مریم درازهی بر عهده داشته‌اند و در نگارش مقالات آن گروهی از پژوهشگران جوان بلوچ همکاری کرده‌اند؛ صدایی نو از نسل تازه‌ی اندیشمندان بومی که دغدغه‌ی خودشناسی فرهنگی و اجتماعی را با زبان علم و تجربه به‌هم پیوند زده‌اند.

«روچگر» تنها یک مجموعه‌مقاله نیست؛ چشم‌اندازی است برای دیدن زنان بلوچ نه صرفاً در قالب کلیشه‌های قومی، بلکه همچون کنشگرانی آگاه، خلاق و سازنده در متن جامعه. این دفتر نخست، سرآغاز گفت‌وگویی تازه درباره‌ی زنان، کار و فرهنگ در بلوچستان است.

📚 نویسندگان و گردآورندگان: عبدالماجد سپاهیان، مریم درازهی
📍 مشارکت پژوهشگران جوان بلوچ
🏛️ ناشر: نشر ربیدان
📮 @rabeydaan_publications | @rochger_balochestaan | [email protected]
1👎1
بـے واھَـــگ ءُ بـے مِھــر ءَ ھمــــباز مہ کــن مـارا
راہ ءَ نـہ شُــناس ئـے تـو شــوھـاز مہ کـن مــارا

چـے بوتگ پْرندوشی تئی راستیں کش ءِ لوگ ءَ ￴
مـا پاشــک کـن اِیں رازاں ھمـــراز مـہ کـن مـارا

کَـس کــم نہ کَـنت جـند ءِ بــالاد ءِ وتـی بھـراں
مـا جِنـــد اِیں تئـی جِنــد ءِ مِگـــراز مکــن مـارا

یک اُمرے ما گوْازینتگ تئی گِس دپ ءِ تـواب ءَ
پـہ شیــرکِــنیں بِچکَـــندے نــاراز مہ کــن مــارا

کــازی تـو وتـی راج ءَ ســک بـاز مَـزن لِیکہ ئـے
مـا آرت ءِ تـہ ءَ واد اِیں ســک بـاز مہ کـن مارا

{{. نمیرانیں واجہ مُــــبارِک کاؔزی }}
4👎1
ربيدان شنگکاری
Photo
نگاهی به رمان «قصرقند»
هنوز کتاب «قصرقند» از چاپ بیرون نیامده بود که نشر چشمه در پیج خود تبلیغ آن را منتشر کرد. به محض این‌که از چاپ بیرون آمد، کتاب را سفارش دادم و بی‌درنگ خواندم‌اش. هم‌چنان که از عنوان کتاب پیداست، داستان در جغرافیای شهرستان قصرقند رخ می‌دهد. نثر کتاب از همان آغاز به دل‌ام نشست، گیرا و روان و پخته و پر از استعاره‌ها و تشبیه‌ها. سخن‌ من نه از تکنیک داستان و نه از ساختار ادبی آن است. نویسنده پیش از این کتاب چند اثر دیگر هم نوشته و منتشر کرده است.
آن‌چه وادارم کرد تا دست به قلم ببرم و درباره‌ی این اثر نظرم را بنویسم، یکی بستر جغرافیایی داستان، یعنی بلوچستان است که شناخت و تعلق من به آن ابراز نظر را برای من آسان می‌کند و دیگری ‌پاره‌ای مطالبِ داستان است که از نگاه من بی تبیین و نقد، گذشتن از کنار آن‌ها امری ناروا و نابخشودنی است.
من به این امید خواندنِ کتاب را در اولویت قرار دادم که گمان می‌بردم با نگاهی تازه و تصویری جان‌بخش روبه‌رو خواهم شد؛ نگاهی که بتواند از سطح و کلیشه فرابگذرد و به ژرفای زندگی مردم قصرقند راه یابد و حرفی نو برای خواننده‌ی مرکز‌نشین بزند.
این داستان، داستانِ سقوط و اضمحلال است، سقوط و اضمحلالِ یک جامعه، یک قوم، یک ملت. هم‌چنان‌که آب، دارد همه چیز را با خود می‌برد و ستون‌ها و پایه‌ها را درهم می‌شکند و زندگی مردم را میان سیل و باد و دخمه‌ها و چادرها معلق نگه می‌دارد، روح‌ها و جان‌ها و اندیشه‌ها و رؤیاها را مات و‌کدر می‌گرداند. چنان‌که سرپناهی برای سر کردنِ شب نیست، آدم‌ها نیز، مردها و زن‌ها، در چنبره‌ای از توهمات و اسطوره‌ها و سنت‌ها گرفتارند. زن‌ها و مردها همه، در همه‌جا، خانه و سایه‌ی دیوار و مسجد و قهوه‌خانه و بیابان و نخلستان، بی‌امان سیگار و چلیم دود می‌کنند و تریاک است که حتی مولوی مسجد را به حال خود رها نکرده و در خانه و در نال دادن حقه‌ی تریاک بر وافور چاق می‌کند و باد در غبغب می‌اندازد و دود وافور فوت می‌کند.
در داستان اسطوره‌ها زنده‌اند، حتی اگر دیگر در زندگی عینی بلوچ مابه‌ازایی نتوان برای آن یافت و مدت‌هاست که به زور و درفش دنیای مدرن، مثل همه جوامع دیگر، دود شده‌اند و به هوا رفته‌اند، اما نویسنده‌ی داستان پای می‌فشارد که آن‌ها را زنده نگه دارد و گیر و گرفت زندگی روز‌مره‌ی مردم را به مدد آن‌ها واکند. نال را به میدان می‌آورد و در رؤیایی که عثمان می‌بیند، با جزییات بسیار به شرح و بسط آن می‌پردازد و آن‌جا که خدابخش با از دست دادن رؤیاهای خود با غارت رفتن سکه‌ها دچار نوعی صرع یا جنون می‌شود، باز سنت «گواتی» است که پا به میدان می‌گذارد و او را میان قرائت قرآن مولوی و ساز و آوازِ گواتی‌خوان، به زندگی برمی‌گرداند.
داستان قصرقند، داستان اضمحلال و دلمردگی و ویرانی و تباهی است. این‌جا نه تصویری از زندگی رنگارنگ بلوچ دیده می‌شود و نه سرزندگی و پویایی و نشاط این مردم. همه چیز فسرده و خاموش است و رو به مرگ دارد. برای عبور از مرز، که روزانه صداها نفر بی‌ترس و هراس از آن عبور می‌کنند، در داستان باید مادر عثمان داروندارش را ببازد، بی آن‌که نتیجه‌ای حاصل شود. هنوز باید مثل پنجاه سال قبل سوار مینی‌بوس شود و با آن‌همه ماشین مدل‌های مختلف که در جاده‌های شهرهای کوچک و بزرگ بلوچستان در تردداند، نویسنده برای آن‌که اضمحلال و پژمردگی بیشتر کاراکترهای خود را به خورد خواننده بدهد، رهگذران و مسافران می‌بایست پیاده یا سوار بر مینی‌بوس فکسنی، لک‌لک‌کنان به سمت مقصد خود رهسپار شوند.
بلوچی که در پویه‌ها و کوشش‌های شهر خود این رمان را می‌خواند، جز چند نام و کلمه، نام شکسته و کلمه‌ی تحریف‌شده، چیز آشنا و دندان‌گیری به چنگ نمی‌آورد و مأیوس از کنار آن می‌گذرد. کلمات بلوچی‌سازی‌شده نیز انگار از سرزمین دیگری به رمان راه یافته‌اند: «نتانیم»، «ندانم»، «می‌تانی»، «می‌تانستی» انگار که یک کرمانشاهی بخواهد فارسی حرف بزند یا شاید از درون دیالوگ‌های یک فیلم سر درآورده‌اند.
انگار یک سفیدپوست دارد از سرخ‌پوستانِ سرزمینِ تازه‌کشف‌شده‌ی امریکا می‌نویسند؛ همان چهره‌ها و همان قبیله‌ها؛ زمان در جایی در دوردست قفل شده است، نه تحصیل‌کرده‌ای هست، نه مغازه‌ای، نه بازاری، اگر بازاری هست، چنان نحس است که در باد درهم پیچیده می‌شود، درست مثل زندگی خدابخش و آدم‌هایی که انگار مترصداند تا داروندار دیگران را به یغما ببرند. هیچ قانونی نیست، حتا همان قانون قبیله که نویسنده می‌خواهد به آن جان دهد و زنده‌اش کند.
کلیشه‌ی تریاک و قاچاق و خیانت و دزدی و آدم‌کشی، این‌بار به جای فیلم‌ها و سریال‌ها، سر از رمان درآورده‌اند، تا بار دیگر نشان دهد که برخی برای یافتنِ سوژه چقدر کم می‌آورند و چقدر به سطح جامعه وابسته‌اند. در این سرزمین اگر عشقی هست، سطحی است، با یک توهم به باد فنا می‌رود و رنگ می‌بازد.
ربيدان شنگکاری
Photo
آن یکی، خدابخش، عاشق یک وهم است، یک رؤیای کور، این‌که می‌بایست دختر زابلی بستاند و اگر نشد- که نشد- زندگی برایش دیگر رنگ و جلوه‌ای نخواهد داشت و اگر تن به ازدواج می‌دهد، بنابه سنت است، و آن وهم تا پایان زندگی رهایش نمی‌کند و حمیرا را هم‌چون موجودی طفیلی، سایه‌وار به کلبه‌اش راه می‌دهد تا دختر و پسری برایش پس بیندازد. مردها بیش از یک زن دارند و زن کالایی است برای ارضای خواست‌های مردان. نویسنده این را هم نمی‌داند که طبق فرهنگ بلوچ این پسر است که می‌بایست جهیزیه را به تمام و کمال تهیه کند و عروس و خانواده‌اش در این زمینه هیچ مسئولیتی ندارند.
اسطوره‌ها از جایی دیگر لقلقه‌ی زبان مردم است: آتشدار هخامنشی، نقش رستم و سهراب بر بازوی پهلوان عثمان، جنگ افراسیاب. از اسطوره‌های بلوچ ردپایی دیده نمی‌شود. نه چاکر هست، نه هانی، نه شی‌مرید؛ همان‌هایی که در میدان‌گاه‌های روستاهای بلوچستان، در عروسی‌ها و جشن‌ها، در مناسبت‌ها وضیافت‌های شبانه، از درون نی‌ها و نواهای خوانندگان جان می‌گیرند و پا به پستوی ذهن و زندگی بلوچ می‌گذارند.
داستان، روایت‌گرِ تباهی و اضمحلال و مرگ و یأس است، نه از آن نوعی که رنجی را بازگوید و همدلی خواننده را به همراه آورد، نه، روایتِ اضمحلال جامعه‌ای خشن و بی‌ریشه و گسسته از دنیای امروز است، دنیای بیگانه‌ای است با آن‌چه ساکنِ حی و حاضرِ این اقلیم، روزان و شبان تجربه‌اش می‌کند.
داود نارویی
۲۴ مهرماه ۱۴۰۴

@rabeydaan_publications
4
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
دیوانے گون استاد برجان ءَ، تهران، مهر ۱۴۰۴
3👏2😁1
2025/10/21 02:14:50
Back to Top
HTML Embed Code: