*📄رسالهٔ خداشناسی(بخش چهارم)*

🌸اثر سلطان الحكماء والمتكلمين الإمام فخر الدين الرازى رضي الله تعالى عنه

✍️تسهیل و تقریب: أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

🔹️جواب چهارم: در بیان ناتوانی بشر باید گفت که در علم‌ های حقیقی روشن شده است که انسان در پایین‌ ترین مرتبهٔ موجودات قرار دارد. زیرا وحدت همیشه پیش از کثرت است، پس در آغاز، مخلوقات باید چیزهای ساده و جدا از هم (مفردات) باشند، و وقتی آن مفردات با هم ترکیب شوند، موجودات مرکب به‌ وجود می‌ آیند. هرچه ترکیب پیچیده‌ تر شود، پیدایش آن موجود هم دیرتر خواهد بود.

👌وقتی در جهان مفردات نگریستیم، دیدیم که عناصر اصلی این عالم چهار چیزند: آتش، هوا، آب و خاک. اولین ترکیب از این عناصر، جمادات و معادن را پدید آورد. ترکیب دوم، گیاهان را به‌ وجود آورد. هرچه در معادن هست، در گیاهان نیز یافت می‌ شود. مگر نمی‌ بینی که در معادن چیزی جز رنگ‌ ها، مزه‌ ها، بوها و خواص مختلف نیست؟ و این همه در گیاه نیز وجود دارد. اما در گیاه صفات بسیاری هست که در معادن نیست، مانند توانایی جذب غذا، نگه‌ داری و هضم آن، رشد و تولید. ترکیب سوم، حیوان است. هر صفتی که در گیاه وجود دارد، در حیوان هم هست، ولی حیوان دارای خصوصیات فراوان دیگری است که در گیاه نیست، مانند حواس پنج‌ گانه، شهوت، خشم و مانند آن. ترکیب چهارم، انسان است. هر چه در حیوان وجود دارد، در انسان نیز هست، ولی انسان دارای امتیازهای دیگری است که حیوان ندارد، مانند عقل نظری، عقل عملی، و انواع الهامات و هدایت‌ های درونی.

✔️پس معلوم شد که ترکیب در وجود انسان از همهٔ موجودات دیگر بیشتر است؛ زیرا هرچه در جمادات و معادن از خصوصیات، طبع ها، مزه‌ ها و بو ها وجود دارد، در اعضای انسان نیز یافت می‌ شود. همچنین هر قوتی که در گیاهان هست، مانند قوت تغذیه، رشد و تولید، در انسان نیز وجود دارد. و هر صفتی که در حیوانات است، مانند حواس پنج‌ گانه، شهوت و خشم، همه در انسان نیز جمع است.

📍اما انسان اضافه بر این‌ ها، چیزهایی دارد که هیچ حیوانی ندارد؛ مانند عقل و اندیشه، و نیز دو  قوت درونی: یکی نفس مطمئنه که از عالم فرشتگان است، و دیگری نفس اماره که از عالم شیاطین است.

⤴️پس از این بیان روشن می‌ شود که ترکیب انسان از همهٔ موجودات مرکب بیشتر است، و چون هر موجود مرکب از اجزای ساده‌ تر پدید می‌ آید، ناگزیر انسان از همهٔ آن‌ ها دیرتر و بعد تر خلق شده است. پس انسان از آغاز و ریشه‌ های آفرینش خود بسیار دور افتاده است.

✋️اکنون اگر انسان بخواهد از جایگاه مادی و پست خود بازگردد و به سرچشمه و آغاز هستی نزدیک شود، باید از همهٔ این منازل و مراتب بگذرد. زیرا هر موجودی که در پایان مراتب قرار دارد، چون بخواهد به آغاز بازگردد، ناچار باید از تمام پله‌ ها و درجات میان راه عبور کند تا به مقصد برسد.

🌱و این مراتب میانی بسیارند، و در آن‌ ها دریاهای عمیق، کوه‌ های بلند و گذرگاه‌ های سخت وجود دارد. از همینجاست که بیشتر سالکان در میان راه هلاک می‌ شوند و به مقصد نهایی نمی‌ رسند.

✔️و اگر هیچ دشواریی جز در سه مانع اصلی نباشد، همان سه مانع برای سختی راه بس است؛ و آن سه مانع عبارت‌ اند از حس، خیال و وهم. این سه مرحله در قرآن کریم به ستاره، ماه و خورشید تعبیر شده‌ اند، و همان عقبه‌ هایی‌ اند که حضرت ابراهیم علیه‌ السلام در مسیر شناخت حق از آن‌ ها گذشت.

🌱ادامه دارد...ان شاء الله تعالی

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q

⤴️أفضل مخلوقات.

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q

*📄رسالهٔ خداشناسی(بخش پنجم)*

🌸اثر سلطان الحكماء والمتكلمين الإمام فخر الدين الرازى رضي الله تعالى عنه

✍️تسهیل و تقریب: أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

📌و وقتی انسان به این مقدمات شناخت پیدا کرد، می‌ فهمد که سالکان راه خدا واقعا بسیار کم‌ اند. چون بیشتر مردم آنقدر سرگرم و مشغول حواس پنجگانه‌ خود هستند (یعنی دیدن، شنیدن، بوییدن، چشیدن و لمس کردن) که از دنیای بیرون از این حواس هیچ خبر ندارند.

👈حالا اگر از صد هزار نفر فقط یک نفر بتواند از این مرحله حواس بگذرد و خودش را از بند آنها آزاد کند، تازه کشتی وجودش در میان دریای خیال می‌ افتد. و معمولاً در همین دریای خیال غرق می‌ شود؛ زیرا مشبه، طبق حکم خیال خودش می‌ گوید: باید الله هم مثل چیزهای مادی، جسم یا جوهر یا عرض باشد و جایی داشته باشد. و کسی که از فرقه معتزله است، به حکم خیال می‌ گوید: هر کاری که از ما بد به حساب می‌ آید، از الله تعالی هم اگر سر بزند بد است. و کسی که دهری (منکر خدا و آخرت) است، به حکم خیال می‌ گوید: قبل از هر زمانی، زمانی دیگر بوده است.

✔️در واقع خیال مثل یک دریاست، اما دریایی است بسیار بزرگ و فراگیر، که از خودش صدها هزار دریای دیگر به‌ وجود می‌ آید. و تا وقتی که انسان کشتی عقل خود را از میان همه این دریاها عبور ندهد، از بند خیال آزاد نمی‌ شود.

🌱و تازه بعد از گذشتن از همه این‌ ها، به دریایی دیگر می‌رسد که نامش دریای وهم است. وهم یعنی آن حالت ذهنی که آدم خیال می‌ کند می‌ تواند ذات و کمال باری تعالی را با عقل خودش درک و محدود کند. اما این کار از چند جهت محال و ناممکن است:

◀️وجه اول: این است که ما به حکم عقل روشن و بدیهی می‌ دانیم که ازل و لایزال دو چیزند که با هم جمع نمی‌ شوند؛ یعنی متناقض‌ اند. پس حتماً باید میانشان فاصله و جدایی باشد؛ اما اگر بخواهیم برای این جدایی، حد و مرزی معین کنیم، یعنی بگوییم نقطه‌ ای هست که پایان ازل و آغاز لایزال است، چنین حرفی درست نیست و عقل آن را قبول نمی‌ کند. چون هر حدی که فرض کنیم و بگوییم: از اینجا لایزال شروع می‌ شود، ناچار باید بپذیریم که پیش از آن هم چیزی از لایزال بوده است. مثلاً اگر فرض کنیم میان آن دو حد فقط ده روز فاصله است، همان ده روز هم لایزال است، چون لایزال یعنی چیزی که ابتدا ندارد. پس عقل نمی‌ تواند برای لایزال، آغازی در نظر بگیرد. و چون لایزال را آغازی نیست، نتیجه این می‌ شود که لایزال خودش ازل می‌ شود، در حالیکه ازل ضد لایزال است! لذا، اگر عقل هزار سال هم درباره این موضوع فکر کند، باز سرگردان می‌ ماند و نمی‌ تواند از این تناقض بیرون بیاید.

◀️وجه دوم: اگر ازل و لایزال از هم جدا باشند، پس در آن زمانی که ازل بود، لایزال هنوز وجود نداشت. و وقتی لایزال پدید می‌ آید، ازل تمام می‌ شود. در نتیجه، هم ازل گذشته می‌ شود و هم لایزال آمدنی. و چیزی که یکی می‌ آید و دیگری می‌ گذرد، دو تا هستند، نه یک حقیقت یگانه. پس دیگر فرد مطلق (یعنی وجود واحد و بی‌ دوگانگی) نخواهد بود؛ اما هر چیزی که فرد مطلق نباشد، نه ازل است، نه لایزال، نه گذشته، نه حال و نه آینده. لذا عقل حیران می‌ ماند که چگونه می‌ تواند هستی الله را تصور کند، در حالیکه او هست، ولی نه در گذشته بوده، نه در حال است و نه در آینده خواهد بود!

◀️وجه سوم: ازل یعنی چیزی که هیچ آغازی ندارد. و چیزی که آغاز ندارد، نامتناهی است. و هر چه نامتناهی باشد، نمی‌ تواند بگذرد یا تمام شود. پس حقیقت ازل هیچ گاه نمی‌ گذرد، و حقیقت لایزال هم هیچ‌ گاه به حال حضور نمی‌ رسد، یعنی نمی‌ توان گفت حالا وجود دارد. در نتیجه باید گفت: اگر لایزال را جدا فرض کنیم، پس او هنوز به وجود نیامده است. اما در واقع لایزال وجود دارد؛ پس ناچار باید پذیرفت که لایزال همان ازل است و از هم جدا نیستند.

◀️وجه چهارم: تمام ذات‌ ها از این جهت که ذات هستند، با هم برابرند. و هر چیزهایی که از یک جهت با هم برابر باشند، همه‌ی صفاتی که بر یکی درست می‌ آید، باید بر دیگری هم درست بیاید. لذا، اگر این قاعده را بپذیریم، صفات مخصوص واجب‌ الوجود باید درباره‌ی ممکن‌ الوجود هم درست باشد، یا بر عکس؛ یعنی صفات ممکن‌ الوجود هم بر واجب‌ الوجود روا باشد.

🌸واعلم يا مسكين أن أكثر السفن غرقت في بحر الخيالات، والمتخلصون من أمواج بحار الخيالات قلما تخلصوا من أمواج عالم الوهميات، اما کسانی که از این همه گردنه‌ ها و تاریکی‌ ها عبور کردند، از ظلمت‌ های عالم ممکنات (یعنی دنیای وابسته و محدود) بیرون آمدند و به فضای روشن و باز عالم نورها قدم گذاشتند. آنان از چشمه‌ی زلال معرفت و محبت الهی نوشیدند و مست آن شدند. در این مرحله، چشم دلشان در برابر سرچشمه‌ی فروزان انوار جلال باری تعالی گشوده شد، و گوش جانشان از شنیدن نغمه‌ی آسمانی "إني أنا الله" به وجد و شوق افتاد.

راز و نور آیه‌ی "الله نور السماوات والأرض" از درون جانشان تا به اندام و جوارحشان سرایت کرد. بدنشان روح شد، روحشان دل شد، دلشان کل شد، کلشان جزء شد، جزء از میان رفت، و نیستی، هستی شد! و از همینجاست که محققین فرموده‌ اند: من أراد الخوض في هذه الصناعة فليستحدث لنفسه فطرة أخرى؛ یعنی هر کس می‌ خواهد در این وادی (علم معرفت و حقیقت) گام نهد، باید برای خود فطرتی تازه پدید آورد.

🌱ادامه دارد...ان شاء الله تعالی

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q

*📄رسالهٔ خداشناسی(بخش ششم)*

🌸اثر سلطان الحكماء والمتكلمين الإمام فخر الدين الرازى رضي الله تعالى عنه

✍️تسهیل و تقریب: أبوأُمامه دیوبندی عفا الله عنه

📑فصل دوم: در اقسام سالکان

👌جویندگان راه معرفت دو گروه‌ اند: گروهی با حرکت به جستجو برخاستند و گروهی با سکون.

⬅️اما آنان که با حرکت جستند، ابتدا پیشرو خواستند تا ایشان را به راه راست ببرد. در تعیین آن پیشرو اختلاف افتاد: گروهی گفتند پیشرو باید از جنس انسان و در حد بشر باشد، زیرا اگر از جنس دیگر باشد، ما او را نمی‌ شناسیم. پس در شناخت آن پیشرو، پیشروی دیگر لازم می‌ آید، و این موجب تسلسل می‌ شود. و از همینجاست که الله تعالی فرمود: وَلَوْ جَعَلْنَاهُ مَلَكًا لَّجَعَلْنَاهُ رَجُلًا وَلَلَبَسْنَا عَلَيْهِم مَّا يَلْبِسُونَ؛ یعنی و اگر فرستاده را فرشته ای قرار می دادیم، بی شک او را به شکل انسانی در مى‏آورديم‏ و باز هم برایشان جای شبهه می گذاشتیم .همان گونه که (اینک نیز) در اشتباه به سر می برند.

📎پس این قوم بار دیگر در اینکه آن پیشرو چه کسی است، اختلاف کردند. گروهی گفتند: پیامبر است، دیگری گفت: امام معصوم است، سومی گفت: قرآن و احادیث است، و چهارمی گفت: مرشد و پیر است. از اینجا میان این طوایف اختلاف بسیار ایجاد شد، تا جایی که بعضی را می‌ بینی می‌ گویند: راه الله را بدون پیر پیمودن، گمراهی محض است. و اگر نزد ایشان کسی بگوید: در شناخت الله تعالی به پیامبر نیاز است، می‌گویند: این سخن، کفر و الحاد است!

☘️اما به عقل خود در می‌ یابی که میان این دو مذهب هیچ تفاوتی نیست، بلکه هر دو یکی‌ اند؛ جز اینکه پیامبر از پیر داناتر و کاملتر است. پس چگونه ممکن است کسی بگوید: بدون پیر طلب معرفت ممکن نیست، در حالیکه اگر کسی بگوید: بدون پیامبر طلب معرفت ممکن نیست، سخن او به حقیقت نزدیک‌ تر است. و این سخن از آن‌ رو گفته می‌ شود تا سخن کسی درست باشد که مردم را در دین محتاج پیامبر می‌ داند، و باطل گردد سخن کسی که پیروی از شیخ را در دین لازم می‌ داند. و بدان که بیشتر مردم گرفتار الفاظ و عبارات هستند، و جویندگان معنا بسیار اندک‌ اند.

◀️گروه دوم گفتند: ما به پیشرویی نیاز داریم که انسان نباشد، چون عقول بشر ناقص است، و پیشرو ناقص نمی‌ تواند ما را به کمال برساند، پس باید پیشرویی از غیر جنس ما باشد.

🔰اما این گروه نیز خود بر چند دسته شدند:

🔹 دسته‌ ای گفتند: می‌ بینیم که اجرام آسمانی از هیاکل بشری شریف‌ تر و پاک ترند، پس همان‌ گونه که هیاکل آسمانی از هیاکل زمینی برترند، ارواح آسمانی نیز از ارواح بشری کاملتر و پاک ترند. لذا به پرستش ستارگان پرداختند و گفتند: ارواح این ستارگان همان راهنمایان و هدایت‌ کنندگان ارواح انسان‌ ها هستند.

🔹 دسته‌ای دیگر گفتند: ما باید با ریاضت و مجاهدت، چنان شویم که میان ما و فرشتگان ارتباط و اتصال ایجاد شود.

🔹 گروهی دیگر از ارواح جن یاری خواستند.

🔹 و گروهی دیگر مدعی شدند که به آنان الهامات و مقامات می‌ رسد، و گفتند: بسیاری از علوم مردم، چه در معالجت طبی و چه در شناخت اسرار عالم، از همین الهامات و مقامات به‌ دست آمده است.

👌و در این زمینه حکایات و تجارب بسیار نقل کردند و ادعاهای بی‌ شماری نمودند.

🌱ادامه دارد...ان شاء الله تعالی

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q

📝گفتگو با عبدالله ریگی احمدی، پیرامون درود تنجینا و مجربات اکابر و اسلاف امت.

✔️و چون حجت اقامه شد، خصم را جز سکوت پناهی نماند.

🔽link telegram:

https://www.tg-me.com/ahnafdeoband

🔽link whatsapp:

https://whatsapp.com/channel/0029VaAJS8ECBtxCbSX5Vb1q