پیامی به حضرت سلّاخ

آن دشمنِ بدکاره غلط کرد دوباره
ای موشِ فرورفته به سوراخ کجایی؟

از سايۀ خود نیز هراسانی، اگرچه
در خلوتِ خود شیری و گستاخ، کجایی؟

پیروزیِ ماتحتِ تو بر چوب مبارک
تبریک بگو جای اه و آخ، کجایی؟

سلّاخیِ خوکانِ تو دیگر به سرآمد
شد نوبتِ تو حضرتِ سلّاخ کجایی

آن گنج که از مردمِ پررنج ربودی
مدفون شده اکنون به سه سوراخ، کجایی؟
جالب بابلی
@roshananemehr

تربیت ملّت
محمدعلی فروغی

طول نمی‌دهم مقصود این است که امروز ملّت ایران نه خداپرست است، نه وطن‌دوست، نه آزادی‌خواه، نه شرافت‌طلب، نه دنبال ناموس، نه طالب هنر، نه جویای معرفت. باید کاری کرد که مردم از شارلاتانی و هوچیگری و انتریک‌بازی مأیوس شوند و دست بردارند، در آن صورت ناچار متوجّه کار و هنر و کمال می‌شوند، همّت و غیرت پیدا می‌کنند، حقیقت‌طلب می‌شوند، دولت هم اگر نکند خودشان اسباب تحصیل معرفت را فراهم می‌کنند و با امنیت و عدالتی که دولت برقرار می‌کند دنبال اقتصادیات هم می‌روند و مثل سایر ملل ثروت و قدرت و شرافت مملکت خویش را ترقّی می‌دهند. از حسن اتّفاق این قسمت از تربیت ملّت که از همه مشکل‌تر و مهم‌تر است وسیله‌اش به دست ما آمده و باید مغتنم بشماریم و آن وجود مبارک شاهنشاه پهلوی است.

دوست عزیز، مرا می‌شناسید و می‌دانید که متملّق و چاپلوس نیستم و اگر می‌خواستم مزاج‌گویی کنم در طهران می‌کردم. آنچه می‌گویم از روی دلیل و برهان است. ممکن است اشتباه کرده باشم؛ امّا صحیح یا غلط عقیده‌ام این است.*
(برگرفته از نامه‌ای که به تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۰۷، یعنی زمان سلطنت رضاشاه، از آنکارا به تهران برای حسین علاء نوشته شده است).

💐 سیزدهم تیرماه زادروز محمدعلی فروغی (۱۲۵۶-۱۳۲۱)
_________
*. نامه‌های محمدعلی فروغی، به کوشش محمد افشین‌وفایی و مهدی فیروزیان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۱، ص ۲۵۳-۲۵۴.
https://www.tg-me.com/roshananemehr

سخنی از زبان ایران‌جان

شدم از جهل و ظلمتان ویران
مایۀ ظلمتِ جهان مشوید
جز شما دشمنی ندارم من
در پسِ نامِ من نهان مشوید
م. ف
https://www.tg-me.com/roshananemehr

انبه

میرزا غالب خرابِ انبه بود
حاسدِ او مردکی استنبه بود

چون خرش روزی به راهی می‌گذشت
کانبه در آن بود و خر راغب نگشت

گفت با او: «این خرِ بی‌عقلِ من
لب نزد بر انبه ای مردِ کهن!

چون تو با این ادعای طبع و ذوق
مایلی بر انبه با صد شور و شوق؟»

گشت خندان غالب از گفتارِ مرد
وان‌گهش با جمله‌ای مغلوب کرد

گفت: «در این نکته رازی مضمر است
انبه را هر کس نخواهد او خر است»

پیش‌تر از عشق غالب دهلوی به انبه آگاهی داشتم؛ اما این حکایت را دو سال پیش از زبان بلرام شکلا، رایزن فرهنگی هند در ایران که عاشق زبان فارسی است، شنیده‌ام و امروز به مناسبت روز جهانی انبه (۲۲ جولای) آن را به نظم درآوردم.
@roshananemehr

فَشِل
در قطعی برق و آب

در هرچه نهان است و نمایان فشلی
در این فشلیّ و نیز در آن فشلی
هرچند به ادّعا سری از همگان
در هرچه به جز «ظلم به انسان» فشلی
م. ف
https://www.tg-me.com/roshananemehr

شرح این عاشقی ننشیند در سخن

استاد گرامی، جناب دکتر محمد سریر
سلام
می‌دانم که یادتان نمی‌آید. روزی که به پیشنهاد آقای دهباشی تصمیم گرفتم ستونی را در بخارا به بررسی ترانه‌های میهنی ایران‌زمین اختصاص دهم و نام آن را بر اساس بیتی از استادم دکتر شفیعی کدکنی «به ترنّم و ترانه» نهادم، در نخستین شماره به اثر ماندگار حضرت‌عالی، «ایران ایران»‌ پرداختم.

این را هم یادتان نیست که وقتی مجله از چاپ درآمد آن را به خدمتتان آوردم و با هم خواندیم و ارادتمندتان را تشویق کردید. به یاد داشتن اینها مهم نیست.

امروز که بیماری سیاه آلزایمر هزاران چیز بزرگ و کوچک را از ذهن خلّاق شما پاک کرده با وجود تلخی این رویداد در شگفت و شادمانم که حتی این مرض ملعون هم نتوانسته عشقتان به موسیقی و ایران را، که در این اثر ارجمندتان تجلی یافته است، از شما بگیرد. افسون عشق به ایران و عشق به موسیقی و ترکیب این دو عشق است که باعث شده در اوج بیماری همچنان نواگر این نغمه باشید. به راستی به قول تورج نگهبان «شرح این عاشقی ننشیند در سخن».
با عشق به ایران و موسیقی بر دستانتان بوسه می‌زنم. تولدتان مبارک!
@roshananemehr

تو بمان
شعر #سایه
آهنگ و آواز مهدی #فیروزیان


با من بی‌کس تنهاشده، یارا تو بمان
همه رفتند ازین خانه، خدا را تو بمان

من بی‌برگ خزان‌دیده، دگر رفتنی‌ام
تو همه بار و بری، تاز‌ه‌بهارا تو بمان

داغ و درد است همه نقش و نگار دل من
بنگر این نقش به‌خون‌شسته، نگارا تو بمان

زین بیابان گذری نیست سواران را، لیک
دل ما خوش به فریبی‌ست، غبارا تو بمان

هر دم از حلقۀ عشاق، پریشانی رفت
به سر زلف بتان، سلسله‌دارا تو بمان

شهریارا تو بمان بر سر این خیل یتیم
پدرا، یارا، اندوه‌گسارا تو بمان

سایه در پای تو چون موج چه خوش زار گریست
که سر سبز تو خوش باد، کنارا تو بمان

🖤 @roshananemehr

بختِ خفته
چند بیت از غزل «به یاد همسر»

دلم از داغِ فراقِ تو کباب است هنوز
شب همان شمع و همان آتش و آب است هنوز

جز تو شمعِ دگرم نیست به بالین شب‌ها
گوشِ من با تو و چشمم به کتاب است هنوز

آن نهیب است به گوشم که دمِ خواب از مهر
با من و شمع و کتابم به عتاب است هنوز

با خیالِ تو بود بسترِ خوابم، افسوس
چشم وا می‌شود و بخت به خواب است هنوز
شهریار
@roshananemehr

دشنام پارسی

شاعری که در غربت و دور از ایران‌زمین می‌زیسته است، شبی حکیم فردوسی طوسی بزرگ را در خواب می‌بیند و با او گفت‌وگو می‌کند و خاطره‌ای تلخ (دربارۀ شاعری دیگر که به فردوسی ناسزا گفته است) را برای او چنین بازمی‌گوید:

به ملکی که مأوای ما شد گزین
یکی شاعر آمد ز ایران‌زمین

دلش پر ز کین و لبش پر فسوس
به شهنامه بد گفت و بر پیر طوس

از‌آن بادِ بی موسم ارچه گزند
نیامد بدین کاخِ نظمِ بلند،

دل از آنچه او گفت آزرده شد
نه من، هر که بشنید افسرده شد

چو این گفتم آن پیرِ ایران‌مدار
بفرمود: «ما را بگوی آشکار

نِه این کآن سخنگوی باری که بود
زبانِ سخن گفتن او را چه بود؟»

به او گفتم: «ای پیر نیکونهاد
سخن پــارسی گفت و دشنام داد»

چو این گفتم آن پیر رامش گرفت
به درگاهِ یزدان نیایش گرفت

سپاس خداوند جان و خرد
نیایش‌کنان بر زمین بوسه زد

که سال از هزار و صد افزون‌تری
چنان زنده مانده زبان دری،

کز ایران‌زمین سر به در کرده است
به آن سوی گیتی سفر کرده است

به سی سال تخمِ سخن کاشتم
کنون کشتۀ خویش برداشتم

«پی افکندم از نظم کاخی بلند
که از باد و باران نیابد گزند»

مرا غیر ازین آرزویی نبود
که این کاخ بر خاک ناید فرود

انوشه‌ست ایران و پاینده است
زبان دری تا ابد زنده است

علیرضا شجاع‌پور
به نقل از صد شعر از این صد سال، به کوشش دکتر محمد افشین‌وفایی، تهران: سخن، ۱۳۸۶، ص ۸۱۴-۸۱۶.
https://www.tg-me.com/roshananemehr

سرو سرکش
برای دوست ازدست‌رفته‌ام سارا ساور سفلی

ای سرو که سرکشانه می‌بالیدی
افسوس که خاک سرد را بگزیدی
ای کاش پس از هزار و یک بار شکست
با بخت سیاه باز می‌جنگیدی

عکس: با سارا در منزل استاد زنده‌یاد دکتر مظاهر مصفا
@roshananemehr

خدمتگزار مادام العمر شاهنامه
(سؤال آخر از یک گفت‌وگو)

علی دهباشی: آرزو دارید بعد از پایان تصحیح شاهنامه چه کاری را در دست بگیرید؟
جلال خالقی: اگر عمری بود تصحیح شاهنامه را.

💐 بیستم شهریور زادروز استاد جلال خالقی مطلق (۱۳۱۶)

https://www.tg-me.com/roshananemehr

شاهنامه از چه سخن می‌گوید؟

این بخش کوتاه از سخنرانی استاد دانشمند، جناب دکتر قائم‌مقامی، از مجموع چند کتاب که دربارۀ این «کتاب ایران» نوشته شده مفیدتر است. بخوانید و به دوستداران شاهنامه خواندنش را توصیه کنید.
@roshananemehr

غیرت و رحمت
شعر مولانا
آهنگ آرش فولادوند
آواز نگینه امانقلوا

غیرتِ تو گفت: «برو! راه نیست»
رحمتِ تو گفت: «بیا! هست هست»

لطفِ تو دریاست و منم ماهی‌اش
غیرتِ تو ساخت مرا شست شست
@roshananemehr

برای صدسالگی استاد ایرج افشار

ای میر که سالارِ امیران هستی
وی پیر که رهنمای پیران هستی
صدساله شدی ولیک در دیدۀ من
همسالِ هزاره‌های ایران هستی

م. ف
https://www.tg-me.com/roshananemehr

چندی پیش صورت پیش از چاپ کتاب در دست انتشارم، در بزم غالب، را به استاد عزیزم دکتر شفیعی کدکنی نشان دادم و ایشان ضمن تشویق شاگرد خود فرمودند غالب دهلوی شاعری عظیم‌الشأن است و اگر اقبال لاهوری ظهور نمی‌کرد غالب آخرین شاعر بزرگ شبه‌قارّۀ هند بود.

در فیلم دکتر مسعود جعفری نازنین نیز حضور دارند.

💐 ۱۹ مهر ۱۴۰۴ هشتاد و ششمین زادروز دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی
@roshananemehr

فیلم شعرخوانی مهدی فیروزیان در مراسم تولّد صدسالگی ایرج افشار (ایران را چرا باید دوست داشت؟)

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

@AfsharFoundation