📜 БАЛАНД ДАРАХТЛАР

Баланд дарахтлар бор,
баланд дарахтлар —
ернинг юрагидан куч
-қувват сўрган,
бақувват, чатишган шох
-шаббаларда
Дабуру Пўйироз йўлини тўсган...
Чексиз гам
-ғуссалар келтирар Дабур,
мислсиз қийноқлар юборар Пўйроз.
Пастда паст дарахтлар ораларида
Самум Сабо билан ўйнашади соз...
Самум — олов шамол,
Сабо нафисдир,
кезаркан водийнинг боғ
-роғларини,
ҳарорат, нафосат домида тоблар
пастак дарахтларнинг ғўр шохларини.
Паст дарахтлар эса
кунни тўсди деб,
эгаллаб олди деб юксак оламни,
баланд дарахтларнинг ғийбатин қилар
ҳар ўтган йўловчи елга зорланиб.
Шўрликлар,
билмаслар ўша юксакда
ёвуз шамолларга тутиб бошларин.
водийда гул туккан паст дарахтларнинг
умрини асраган мард қардошларин.
Осмон — қасирғалар,
музлар маскани,
буюк олишувлар қизиган майдон,
дунёда бор экан баланд дарахтлар
юртимиз боғлари бўлмайди вайрон.
Баланд дарахтлар бор,
қулаганда ҳам
ҳеч кимга айтмаслар қийноқларини.
Ҳеч кимса эшитмас,
эшита олмас
баланд дарахтларнинг ингроқларини...

📜 ГУЛЛАЁТГАН ТОШ

Манови қора тош —
Вақт кафтларида
триллион маротаба кичрайтирган тун
жонсиздай ётаркан, ўткир кўзимга
тобора шубҳали кўринар ҳар кун —
гўёки жонлидай,
гўё бир куни
тўсатдан гуркираб гуллайдигандай,
гўёки ҳозирча ўтмас кўзлардан
сирларин яшириб ухлаётгандай.
Гўёки кузатиб ўткинчиларни
мангу ҳаракатнинг юкин таширкан,
зўр бериб ўйлайди «қай аср қулай,
сирин очса бўлар қайси асрга?..»
Тош ҳам гулларми деб,
минглаб калтабин
гурзисин дўлайиб йиғилган пайтда,
мардона илжайиб, кўрасиз, дедим,
бир куни гуллайди бу тош, албатта.
Балки тош ҳозироқ
гуллаётгандир,
минг рангли жилода яшнаб, ўзгариб,
балки бу гулларни кўрмаётгандир
ҳатто шоирнинг ҳам ўткир кўзлари...
@Shavkat_Rahmon

📝 ШАХС ҚИСМАТИ

Хаёли шан.
андоми ўктам,
дарё каби жушқин зот эди,
энди пода босган бу йўлда
сариқ кўлмак каби ётибди.
Асилзода,
асли бек эди,
қулдай тўзди қуллар ичида,
бутун умр тирнади ерни,
пахта деган ойим ишқида.
Қочиб кетди,
оҳ, кетди қочиб,
қоровуллар чалғиган дамда.
Қўли очиқ,
юраги очиқ,
кўзи очиқ улуғ одам-да.
@Shavkat_Rahmon

Бугун – 9 февраль куни буюк бобокалонимиз шоир, мутафаккир, давлат арбоби Алишер Навоий таваллуд топган кун.
@Shavkat_Rahmon

* * *
Шарқ уйқудан
уйғонар гўзал,
қуёш чиқишига ўхшайди бу ҳол,
ҳозирча у ёзги жазирамада,
ҳозирча дунёга боқади мудроқ.
Бузилган дунёнинг бир чеккасида
Шарқ гўзал ухлайди,
йогларга ўхшаб —
кўмиб ташласалар ҳамки, барибир,
руҳи ўсаверар,
идроки ўсар.
Аммо уйқусидан
уйғонар гўзал,
ҳайрат қамраб олар ҳамма нарсани.
Шарқ қуёш сингари уйғонган маҳал
дунё сезиб қолар ухлаётганин...
@Shavkat_Rahmon

Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ. Ийдул-фитр Рамазон Ҳайит айёми барчангизга муборак бўлсин.

МАШҚ
Қоронғи бог,
хилватда
ўт-ўланлар шовиллар,
гўё зулмат гирватида
юзлашгандай довуллар.
Қоронғида йиғлар ким,
ким келадир йироқдан?
Чарақлайди йилдирим
тўқнашгандай пичоқлар.
Телбадай жим бораман,
юракка қон сиғмайди,
шум довуллар қорнида
ажиналар йиғлайди...
Гуё зулмат босгандай
янграр бойқуш нидоси,
шамол ўйнар тошларда,
бу — дунё ибтидоси,
бу — дунё интиҳоси.

"Дев акамизни безовта қилмасак, бизга тегмайди" қоидаси Россия мисолида ишламайди

Уруш бошлангандан буён Грузия ҳукумати иложи борича Россияни хафа қилмасликка, жиғига тегмасликка уриниб келди. Россияга қарши санкцияларга қўшилмади, ҳаво ҳудудини Россия учун ёпмади. Бетарафлик учун нима талаб қилинса, ҳаммасини қилди.

Ҳатто президент Зурабишвилининг урушни қоралаш, Украинага ёрдам кўрсатиш масалалари бўйича баёнотларидан кейин ҳукумат президент ўз ваколатларини суистеъмол қилганликда айблаб Конституцион судга бермоқчи бўлди.

Ўтган куни бош вазир Гарибашвили Россияга қарши иккинчи фронт ҳеч қачон очилмаслиги, Россия билан тинчлик ўрнатиш асосий мақсад эканини яна бир бор таъкидлаганди.

Не тонгки, шунча баёнотлар, бетарафлик позициялари ва тинчлик сигналлари кор қилмади. Кеча Россия тарафидан 2008 йилда босиб олинган Жанубий Осетия (Цхинвали ҳудуди) 17 июль куни Россия таркибига қўшилиш учун референдум ўтказилишини эълон қилди.

Россияга нисбатан "умиротворение" режими ҳеч қачон натижа бермаслигини ҳаёт яна бир марта кўрсатди. Халқ тилида айтганда "дев акамизни безовта қилмасак, бизга тегмайди" қоидаси Россия мисолида 146- марта ишламади. "Дев ака" бошқасини ейиш билан бандлиги вақтида қочиб қолиш ёки девдан қутулиш чорасини кўриш кераклиги яна унутилди.

Қаранг, 30 йил аввал раҳматли Шавкат Раҳмон, ёвуз дев ҳақида хусусан нима деб ёзган:

Уйғонар дев,
не гўзал қушлар
димоғида инграб қайнайди.
Шерикларим бирма-бир ушлаб,
очқаган дев роса чайнайди.
Бир амаллаб қочаман ўзим,
яшринаман аллақайдадир.
Анча вақт дарбадар тўзиб,
қайтиб келдим дунё айланиб.
Қоратоғдай ухлаб ётар дев,
ит ва от ҳам ўша ҳолида,
қичқираман, шерикларим деб,
садо келмас —
бошлар солинган.
Ухлаётган девнинг ёнида
бошқа гуруҳ яшар семириб.
Чирик хашак — итнинг олдида,
тулпор эса — сўнгак кемириб.
Айни пайти, дейман уларга,
бари сўзлар ўзимга қарши, —
тошингни тер,
бу дев ухлаган,
бизга ўзи шундоғам яхши.

ОНA ТУРКИСТОН

Aсли отинг Турон Туркмиди?
Шундай қолсанг қашқир ейрмиди?
Бўлди ўзбек, қирғиз, қозоқ, деб,
Энди биров қўшил дермиди?

Ўзбек, қирғиз, қозоқ - сартимсан,
Уйғур, тотар, туркман - туркимсан,
Тожик - оғам, озор - Ўғузсан,
Бир Онадан тарқагандирсан.

Бир бирингдан ажрамагин ҳеч,
Гина-кудрат ғанимликдан кеч.
Тугинларни биргалашим еч,
Оғаларим кеч бўлмасин, кеч.

Қаддинг кўтар, Она Туркистон!
Йиллар ўтар, қара, Туркистон!

Орол қани, тошқин сой қани?
Ер остингда газу мой қани?
Қаёқ кетди бор бойликларинг?
Тананг узра дардсиз жой қани?

Ўзбек, қирғиз, қозоқ - сартимсан,
Уйғур, тотар, туркман - туркимсан,
Тожик - оғам, озор - Ўғузсан,
Бир Онадан тарқагандирсан.

Қаддинг кўтар Она Туркистон!
Йиллар ўтар, қара, Туркистон!

Сени асли иймонинг бутун,
Иймон аҳли сотмагай юртин,
Кўз олдингдан тарқасин тутун,
Гўрўғлилар минсин Гиротин.

Ўзбек, қирғиз, қозоқ - сартимсан,
Уйғур, тотар, туркман - туркимсан,
Тожик - оғам, озор - Ўғузсан,
Бир Онадан тарқагандирсан.

Бир бирингдан ажрамагин ҳеч,
Гина-кудрат ғанимликдан кеч.
Тугинларни биргалашим еч,
Оғаларим кеч бўлмасин, кеч.

Қаддинг кўтар, Она Туркистон!
Йиллар ўтар, қара, Туркистон!

Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ. Қурбон Ҳайит айёми барчангизга муборак бўлсин.

САВОЛ

Ким эдиму
Ким бўлдим энди,
Қайга кетар ёшлигим, кучим,
Исёнларга, ғазаб, нафратга,
Оғриқларга тўладир ичим...
Кўпроқ яшаб қўйдим Шекилли:
Ой, кун сайин хотирам — оғир,
Етти қават осмон тепамда,
Елкаларим сирқираб оғрир.
Ташладими ёки бир умр
Кўзимга ғам кўлкаларини,
Парвардигор,
Бор бўлсанг агар,
Эзма ўғлим елкаларини...
Ким эдиму
Ким бўлдим энди,
Кўриб турар қуёш, сув, тупроқ.
Кўзларимдан кўра ҳаётни
Елкаларим кўрибди кўпроқ...

© Шавкат Раҳмон

Бугун шоиримиз ҳаёт бўлганлаларида 72 ёшни қарши олган бўлар эдилар.
Аллоҳим уларни жойларини жаннат боғчаларидан бир боғча қилсин. Орамиздан ва келажак авлодларимиздан Шавкат Раҳмонлар чиқсин дея дуо қиламиз. Миллaтдошлари орасида фикран уйғоқ бўлган шоиримиз ҳақида қисқача.

Шавкат Раҳмон 1950 йил 12 сентябрда Ўш вилоятининг Қорасув туманига қарашли Помир маҳалласида хизматчи оиласида туғилди. 1966 йили ўрта мактабни битиргач, қурилишда, вилоят босмахонаси ва газетасида ишлади.
1973 йили Москвадаги М. Горький номидаги Адабиёт институтини битиргач, Тошкентга кўчиб келди. Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриётида муҳаррир, бўлим бошлиғи, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасида масъул ходим бўлиб ишлади.

Шоирнинг дастлабки шеърлари Ўш вилояти газеталарида босилди. 1978 йилда “Рангин лавҳалар” номли биринчи шеърий тўплами нашр этилди. Шундан сўнг “Юрак қирралари” (1981), “Очиқ кунлар” (1983), “Гуллаётган тош” (1984), “Уйғоқ тоғлар” (1986), “Ҳулво” (1988) каби қатор шеърий тўпламлари босилиб чиқди. Шавкат Раҳмон ўз қўли билан тайёрлаган, аммо вафотидан кейин нашр этилган “Сайланма”сини (1997) кўздан кечирсангиз, бутун ижоди давомида яратилган сара асарлари қатори хасталик дамларида битилган сўнгги шеърларига ҳам дуч келасиз. Энг охирги шеърларидан бирида:



Айт, эй хаста булбулим,
Ўшга қачон етамиз?
Яшил боғлар сарғайди,
Мағиз бўлди гужумлар.

дея маҳзун сатрлар битади.

Шавкат Раҳмон таржимон сифатида таниқли испан шоири Гарсия Лорканинг гўзал шеърларини рус ва испан тилларидан ўзбек тилига ўгириб, икки марта нашр эттирди (1979,1989), ўзбек ўқувчисининг маънавий дунёсини бойитишга муносиб ҳиссасини қўшди.

Шавкат Раҳмон шеърияти ўтган асрнинг 80-йилларида ўзбек адабиётида кучли тўлқин ташкил этган лирик-фалсафий, исёнкор руҳдаги асарлар сирасига киради. У узоқ давом этган оғир хасталикдан кейин 1996 йил кузида 47 ёшида оламдан ўтди.

Шавкат РАҲМОН: «Туркийлар»

Изоҳ: муаллифнинг ўзи ўқиган.

ВАҚТ

Вақт сенга қул бўлмас асло,
ундан кутма мурувват, таъма.
Сиғин унга, ёлворгин, авра,
бир амаллаб вужудга қама —
Қул бўлолмас сенга, барибир,
вақт ҳамиша ҳушёр, жангари -
Ёриб ташлар жисмингни ногоҳ,
чиқиб кетар сендан ташқари.

Шавкат Раҳмон

АВЖ

Мен, шубҳасиз, парчаланаман, —
шундай тугар буюк хизматим.
Кимга, кўзим, кимга пешонам,
кимга тегар қизиқ қисматим.
Ғалаёнга тўла вужуддан
охир дунё бўладир халос.
Ер остига кириб кетарман
барча мўмин бандаларга хос...
Бироқ ерда мангу яшайдир
кўҳна юзим, ўйчан кўзларим, —
демак, ўлмас бу дунёда ҳеч
худо берган эзгу сўзларим.
Улар янграб тинмай айланар
разолатнинг теварагида.
Мен-чи, мангу кулиб ётарман
қулоқ солиб ернинг тагида.

Шавкат РАҲМОН

* * * 
Умр — қумсоат ҳам 
яримлаб қолди, 
кўнглим тўлгани йўқ билганларимдан. 
Ёдимни оғритар кечирганларим, 
кўпдир қилмаганим қилганларимдан. 
Кечалар тобора ойдинлашади, 
кўзингда қуёшнинг чечаги сўлмас, 
яшагинг келади, 
фақат умрни
қумсоат сингари тўнкариб бўлмас. 
Гўзаллар ёдимдан ўчдилар бир-бир, 
дўстларим бағримдан кўчдилар бир-бир, 
йилларим узилиб тушдилар бир-бир, 
фақат бу кўнгилни
тўлдириб бўлмас. 
Кун келди, 
оҳларинг учадиган кун, 
юрагинг оламга сиғмайдиган кун, 
юзингни босганча ернинг юзига, 
силкиниб-силкиниб йиғлайдиган кун. 
Кимни бахтли қилдим, 
кимни умидвор, 
кимларга кўнглимни ёриб сўйладим. 
Қўлимни бердимми мозий қаъридан
чўзилган саноқсиз ожиз қўлларга?! 
Қуёш далдасида эгилганларнинг
енгилроқ қилдимми оғирлигини? 
Айтдимми кимларнинг асл дўстлигин, 
кимларнинг ҳақиқий ёғийлигини?! 
Кун келди, 
бошингни эгадиган кун, 
ҳаттоки ўзгалар гуноҳи учун
юзингни босганча ернинг юзига, 
силкиниб-силкиниб йиғлайдиган кун. 
Мендан нима қолур, 
абадий нурлар
барқ уриб яшнаган дунё томонда? 
Уриниб-суриниб, сира тўлмаган
бир кўнгил қолади
қолса ҳам мендан. 

Шавкат Раҳмон

БАХТ СЎЗИ

Бахтиёрман деган биргина сўзни
айтиш учун керак қанча куч-чидам,
гарчи бахт сўзларнинг энг ёқимлиги,
гарчи турса ҳамки тилнинг учида.
Оғир ботмасмикин
бу сўз кимгадир,
тегиб кетмасмикин оҳ-воҳларига,
қандоқ бардош бериб яшайман кейин
бахтсиз кимсаларнинг нигоҳларига.
Аввало бу сўзни ўзгалар айтсин,
айтсинлар кўзлари севинчга тўлиб,
элнинг бахти учун умрини тиккан
шоирлар айтмасин биринчи бўлиб.
Бу сўзни бир умр айтмай яшадим,
ҳар шодлик келганда юрдим секинроқ.
Ғам сўзин элимдан аввалроқ айтдим,
бахт сўзин айтаман,
элдан кейинроқ.

Шавкат РАҲМОН

ҚАРСАК

Қарсак нима ўзи?
Иккита кафтнинг
орасидан портраб чиқадиган сас,
хоҳласам чаламан, хоҳламасам йўқ,
қарсак меникидир, сизники эмас.
Қарсаклар ҳозирча қўлтиқларимда
митти мушуклардай мудрайди тафтдан.
Ахир, ўзбекнинг бир ўжар шоири
қарсак чалармиди бемаъни гапга.
Виждонсиз шоирлар кўпайган жуда,
юракни сўз билан ёндиргувчи кам,
халқимас,
шуҳратни ўйлаб сўйлаган
аҳмоққа бермайман қарсагимни ҳам.
Қарсак нима ўзи?
Арзимаган гап,
керак бўлса топилар қоплаб,
Титроққа тўлдириб осмон гумбазин,
қарсаклар чалишни биламан боплаб.
Ғирромлик қилмаса нотиқ агарда,
ёлғон шеър айтишдан қайтсайди шоир,
милтиқ ўқларидай гумбиргум қилиб
ҳаводан қарсаклар ясардим доим.
Ўжар шоирликни ташлаб ўшал пайт,
эпчил бир югурдак каби замонда
қарсак чаладиган хизматчи бўлиб,
ишга кирар эдим Ўзбекистонга.

Шавкат Раҳмон

ГУЛЛАЁТГАН ТОШ

Манови қора тош —
Вақт кафтларида
триллион маротаба кичрайтирган тун
жонсиздай ётаркан, ўткир кўзимга
тобора шубҳали кўринар ҳар кун —
гўёки жонлидай,
гўё бир куни
тўсатдан гуркираб гуллайдигандай,
гўёки ҳозирча ўтмас кўзлардан
сирларин яшириб ухлаётгандай.
Гўёки кузатиб ўткинчиларни
мангу ҳаракатнинг юкин таширкан,
зўр бериб ўйлайди «қай аср қулай,
сирин очса бўлар қайси асрга?..»
Тош ҳам гулларми деб,
минглаб калтабин
гурзисин дўлайиб йиғилган пайтда,
мардона илжайиб, кўрасиз, дедим,
бир куни гуллайди бу тош, албатта.
Балки тош ҳозироқ
гуллаётгандир,
минг рангли жилода яшнаб, ўзгариб,
балки бу гулларни кўрмаётгандир
ҳатто шоирнинг ҳам ўткир кўзлари...

Шавкат РАҲМОН