💦همیشه غلط!

🙏 @Signal99

🤔چرا اقتصاددان‌های چپ‌گرا از تاچر تا میلی همیشه در اشتباه بودند؟ 364 اقتصاددان درباره اصلاحات تاچر هشدار دادند و ۱۰۰ اقتصاددان علیه شوک درمانی میلی نامه نوشتند، اما امروز نیل فرگوسن آرژانتین را معجزه دست ساز بشر نامیده است. تنها از یک سال پس از آنکه اقتصاددانان نسبت به اصلاحات میلی هشدار دادند، آرژانتین برای نخستین بار در ۱۲۳ سال گذشته کسری بودجه خود را از بین برد، تورم را از ۲۱۱ درصد به ۴۳ درصد کاهش داد، ۱.۷ میلیون کودک را از فقر خارج کرد و رشد سالانه ۸ درصدی را تجربه کرد.

🤔چرا این اقتصاددانان همیشه در سمت غلط هستند؟ ساعتی که خراب است، روزی دو بار زمان را درست نشان می‌دهد. اما ساعتی که پنج دقیقه جلو باشد، هیچ‌وقت درست نیست. این اقتصاددانان شبیه دسته دوم‌اند، و دلیلش بدشانسی نیست بلکه نظریه‌ی غلط است. آن‌ها فکر می‌کنند بازار فقط تحت پیش‌فرض‌های غیرواقع‌بینانهٔ نئوکلاسیک مثل اطلاعات کامل و رقابت کامل کار می‌کند. اما این هرگز دلیل دفاع فریدریش هایک از بازارها نبود. او «رقابت کامل» را به‌عنوان توصیفی از دنیای واقعی نقد می‌کرد.

🤔استدلال او برای بازار بر فرآیند کشف آن استوار بود: در زندگی واقعی، انسان‌ها اطلاعات کامل ندارند و بازارها کاملاً کارا و رقابتی نیستند، اما فرآیند کشف از طریق آزمون و خطای کارآفرینانه ما را به‌مرور به کارایی نزدیک‌تر می‌کند. کارآفرینان به دنبال سود می‌روند و زندگی دیگران را بهتر می‌کنند، نه چون فرشته‌اند، بلکه چون بازارها به کسانی پاداش می‌دهند که ناکارآمدی‌ها را پیدا و اصلاح کنند.

🤔پس چرا با وجود چنین سابقه‌ای از پیش‌بینی‌های غلط، آن‌ها همچنان توجه گسترده رسانه‌ها را جلب می‌کنند، کتاب‌های پرفروش می‌نویسند و بر مباحث سیاست‌گذاری اثر می‌گذارند؟
در اینجا، اقتصاددان کمتر شناخته‌شده کنث بولدینگ سرنخی به ما می‌دهد. او در مقالهٔ سال ۱۹۶۲ خود با عنوان «تخصیص غلط منابع فکری» اشاره کرد که برخلاف بازار سرمایه، «بازار ایده‌ها» فاقد یک سازوکار بازخورد شفاف است. همان‌طور که او مشاهده کرد، در حوزهٔ منابع فکری «هیچ معیار ساده‌ای، مانند آنچه در سرمایهٔ مالی داریم، به شکل نرخ بازده روشن وجود ندارد».

🤔ایده‌های بد می‌توانند به میلیون‌ها نفر آسیب بزنند، و با این حال همچنان مورد ستایش قرار گیرند. مصرف‌کنندگان می‌توانند پس از یک وعده، یک رستوران بد را ترک کنند؛ اما رأی‌دهندگان به‌راحتی نمی‌توانند ایده‌های زیان‌آور را به پیامدهای واقعی پیوند دهند. بیایید منصف باشیم، پیش‌بینی کار دشواری است، به‌ویژه در حوزه‌ای که با «اتم‌هایی دارای احساسات» سر و کار دارد. اما باید از دو افراط پرهیز کنیم: رد هرگونه نظریهٔ جهان شمول از سوی مکتب تاریخی آلمان از یک طرف، و «تظاهر به دانایی» تکنوکراتیک از طرف دیگر.

🤔باور به اینکه می‌توانیم نتایج کمی دقیق را پیش‌بینی کنیم، باوری اشتباه است. اقتصاد ابزاری قدرتمند است، همان‌طور که میلی و تاچر هر دو نشان دادند، اما قدرت آن در این است که مردم آزاد انتخاب‌های خود را انجام دهند، آزمایش کنند و راه‌های بهتری برای انجام امور کشف کنند، نه در این که کارشناسان برنامه و هدف‌های بزرگ برای جامعه ترسیم کنند.


✏️ مانی بشرزاد
✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

💦 آیا کاهش هزینه‌های دولت خطر رکود را به همراه دارد؟

🙏 @Signal99

🤔این جمله رایج است که «اگر هزینه‌های دولت خیلی سریع کاهش پیدا کند، دچار رکود می‌شویم». اما آیا واقعاً درست است؟ آیا کاهش هزینه‌های دولت می‌تواند اقتصاد را وارد رکود کند؟ اول باید مفاهیم کلیدی را تعریف کنیم، به‌ویژه «رکود» و «تولید ناخالص داخلی (GDP)». به دو فصل متوالی رشد منفی رکود گفته میشود. اقتصادی اقتصاددانان البته تبصره‌های دیگری هم اضافه می‌کنند، اما برای بحث ما همین تعریف کافی است.

🤔تولید ناخالص داخلی (GDP) یعنی مجموع مخارج روی کالاها و خدمات نهایی در یک کشور طی یک بازه زمانی مشخص. معمولاً GDP به صورت فصلی یا سالانه محاسبه می‌شود و اقتصاددانان آن را برای کشورهای مختلف هم مقایسه می‌کنند. فرمول ساده آن این است: مصرف خانوار (C) + سرمایه‌گذاری کسب‌وکارها (I) + هزینه‌های دولت (G) + خالص صادرات (NX)

🤔در امریکا، مصرف خانوار حدود دو سوم GDP را تشکیل می‌دهد. یعنی اگر اعتماد مصرف‌کننده پایین بیاید، بازارها هم نگران می‌شوند. هزینه‌های دولت حدود ۲۳٪ GDP است. بنابراین اگر دولت برای متعادل کردن بودجه، یکباره ۲ تریلیون دلار هزینه را حذف کند، GDP حدود ۷٪ کاهش می‌یابد. این رقم یک رکود عمیق خواهد بود. برای مقایسه، وقتی اقتصاد آمریکا در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۰ به خاطر کرونا تعطیل شد، GDP حدود ۷.۵٪ افت کرد. پس منطقی است که بسیاری از کاهش سریع هزینه‌ها بترسند.

🤔اما ماجرا اینجا تمام نمی‌شود. اقتصاددان‌ها همیشه می‌گویند باید «روی دیگر سکه» را هم دید. سوال این است: اگر دولت این پول را خرج نکند، چه اتفاقی می‌افتد؟ یک نگاه این است که اقتصاد را به بخش مولد (خصوصی) و بخش غیرمولد (دولتی) تقسیم کنیم. به زبان ساده: دولت بیشتر مصرف می‌کند تا تولید. هزینه‌های دولت معمولاً در سه دسته است: مصرف مستقیم (مثل هزینه‌های نظامی). انتقال منابع (مثل یارانه، کمک‌های رفاهی، هزینه‌های درمانی، آموزشی یا سوبسیدها). برخی خدمات مثل اداره پست. حتی اگر فایده‌ای داشته باشند، معمولاً زیان‌ده هستند و به طور خالص ثروت جامعه را کاهش می‌دهند.

🤔از آن‌سو، بخش خصوصی ذاتاً مولد است. چرا؟ چون سود و زیان عملکرد آن را مشخص می‌کند: اگر فعالیتی سودآور باشد یعنی ارزش ایجاد کرده؛ اگر زیان‌ده باشد باید اصلاح یا متوقف شود. بنابراین هزینه‌های دولت نباید به سادگی به GDP اضافه شود؛ بلکه باید «خالص» آن محاسبه شود. در واقع، چون دولت منابع را از بخش خصوصی می‌گیرد و به فعالیت‌های کم‌بازده یا غیرمولد می‌دهد، این انتقال در مجموع بار منفی برای اقتصاد دارد.

🤔 پس اگر ۲ تریلیون دلار از هزینه‌های دولت کاسته شود، نباید فقط به آمار کاهش GDP نگاه کرد؛ بلکه باید دید این منابع آزاد می‌شوند تا وارد بخش خصوصی (بخش مولد) شوند. هرچه این انتقال سریع‌تر اتفاق بیفتد، در بلندمدت به نفع اقتصاد خواهد بود. کاهش ۲ تریلیون دلار هزینه دولتی لزوماً اقتصاد را وارد رکود نمی‌کند. ممکن است یک دوره تطبیق کوتاه وجود داشته باشد، اما اگر بازار آزاد اجازه داشته باشد بدون دخالت دولت‌ها تعدیل کند، ظرف شش ماه اقتصاد روی پایه‌ای محکم‌تر قرار خواهد گرفت و آماده رشد بزرگ خواهد شد.

✏️سایت میزس ترجمه از رضا غنی پور
✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

🔹از آن‌جایی که ارزش آزادی به فرصت ‌هایی بستگی دارد که برای اقدامات پیش ‌بینی ‌نشده و غیر قابل ‌پیش ‌بینی فراهم می‌کند، به ندرت متوجه خواهیم شد که با محدود کردن آزادی چه چیزی را از دست می‌دهیم.

✏️ فریدریش هایک
✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

⚠️ قیمت برنج در جهان به کمترین میزان در ۱۸ سال اخیر رسید.

✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

💦 عملیات بازار باز

🙏 @Signal99

🤔فرض کنید که «ضریب فزایندهٔ پولی» (چند برابری که بانکها میتوانند بر روی ذخایر خود نزد فدرال رزرو نقدینگی ایجاد کنند) نسبت 10 به 1 باشد بانکها با نسبت مزبور پول خلق میکنند. فرض کنید فدرال رزرو تصمیم بگیرد کل عرضه پول کشور را به اندازهٔ 10میلیارد دلار گسترش دهد لذا اقدام به خرید 1میلیارد دلار دارایی، معمولا اوراق بهادار دولت، در بازار باز، خواهد کرد در مرحله اول، فدرال رزرو به «دفتر بازار باز» خود در نیویورک دستور خرید 1میلیارد دلار اوراق قرضهٔ دولت را میدهد.

🤔فدرال رزرو برای خرید این اوراق، چکی به مبلغ 1میلیارد دلار بر علیه خود مینویسد سپس در ازای اوراق مذکور چک را به یک دلال اوراق قرضه دولتی مثلا «گلدمن ساکس» تحویل میدهد. گلدمن چک فدرال را نزد بانک تجاری خود مثلا بانک «چیس منهتن»، سپرده میکند و سپردهٔ دیداری خود را به میزان 1میلیارد دلار افزایش میدهد. فدرال رزرو پول لازم برای خرید اوراق را از هیچ و با نوشتن چکی علیه خودش خلق میکند. ترفندی بسیار عالی و یک تردستی کامل. بانک چیس به شعبهٔ نیویورک فدرال رزرو رفته و آن را در حساب خود سپرده میکند و ذخایرش را نزد فدرال رزرو، 1میلیارد دلار افزایش میدهد.

🤔کل عرضهٔ پول کشور در هر زمان معین، برابر است با کل اسکناسهای فدرال رزرو به اضافهٔ سپرده هایی که در دست مردم می باشد. توجه کنید که نتیجهٔ اولیهٔ خرید 1میلیارد دلار اوراق قرضهٔ دولتی در بازار باز توسط فدرال رزرو، افزایش عرضهٔ پول کشور به میزان 1میلیارد دلار است اما در مرحلهٔ بعدی با توجه به بانکداری ذخیرهٔ جزئی، چون حالا ذخایر نظام بانکی 1میلیارد دلار بیشتر شده، گسترش پول و اعتبار با بانک چیس شروع میشود و به سرعت به سایر بانکها گسترش می یابد در دورهٔ کوتاهی، حدود چند هفته، کل نظام بانکداری عرضهٔ پول و اعتبار را به میزان 9میلیارد دلار دیگر گسترش خواهد داد تا ذخیرهٔ پول افزایش یافته و به حدود 10میلیارد دلار برسد. به این صورت اثرِ چند برابری تغییر در ذخایر بانکی، ناشی از خرید و فروش دارایی توسط فدرال رزرو، عرضهٔ پول کشور را تعیین میکند.

🤔اما ترازنامهٔ فدرال رزرو بعد از چند هفته در مجموع تغییر نمیکند (اگر چه بانکهای خاصی که مالک سپرده های بانکی هستند بعنوان بانکهای فردی گسترش اعتبار تغییر خواهند کرد و ذخایر به سایر بانکهایی که بعداً به انبساط مشترک می پیوندند، منتقل میشود) بطور کلی تغییر در میان بانکهای تجاری رخ میدهد، بانکهایی که اعتبار و سپرده هایشان را بر روی ذخایر اولیه گسترش داده اند تا کل عرضهٔ پول کشور به اندازهٔ 10میلیارد دلار افزایش یابد.

🤔به آسانی میتوان فهمید که چرا فدرال رزرو برای خرید دارایی، چکی بر علیه خود مینویسد و مبلغ اوراق را با چاپ اسکناس فدرال رزرو پرداخت نمیکند چون فدرال رزرو تنها با استفاده از چک میتواند عرضهٔ پول را ده برابر گسترش دهد؛ سپرده های دیداری فدرال رزرو مبنایی برای انباشت بانکهای تجاری است. از طرف دیگر دلیل اصلی اینکه فدرال رزرو میتواند بازخرید سپرده هایش را تعهد کند اینست که قدرت چاپ پول را در اختیار دارد. فدرال رزرو تنها در صورتی پول کاغذی منتشر میکند که مردم خواستار پول نقد بجای حسابهای بانکی باشند و بدنبال آن بانکهای تجاری مجبور باشند برای گرفتن سپرده هایشان به فدرال رزرو بروند. فدرال رزرو مایل است مردم تا آنجا که ممکن است به جای پول از چک استفاده کنند تا بتواند تورم اعتبار بانکی را در روندی که بتواند آن را کنترل کند، گسترش دهد.

🤔اگر فدرال رزرو هر گونه دارایی خرید کند، عرضهٔ پول کشور بلافاصله به همان میزان افزایش می یابد و طی چند هفته بانکها مجازند چند برابر آن مبلغ، بر روی ذخایر جدیدشان انباشت ایجاد کرده، حجم پول را گسترش دهند در صورتیکه بانک مرکزی هر گونه دارایی بفروشد (باز هم معمولا اوراق قرضهٔ دولت) این فروش تأثیر معکوس خواهد داشت. ابتدا عرضهٔ پول کشور دقیقا به همان میزانِ فروش اوراق قرضه کاهش می یابد و در چند هفته عرضهٔ پول کشور به اندازه چند برابر، مثلا ده برابر آن مبلغ کاهش می یابد.

🤔 ابزار اصلی کنترل، که فدرال رزرو بر بانکها اعمال میکند «عملیات بازار باز» یعنی خرید یا فروش دارایی (معمولا اوراق قرضهٔ دولت) است. ابزار قدرتمند دیگر: تغییر «حداقل ذخیرهٔ قانونی» است اگر بانکها به جای 10%، مجبور باشند فقط 5% سپرده هایشان را بصورت ذخیره نگهداری کنند عرضهٔ پول کشور که سپرده های بانکی هم جزئی از آن است خیلی سریع 2 برابر میشود و برعکس. علاوه بر ذخایر الزامی و عملیات بازار باز، ابزار سوم، نرخ تنزیل یعنی نرخ بهرهٔ وام فدرال رزرو به بانکهاست اهمیت این ابزار پیوسته کمتر شده. امروزه بانکها تقریبا از فدرال رزرو وام نمیگیرند در عوض در بازار یکشبهٔ «وجوهات فدرال» از همدیگر وام میگیرند.

✏️ موری روتبارد
✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

🎥 داستان رشد و فروپاشی اقتصادها, قسمت نهم: بازی‌های دولت شروع می‌شود

🟢 تا اینجا در مجموعه «داستان رشد و فروپاشی اقتصادها» دیدیم که جامعه ناگزیر از تولد دولت شد. در این قسمت با عوامل تغییر مسیر دولت از یک کارگزار مردم و حرکت به سمت نهادی متفاوت آشنا می‌شویم. همانطور که دیدیم تولد دولت در جزیره اوسونیا تحول بسیار بزرگی بود. بعد از انتخاب یک دولت مردمی برای سال‌ها اوضاع جزیره به خوبی پیش رفت. قوانین بسیار شفاف بودند و سیستم مالیات‌گیری هم کاملا دقیق اجرا می‌شد. تا اینکه رشد و توسعه جامعه ارتباط دولت و مردم جزیره را پیچیده کرد و کم کم دولت به سمتی رفت که دردسرها شروع شد.

✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

💲 پول کاغذی بیشتر نمیتواند جامعه ای را ثروتمندتر کند، این فقط کاغذهای چاپ شدهٔ بیشتر است. در غیر اینصورت چرا هنوز کشورهای فقیر و مردمان فقیر در اطراف ما هستند؟ چاپ پول بیشتر تنها تولیدکنندهٔ انحصاری پول (یعنی بانک مرکزی) و اولین دریافت کنندگان پول جدید (دولت، نزدیکان دولت، بانکهای بزرگ دارای نفوذ در دولت و مشتریان اصلی این بانکها) را ثروتمندتر میکند به هزینهٔ آخرین و دیرترین دریافت کنندگان پول جدیداً چاپ شده (مردم عادی بویژه دارندگان درآمد ثابت نظیر حقوق بگیران و بازنشستگان) که فقیرتر میشوند.

✏️ هانس هرمان هوپ
✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

🔴 چارلی کرک امروز در حال پاسخ دادن به سوالی در مورد خشونت گسترده چپ‌گرایان در آمریکا بود که مورد اصابت گلوله قرار گرفت. چپ‌ گرایان مدعی مخالفت با خشونت و سلاح هستند و میگویند که هوادار دموکراسی و گفتگو هستند. آنها همواره، راستگرایان را متهم به خشونت میکنند.

🔴چارلی کِرک کی بود؟

چارلی کرک، فعال سیاسی جوان و مؤسس سازمان Turning Point USA، در ۱۸ سالگی کارش رو شروع کرد و خیلی زود تبدیل شد به صدای نسل جوان محافظه‌کار در آمریکا. او با سخنرانی‌های پرانرژی، کتاب‌ها و پادکست‌هایش سعی داشت مفاهیمی مثل بازار آزاد و آزادی فردی رو در دانشگاه‌ها ترویج بده.

در ۲۰ سالگی با رهبران حزب جمهوری‌خواه جلسات مهم داشت و حتی پایش به کاخ سفید هم باز شد. همیشه به‌عنوان یکی از حامیان اصلی دونالد ترامپ شناخته می‌شد. رسانه‌های لیبرال بارها تلاش کردند او رو به چالش بکشند، اما کرک با مهارت رسانه‌ای بالایی که داشت، اغلب بحث‌ها رو به نفع خودش تموم می‌کرد. میلیون‌ها دنبال‌کننده در شبکه‌های اجتماعی داشت و پادکست‌ هاش از پربیننده‌ترین برنامه‌های سیاسی جوانان بود.

اما امروز اتفاقی تکان‌دهنده افتاد: در جریان سخنرانی‌اش در دانشگاه Utah Valley، از فاصله‌ای دور هدف گلوله قرار گرفت و با وجود انتقال سریع به بیمارستان، جان خودش رو از دست داد. این خبر شوک بزرگی برای طرفدارانش و کل فضای سیاسی آمریکا بود

✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

💦چگونه افزایش تورم، نادرستی رویکرد اقتصادی برای جلب رضایت عمومی را آشکار ساخت؟

🙏 @Signal99

🤔با افزایش نرخ‌های بهره در کشورهای صنعتی جهان، عصر استقراض ارزان برای دولت‌ها به پایان رسیده است. پوپولیسم دست‌و‌دلبازانه، در عمل به بدهی‌های سنگین، تضعیف قدرت مانور دولت‌ها، تشدید تورم و کاهش رشد مورد انتظار اقتصادی منجر شده است.

🤔پس از بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸، بسیاری از اقتصاددانان به این باور رسیدند که دولت‌ها می‌توانند بدون نگرانی از پیامدهای بلندمدت، آزادانه وام بگیرند. اما تورم پس از همه‌گیری کرونا و افزایش نرخ بهره، این تصور را باطل کرد و نشان داد که اقتصاد ضد ریاضتی، توهمی خطرناک بیش نبوده است.

🤔حامیان سیاست‌های ضد ریاضتی این دیدگاه را مطرح کردند که محدودیت بودجه دولت یک ضرورت اقتصادی نیست، بلکه مفهومی نظری و زیان‌بار است که هزینه‌های اجتماعی و یارانه‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد. از نظر آنها، دولت‌ها، به‌ویژه در اقتصادهای پیشرفته، تقریبا همیشه می‌توانستند با کمترین هزینه بلندمدت بدهی‌های خود را افزایش دهند.

🤔در دهه ۲۰۱۰، هم‌زمان با کاهش نرخ بهره به پایین‌ترین سطح تاریخی، به‌خصوص برای بدهی‌های بلندمدت دولتی، رویکرد ضد ریاضتی نه تنها از نظر سیاسی جذاب، بلکه از دیدگاه فکری نیز برای بسیاری قانع‌کننده بود. حتی پس از آنکه نسبت بدهی دولت آمریکا به تولید ناخالص داخلی در سال‌های پس از بحران ۲۰۰۸ نزدیک به چهل درصد افزایش یافت، بسیاری از اقتصاددانان همچنان می‌پرسیدند چرا نباید بیشتر وام گرفت؟

🤔پاسخ این بود که بخش بزرگی از این بدهی‌ها کوتاه‌مدت بودند و همین موضوع، ایالات متحده را در برابر افزایش نرخ بهره بسیار آسیب‌پذیر می‌کرد. پس از همه‌گیری کووید ۱۹ و با بازگشت نرخ بهره به سطوح عادی‌تر، هزینه‌های بازپرداخت بدهی آمریکا بیش از دو برابر شد. این هزینه‌ها همچنان رو به افزایش است، چرا که با فرا رسیدن موعد اوراق قرضه قدیمی، دولت ناچار است آنها را با نرخ‌های جدید و بالاتر تامین مالی کند.

🤔تجربه تاریخی نشان می‌دهد که بیشتر بحران‌های بدهی و تورم زمانی رخ داده‌اند که دولت‌ها با وجود توانایی برای پرداخت کامل تعهداتشان، در عوض به ایجاد تورم یا نکول بدهی رو آورده‌اند. به محض اینکه سرمایه‌گذاران و افکار عمومی متوجه شوند دولتی تمایل به استفاده از چنین راهکارهای غیرمتعارفی دارد، اعتماد عمومی از بین می‌رود. بنابراین، هرچند سقف نظری بدهی دولت ممکن است بسیار بالا باشد، اما محدودیت‌های عملی اغلب بسیار پایین‌تر هستند.

🤔این به معنای وجود یک آستانه دقیق برای ناپایدار شدن بدهی نیست، زیرا متغیرها و عدم قطعیت‌های فراوانی در این میان نقش دارند. همان‌طور که من و کارمن راینهارت در مقاله سال ۲۰۱۰ خود اشاره کردیم، پویایی بدهی شبیه به محدودیت سرعت در رانندگی است. رانندگی با سرعت بسیار بالا لزوما به تصادف ختم نمی‌شود، اما خطر آن را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

🤔برای اقتصادهای پیشرفته، خطر واقعی بدهی بالا، فروپاشی قریب‌الوقوع نیست، بلکه از دست دادن انعطاف‌پذیری مالی است. در نتیجه، منطق ناهار مجانی که زیربنای اقتصاد ضد ریاضتی بود، سرانجام آشکار شد و نشان داد که از ابتدا چیزی جز یک توهم خطرناک نبوده است.

✏️ کنت روگوف
✔ کانال سیگنال
🙏 @Signal99

🙂 از زمان بحران مالی در ۲۰۰۸ ذخایر طلا بانک‌های مرکزی در جهان افزایش پیدا کرد و به ۱.۲ میلیارد انس رسید, یعنی بیشترین میزان از دهه ۱۹۷۰ که سیستم برتون وودز فروپاشید. The Economist Telegram

سیستم برتون وودز یک نظم پولی و مالی بین‌المللی بود که در اواخر جنگ جهانی دوم، در کنفرانسی در شهر برتون وودز آمریکا (ایالت نیوهمپشایر) پایه‌گذاری شد. آمریکا که دو سوم طلای جهان رو زیر کنترل داشت، اصرار داشت که نظام برتون وودز هم بر طلا و هم بر دلار آمریکا مبتنی باشه. دلار آمریکا به‌عنوان ارز مرجع جهانی انتخاب شد و ارزش دلار به طلا گره خورد (هر اونس طلا = ۳۵ دلار).

انتخاب دلار در ۱۹۴۴ بخشی از طراحی آمریکایی‌ها بود تا بعد از جنگ جهانی دوم، هژمونی مالی دنیا رو در دست بگیرن. احتمالا آمریکا از همون اول میدونستن که نمیتونن برای همیشه پشتوانه طلا رو به علت کسری بودجه که خودشون ایجاد کردن, حفظ کنن، و فقط از سیستم برتون‌وودز به‌عنوان سکوی پرتاب استفاده کردن.

دوران بعد جنگ جهانی دوم اروپا و ژاپن ویران شده بودن و برای بازسازی، شدیداً به دلار نیاز داشتن (برای خرید مواد خام، تجهیزات، و کالا از آمریکا). آمریکا مازاد تراز تجاری عظیم داشت و در نتیجه یک کمبود جهانی دلار رخ داد. با اجرای طرح مارشال و سرمایه‌گذاری مستقیم آمریکا، دلارها وارد اروپا و ژاپن شدن.

کم‌کم صنایع اروپا و ژاپن بازسازی شدن و صادراتشون بالا رفت. مازاد تجاری آمریکا شروع کرد به کاهش. کشورهای اروپایی (مخصوصاً فرانسه) و ژاپن، شروع کردن مازاد تجاری‌شون رو به طلا تبدیل کردن. آمریکا حدود ۲۰,۰۰۰ تن طلا داشت. اما در طول ۲۵ سال، بیش از ۱۱,۰۰۰ تن طلا از دست داد.

در دهه ۱۹۶۰ آمریکا دچار کسری بودجه شدید شد (به‌خاطر جنگ ویتنام و هزینه‌های داخلی بیش از حد دلار چاپ می‌کرد). در عمل، دلار در بازار ارزش واقعی کمتری نسبت به نرخ رسمی ۳۵ دلار داشت.

مثلاً اگر تورم و نقدینگی بالا رفته بود، ارزش واقعی دلار توی بازار آزاد مثلاً به ۴۰ یا ۴۵ دلار برای یک اونس طلا می‌رسید. اما هنوز کشورها میتونستن به قیمت ثابت ۳۵ دلار طلا بخرن. کشورهای دیگه شروع به مطالبه‌ی طلا در برابر دلارهاشون کردن چون سود زیادی براشون داشت.

در ۱۵ اوت ۱۹۷۱ آمریکا قابلیت تبدیل دلار آمریکا به طلا رو به شکل یک‌طرفه فسخ کرد و عملاً به نظام برتون وودز پایان داد و دلار رو به ارز بدونه پشتوانه تبدیل کرد. به این اقدام «شوک نیکسون» میگن که باعث شد دلار آمریکا تبدیل به ارز اندوخته بسیاری از کشورها بشه. نیکسون گفت این "تصمیم موقت" هست، ولی در عمل دائمی شد. هم‌زمان، ارزهای ثابت دیگه مثل پوند استرلینگ هم شناور شدن.

وقتی نیکسون در سال ۱۹۷۱ دلار رو از طلا جدا کرد، یه سؤال اساسی پیش اومد که چرا دنیا باید همچنان دلار رو قبول کنه؟ وقتی دیگه پشتوانه نداره، چرا کشورها دلار نگه دارن؟ در اوایل دهه ۱۹۷۰ توافقی با عربستان سعودی (بزرگ‌ترین صادرکننده نفت اون زمان) بست. طبق این توافق عربستان فقط با دلار نفت بفروشه. درآمدهای دلاری حاصل از نفت (پترودلار) رو در بانک‌ها و اوراق قرضه آمریکا سرمایه‌گذاری کنه. در مقابل، آمریکا امنیت عربستان رو تضمین کنه. بعد، این مدل به کل اوپک گسترش پیدا کرد.

تنها دلیل که دلار رو مسلط نگه داشت این نبود. بازار مصرف عظیم آمریکا باعث میشه کشورها وقتی به آمریکا جنس می‌فروختن، طبیعتاً دلار دریافت کنن. پس حتی خارج از نفت هم دلار زیادی توی گردش بود. و همینطور امنیت مالی و حقوقی در آمریکا باعث ذخیره کردن دلار یا سرمایه‌گذاری در اوراق خزانه‌داری آمریکا میشه چون امن‌تر از نگهداری ارز کشورهای دیگه بود.

======================
☑@Reza_Ghanipur