U mamlakat bir paytlar koloniya bo‘lgan. Keyinchalik, sekulyar millatchilar rahnamoligida mustaqillikka erishgan. Milliy eyforiya tugadi, mustaqil davlatchilik qurish mashaqqatlari boshlandi.

Kechagi milliy qahramonlar tobora sulolaviy xonlar va sultonlarga aylanib bordi, butun hokimiyat (va boyliklar) tepadagi bir oila va uning son-sanoqsiz qarindoshlari qo‘lida jamlandi. Fuqarolar mustaqillik va’da bergan natijani o‘z hayotida sezmadi, mustaqillik bilan bog‘liq umidlari puchga chiqdi.  Xususan, sobiq xo‘jayin o‘rniga kelgan mahalliy elita milliy boyliklarni xususiylashtirib, G‘arbga tashib ketdi. 

Madaniyat mo‘rtlashdi, quruq “ma’naviyat va ma’rifatga” aylandi, odamlarning xo‘rlanishi va tahqirlanishi odatiy tus olib, jamiyat beqarorlashdi. 

Osmonning musaffoligini saqlab qolish uchun “siloviklarga” juda katta imtiyoz va erkinliklar berildi, buning natijasida maxsus xizmatlar yoki harbiylar “davlat ichida davlatga” aylandi.Barcha uchun majburiy, tushunarli qonun-qoidalar o‘rniga “ponyatka” bo‘yicha yashash urf oladi. Do‘stlarga hamma narsa, dushmanga qonun taklif qilindi. Shaffof o‘yin qoidalarini o‘rnata olmagan (istamagan) hukmron elita "lyubaya biznes harasha" va "mendan keyin to‘fon bosmaydimi" kayfiyati bilan yashadi. 

Iqtisodiy, siyosiy va madaniy istiqbol yo‘qligini birinchi bo‘lib sezgan ziyolilar bu jamiyatdan “surdi”. Brain drain natijasida, iqtisodiy, siyosiy va madaniy kelajak haqiqatdan ham barbod bo'ldi, ortda qolgan barcha uchun imkoniyatlar cheklandi, toraydi. Jamiyat har tomonlama primitivlashdi.

Boshqa jo‘yali e’tiroz shakli qolmagani uchun nohaqliklarga e’tiroz Islomiy lisonda ifodalandi.  Islom bu jamiyatda zulmga qarshi turib beruvchi, taskin beruvchi yagona mafkuraga aylandi. Hukmron millatchi sekulyar elita Islom faktori bilan hisoblashish o‘rniga, qatag‘on yo‘liga o‘tdi. Yillar davom etgan tazyiq va qatag‘onlarga qaramay, Islomiy harakatlar kuchayaverdi.

O'z xalqini bostirish, yana ozgina ko‘proq millatni talash maqsadida hukmron elita mamlakatni "harbiy yordam evaziga resurslar" formulirovkasi bilan tashqi kuchlarni jalb qildi, ularning vassaliga aylandi. Va baribir, bir kun, mamlakatni honavayron va qashshoq holda tashlab, ayollarining 3400 poy lyuks tuflilarini yig'ib shaxsiy jetlarida sobiq metropoliyaga qochishga majbur bo'ldi.

Mana shu Yaqin Sharqning yaqin tarixi va agar hukmron elitalar o‘zini yig‘ib olmasa, Markaziy Osiyoni kutayotgan voqealar rivoji.

ChatGPTga berayotgan savollaringni koʻrsat, kimligingni aytaman.

«Биип, биип...» Э, ярамаслар, яна ўша нарсани тикиб қўйишибди.

Шкафни очиб, осилган кийимларни бирма-бир тита бошладим. «Биип, биип, биип...» Товуши бунча совуқ? Асабни адо қиляпти! Нима кераги бор?! Ҳа, мана топдим - костюмнинг ички чўнтагида худди заҳирадаги тугмачадек қадалган экан. Қандай ўчираман буни? Қаерини босиш керак? Тўхтамай бипиллаб қулоғимни еди-ку бу!

Бир амаллаб мосламани кийимдан узиб олдим. Тирноғим билан чиғаноқ очгандек ажратяпман... Ажралди. Ичида биргина сим ва қандайдир чипга муҳрланган қўрғошин. Симни уздим. Бўлди, энди товуши чиқмайди. Қутулдим.

«Бииип, бииип, бииип!!!»

Вой, нима бўляпти ўзи? Полга ўша нарсани уриб, оёғим билан янча бошладим. Ўчмади. Хонадан чиқиб кетдим. Товуш таъқиб қила берди. Нимадир бўлди... Қоронғулик. Ёнимда телефонимнинг уйғотгичи бипиллаб ётган экан. Ҳайрият! Ҳайрият!

Ўтириб, ўйга толдим. Тавба... Қанчадан-қанча "муаммоларимизни" мана шундай ўчирмоқчи бўламиз. Уйғониш кифоя экан.

Ko'pchiligimizga audiokitoblari va shu kunlardagi "Usta va Margarita"ning jonli o'qilishi bilan tanish Madina Musayeva Artur Konan Doyl qalamiga mansub "Sherlok Xolms" turkumidan "Mallalar uyushmasi" hikoyasini audiolashtiribdi. Mazkur asar 6-sinfning 3-choragida o'qishga tavsiya qilingan.

Hikoya uchun o'ziga xos muqovani esa, Madina Musayevaning yozishicha, uning farzandi ishlagan. Darvoqe, adabiyot darslarida asar uchun muqova yoki illyustratsiya ishlash topshirig'i ham o'quvchilarni asarga chuqurroq kirishni chorlovchi samarali usul bo'lishi mumkin.

Umuman, 6-sinf uchun adabiyot darslari uchun tavsiya qilingan asarlar Madina Mussayeva ijrosida mana bu yerda jamlangan.

🔒 Yevropa qilichsiz “fath etiladimi”? Yoxud G‘arbda islomofobiya va ksenofobiyaning qayta bosh ko‘tarishiga sabab nima?

Qurolli mojarolar, siyosiy va diniy taqiblar ortidan Yevropaga millionlab qochqinlar kirib keldi. Ularning salmoqli qismi musulmonlar bo‘lib, bu qit’ada islom omilining keng yoyilishiga sabab bo‘ldi. Biroq farqli e’tiqod va qadriyatlarga ega “mehmonlar”ning ko‘payishi barchaga ham ma’qul emas. Qur’on kitoblarning yoqilishi, masjidlarga reyd va ommaviy deportatsiyaga chaqiriqlar tobora balandroq yangramoqda. Xo‘sh, G‘arb o‘zini islomdan, umuman olganda, muhojirlardan ixotalamoqchimi? Maqolada shular haqda so‘z boradi.

Batafsil — https://daryo.uz/nx9mdum1

👉 Obuna bo‘ling - @daryo

Assalomu alaykum hurmatli kuzatuvchilar! Ilmiy tadqiqot mavzuimiz uchun so'rovnoma o'tkazish zarur. 5 daqiqa vaqtingizni ayamay, ushbu anonim so'rovnomani to'ldirsangiz, nihoyatda katta ish bo'lardi. Oldindan tashakkur!

https://forms.gle/NvjK3swRpKoDzJiXA

Банан Империясининг бошланиши

Трампнинг агрессив протекционизми (импорт божхона тўловларини кескин ошириш) долларнинг қадрини мамлакат ичида тушишига олиб келади, яъни инфляция ўсиш суръатларини оширади. Чунки импорт қимматлашади ва ички маҳсулотга талаб кескин ошиб, нархлар кўтарилади. Бу эса иш ҳақи ўсишига ҳам олиб келади. Иш ҳақининг ўсиши эса яна нархлар ўсишига сабаб бўлади. Меҳнат муҳожирларининг агросаноат, қурилиш, хизмат кўрсатиш соҳаларида кескин камайиши оқибатида иқтисодда салбий таъсир кўрсатмай қўймайди.

Бошқа тарафдан, АҚШдан доллар жаҳон бозорларига савдо орқали тушиши камаяди, доллар ҳажми қисқаради, унга талаб ошиб, доллар курси кўтарилади. Савдо урушлари амалиёти натижасида кўпгина реал бозорларда муқобил тўлов воситаларига ўтиш кузатилади: бу эса яна доллар мавқеининг тушишига сабаб бўлади. Доллар инфляцияси албатта бошқа валюталар инфляциясини кучайтиради, жаҳон ва миллий иқтисодиёт яна бир инқирозга кириб боряпти.

Албатта Трамп бундай ўйламайди. Трампча: савдо урушларида АҚШ ғолиб бўлади, ғолиблик эса иқтисодий устунликни кафолатлайди. У протекционизм ички ишлаб чиқаришни кучайтиради, бу иш ўринлари таъминотига ва аҳоли даромадининг ўсишига олиб келади деб ўйлайди. Бу ниҳоятда таҳликали қадам. Ўз миллиардлари ва репутациясини тикишга ўрганиб қолган бизнесмен энди бутун мамлакат иқтисодиёти, ижтимоий-сиёсий тузумни ва жаҳондаги нуфузини ўта хавфли ўйинга тикиб юборяпти.
Булардан ташқари Трампнинг асосий рақиби бу АҚШнинг юз йиллар давомида шаклланиб келган "checks and balance" (чекловлар ва мувозанатлар) тизимидир. Агар уни босқичма-босқич йўқота бошласа, бу янги АҚШ бўлади, у айтаётган "Эски Улуғ Америка" эмас. Парадокс шуки, у республикачилар партияси байроғи остида келиб, айнан аксил-республикачи сиёсат олиб боради. Трамп гигант Банан-Республикасининг отасига айланмоқда. Бу банан республикаси банан империяга айланадими-йўқми, пайдо бўладиган ички низолар натижаси кўрсатади.

Ҳозирдан маълумки, у ва унинг атрофидагилар янги авлод кадрлар табақасини шакллантира бошлади. Улар республикачи ғояларга ишонган кадрлар эмас, балки юқоридагилар нима деса шуни тўғри деб маъқуллайдиган функционерлардир. Айримлари кўр-кўрона роботга ўхшаб ҳаракат қилса, айримлари ўз садоқатини кўрсатиб "ўз ўйинини" олиб боради. Қарабсизки, "коррупция, хуш келибсан!".

Трамп бу ўз жамиятининг маҳсули, эртами-кечми шундай одам келиб қолиши муқаррар эди. Эски иқтидор одамлари ва зиёли элита ўзлари ўз ғояларига хизмат қила олмай, қандайдир постмодерн ўйинларига берилиб кетиб, халқидан узоқлашиб қолганди. Халқ эса узоқни ўйламай, фақат бугунги кун ташвиши билан яшайди, сиёсий қадриятлар тизимининг бузила бошлаганини пайқамай қолади. Яна эътибор беринг, Трамп ўз ўғлини тез-тез намойиш қиляпти. Ўзи кейинги муддатга номзодини қўйиши мумкин (бунга қонуний чеклов йўқ), бир амаллаб икки муддат туриб берса, ўғли сайловга тайёр бўлиб қолади. Ҳақиқатда қандай ва нима бўлади, номаълум, лекин унинг фикрлаш тарзини шундан пайқаса бўлади.
Кейинги икки-уч йилда АҚШда диктатура, автократик ёндашув, фуқаролик низолари, сепаратизм кайфиятларини тўла қонли кўринишида ёки уларнинг аломатларини тез-тез кўрамиз деб ўйлайман. Кўп нарсани ёш авлод хал қилади. Унинг ота-оналари 2001 йил 11 сентябрдан кейин келган кўп аксил-демкоратик чораларга рози бўлган эди (анти-террор уруши баҳонасига ишониб). Ёш авлод Трампга овозини берганлигини ҳам кўрдик. Аммо қанчалик бу ишончини сақлай олади, вақт кўрсатади. Сақлай олмаганда, қанчалик қарши чиқиш қила олади, бу ҳам катта савол. Янги "Катта Банан Империя"га рози бўлиши эҳтимоли ҳам йўқ эмас, чунки лойиқ бўлганингга рози бўласан.

@subnazar

Kevorkova_Palestina_esli_mne_nado_budet_umeret_978_5_4499_4126_8.pdf

Книга.
"ПАЛЕСТИНА : ЕСЛИ МНЕ НАДО БУДЕТ УМЕРЕТЬ..."
Автор. Надежда Кеворкова.

DeepSeek: Xitoyning arzon chatboti global texnologiya bozorini larzaga soldi

Xitoyning DeepSeek startapi atigi 5.6 million dollarga yangi sun'iy intellekt modeli yaratib, global texnologiya bozorida keskin o'zgarishlarga sabab bo'ldi. Chatbot AQSh va Buyuk Britaniyada Apple ilovalar do'konida ChatGPT'ni ortda qoldirib, birinchi o'rinni egalladi.

Buning ta'sirida:
- Nvidia kompaniyasi bir kunda 465 milliard dollar yo'qotdi - bu AQSh fond bozori tarixidagi eng katta kunlik yo'qotish
- Microsoft 130 milliard dollar yo'qotdi
- Google kompaniyasi 80 milliard dollar yo'qotdi
- Tesla, Meta va Amazon aksiyalari ham keskin pasaydi
- Yevropa texnologiya aksiyalari 4.5% ga tushdi

DeepSeek asoschisi Lyan Venfeng: "Sun'iy intellekt hamma uchun arzon va qulay bo'lishi kerak", deya ta'kidladi. U 2021 yilda hobbi sifatida AI modellari yaratishni boshlagan.

Ahamiyatli jihati: DeepSeek chatboti AQShning eng ilg'or texnologiyalarisiz yaratilgan bo'lsa-da, sifat jihatidan Google, Meta va Anthropic modellaridan ustun chiqdi. Bu esa yirik texnologiya kompaniyalarining yuz milliardlab dollarlik xarajatlari samaradorligini shubha ostiga qo'ymoqda.

AQShlik taniqli investor Mark Andressen bu voqeani sovuq urush davrida SSSRning birinchi sun'iy yo'ldoshni uchirishiga qiyosladi - bu AI sohasidagi "Sputnik lahzasi" bo'ldi, deb baholadi.

Manba
Global tech shares fall as China AI chatbot DeepSeek spooks investors | Stock markets | The Guardian

Yanis Varufakis yozyapti:

"DeepSeek o'z saytiga bo'lgan kiber hujumlar tufayli yangi ro'yxatdan o'tishni to'xtatishga majbur bo'ldi, Nyu-York fond birjasida 1 trillion dollar yo'qotilishi qanday baholanadi? Mao aytganidek "Osmon ostidagi hamma narsa butunlay xaosda - vaziyat ajoyib!"

@subnazar

otio.ai орқали ютуб видео, аудио, пдф, док. китобларни ўқитиб таҳлил қилдириш мумкин
ChatGPT, Claude ва бошқа моделлар билан ишлайди
Қандай ишлатиш мисолига ҳавола

Audioda aytilgan Sun'iy intellektdan foydalanish haqida kontent shu kanalda
https://www.tg-me.com/promptchi

Ўғриланган умр

Уильям Вудс 2019 йилнинг августида Лос-Анжелесдаги банкка кириб келганида, у фақат битта нарсани – унинг номидан кимдир кредит олганини хабар бериб, ўз ҳисобларини ёпишни истайди. Аммо банк ходими унинг шахсий маълумотларини текширганида, кутилмаган воқеа юз беради: ҳужжатлар тўғри, лекин Вудс ҳисоблар ҳақидаги саволларга жавоб бера олмайди.

Банк ходими ҳисобга боғланган телефонга қўнғироқ қилади. Гўшакдан эса ўзини ҳақиқий Уильям Вудс деб таништирган киши жавоб беради. Шу тариқа, шахсиятини ўғирлатган одам қамоққа тушади, ўғри эса эркин юраверади.

Бу тарихнинг илдизлари 1988 йилга, Нью-Мексико штатидаги Альбукерке шаҳрига бориб тақалади. Ёш Вудс хот-дог дўконида янги ҳамкасби Мэтью Кейранс билан танишади. Кунларнинг бирида Вудснинг ҳамёни йўқолади. Кейранс уни қайтариб беради, ҳужжатлар жойида. Вудс бу воқеани тез унутади, лекин айнан шу кундан бошлаб унинг ҳаёти остин-устун бўлиб кетади.

Кейранс ўша ҳужжатлардан нусха кўчириб, ўттиз олти йил давомида Вудснинг ҳаётини яшай бошлайди. У Вудс номидан уйланади, фарзандли бўлади, солиқ тўлайди, университетда ишлайди, юз минглаб доллар кредит олади. Ҳақиқий Вудс эса кўчама-кўча санғиб юради, тасодифий ишлар билан кун кўради.

2019 йилда Вудсни шахсий маълумотларни ўғирлашда айблаб қамашади. Унинг ғалати гап-сўзлари ва хатти-ҳаракатлари туфайли руҳий касалликлар шифохонасига юборишади. "Одамлар қулоқ солишмади. Улар мени жинни қилиб кўрсатишди," дейди Вудс ҳозир ўша кунларни эслаб.

2023 йилда тақдир кутилмаганда унга кулиб боқади. Айова полициясининг детективи Иэн Мэллори Вудс ва унинг отасининг ДНК тестини ўтказиб, ҳақиқатни юзага чиқаради. Тест уларнинг қариндошлигини исботлайди. Кейранс далиллар қаршисида ўз айбини тан олишга мажбур бўлди.

2024 йили суд Кейрансга 12 йиллик қамоқ жазоси тайинлайди. Гарчи хотини эрининг кейинги йилларда ҳалол-тўғри яшаганини айтиб, раҳм сўраса-да, унинг илтимоси рад этилди.

Бугун 55 ёшли Вудс Эл-Пасода дўстининг фургонида яшамоқда. У Лос-Анжелес шаҳри устидан даъво аризаси киритмоқчи - ноҳақ қамалган кунлари учун компенсация талаб қилмоқчи. "Мени нима кутмоқда?" дея сўрайди у, "Мен энди ҳаммасини қайтадан бошлашим керак. Ўзимни қайта топишим керак."

🇹🇷 Turk tilini o‘rganish orzusi bormi? Endi bu haqiqatga aylanishi mumkin!

🥳 “Xalqaro ta’lim va ilmiy-amaliy markazi” SIZ uchun Turk tili kurslari qabulini boshladi! Eng muhimi – darslar Turkiyaning o‘zidan kelgan tajribali o‘qituvchilar (native speakerlar) tomonidan olib boriladi! Bu esa sizga tilni jonli muhitda mukammal o‘rganish imkonini beradi!

📚 Darslar haftasiga 5 kun bo‘lib o‘tadi, har biri 2 soatdan!
💰 Kurs narxi: 650 000 so‘m / oyiga

😱 Biz sizga o‘qish, yozish va barcha kerakli ko‘nikmalarni mukammal tarzda o‘rgatamiz!
😉 Ishoning, sizga tarjimonning keragi bo‘lmaydi!

📜 Kurs yakunida rasmiy sertifikat taqdim etiladi!
🎓 Bu sertifikat talabalar uchun – O'zbekiston universitetlarining magistratura va PhD dasturlariga hujjat topshirishda, o‘qituvchilar uchun esa – maosh ustamasini olishda imkoniyat beradi!

🏃‍♂️ Shoshiling, joylar soni cheklangan!

🔗 Ro‘yxatdan o‘tish va qo‘shimcha ma’lumot olish uchun:
👉 HAVOLA